Andegawenowie

i Jagiellonowie

na tronie polskim

Andegawenowie w Polsce

Kazimierz Wielki nie mając męskiego potomka,

mógłby zostać jego następcą, usynowił

i przekazał część ziem polskich swojemu wnukowi

Kaźkowi Słupskiemu. Sądził, że po wygaśnięciu

dynastii Andegawenów Kaźko lub jego potomstwo

przejmie polski tron. Po śmierci ostatniego władcy

z dynastii Piastów możni Małopolski zdecydowali

dotrzymać warunków umowy zawartej z Węgrami

i unieważnić testament króla jako niezgodny

z zasadą Korony Królestwa Polskiego.

Andegawenowie w Polsce

Władzę objął Ludwik Andegaweński

był on także królem Węgier po
śmierci jego ojca Karola Roberta
(1342). Polska i Węgry znalazły się
pod panowaniem jednego monarchy
takie połączenie nazywamy unią
personalną. Ludwik zwany Wielkim
podporządkował państwa bałkańskie
na krótko zawładnął także
Neapolem. Uważano go za jednego
z najpotężniejszych władców
Europy, chociaż był słaby fizycznie.

Andegawenowie w Polsce

W Polsce jednak nie był uważany za

dobrego władce. Krótko przebywał w

naszym kraju,

a władze w jego imieniu sprawowali

jego matka, Elżbieta Łokietkówna i

panowie małopolscy. Ludwik dążył do

zapewnienia tronu Polski jednej z trzech

swoich córek zabiegając o poparcie

wszystkich stanów społecznych.

Andegawenowie w Polsce

Rozwijał politykę sprzyjającą rozwojowi

nowych ośrodków miejskich i handlu.

Nadawał nowe przywileje wielu miastom

m.in. Poznaniowi, Bochni, Nowemu Sączu i

Lublinowi. Zapewnił kupcom polskim i

węgierskim, jako jedynym, prawo wstępu

na Ruś. Ludwik by zyskać poparcie

rycerstwa, wydał w 1374 r. przywilej

koszycki, obniżający podatek poradlny, co

uszczupliło dochody skarbu królewskiego.

Andegawenowie w Polsce



Przywilej koszycki był pierwszym przywilejem

dotyczącym całego stanu rycerskiego.

W 1381 r. został rozciągnięty także na

majątki duchowieństwa.



Śmierć Ludwika w 1382 r. zapoczątkowała

dwuletni okres bezkrólewia. Rycerstwo nie

zgodziło się na objęcie tronu przez starszą

córkę, Marię, która była królową Węgier.

Ostatecznie koronowano w 1384 r. Jadwigę.

Unia polsko-węgierska przestała istnieć.

Andegawenowie w Polsce

Jadwiga urodziła się na przełomie

1373 i 1374 r. W 1378 r.

zaręczono ją ze starszym

Wilhelmem Habsburgiem. Nie

odpowiadało to Polakom żeby

tron objęła żona niemieckiego

księcia i związek narzeczeński

uznano za nieważny. Panowie

krakowscy chcieli ją związać z

Jagiełłą, który był o wiele

starszy i budził strach u Jadwigi.

Książe litewski przyjął chrzest

w 1386 r. Tym samym roku

ożenił się z Jadwigą.

Andegawenowie w Polsce

Jadwiga skupiała na swoim dworze elitę

intelektualną Polski. Była fundatorką wielu

kościołów i klasztorów. W roku 1397

założyła bursę dla polskich i litewskich

studentów przy Uniwersytecie Karola w

Pradze. Po śmierci Jadwigę otoczono

kultem. Jadwiga została beatyfikowana,

przez zatwierdzenie kultu, 31 maja 1979

roku, a kanonizowana 8 czerwca 1997.

Obu aktów dokonał Jan Paweł II.

Andegawenowie w Polsce



W Budapeszcie,

18 października 2009,

odsłonięto i

poświęcono pierwszy

pomnik św. Jadwigi na

Węgrzech.



Na zdjęciu widzimy sarkofag

z katedry wawelskiej.

Litwa

Litwini należeli do ludów bałtyjskich. Na

początku zajmowali ziemi Litwy, leżącej

nad rzeką Wilią, oraz Żmudź. W XIII w.

utworzyli państwo, którym władał

Mendog. Przyjął chrzest, aby uniknąć

najazdów krzyżackich, szybko wrócili

jednak do religii pogańskiej. Po śmierci

Mendoga państwo zostało podzielone, ale

zjednoczył je książę Giedymin(1315-

1341). Następnie przyłączono ziemie

Białorusi i Ukrainy.

Litwa

Państwo przeżywało poważne trudności. Na

południu kraju toczyły się walki z

Tatarami, na wschodzie rosło znaczenie

Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, ale

największe zagrożenie stanowili Krzyżacy.

Zakon dążył do przyłączenie Żmudzi.

Polsce Krzyżacy również zagrażali i

dlatego Jagiełło postanowił zawrzeć

sojusz z Polską i przyjąć chrzest.

Unia Polski i Litwy

W sierpniu 1385 r. w Krewie doszło

do zawarcia unii polsko-

litewskiej. Litwini na czele

Witolda brata Jagiełły byli

przeciwni.

Na Litwie wybuchła wojna,

zakończona ugodą w Ostrowiu.

Witold miał zarządzać Litwą.

Niezadowolony zawarł sojusz

z Krzyżakami, oddając Żmudź

w 1398 r.

Unia Polski i Litwy

Następnie uwikłał się w konflikt z

plemionami mongolskimi. Sądził że jego

siły dzięki podbojom wzrosną i

doprowadzą do uniezależnienia się Litwy.

