Rozrost

Rozrost

Endometrium

Endometrium



Rozrost błony śluzowej jamy macicy jest nieco

Rozrost błony śluzowej jamy macicy jest nieco

podobny do dysplazji szyjki macicy. Niektóre

podobny do dysplazji szyjki macicy. Niektóre

zmiany cofają się samoistnie lub w wyniku

zmiany cofają się samoistnie lub w wyniku

stosowanego leczenia, niektóre natomiast mogą

stosowanego leczenia, niektóre natomiast mogą

przetrwać jako rozrost. W niektórych

przetrwać jako rozrost. W niektórych

przypadkach może on ulec progresji do raka

przypadkach może on ulec progresji do raka

gruczołowego błony śluzowej trzonu macicy.

gruczołowego błony śluzowej trzonu macicy.

Hormonozależność błony śluzowej

Hormonozależność błony śluzowej

macicy

macicy



Błona śluzowa trzonu macicy jest tkanką

Błona śluzowa trzonu macicy jest tkanką

hormonozależną, na którą wpływ mają głównie

hormonozależną, na którą wpływ mają głównie

hormony płciowe: estrogeny, progesteron i

hormony płciowe: estrogeny, progesteron i

androgeny (w małym stopniu). Brak równowagi

androgeny (w małym stopniu). Brak równowagi

hormonalnej między estrogenami a

hormonalnej między estrogenami a

progesteronem z przewagą estrogenów

progesteronem z przewagą estrogenów

określamy jako hiperestrogenizm. Efektem

określamy jako hiperestrogenizm. Efektem

hiperestrogenizmu jest rozrost, czyli hiperplazja

hiperestrogenizmu jest rozrost, czyli hiperplazja

endometrium, która przez różne fazy rozrostu

endometrium, która przez różne fazy rozrostu

może doprowadzić do powstania raka

może doprowadzić do powstania raka

endometrium.

endometrium.

Czynniki stymulujące

Czynniki stymulujące

hiperplazję endometrium:

hiperplazję endometrium:



Cykle nieowulacyjne

Cykle nieowulacyjne



Przetrwałe pęchęrzyki w jajniku

Przetrwałe pęchęrzyki w jajniku



Rozrost podścieliska jajnika

Rozrost podścieliska jajnika



Nowotwory hormonalnie czynne

Nowotwory hormonalnie czynne



Przyjmowanie leków zawierających estrogeny

Przyjmowanie leków zawierających estrogeny

(estrogeny egzogenne)

(estrogeny egzogenne)

Objawy:

Objawy:



Prawie wszystkie kobiety u których występuje rozrost

Prawie wszystkie kobiety u których występuje rozrost

endometrium są w trzeciej i czwartej dekadzie życia,

endometrium są w trzeciej i czwartej dekadzie życia,

ale należy pamiętać, że występowanie rozrostu

ale należy pamiętać, że występowanie rozrostu

endometrium nie ogranicza się do tej grupy

endometrium nie ogranicza się do tej grupy

wiekowej. Rozrost ten może występować u osób

wiekowej. Rozrost ten może występować u osób

młodych, a nierzadko u kobiet po menopauzie.

młodych, a nierzadko u kobiet po menopauzie.



Najczęstszym objawem klinicznym rozrostu

Najczęstszym objawem klinicznym rozrostu

endometrium jest nieprawidłowe krwawienie z jamy

endometrium jest nieprawidłowe krwawienie z jamy

macicy – wszelkie plamienia lub krwawienia z dróg

macicy – wszelkie plamienia lub krwawienia z dróg

rodnych pojawiające się w okresie menopauzy i po

rodnych pojawiające się w okresie menopauzy i po

menopauzie.

menopauzie.

Objawy:

Objawy:



Około 50-55 roku życia rozpoczyna się u kobiety okres menopauzy,

Około 50-55 roku życia rozpoczyna się u kobiety okres menopauzy,

którego jednym z objawów jest ustanie miesiączkowania. Około 6-

którego jednym z objawów jest ustanie miesiączkowania. Około 6-

cio miesięczna przerwa od ostatniego krwawienia miesięcznego

cio miesięczna przerwa od ostatniego krwawienia miesięcznego

uznawana jest za okres menopauzy. Każde krwawienie z dróg

uznawana jest za okres menopauzy. Każde krwawienie z dróg

rodnych, które pojawia się w okresie menopauzy jest już patologią

rodnych, które pojawia się w okresie menopauzy jest już patologią

mogącą być pierwszym objawem toczącego się procesu

mogącą być pierwszym objawem toczącego się procesu

chorobowego lub też innych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

chorobowego lub też innych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Jednym z objawów chorób nowotworowych są acykliczne

