Ocena rozwoju

fizycznego



Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) jest to

pewnego rodzaju łańcuch, w którym w sposób

nieodwracalny i ukierunkowany, kolejno po

sobie następują ogniwa procesów

przystosowawczych do życia, charakteryzujące

się dużą indywidualnością osobniczą.



Znajomość metod oceny rozwoju fizycznego i

prawidłowa ich interpretacja umożliwia

prowadzenie systematycznej kontroli

postępowania tego procesu.



Rozwój fizyczny rozpoczyna się od

zapłodnienia, a kończy gdy wymiary

ciała i narządy osiągną pełną

dojrzałość. Jest procesem trwającym w

czasie, podlegającym różnorodnym

wpływom genetycznym i

środowiskowym.



Charakteryzuje się licznymi i

nieodwracalnymi przeobrażeniami w

zakresie doskonalenia morfologii i

funkcji komórek, tkanek i narządów

oraz ustroju jako całości.



Celem dokonujących się zmian jest

osiągnięcie przez organizm

kompleksowej dojrzałości i zdolności

do reprodukcji.



Zachodzące zmiany rozwojowe są

wynikiem przeobrażeń o charakterze

ilościowym (proces wzrastania) i

jakościowym (proces różnicowania i

dojrzewania).



Miernikiem stanu zdrowia w populacji

wieku rozwojowego jest ocena rozwoju

somatycznego.



Pomimo faktu, iż każde dziecko ma swój

indywidualny tor rozwojowy, konieczne

staje się jego porównanie z populacją

zdrowych rówieśników, stwierdzenie czy

rozwój przebiega harmonijnie i w jakim

stopniu oddziałują na niego czynniki

genetyczne i środowiskowe

Do najczęściej stosowanych metod

oceniających zjawisko rozwoju

fizycznego należą:



tabele norm,



siatki centylowe



wskaźniki proporcji



morfogramy



ocena wieku biologicznego

(rozwojowego),



wskaźniki oceny składu ciała,



biochemiczne wskaźniki rozwoju

Tabele norm



W tabelach są umieszczone średnie wartości

danej cechy, najczęściej wysokości i masy

ciała, ewentualnie obwodu głowy i klatki

piersiowej.



Uzyskuje się je na podstawie badań

przekrojowych wybranej losowo, możliwie

licznej populacji w określonym przedziale

wiekowym i płci.



Zatem większość tabel informuje jedynie czy

uzyskana wartość badanej cechy, np.

wysokość ciała mieści się poniżej lub powyżej

przeciętnej dla danego wieku.



Posługując się tabelami należy

pamiętać, że podają one wartości

przeciętne dla danej populacji i

stosunkowo niewielu osobników

ściśle odpowiada przyjętym normom.



Istnieje więc konieczność ustalenia

zakresu odchyleń, które należy

traktować jako prawidłowe.



Umownie przyjęto obszar obejmujący

ą 1 odchylenie standardowe (SD) od

średniej arytmetycznej, w którym

powinno się mieścić 68,3% badanej

populacji pod względem danej cechy

oraz obszar ą 2 odchylenie

standardowe, obejmujący 95,6%

osobników



w związku z procesem akceleracji

rozwoju niezbędna staje się

aktualizacja tabel norm co 10-15 lat.

Siatki centylowe



Siatki centylowe dostarczają informacji o

dynamice procesu rozwoju fizycznego.



W siatkach przedstawia się częstość

występowania wartości cechy wyrażonej w

procentach.



Zaletą tej metody jest możliwość

graficznego ujęcia pozycji badanej cechy

względem normy i określenie jej toru

rozwojowego na podstawie kilku-,

kilkunastoletnich obserwacji ciągłych.



Nanosząc np. w odstępach

półrocznych na siatki centylowe

uzyskane wartości z dokonanych

pomiarów masy ciała i wzrostu, a

także obwodu głowy i klatki

piersiowej można wykreślić linię

krzywą, która odzwierciedla

indywidualne tempo wzrastania.



