Jan Łazowski

Jan Łazowski

Psychologia dla Fizjoterapii

Psychologia dla Fizjoterapii

Wykład 3.

Wykład 3.

STRES i PROMOCJA ZDROWIA

STRES i PROMOCJA ZDROWIA

27.05.21

27.05.21

2

2

Stres

Stres



Jest to

Jest to

psychofizjologiczna reakcja

psychofizjologiczna reakcja

organizmu

organizmu

człowieka na sytuację

człowieka na sytuację

utrudniającą lub blokującą zamiary i

utrudniającą lub blokującą zamiary i

działanie

działanie



Ponieważ zamiary i działania to

Ponieważ zamiary i działania to

zawsze zaspakajanie potrzeb, stres

zawsze zaspakajanie potrzeb, stres

jest przeszkodą w zaspakajaniu

jest przeszkodą w zaspakajaniu

potrzeb - frustracją

potrzeb - frustracją



Stresor to zewnętrzny czynnik

Stresor to zewnętrzny czynnik

powodujący Stres

powodujący Stres



Stres jest często mylony ze stresorem

Stres jest często mylony ze stresorem

27.05.21

27.05.21

3

3

Zagrożenie - stres i lęk

Zagrożenie - stres i lęk



Istotą stresu jest

Istotą stresu jest

zagrożenie

zagrożenie

(przeszkoda)

(przeszkoda)

zaspokojenia potrzeb, od drobnych do

zaspokojenia potrzeb, od drobnych do

największych w tym zdrowia i życia.

największych w tym zdrowia i życia.



Stresowe sytuacje są spowodowane

Stresowe sytuacje są spowodowane

warunkami (wymaganiami) zewnętrznymi

warunkami (wymaganiami) zewnętrznymi

oraz wielkością i jakością naszych potrzeb

oraz wielkością i jakością naszych potrzeb



Głównymi emocjami i uczuciami w stresie są

Głównymi emocjami i uczuciami w stresie są



lęk, strach,

lęk, strach,

złość, gniew, zmęczenie,

złość, gniew, zmęczenie,

zagubienie.

zagubienie.

27.05.21

27.05.21

4

4

Stadia stresu

Stadia stresu

przewlekłego

przewlekłego



Stadium pobudzenia

Stadium pobudzenia



Stadium alarmowe

Stadium alarmowe



Stadium przystosowania

Stadium przystosowania



Stadium wyczerpania

Stadium wyczerpania

27.05.21

27.05.21

5

5

Krzywa stresu (GAS)

Krzywa stresu (GAS)

wg Lazarusa i

wg Lazarusa i

Selye’go

Selye’go

REAKCJA

27.05.21

27.05.21

6

6

Stadium pobudzenia - alarmu

Stadium pobudzenia - alarmu



Reakcja fizjologiczna

Reakcja fizjologiczna



Wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny

Wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny

(katecholamin), działających pobudzająco -

(katecholamin), działających pobudzająco -

mobilizująco

mobilizująco



Wydzielanie hormonów rdzenia nadnerczy

Wydzielanie hormonów rdzenia nadnerczy

(sterydów) – działających ochronnie

(sterydów) – działających ochronnie



Reakcja psychologiczna

Reakcja psychologiczna



lęk, strach,

lęk, strach,

złość, gniew, zmęczenie,

złość, gniew, zmęczenie,

zagubienie.

zagubienie.



Wyostrzenie uwagi, przyspieszenie reakcji,

Wyostrzenie uwagi, przyspieszenie reakcji,

napięcie mięśni.

napięcie mięśni.

27.05.21

27.05.21

7

7

Stadium pobudzenia - alarmu

Stadium pobudzenia - alarmu

ORGANIZM JEST POBUDZONY

ORGANIZM JEST POBUDZONY

I CHRONIONY.

I CHRONIONY.