Jednym z objawów chorób nowotworowych są acykliczne

nieprawidłowe krwawienia. Menopauza to okres wzmożonej

nieprawidłowe krwawienia. Menopauza to okres wzmożonej

podatności organizmu na różnego rodzaju nowotwory i inne

podatności organizmu na różnego rodzaju nowotwory i inne

schorzenia dróg rodnych pojawiających się najczęściej na skutek

schorzenia dróg rodnych pojawiających się najczęściej na skutek

zaburzeń hormonalnych w tym okresie. Krwawienia mogą

zaburzeń hormonalnych w tym okresie. Krwawienia mogą

świadczyć o istnieniu mięśniaków macicy, polipów szyjki macicy,

świadczyć o istnieniu mięśniaków macicy, polipów szyjki macicy,

przerostu błony śluzowej macicy i inn. Mogą pojawić się również

przerostu błony śluzowej macicy i inn. Mogą pojawić się również

wskutek różnego rodzaju urazów, gdyż w okresie menopauzy błona

wskutek różnego rodzaju urazów, gdyż w okresie menopauzy błona

śluzowa pochwy jest znacznie mniej nawilżona co sprzyja urazom.

śluzowa pochwy jest znacznie mniej nawilżona co sprzyja urazom.

Niekiedy nieznaczne plamienia lub krwawienia spowodowane są

Niekiedy nieznaczne plamienia lub krwawienia spowodowane są

zmianami zanikowymi endometrium.

zmianami zanikowymi endometrium.

Diagnostyka:

Diagnostyka:



Każde krwawienie lub plamienie z dróg rodnych pojawiające się

Każde krwawienie lub plamienie z dróg rodnych pojawiające się

w okresie menopauzy wymaga niezwłocznej konsultacji

w okresie menopauzy wymaga niezwłocznej konsultacji

lekarskiej. Ustalenie przyczyny tych niepokojących objawów jest

lekarskiej. Ustalenie przyczyny tych niepokojących objawów jest

bardzo istotne. W zależności od podejrzeń przyczyn krwawień

bardzo istotne. W zależności od podejrzeń przyczyn krwawień

lekarz może zalecić wykonanie specjalistycznych badań

lekarz może zalecić wykonanie specjalistycznych badań

diagnostycznych pozwalających na postawienie prawidłowej

diagnostycznych pozwalających na postawienie prawidłowej

diagnozy. W przypadku nieprawidłowych krwawień prócz

diagnozy. W przypadku nieprawidłowych krwawień prócz

badania przezpochwowego oraz we wziernikach, wykonuje się

badania przezpochwowego oraz we wziernikach, wykonuje się

również badanie ultrasonograficzne narządu rodnego, a w

również badanie ultrasonograficzne narządu rodnego, a w

niektórych przypadkach konieczne jest także wykonanie zabiegu

niektórych przypadkach konieczne jest także wykonanie zabiegu

polegającego na wyskrobaniu kanału szyjki oraz ścian jamy

polegającego na wyskrobaniu kanału szyjki oraz ścian jamy

macicy i pobraniu materiału do badania histopatologicznego. W

macicy i pobraniu materiału do badania histopatologicznego. W

przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego

przypadku nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego

szyjki macicy konieczne jest również pobranie wycinków z szyjki

szyjki macicy konieczne jest również pobranie wycinków z szyjki

i przekazanie do badania histopatologicznego.

i przekazanie do badania histopatologicznego.



Diagnoza rozrostu endometrium opiera się wyłącznie na badaniu

Diagnoza rozrostu endometrium opiera się wyłącznie na badaniu

histopatologicznym

histopatologicznym

Klasyfikacja zmian rozrostowych

Klasyfikacja zmian rozrostowych

endometrium według Światowej

endometrium według Światowej

Organizacji Zdrowia

Organizacji Zdrowia



rozrost prosty (

rozrost prosty (

hyperplasia simplex

hyperplasia simplex

),

),



rozrost złożony (

rozrost złożony (

hyperplasia

hyperplasia

complex

complex

),

),



rozrost prosty atypowy (

rozrost prosty atypowy (

hyperplasia

hyperplasia

simplex atypica

simplex atypica

),

),



rozrost złożony atypowy

rozrost złożony atypowy

(

(

hyperplasia complex atypica

hyperplasia complex atypica

).

).