Przegrał jednak bitwę co położyło kres

planom księcia.

W 1401r. Miały miejsce kolejne umowy

między Litwą i Polską (w Wilnie oraz

Radomiu). Witold miał dożywotnio

sprawować władzę na Litwie, ale prawa

dziedziczne należały do Jagiełły.

Unia Polski i Litwy

Ostateczny kształt unii polsko-litewskiej

został nadany w 1413r. W Horodle. Akt

potwierdzał odrębność Litwy, która miała

mieć własnego księcia, ale podległemu

polskiemu. Równość stron podkreśliło

rozciągnięcie przywilejów polskiej szlachty

na rody litewskie. Na Litwie wprowadzono

również urzędy na wzór polskich, co

wzmocniło więzi łączące oba kraje.

Unia Polski i Litwy

Władysław Jagiełło

Pierwsze lata rządów Jagiełły były

dla niego trudne. Po śmierci

Jadwigi, podczas porodu w 1399

r. pojawiła się kwestia

utrzymania tronu przez

Władysława. Możnowładcy uznali,

że Jagiełło może być nadal

królem Polski, ale za nadanie im

praw. Wzrosło znaczenie rady

królewskiej, ponieważ w

zaistniałej sytuacji król musiał się

liczyć z ich zdaniem.

Sprawa krzyżacka

Krzyżacy rozgłaszali w Europie wieści

o pozornym nawracaniu pogan.

Sprzeczności polsko-krzyżackie łagodziła

Jadwiga, dążąc do kompromisu. Po jej

śmierci Jagiełło zdecydował się rozwiązać

ten problem radykalnie, tym bardziej, że

rozszerzyły się wpływy krzyżackie. Zakon

kupił Nową Marchię od Brandenburczyków,

która graniczyła z Polską.

Sprawa krzyżacka

Przyczyną było również powstanie na

Żmudzi w 1409r., które zostało uznane

jako początek wojny. Zakon pewny

łatwego zwycięstwa wypowiedział wojnę.



Jesienią 1409 r. Krzyżacy zajęli ziemię

dobrzyńską.



Na okres zimy zgodnie z zasadami

ówczesnej sztuki walki zaprzestano

kampanii.

Sprawa krzyżacka



Wiosną Jagiełło

zaskoczył kierując się

Malbork, a nie na

Gdańsk jak oczekiwali

Krzyżacy.



Niespodziewanie silne

siły polskie znalazły

się na prawym

brzegu Wisły w

okolicach Czerwińska

i połączyły się z

wojskami Witolda.

Sprawa krzyżacka



Połączone siły polsko-

litewskie ruszyły w głąb Prus i

napotkały wojska krzyżackie

15 lipca 1410 r. pod

Grunwaldem. Stoczono tam

jedną

z najkrwawszych bitew

europejskiego średniowiecza.

Kilkutysięczna liczebna

przewaga wojsk Jagiełły

i znakomite dowodzenie

przesądziły o losach bitwy.

Sprawa krzyżacka

Podczas bitwy zginęło wielu zakonników. Jednak

zwycięstwo Polski i Litwy nie przyniosło
korzyści, jakich się spodziewano. Wojska
litewskie się odłączyły, a Polacy nie mieli sił i
ochoty do oblężenia

Malborka.

Sprawa krzyżacka



Wojskom Jagiełły rozłożonym pod

Malborkiem zagrażały Inflantczycy.

Odnowiono również sojusz krzyżacko-

węgierski i wojska Luksemburczyka na

początku 1411 r. zagrażały południowej

Małopolsce.



Zawarto pokój w lutym w 1411r. w

Toruniu.

Sprawa krzyżacka



Pokój przyniósł korzyści. Polska odzyskała

ziemię dobrzyńską, a Żmudź powróciła do

Litwy na czas życia Jagiełły i Witolda. Zakon

wykupił jeńców wojennych za ogromną

sumę.



Skutkami są zburzenie finansowe podstawy

państwa i osłabienie armii. Ludzie

potraktowali wynik wojny jako sąd Boga.

Już nigdy zakon krzyżacki nie stał się

potęgą zagrażająca państwu polskiemu.

Sprawa krzyżacka



Pierwsi pokoju toruńskiego

nie dotrzymali Krzyżacy.

1414r. Rozpoczęcie wojny

głodowej.



Nowy pokój ustanowiono po

śmierci króla

w 1435r. W Brześciu.

Krzyżacy utracili Żmudź.

Polityka dynastyczna

Wzmocnione państwo polsko-litewskie

mogło rywalizować m.in. z

Luksemburczykami. Najwcześniej do

sporów dynastycznych doszło między

Jagiellonami, a królem Węgier

Zygmuntem Luksemburczykiem. Poparł

on Krzyżaków w 1410 r., ale później

zawarł ugodę w zamian za pożyczkę –

której potrzebował na wojnę z Wenecją.

Polityka dynastyczna



Konflikt odżył podczas wojen husyckich, gdy

Jagiełło udzielił cichego poparcia husytom.

W rewanże zaproponował koronę na Litwie

Witoldowi, ale śmierć księcia w 1430r.

zniweczyła plany.



Władysław długo nie miał męskiego

potomka dopiero z ostatniego małżeństwa

doczekał się dwóch synów – Władysława i

Kazimierza. Ojcostwo starego króla było

wątpliwe.

Polityka dynastyczna

Aby uzyskać poparcie

szlachty nadał przywileje,

w Jedlni w 1430r. i w

Krakowie 1433r. Król

zagwarantował

nietykalność osobistą

i majątkową. Możni wybrali

Władysława Warneńczyka

starszego syna Jagiełły.