Gdy w tym czasie usunie się

Gdy w tym czasie usunie się

(poczucie) zagrożenia i uspokoi

(poczucie) zagrożenia i uspokoi

emocje, wyjdzie się zwycięsko i

emocje, wyjdzie się zwycięsko i

być może z lepszym zdrowiem

być może z lepszym zdrowiem

psychofizycznym, niż było przed

psychofizycznym, niż było przed

stresem

stresem

27.05.21

27.05.21

8

8

Stadium dystresu

Stadium dystresu



Adaptacja

Adaptacja

(przystosowanie) do stresu

(przystosowanie) do stresu

odbywa się kosztem potrzebnych funkcji

odbywa się kosztem potrzebnych funkcji

organizmu, (np. Odporności na

organizmu, (np. Odporności na

zakażenia, obciążeniem układu naczyń i

zakażenia, obciążeniem układu naczyń i

serca i in.) –

serca i in.) –



Adaptowanie się prowadzi po dłuższym

Adaptowanie się prowadzi po dłuższym

czasie do

czasie do

wyczerpania

wyczerpania

możliwości

możliwości

przystosowania, odczuwanego w

przystosowania, odczuwanego w

objawach psychicznych i fizycznych

objawach psychicznych i fizycznych

27.05.21

27.05.21

9

9

Skutki zbyt intensywnego

Skutki zbyt intensywnego

lub długiego dystresu

lub długiego dystresu



Skłonność do chorób psychosomatycznych

Skłonność do chorób psychosomatycznych



Zmniejszenie odporności na infekcje,

Zmniejszenie odporności na infekcje,

chorobę wrzodową, choroby serca i inne

chorobę wrzodową, choroby serca i inne

schorzenia narządowe

schorzenia narządowe



Zaburzenia lękowe i afektywne w postaci

Zaburzenia lękowe i afektywne w postaci

ostrego lub przewlekłego zespołu

ostrego lub przewlekłego zespołu

stresowego, przewlekłego zmęczenia,

stresowego, przewlekłego zmęczenia,

wypalenia zawodowego

wypalenia zawodowego

27.05.21

27.05.21

10

10

Sytuacja kryzysowa czyli ostra

Sytuacja kryzysowa czyli ostra

reakcja stresowa

reakcja stresowa



Jest to ostra reakcja organizmu w stanie

Jest to ostra reakcja organizmu w stanie

wyczerpania. Wywołana silnym,

wyczerpania. Wywołana silnym,

nagłym,

nagłym,

powtarzającym

powtarzającym

się lub

się lub

utrzymującym

utrzymującym

się zagrożeniem zdrowia

się zagrożeniem zdrowia

i życia, swojego i najbliższych, którego

i życia, swojego i najbliższych, którego

ofiara nie jest w stanie usunąć.

ofiara nie jest w stanie usunąć.



Występują wtedy objawy psychiczne

Występują wtedy objawy psychiczne

(szok), polegające na utracie kontroli

(szok), polegające na utracie kontroli

nad sobą i otoczeniem (ruchy bezładne,

nad sobą i otoczeniem (ruchy bezładne,

płacz, krzyk, lub znieruchomienie i

płacz, krzyk, lub znieruchomienie i

milczenie), które pogarszają sytuację.

milczenie), które pogarszają sytuację.

27.05.21

27.05.21

11

11

Ratowanie

Ratowanie



Wymaga szybkiej pomocy specjalistycznej –

Wymaga szybkiej pomocy specjalistycznej –

wyszkolonego psychologa lub psychiatry.

wyszkolonego psychologa lub psychiatry.



Zwykle także policji, pogotowia ratunkowego i

Zwykle także policji, pogotowia ratunkowego i

straży pożarnej.

straży pożarnej.



W naszym kraju działają Ośrodki Pomocy

W naszym kraju działają Ośrodki Pomocy

Kryzysowej (psychologicznej), i tworzy się

Kryzysowej (psychologicznej), i tworzy się

ratownictwo zintegrowane,

ratownictwo zintegrowane,



Przy ratownictwie zintegrowanym na jeden nr

Przy ratownictwie zintegrowanym na jeden nr

telefonu -

telefonu -

112

112

- wzywa się jednocześnie

- wzywa się jednocześnie

wszystkie służby ratunkowe. Tak ma być w

wszystkie służby ratunkowe. Tak ma być w

całej UE i u nas.

całej UE i u nas.

27.05.21

27.05.21

12

12

Zespół zaburzeń po urazie

Zespół zaburzeń po urazie

stresowym

stresowym

(Post Tramatic Stress Disorder- PTSD)

(Post Tramatic Stress Disorder- PTSD)



Trwa miesiące i lata po często

Trwa miesiące i lata po często

powtarzanym, silnym stresie.

powtarzanym, silnym stresie.