Rozrost prosty – charakteryzuje się minimalnym skręceniem

Rozrost prosty – charakteryzuje się minimalnym skręceniem

i zagęszczeniem gruczołów oraz obfitym podścieliskiem

i zagęszczeniem gruczołów oraz obfitym podścieliskiem

pomiędzy gruczołami. Od prawidłowego endometrium w

pomiędzy gruczołami. Od prawidłowego endometrium w

fazie wzrostowej rożni się zanikiem granicy między

fazie wzrostowej rożni się zanikiem granicy między

podstawową a czynnościową błony śluzowej macicy.

podstawową a czynnościową błony śluzowej macicy.



Rozrost złożony - gruczoły tego rozrostu charakteryzują się

Rozrost złożony - gruczoły tego rozrostu charakteryzują się

dużym stopniem skręcenia i zagęszczenia, mogą się różnić

dużym stopniem skręcenia i zagęszczenia, mogą się różnić

rozmiarem i zajmują powierzchnię znacznie większą niż

rozmiarem i zajmują powierzchnię znacznie większą niż

uciskane przez nie skąpe podścielisko.

uciskane przez nie skąpe podścielisko.



Oba rodzaje rozrostów dodatkowo klasyfikuje się na

Oba rodzaje rozrostów dodatkowo klasyfikuje się na

podstawie występowania atypii komórkowej, której cechami

podstawie występowania atypii komórkowej, której cechami

jest powiększenie komórek nabłonka; zwiększenie stosunku

jest powiększenie komórek nabłonka; zwiększenie stosunku

jądra do cytoplazmy; powiększenie, zaokrąglenie i

jądra do cytoplazmy; powiększenie, zaokrąglenie i

pleomorfizm jąder; hiperchromatyzm z wydatnym

pleomorfizm jąder; hiperchromatyzm z wydatnym

jąderkiem; zwiększona aktywność mitotyczna;

jąderkiem; zwiększona aktywność mitotyczna;

Częstość przemiany

Częstość przemiany

poszczególnych rodzajów rozrostu

poszczególnych rodzajów rozrostu

w raka endometrium:

w raka endometrium:



Rozrost prosty – 1%

Rozrost prosty – 1%



Rozrost złożony – 3%

Rozrost złożony – 3%



Rozrost prosty atypowy – 8%

Rozrost prosty atypowy – 8%



Rozrost złożony atypowy – 29%

Rozrost złożony atypowy – 29%



Nie można z całą pewnością stwierdzić, czy rozrost

Nie można z całą pewnością stwierdzić, czy rozrost

atypowy jest prekursorem dla wszystkich postaci

atypowy jest prekursorem dla wszystkich postaci

raka endometrium. Uznaje się, że atypowy rozrost

raka endometrium. Uznaje się, że atypowy rozrost

poprzedza raka w około 20%, a czas przemian

poprzedza raka w około 20%, a czas przemian

określa się na 5 i więcej lat.

określa się na 5 i więcej lat.



Każdy stan rozrostowy musi być traktowany jako

Każdy stan rozrostowy musi być traktowany jako

podejrzany, a postępowanie powinno być oparte na

podejrzany, a postępowanie powinno być oparte na

przewidywaniu ewentualnej przemiany zmian w

przewidywaniu ewentualnej przemiany zmian w

raka endometrium.

raka endometrium.



W wielu przypadkach wywiad świadczy o istnieniu

W wielu przypadkach wywiad świadczy o istnieniu

obfitych miesiączek, część pacjentek wykazuje

obfitych miesiączek, część pacjentek wykazuje

cechy kliniczne typowe dla kobiet skłonnych do

cechy kliniczne typowe dla kobiet skłonnych do

zachorowania na raka endometrium takie jak

zachorowania na raka endometrium takie jak

otyłość, nadciśnienie.

otyłość, nadciśnienie.

Leczenie:

Leczenie:



4 główne czynniki brane pod uwagę przy decyzji

4 główne czynniki brane pod uwagę przy decyzji

o wyborze sposobu leczenia:

o wyborze sposobu leczenia:



Wiek pacjentki

Wiek pacjentki



Chęć utrzymania płodności

Chęć utrzymania płodności



Nasilenie zmian rozrostowych

Nasilenie zmian rozrostowych



Możliwość kontrolowania źródeł wytwarzania

Możliwość kontrolowania źródeł wytwarzania

estrogenów

estrogenów



U młodych pacjentek pragnących jeszcze zajść

U młodych pacjentek pragnących jeszcze zajść

w ciążę, a posiadających łagodne zmiany

w ciążę, a posiadających łagodne zmiany

rozrostowe endometrium, leczenie zachowawcze

rozrostowe endometrium, leczenie zachowawcze

hormonalne może okazać się wystarczające

hormonalne może okazać się wystarczające



W ciężkich przypadkach można spróbować na

W ciężkich przypadkach można spróbować na

początku leczenie progestagenami, lecz jeżeli

początku leczenie progestagenami, lecz jeżeli

wyniki uzyskane w ciągu 6 – 8 tygodni nie są

wyniki uzyskane w ciągu 6 – 8 tygodni nie są

zadowalające, zaleca się wykonanie

zadowalające, zaleca się wykonanie

histerektomii.

histerektomii.