Centyl wskazuje na pozycję danej osoby w

populacji uporządkowanej według cechy 0-100.



Jeśli np. wartość wzrostu dziecka znajduje się

na poziomie 50 centyla, oznacza to, że w

danym wieku metrykalnym połowa jego

rówieśników jest od niego wyższych, a połowa

niższych.



Krzywe oznaczone jako 3 i 97 (lub 5 i 95)

centyl stanowią granice normy i odpowiadają 2

SD od wartości średniej w tabelach norm.



Zakres normy wąskiej obejmującej 50%

populacji mieści się między 25 a 75 (lub 35-65)

centylem, zaś szerokiej - między 10 a 90 (lub

15-85) i obejmuje ok. 80% populacji



Wartości danej cechy mieszczące się

między 3 (5) a 10 centylem oraz między

90 a 97 (95) stanowią strefę pośrednią,

obserwacyjną (pogranicze normy).



Dzieci, których analizowane cechy

mieszczą się w strefie pośredniej

wymagają obserwacji i badań

kontrolnych w celu wykluczenia

ewentualnego procesu chorobowego,

warunkującego potencjalne opóźnienie

lub rzadziej przyspieszenie rozwoju

Wskaźniki proporcji



Najczęściej przedstawiają one stosunek

dwóch lub więcej cech morfologicznych

względem siebie. Wprowadzone

zostały ze względu na potrzebę oceny

kształtowania się proporcji ciała, czyli

do określenia procesów różnicowania



Posługiwanie się wskaźnikami i ich

poprawna interpretacja wymagają

dobrej znajomości prawidłowości

rozwojowych.

wskaźnik Queteleta (WQ)



stosunek masy ciała w gramach do

wysokości w cm.



Charakteryzuje budowę ciała, a jego

wielkość może zależeć od rozwoju

tkanki tłuszczowej lub masy

mięśniowej

wskaźnik masy ciała

(BMI - ang: Body Mass Index)



wskaźnik wagowo-wzrostowy

określający stan odżywienia i stopień

otyłości



Jest on ilorazem masy ciała (w kg) do

kwadratu wysokości (m2)



Powinien być oceniany w korelacji z

właściwymi dla wieku i płci rozkładami

centylowymi z powodu szybkiego

tempa rozwoju dzieci i młodzieży



Wartości BMI:

poniżej 15-17 kg/m2 oznaczają

znaczny niedobór masy ciała (stan

niedożywienia),

zakres 17-23,5 kg/m2 - ryzyko

niedożywienia,

24-24,5 kg/m2- stan prawidłowego

odżywienia,

25-29,5 kg/m2 - nadwagę,

powyżej 30 kg/m2 - otyłość.

współczynnik masy ciała

(WMC)



Wartość WMC otrzymuje się poprzez

pomnożenie BMI przez powierzchnię

ciała.



Jest wskaźnikiem masy ciała

zmieniającym się w zależności od

wieku badanego

Morfogramy (profile

rozwoju)



Morfogramem określa się linię poprzeczną

uzyskaną przez połączenie wartości

liczbowych kilku cech morfologicznych

naniesionych na specjalnie skonstruowane

siatki.



Dają one możliwość oceny kształtowania

się proporcji pomiędzy odcinkami i

składnikami ciała.



Umożliwiają dokładniejsze określenie

procesów różnicowania.



Linia ta wyznacza poziom rozwoju

badanych cech, czyli profil rozwoju dla

płci i danego wieku kalendarzowego



Średnie wartości mierzonych cech

dorosłej osoby o prawidłowym rozwoju

somatycznym tworzą na siatce poziomą

linię prostą. Im uzyskana krzywa

bardziej odbiega od linii poziomej, tym

większe zaburzenie proporcji ciała.

Wiek biologiczny

(rozwojowy)

Jest to rzeczywisty poziom

zawansowania we wzrastaniu i

dojrzewaniu dziecka, rzeczywisty

stopień rozwoju.