Wymaga leczenia psychiatrycznego

Wymaga leczenia psychiatrycznego



Objawy (często ukrywane)

Objawy (często ukrywane)



Zaburzenia snu, koszmary

Zaburzenia snu, koszmary



Niespodziewane napady i stany lękowe

Niespodziewane napady i stany lękowe



Obniżona wrażliwość emocjonalna,

Obniżona wrażliwość emocjonalna,

odosabnianie się, zmienność nastroju,

odosabnianie się, zmienność nastroju,

zachowań.

zachowań.



Obniżona zdolność do pracy i udziału w rodzinie

Obniżona zdolność do pracy i udziału w rodzinie

27.05.21

27.05.21

13

13

Potrzeby najczęściej

Potrzeby najczęściej

stresowane (frustrowane)

stresowane (frustrowane)



W życiu człowieka, w naszej

W życiu człowieka, w naszej

cywilizacji

cywilizacji



Bezpieczeństwa

Bezpieczeństwa



Więzów

Więzów



Pozycji socjalnej z poczuciem wartości

Pozycji socjalnej z poczuciem wartości



Zdrowia

Zdrowia

27.05.21

27.05.21

14

14

Choroby i uraz

Choroby i uraz



Wywołują reakcje stresową, która

Wywołują reakcje stresową, która

może ujemnie wpływać na

może ujemnie wpływać na

pierwotne szkody chorobowe

pierwotne szkody chorobowe



Wiedza o stresie jest koniecznym

Wiedza o stresie jest koniecznym

elementem wiedzy

elementem wiedzy

terapeutycznej

terapeutycznej

27.05.21

27.05.21

15

15

Strata

Strata



Strata to pozbawienie źródła lub

Strata to pozbawienie źródła lub

drogi do zaspakajania potrzeb, jej

drogi do zaspakajania potrzeb, jej

cechą jest nieodwracalność

cechą jest nieodwracalność



Odwracalna strata okresowa – to stresor

Odwracalna strata okresowa – to stresor



Strata, to więcej niż stresor, wywołuje stres i

Strata, to więcej niż stresor, wywołuje stres i

zaburzenia afektywne

zaburzenia afektywne



Wywołuje więcej uczuć negatywnych i

Wywołuje więcej uczuć negatywnych i

wymaga podobnych interwencji jak w stresie

wymaga podobnych interwencji jak w stresie



Charakterystyczne uczucia: żal, smutek, obniżony

Charakterystyczne uczucia: żal, smutek, obniżony

nastrój aż do depresji, żałoba

nastrój aż do depresji, żałoba



Rodzaj pomocy zależy od intensywności

Rodzaj pomocy zależy od intensywności

zaburzeń po stracie

zaburzeń po stracie

Intensywność zaburzeń po

Intensywność zaburzeń po

stracie

stracie



Zależy od

Zależy od



okoliczności w jakich strata powstała

okoliczności w jakich strata powstała



nagłości – brak przygotowania

nagłości – brak przygotowania



braku zabezpieczeń

braku zabezpieczeń



od wielkości szkody jakie wyrządziła

od wielkości szkody jakie wyrządziła



jak duże stałe ograniczenia spowoduje w życiu

jak duże stałe ograniczenia spowoduje w życiu

osoby poszkodowanej

osoby poszkodowanej



jakie są możliwości i chęci zastąpienia szkody

jakie są możliwości i chęci zastąpienia szkody

27.05.21

27.05.21

16

16

27.05.21

27.05.21

17

17

Kalectwo, trwała

Kalectwo, trwała

niesprawność

niesprawność



Jest stratą i powoduje reakcję na

Jest stratą i powoduje reakcję na