Bibliografia

Bibliografia

:

:

1.

1.

Bobin L., Malinowski A.: Rozrosty endometrium –

Bobin L., Malinowski A.: Rozrosty endometrium –

diagnostyka i leczenie. Przegląd Menopauzalny 2007; 4:

diagnostyka i leczenie. Przegląd Menopauzalny 2007; 4:

212-219.

212-219.

2.

2.

Callander R, Govan A.D.T, Hart D.M.: Ginekologia

Callander R, Govan A.D.T, Hart D.M.: Ginekologia

ilustrowana. Wydawnictwo Libramed, Warszawa 1995.

ilustrowana. Wydawnictwo Libramed, Warszawa 1995.

3.

3.

Pisarski T.: Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla

Pisarski T.: Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla

studentów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

studentów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

1998.

1998.

4.

4.

Sikorski R.J.: Ginekologia onkologiczna. Wydawnictwo

Sikorski R.J.: Ginekologia onkologiczna. Wydawnictwo

Czelej, Lublin 1999.

Czelej, Lublin 1999.

5.

5.

Słomko Z.: Ginekologia – tom 1. Wydawnictwo Lekarskie

Słomko Z.: Ginekologia – tom 1. Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 2008.

PZWL, Warszawa 2008.

6.

6.

Słomko Z.: Ginekologia – tom 2. Wydawnictwo Lekarskie

Słomko Z.: Ginekologia – tom 2. Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 2008.

PZWL, Warszawa 2008.

Rak endometrium

Rak endometrium



Rak endometrium występuje u 2-3 kobiet na

Rak endometrium występuje u 2-3 kobiet na

100. Wcześnie wykryty i leczony, bywa w pełni

100. Wcześnie wykryty i leczony, bywa w pełni

uleczalny. Rak zaczyna się rozwijając w błonie

uleczalny. Rak zaczyna się rozwijając w błonie

śluzowej trzonu macicy i wtedy jest on

śluzowej trzonu macicy i wtedy jest on

najczęściej wykrywany. Nie rozpoznany i nie

najczęściej wykrywany. Nie rozpoznany i nie

leczony może naciekać mięśniówkę macicy,

leczony może naciekać mięśniówkę macicy,

szyjkę, narządy sąsiadujące z macicą, a w końcu

szyjkę, narządy sąsiadujące z macicą, a w końcu

pęcherz moczowy, jelita i narządy odległe.

pęcherz moczowy, jelita i narządy odległe.

Epidemiologia i Etiopatogeneza

Epidemiologia i Etiopatogeneza



Rak endometrium jest chorobą częściej występującą w okresie

Rak endometrium jest chorobą częściej występującą w okresie

pomenopauzalnym (75%) i rozpoznaje się go głownie w szóstej i

pomenopauzalnym (75%) i rozpoznaje się go głownie w szóstej i

siódmej dekadzie życia – 75%. Rzadko występuje przed 45 rokiem życia

siódmej dekadzie życia – 75%. Rzadko występuje przed 45 rokiem życia

- w tej grupie wiekowej obserwuje się 10% wszystkich zachorowań.

- w tej grupie wiekowej obserwuje się 10% wszystkich zachorowań.



W USA rak endometrium jest najczęstszym nowotworem złośliwym

W USA rak endometrium jest najczęstszym nowotworem złośliwym

układu rozrodczego kobiety. W 2004 roku na raka endometrium

układu rozrodczego kobiety. W 2004 roku na raka endometrium

zachorowało 40 320 kobiet, z czego 7090 zmarło.

zachorowało 40 320 kobiet, z czego 7090 zmarło.



Większe ryzyko zachorowania na raka maja kobiety białe niż kobiety

Większe ryzyko zachorowania na raka maja kobiety białe niż kobiety

rasy czarnej o około 40%, jednak ryzyko śmierci u tych drugich jest o

rasy czarnej o około 40%, jednak ryzyko śmierci u tych drugich jest o

54%większe, co spowodowane jest głównie późnym rozpoznaniem

54%większe, co spowodowane jest głównie późnym rozpoznaniem

nowotworu.

nowotworu.