Wiek biologiczny w latach określa się

na podstawie średniej uzyskanej z

podsumowania otrzymanych wartości

analizowanych cech (kryteriów)

W praktyce najczęściej wykorzystuje się

kryterium:

wieku morfologicznego,

zębowego,

kostnego

wieku cech płciowych.

Różnica między wiekiem metrykalnym

(kalendarzowym) a otrzymaną średnią określa

stopień odchylenia w kierunku przyspieszenia

lub opóźnienia rozwoju

Wiek morfologiczny (wiek

wzrostowy i wagowy)



określa się, porównując uzyskane

pomiary wysokości i masy ciała z

wartościami badanych cech

zawartych w tabelach norm i

odczytując odpowiadający im wiek.

Wysokość i masę ciała można także

porównać między sobą na siatce

centylowej cech skorelowanych.

Wiek zębowy



stosuje się najczęściej u najmłodszych

dzieci



Czas wyrzynania się zębów mlecznych

i ich liczba pomocne są w określeniu

wieku od 6 do 30 miesięcy.



Około 6 roku życia, kiedy zaczynają

pojawiać się zęby stałe, można

ponownie oceniać wiek zębowy



Porównując liczbę zębów mlecznych

lub stałych z odpowiednimi tabelami

norm wiekowych lub z siatką

centylową dla wieku zębowego,

można ocenić stopień

zaawansowania tej cechy

morfologicznej

Wiek kostny (szkieletowy)



ocena dojrzałości szkieletowej na

podstawie czasu pojawiania się jąder

kostnienia i stopnia zaawansowania

rozwoju kośćca pozwala na

dokonanie oceny ogólnego poziomu

rozwoju fizycznego.



Wykonuje się radiogram ręki i nadgarstka,

który porównuje się z odpowiadającym mu

wzorcem w atlasie dla danego wieku

kalendarzowego i płci.



Wiek kostny określa się w latach.



Dojrzewanie kośćca jest wyrazem

oddziaływania czynników endogennych

(genetycznych, hormonalnych) i

egzogennych (żywieniowych).



Uważa się, że wiek kostny jest ściśle

skorelowany z wiekiem rozwojowym i

ogólnym dojrzewaniem ustroju.

Test Rissera



0-jądro kostnienia w ok.

kolca biodrowego

przedniego górnego



1-zajmuje 1/3 długości

talerza/+/.



2-zajmuje 2/3 długości

talerza/++/.



3-dochodzi do kolca

biodrowego tylnego

górnego/+++/.



4-rozpoczyna się zrastanie

z talerzem/++++/.



5-całkowity zrost jądra

kostnienia ,test Rissera na

/+++++/.

Wiek cech płciowych



fizjologiczne granice dojrzewania

płciowego są bardzo szerokie: od 8

do 16 roku życia u dziewcząt i od 10

do 18 roku życia u chłopców.



Wystąpienie cech dojrzewania płciowego w

pierwszych dwóch latach podanego

zakresu wieku, jak również ich brak w

dwóch ostatnich latach wymaga

przeprowadzenia pełnej oceny klinicznej.



Celem tego działania jest wykluczenie

przedwczesnego lub opóźnionego

dojrzewania płciowego, ustalenie przyczyn

tego stanu i zastosowanie ewentualnego

leczenia.



Przedmiotem oceny u chłopców są

zewnętrzne narządy płciowe (jądra,

prącie, moszna) oraz stan owłosienia

łonowego i pachowego.



U dziewcząt oprócz owłosienia ocenia

się także rozwój piersi oraz wiek

wystąpienia pierwszej miesiączki.