stratę, która przebiega w trzech

stratę, która przebiega w trzech

fazach

fazach



1. Nie zgoda, zaprzeczenie

1. Nie zgoda, zaprzeczenie



2. Smutek, żal, zniechęcenie,

2. Smutek, żal, zniechęcenie,

zagubienie, obniżenie nastroju, aż

zagubienie, obniżenie nastroju, aż

do depresji

do depresji



3. Mobilizację, staranie o

3. Mobilizację, staranie o

przystosowanie

przystosowanie

27.05.21

27.05.21

18

18

Strata i pomoc

Strata i pomoc



Towarzyszenie na etapach buntu, rezygnacji i

Towarzyszenie na etapach buntu, rezygnacji i

depresji

depresji



Budzenie chęci do powrotu do istniejących

Budzenie chęci do powrotu do istniejących

warunków i ludzi

warunków i ludzi



Wskazywanie na posiadane zasoby i

Wskazywanie na posiadane zasoby i

sprawności, na wartość własną i swoje

sprawności, na wartość własną i swoje

możliwości

możliwości



Towarzyszenie w budowaniu nowych wzorców

Towarzyszenie w budowaniu nowych wzorców

zachowania i nawyków

zachowania i nawyków



Pomoc w ponownym osiągnięciu nowej pozycji

Pomoc w ponownym osiągnięciu nowej pozycji

społecznej

społecznej

27.05.21

27.05.21

19

19

Stopień obciążenia stresem

Stopień obciążenia stresem

lub stratą

lub stratą



Można obliczyć różnymi sposobami.

Można obliczyć różnymi sposobami.



Np. przy pomocy tabeli zmian życiowych Rahe

Np. przy pomocy tabeli zmian życiowych Rahe

i Holmes’a, zamieszczonej na następnych

i Holmes’a, zamieszczonej na następnych

trzech slajdach.

trzech slajdach.



Należy zaznaczyć, które z zaznaczonych zmian

Należy zaznaczyć, które z zaznaczonych zmian

życiowych przeszło się w ostatnich sześciu

życiowych przeszło się w ostatnich sześciu

miesiącach i podsumować odpowiadającą im

miesiącach i podsumować odpowiadającą im

liczbę jednostek (ostatnia kolumna tabeli).

liczbę jednostek (ostatnia kolumna tabeli).

27.05.21

27.05.21

20

20

Zmiany życiowe

Zmiany życiowe

wg Rahe i Holmes

wg Rahe i Holmes

rodzaj i wielkość stresora

rodzaj i wielkość stresora

27.05.21

27.05.21

21

21

Zmiany życiowe wg Rahe i

Zmiany życiowe wg Rahe i

Holmes

Holmes

27.05.21

27.05.21

22

22

Zmiany życiowe Rahe i

Zmiany życiowe Rahe i

Holmes

Holmes

27.05.21

27.05.21

23

23

Strategie radzenia sobie ze

Strategie radzenia sobie ze

stresem

stresem



Unikanie, odraczanie, negowanie;

Unikanie, odraczanie, negowanie;

nieskuteczna i szkodliwa

nieskuteczna i szkodliwa



Reagowanie emocjonalne – np. złość, strach,

Reagowanie emocjonalne – np. złość, strach,

pobudzenie, zahamowanie, inne wyrażanie

pobudzenie, zahamowanie, inne wyrażanie

emocji;

emocji;

rozładowuje, jednak przesadzone może

rozładowuje, jednak przesadzone może

osłabić niezbędne rozumowanie.

osłabić niezbędne rozumowanie.



Uruchomienie funkcji poznawczych np.:

Uruchomienie funkcji poznawczych np.:

poszukiwanie informacji, analiza sytuacji,

poszukiwanie informacji, analiza sytuacji,

szukanie porady;

szukanie porady;