Kraje rozwijające się i Japonia mają 4-5 krotnie niższe ryzyko

Kraje rozwijające się i Japonia mają 4-5 krotnie niższe ryzyko

zachorowania w porównaniu do krajów wysokorozwiniętych. Najniższy

zachorowania w porównaniu do krajów wysokorozwiniętych. Najniższy

odsetek zachorowań odnotowano w Indiach i Azji.

odsetek zachorowań odnotowano w Indiach i Azji.



W Polsce w 2004 roku na raka endometrium zachorowało 4193 kobiety,

W Polsce w 2004 roku na raka endometrium zachorowało 4193 kobiety,

z czego 794 zmarło.

z czego 794 zmarło.



W etiopatogenezie raka endometrium wyróżnia się dwa typy

W etiopatogenezie raka endometrium wyróżnia się dwa typy

nowotworu: hormonozależne – typ I i niezależny od hormonu – typ II.

nowotworu: hormonozależne – typ I i niezależny od hormonu – typ II.

Na wystąpienie raka endometrium

Na wystąpienie raka endometrium

szczególnie narażone są:

szczególnie narażone są:



kobiety z nadwagą – zwiększone ryzyko

kobiety z nadwagą – zwiększone ryzyko

zachorowania od 2 do 10 razy większe w zależności

zachorowania od 2 do 10 razy większe w zależności

od skali nadwagi lub otyłości. Średnio 50% kobiet

od skali nadwagi lub otyłości. Średnio 50% kobiet

chorujących na raka endometrium jest otyłych

chorujących na raka endometrium jest otyłych



nieródki; kobiety u których wystąpiła wcześnie

nieródki; kobiety u których wystąpiła wcześnie

pierwsza miesiączka; kobiet kobiety u których przez

pierwsza miesiączka; kobiet kobiety u których przez

wiele lat występowały zaburzenia w cyklu

wiele lat występowały zaburzenia w cyklu

miesiączkowym; kobiety z późną menopauzą,

miesiączkowym; kobiety z późną menopauzą,

zwłaszcza po 52 roku życia

zwłaszcza po 52 roku życia



kobiety z cukrzycą i nadciśnieniem

kobiety z cukrzycą i nadciśnieniem



kobiety leczone niezrównoważonymi estrogenami –

kobiety leczone niezrównoważonymi estrogenami –

hormonalna terapia zastępcza

hormonalna terapia zastępcza



kobiety po napromieniowaniu miednicy

kobiety po napromieniowaniu miednicy

Profilaktyka

Profilaktyka



Jak dotąd, nie wynaleziono idealnego i

Jak dotąd, nie wynaleziono idealnego i

bezpiecznego sposobu wykonywania biopsji

bezpiecznego sposobu wykonywania biopsji

endometrium, a testy z surowicy nie mają

endometrium, a testy z surowicy nie mają

dostatecznej czułości i specyficzności, dlatego

dostatecznej czułości i specyficzności, dlatego

masowe badania profilaktyczne nie są prowadzone.

masowe badania profilaktyczne nie są prowadzone.



Pomimo braku badań profilaktycznych, należy

Pomimo braku badań profilaktycznych, należy

szczególną opieką objąć kobiety z następujących

szczególną opieką objąć kobiety z następujących

grup:

grup:



Kobiety po menopauzie, u których stosowano estrogeny

Kobiety po menopauzie, u których stosowano estrogeny

bez wstawek progesteronu,

bez wstawek progesteronu,



Kobiety otyłe z współistniejącą cukrzycą i nadciśnieniem,

Kobiety otyłe z współistniejącą cukrzycą i nadciśnieniem,



Kobiety przed menopauzą ze stwierdzonymi cyklami

Kobiety przed menopauzą ze stwierdzonymi cyklami

bezowulacyjnymi.

bezowulacyjnymi.

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Najczęstrzym objawem raka endometrium jest

Najczęstrzym objawem raka endometrium jest

nieregularne krwawienie u kobiet przed

nieregularne krwawienie u kobiet przed

menopauzą i sporadycznych krwawieniach u

menopauzą i sporadycznych krwawieniach u

kobiet w trakcie menopauzy (objaw zgłaszany

kobiet w trakcie menopauzy (objaw zgłaszany

przez 90% chorych kobiet). W bardziej

przez 90% chorych kobiet). W bardziej

zaawansowanych przypadkach mogą

zaawansowanych przypadkach mogą

występować:

występować:



Upławy,

Upławy,



Bóle w obrębie miednicy i kręgosłupa

Bóle w obrębie miednicy i kręgosłupa



Męczliwość,

Męczliwość,



Powiększenie macicy, niekiedy współistnienie guza

Powiększenie macicy, niekiedy współistnienie guza

przydatków,

przydatków,



Powiększenie obwodu brzucha,

Powiększenie obwodu brzucha,



Ubytek masy ciała

Ubytek masy ciała

Diagnostyka

Diagnostyka



W ustaleniu rozpoznawania raka endometrium

W ustaleniu rozpoznawania raka endometrium

podstawowa role odgrywa frakcjonowane

podstawowa role odgrywa frakcjonowane

wyłyżeczkowanie jamy macicy oraz histereskopia,

wyłyżeczkowanie jamy macicy oraz histereskopia,

dzięki której można pobrać wycinek docelowy z

dzięki której można pobrać wycinek docelowy z

miejsca najbardziej podejrzanego. Pomocniczą

miejsca najbardziej podejrzanego. Pomocniczą

rolę odgrywają również:

rolę odgrywają również:



Badanie cytologiczne (małe znaczenie diagnostyczne)

Badanie cytologiczne (małe znaczenie diagnostyczne)



Badanie ultrasonograficzne

Badanie ultrasonograficzne



Badanie za pomocą magnetycznego rezonansu

Badanie za pomocą magnetycznego rezonansu

jądrowego

jądrowego



Markery nowotworowe

Markery nowotworowe



Ploida DNA

Ploida DNA



Badanie ultrasonograficzne

Badanie ultrasonograficzne



Ultrasonografia dopochwowa jest ważnym nieinwazyjnym

Ultrasonografia dopochwowa jest ważnym nieinwazyjnym

badaniem skriningowym, które pozwala wyodrębnić grupę

badaniem skriningowym, które pozwala wyodrębnić grupę

pacjentek o podwyższonym ryzyku rozwoju raka

pacjentek o podwyższonym ryzyku rozwoju raka

endometrium, zwłaszcza gdy u kobiet w okresie

endometrium, zwłaszcza gdy u kobiet w okresie

okołomenopauzalnych nie biorących leków hormonalnych

okołomenopauzalnych nie biorących leków hormonalnych

endometrium przekracza grubość 5-6 mm. Kobiety te są

endometrium przekracza grubość 5-6 mm. Kobiety te są

kwalifikowane do histereskopii lub wyłyżeczkowania jamy

kwalifikowane do histereskopii lub wyłyżeczkowania jamy

macicy.

macicy.



Magnetyczny rezonans jądrowy

Magnetyczny rezonans jądrowy



pozwala na ocenę głębokości naciekania mięśnia macicy,

pozwala na ocenę głębokości naciekania mięśnia macicy,

co ma ważne znaczenie w ustaleniu metody leczenia

co ma ważne znaczenie w ustaleniu metody leczenia

(operacyjne czy radioterapia)

(operacyjne czy radioterapia)



Markery nowotworowe

Markery nowotworowe



Oznaczenie markerów nowotworowych w raku

Oznaczenie markerów nowotworowych w raku

endometrium nie odgrywa tak ważnej roli. Jedynie

endometrium nie odgrywa tak ważnej roli. Jedynie

stężenie Ca 125 wzrasta wraz z zaawansowaniem

stężenie Ca 125 wzrasta wraz z zaawansowaniem

procesu nowotworowego , wzrost stężenia tego

procesu nowotworowego , wzrost stężenia tego

markeru może też wyprzedzić wznowę nowotworu.

markeru może też wyprzedzić wznowę nowotworu.



Ploida DNA

Ploida DNA



Zawartość DNA w komórkach nowotworowych może

Zawartość DNA w komórkach nowotworowych może

być oceniona za pomocą cytometrii przepływowej . W

być oceniona za pomocą cytometrii przepływowej . W

badaniach naukowych wykazano, że diploidale guzy

badaniach naukowych wykazano, że diploidale guzy

odznaczają się lepszym rokowaniem niż niediploidalne.

odznaczają się lepszym rokowaniem niż niediploidalne.

Ploida DNA wykazuje ścisłą korelację ze stopniem

Ploida DNA wykazuje ścisłą korelację ze stopniem

zróżnicowania nowotworu.

zróżnicowania nowotworu.