Do oceny rozwoju cech płciowych

przyjęto pięciostopniową skalę

Reynoldsa-Winesa, spopularyzowaną

przez Tannera:



1 faza- brak cech dojrzewania

płciowego, faza dziecięca



fazy 2, 3 i 4, są fazami rozwojowymi,



faza 5 – stopień rozwoju typowym dla

osoby dojrzałej

Wskaźniki oceny składu

ciała



Celem rozróżnienia udziału masy

mięśniowej, masy tłuszczowej i

uwodnienia ustroju w kształtowaniu

wielkości wskaźnika stanu

odżywienia korzysta się z

pomiarów

grubości fałdów i obwodów



Prostym, a zarazem miarodajnym jest

pomiar w połowie długości ramienia z

jednoczesnym pomiarem grubości

fałdu skórnego nad mięśniem

trójgłowym ramienia.



Zastosowanie odpowiednich obliczeń

pozwala na jednoczesną ocenę masy

mięśniowej i masy tłuszczowej (przy

założeniu, że grubość tkanki

tłuszczowej podskórnej odpowiada

proporcjonalnie całkowitej zawartości

tłuszczu)



Metoda impedancji (oporności) bioelektrycznej

(elektryczna analiza bioimpedancji)

wykorzystuje zjawisko różnic przewodnictwa

elektrycznego pomiędzy beztłuszczową masą

ciała a tkanką tłuszczową, w której

przewodnictwo jest mniejsze.



Dzięki temu można przeprowadzać analizę

składu ciała (np. ocenę masy bez- i

tłuszczowej, ilość wody całkowitej w ustroju).



Najczęściej korzysta się z niej, oceniając stan

odżywienia pacjentów



badania stanu mineralizacji kośćca

dzięki czemu w sposób pośredni

można określić całkowitą masę

kostną (densytometria, tomografia

komputerowa, techniki

ultradźwiękowe)

biochemiczne wskaźniki

rozwoju



Są znacznie rzadziej w praktyce stosowane

1. oparte są na oznaczeniach wydalania

hydroksyproliny i kreatyniny z moczem

(uzyskane wartości koreluje się z

wysokością i masą ciała osób badanych,

wyliczając odpowiednie współczynniki:

hydroksyprolinowo-wzrostowy,

hydroksyprolinowo-wagowy lub

hydroksyprolinowo-kreatyninowy).

2. oznaczenia we krwi stężeń

cholesterolu całkowitego i jego frakcji

VLDL, LDL i HDL oraz trójglicerydów i

apolipoprotein (wykrywanie zaburzeń

gospodarki lipidowej towarzyszącej

otyłości)

3. oznaczenia markerów metabolizmu

kostnego (np. biosyntezę kolagenu,

szczególnie kolagenu typu I

tworzącego macierz kostną)

4. określania zasobów tkanki

tłuszczowej (np. oznaczanie leptyny,

hormonu syntetyzowanego przez

komórki tłuszczowe, którego stężenie

we krwi jest wprost proporcjonalne

do ilości tkanki tłuszczowej).

5. Ocena stopnia upośledzenia stanu

odżywienia - badania poziomów we

krwi: białka całkowitego, transferyny,

albuminy, prealbuminy, białka

wiążącego retinol, pierwiastków

śladowych, witamin lub IGF-1 (ang.:

insulin-like growth factor-1)



Coraz częściej w ocenie rozwoju

dzieci i młodzieży korzysta się ze

wskaźników sprawności i wydolności

fizycznej i/lub poziomu rozwoju

umysłowego, emocjonalnego i

społecznego.



Są one także wskaźnikami oceny

stanu zdrowia jednostki.

Skala rozwoju ruchów niemowlęcia wg.

Zdańskiej-Bricken i Wolańskiego



- 3 mieś. - na brzuchu unosi głowę na wysokość ok. 10 cm przez 1 min



- 4 mieś. – w pozycji siedzącej utrzymuje głowę prosto przez 1 min, na brzuchu

utrzymuje głowę na 15 cm przez 1 min,



- 5 mieś. – położone na plecach unosi głowę i ramiona



- 6 mieś. – siedzi z lekkim przytrzymywaniem w pasie



- 7 mieś. - trzymane pod pachy utrzymuje się na wyprostowanych nogach, obraca się