Klasifikacja

Klasifikacja

chirurgiczno-patologiczna

chirurgiczno-patologiczna



Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna jest

Klasyfikacja chirurgiczno-patologiczna jest

stosowana u chorych, u których wykonano

stosowana u chorych, u których wykonano

operację. Zawiera ona wiele elementów

operację. Zawiera ona wiele elementów

związanych z drogami szerzenia się raka

związanych z drogami szerzenia się raka

endometrium, tj.:

endometrium, tj.:



Bezpośrednie zaciekanie narządów sąsiednich,

Bezpośrednie zaciekanie narządów sąsiednich,



Złuszczanie i przedostawanie się do jamy

Złuszczanie i przedostawanie się do jamy

otrzewnej przez jajowody,

otrzewnej przez jajowody,



Drogą naczyń chłonnych,

Drogą naczyń chłonnych,



Drogą naczyń krwionośnych

Drogą naczyń krwionośnych

Klasyfikacja kliniczna raka endometrium według FIGO:

Klasyfikacja kliniczna raka endometrium według FIGO:

Stopień

Stopień

Charakterystyka

Charakterystyka

I

I

Rak ograniczony do trzonu macicy:

Rak ograniczony do trzonu macicy:

IA – G1, 2, 3

IA – G1, 2, 3

Nowotwór ograniczony do endometrium

Nowotwór ograniczony do endometrium

IB – G1, 2, 3

IB – G1, 2, 3

Naciekanie ściany mięśniowej do ½ grubości

Naciekanie ściany mięśniowej do ½ grubości

IC – G1, 2, 3

IC – G1, 2, 3

Naciek nowotworowy przekracza ½ grubości ściany macicy

Naciek nowotworowy przekracza ½ grubości ściany macicy

II

II

Przejście nowotworu na szyjkę macicy:

Przejście nowotworu na szyjkę macicy:

IIA – G1, 2, 3

IIA – G1, 2, 3

Naciekanie tylko gruczołów szyjkowych

Naciekanie tylko gruczołów szyjkowych

IIB – G1, 2, 3

IIB – G1, 2, 3

Naciekanie podścieliska szyjki

Naciekanie podścieliska szyjki

III

III

Nowotwór przechodzi poza macicę, ale nie przekracza miednicy

Nowotwór przechodzi poza macicę, ale nie przekracza miednicy

mniejszej:

mniejszej:

IIIA – G1, 2, 3

IIIA – G1, 2, 3

Rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki, i/lub stwierdza

Rak nacieka surowicówkę macicy i/lub przydatki, i/lub stwierdza

się komórki raka w wymazach z jamy brzusznej

się komórki raka w wymazach z jamy brzusznej

IIIB – G1, 2, 3

IIIB – G1, 2, 3

Przerzuty do pochwy

Przerzuty do pochwy

IIIC – G1, 2, 3

IIIC – G1, 2, 3

Przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub przyaortalnych

Przerzuty do węzłów chłonnych miednicy i/lub przyaortalnych

IV

IV

Nowotwór przechodzi poza granicę miednicy mniejszej:

Nowotwór przechodzi poza granicę miednicy mniejszej:

IVA – G1, 2, 3

IVA – G1, 2, 3

Nowotwór nacieka błonę śluzową pęcherza i/lub jelita

Nowotwór nacieka błonę śluzową pęcherza i/lub jelita

IVB – G1, 2, 3

IVB – G1, 2, 3

Przerzuty odległe oraz do węzłów chłonnych pachwinowych

Przerzuty odległe oraz do węzłów chłonnych pachwinowych

Czynniki prognostyczne:

Czynniki prognostyczne:



Czynniki prognostyczne poza stopniem

Czynniki prognostyczne poza stopniem

klinicznego zaawansowania w raku

klinicznego zaawansowania w raku

endometrium są następujące:

endometrium są następujące:



Wiek,

Wiek,



Typ histopatologiczny,

Typ histopatologiczny,



Stopień zróżnicowania nowotworu,

Stopień zróżnicowania nowotworu,



Naciekanie przestrzeni naczyniowych w guzie,

Naciekanie przestrzeni naczyniowych w guzie,



Wielkość guza,

Wielkość guza,



Obecność receptorów estrogenowych,

Obecność receptorów estrogenowych,



Ploida DNA i obecność innych markerów

Ploida DNA i obecność innych markerów

molekularnych, np.. Mutacja genów: p53, PTEN,

molekularnych, np.. Mutacja genów: p53, PTEN,



Typ leczenia (chirurgia/radioterapia)

Typ leczenia (chirurgia/radioterapia)

Leczenie

Leczenie



Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne



Chore należące do grupy niskiego ryzyka, stopień

Chore należące do grupy niskiego ryzyka, stopień

kliniczny IA, IB – G1 leczy się operacyjnie wykonując

kliniczny IA, IB – G1 leczy się operacyjnie wykonując

całkowite wycięcie macicy wraz z przydatkami oraz

całkowite wycięcie macicy wraz z przydatkami oraz

sklepieniami pochwy drogą brzuszną – nie zależnie od

sklepieniami pochwy drogą brzuszną – nie zależnie od

wieku chorej.

wieku chorej.



Radioterapia

Radioterapia



Radioterapię stosuje się u chorych należących do grupy

Radioterapię stosuje się u chorych należących do grupy

wysokiego ryzyka (IB – G2, 3 oraz 1C) wychodząc z

wysokiego ryzyka (IB – G2, 3 oraz 1C) wychodząc z

założenia, że u chorych tych podczas zabiegu

założenia, że u chorych tych podczas zabiegu

operacyjnego mogłoby dojść do rozsiania

operacyjnego mogłoby dojść do rozsiania

mikroprzerzutów. Radioterapia jest główną metodą

mikroprzerzutów. Radioterapia jest główną metodą

leczenia chorych z III I IV stopniem zaawansowania

leczenia chorych z III I IV stopniem zaawansowania

klinicznego

klinicznego

Leczenie

Leczenie



Hormonoterapia

Hormonoterapia



Stosowana jest u chorych z zaawansowanym procesem

Stosowana jest u chorych z zaawansowanym procesem

nowotworowym. W początkowej fazie leczenia stosuje się

nowotworowym. W początkowej fazie leczenia stosuje się

progestageny w fazie uderzeniowej 500-1000 mg dziennie

progestageny w fazie uderzeniowej 500-1000 mg dziennie

przez 12 tygodni, następnie podaje się dawkę podtrzymującą

przez 12 tygodni, następnie podaje się dawkę podtrzymującą

500-1000 mg na tydzień przez okres 1 roku.

500-1000 mg na tydzień przez okres 1 roku.



Chemioterapia

Chemioterapia



Chemioterapia ma ograniczone znaczenie w leczeniu raka

Chemioterapia ma ograniczone znaczenie w leczeniu raka

endometrium, stosowana jest jako leczenie paliatywne, głównie

endometrium, stosowana jest jako leczenie paliatywne, głównie

w leczeniu nowotworów choroby. Wyróżnia się chemioterapię z

w leczeniu nowotworów choroby. Wyróżnia się chemioterapię z

zastosowaniem jednego leku (monochemioterapię) oraz kilku

zastosowaniem jednego leku (monochemioterapię) oraz kilku

leków (chemioterapia wielolekowa).

leków (chemioterapia wielolekowa).



Najczęściej stosowane leki w leczeniu raka endometrium to:

Najczęściej stosowane leki w leczeniu raka endometrium to:

doksorubicyna, cisplatyna, karboplatyna oraz cyklofosfamid. W

doksorubicyna, cisplatyna, karboplatyna oraz cyklofosfamid. W

ostatnich latach uznanie zdobył lek o nazwie paklitaksel, który

ostatnich latach uznanie zdobył lek o nazwie paklitaksel, który

korzystnie działa nawet w zaawansowanych postaciach raka

korzystnie działa nawet w zaawansowanych postaciach raka

endometrium.

endometrium.

Bibliografia:

Bibliografia:

1.

1.

Callander R, Govan A.D.T, Hart D.M.: Ginekologia

Callander R, Govan A.D.T, Hart D.M.: Ginekologia

ilustrowana. Wydawnictwo Libramed, Warszawa 1995.

ilustrowana. Wydawnictwo Libramed, Warszawa 1995.

2.

2.

Carlson K. J., Eisenstat S. A., Ziporyn T.: Harwardzka

Carlson K. J., Eisenstat S. A., Ziporyn T.: Harwardzka

encyklopedia zdrowia kobiety. Prószyńki i S-ka,

encyklopedia zdrowia kobiety. Prószyńki i S-ka,

Warszawa 1996.

Warszawa 1996.

3.

3.

Markowska J, Mądry R.: Ginekologia onkologiczna –

Markowska J, Mądry R.: Ginekologia onkologiczna –

wydanie kieszonkowe. Wydawnictwo MedPharm,

wydanie kieszonkowe. Wydawnictwo MedPharm,

Wrocław 2008.

Wrocław 2008.

4.

4.

Pisarski T.: Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla

Pisarski T.: Położnictwo i ginekologia – podręcznik dla

studentów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

studentów. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa

1998.

1998.

5.

5.

Słomko Z.: Ginekologia – tom 2. Wydawnictwo Lekarskie

Słomko Z.: Ginekologia – tom 2. Wydawnictwo Lekarskie

PZWL, Warszawa 2008.

PZWL, Warszawa 2008.