z pleców na brzuch, na brzuchu odrywa tułów od podłoża, obraca głowę we

wszystkich kierunkach, siada samo po lekkim podciąganiu, siedzi przez moment

wyprostowane, pełza na brzuchu przy pomocy rąk



- 7.5 mieś. – trzymane pod pachy podskakuje, zginając i wyprostowując kolana



- 8 mieś. - siada samodzielnie chwytając się podpory, siedzi pewnie przez 1 min,

staje podciągane za ręce



- 8.5 mieś. – siada samodzielnie bez oparcia, stoi samodzielnie z oparciem



- 9 mieś. - stoi samodzielnie chwytając się podpory, raczkuje z wykorzystaniem

kolan, stąpa trzymając się barierki



- 9.5 mieś. – trzymając się oparcia schyla się i podnosi zabawkę



- 10.5 mieś. - stoi samodzielnie



- 11.5 mieś. – chodzi trzymane za 1 rękę, staje samodzielnie, stawia pierwsze

samodzielne kroki



- 12 mieś. - chodzi samodzielnie na sztywnych i szeroko rozstawionych nogach,

kołysząc się stąpa często na palcach

Test przesiewowy do oceny rozwoju

psychicznego dziecka wg. Illingwortha



Wiek

- 6 tygodni życia



Wywiad

- pierwszy uśmiech na twarzy dziecka, pierwsze objawy wokalizacji



Obserwacje i próby testowe

: obserwacja dziecka wtedy, kiedy matka do niego mówi;

ocena rozwoju motorycznego dziecka z uwzględnieniem pozycji na brzuszku, na wznak i

podczas podciągania do pozycji siedzącej



Wiek

- 6 miesiąc życia



Wywiad

– poznanie uwarunkowań środowiskowych, określenie czasu pierwszego

uśmiechu, wokalizacji, trzymania grzechotki, zwracania głowy do źródła dźwięku,

trzymania przedmiotu, naśladownictwa, pozycji siedzącej



Obserwacje i próby testowe

: obserwacja ekspresji twarzy, stanu czuwania,

reagowania na bodźce, zainteresowania otoczeniem, sprawdzenie sposobu chwytania

klocków, ocena umiejętności siedzenia, kontroli postawy podczas podciągania do

siedzenia



Wiek

– 10 miesiąc życia



Wywiad

– kolejne osiągnięcia: stanie z oparciem, samodzielne stawanie i siadanie,

chodzenie z podtrzymywaniem, pełzanie, raczkowanie, pa-pa, kosi-kosi, wymawianie

pierwszych słów



Obserwacje i próby testowe

: obserwacja ekspresji twarzy, stanu czuwania,

reagowania na bodźce, zainteresowania otoczeniem, wokalizacji; sprawdzanie

manipulacji podczas chwytania kulki z papieru, dwóch klocków równocześnie,

sprawdzanie rozwoju motorycznego

Dziękuję

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ocena rozwoju
OCENA ROZWOJU NOWORODKA I NIEMOWLECIA
ocena rozwoju dziecka
Ocena-rozwoju-psychoruchowego, wojskowo-lekarski umed łódź giełdy i materiały III rok, pediatria
ocena rozwoju dziecka (1)
OCENA ROZWOJU DZIECKA(1)
OCENA ROZWOJU PERCEPCYJNO MOTORYCZNEGO DZIECKA
Wykład 3 Ocena rozwoju
ocena rozwoju
OCENA ROZWOJU DZIECKA new
ocena rozwoju, Propedeutyka pediatrii
ocena rozwoju dziecka, Ocena rozwoju dziecka do 6 miesiąca życia, Ocena rozwoju dziecka - część 1: o
Ocena rozwoju Festulolium brauni, Lolium perenne i Festuca pratensis w siewie czystym i ich mieszank
Ocena Rozwoju Pedagogika4 2008
Ocena i rozwój kompetencji pracowników 14 12 2014
Ocena rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży
ocena rozwoju

więcej podobnych podstron