najskuteczniejsze, wiążą się z

najskuteczniejsze, wiążą się z

poczuciem koherencji

poczuciem koherencji

27.05.21

27.05.21

24

24

Odraczanie i negowanie

Odraczanie i negowanie



Powoduje, że spotkanie ze stresem

Powoduje, że spotkanie ze stresem

jest nieprzygotowane, zaskakujące

jest nieprzygotowane, zaskakujące

budzące silną reakcję alarmową z

budzące silną reakcję alarmową z

wydzielaniem adrenaliny i sterydów,

wydzielaniem adrenaliny i sterydów,

stres przedłuża się powodując

stres przedłuża się powodując

zmniejszenie odporności na infekcje,

zmniejszenie odporności na infekcje,

przeciążenie układu krążenia,

przeciążenie układu krążenia,

uszkodzenie błony śluzowej żołądka i

uszkodzenie błony śluzowej żołądka i

dwunastnicy

dwunastnicy

27.05.21

27.05.21

25

25

Reagowanie na stres agresją i

Reagowanie na stres agresją i

innymi emocjami

innymi emocjami



Powoduje przytłumienie myślenia

Powoduje przytłumienie myślenia

racjonalnego co utrudnia wyjście z

racjonalnego co utrudnia wyjście z

sytuacji stresowej i do reakcji

sytuacji stresowej i do reakcji

alarmowej dodaje inne reakcje

alarmowej dodaje inne reakcje

emocjonalne. Powoduje to

emocjonalne. Powoduje to

przedłużanie i nasilenie stresu co

przedłużanie i nasilenie stresu co

prócz szkód typowych może

prócz szkód typowych może

wywoływać zaburzenia nerwicowe i

wywoływać zaburzenia nerwicowe i

psychosomatyczne

psychosomatyczne

27.05.21

27.05.21

26

26

Refleksja i informacje

Refleksja i informacje



Przewidywanie stresu i wcześniejszy

Przewidywanie stresu i wcześniejszy

namysł nad sytuacją często są możliwe.

namysł nad sytuacją często są możliwe.



Poznawanie aspektów sytuacji stresującej,

Poznawanie aspektów sytuacji stresującej,

zbieranie informacji o wszystkim, co może

zbieranie informacji o wszystkim, co może

jej dotyczyć.

jej dotyczyć.



Informacje i rozważanie o możliwościach

Informacje i rozważanie o możliwościach

ochrony i naprawy strat.

ochrony i naprawy strat.



Takie działania łagodzą stres, skracają jego

Takie działania łagodzą stres, skracają jego

trwanie, zmniejszają szkodliwe reakcje.

trwanie, zmniejszają szkodliwe reakcje.

27.05.21

27.05.21

27

27

Dodatnie skutki stresu

Dodatnie skutki stresu



Przeżycie stresu z uniknięciem

Przeżycie stresu z uniknięciem

nadmiernych szkodliwych reakcji,

nadmiernych szkodliwych reakcji,

powoduje, że organizm staje się

powoduje, że organizm staje się

sprawniejszy w funkcjach fizjologicznych i

sprawniejszy w funkcjach fizjologicznych i

umysłowych, które brały udział w

umysłowych, które brały udział w

usuwaniu sytuacji stresującej.

usuwaniu sytuacji stresującej.



Zwykle towarzyszy temu poczucie sukcesu

Zwykle towarzyszy temu poczucie sukcesu

z pozytywnymi emocjami również

z pozytywnymi emocjami również

wzmacniającymi zdrowie.

wzmacniającymi zdrowie.

27.05.21

27.05.21

28

28

Zmysł lub poczucie

Zmysł lub poczucie

koherencji

koherencji

JEST TO OSOBISTA ZDOLNOŚĆ DO RADZENIA

JEST TO OSOBISTA ZDOLNOŚĆ DO RADZENIA

SOBIE ZE STRESEM, na którą składa się:

SOBIE ZE STRESEM, na którą składa się:



Zmysł

Zmysł

rozumienia

rozumienia

świata i ludzi,

świata i ludzi,

uporządkowania doświadczeń i struktury losu

uporządkowania doświadczeń i struktury losu



Poczucie

Poczucie

zaradności,

zaradności,

umiejętność dotarcia do

umiejętność dotarcia do

właściwych środków i ich wyboru celem

właściwych środków i ich wyboru celem

utrzymania i rozwijania egzystencji dającej

utrzymania i rozwijania egzystencji dającej

zadowolenie

zadowolenie



Poczucie

Poczucie

sensu życia

sensu życia

, dostrzegania i

, dostrzegania i

strzeżenia wartości dla których warto żyć,

strzeżenia wartości dla których warto żyć,

działać, walczyć.

działać, walczyć.

27.05.21

27.05.21

29

29

Zasoby przeciw stresowe

Zasoby przeciw stresowe



Osobiste

Osobiste



Mieszkanie, majątek,

Mieszkanie, majątek,



Praca zarobkowa, charytatywna, hobby

Praca zarobkowa, charytatywna, hobby



Wykształcenie zawodowe, ogólne, samokształcenie

Wykształcenie zawodowe, ogólne, samokształcenie



Atrakcyjność fizyczna,

Atrakcyjność fizyczna,



Zdrowie, zdrowy styl życia, sprawność fizyczna

Zdrowie, zdrowy styl życia, sprawność fizyczna



Zachowania p/stresowe i łagodzące stres

Zachowania p/stresowe i łagodzące stres



Społeczne

Społeczne



sieć osobistych związków i kontaktów

sieć osobistych związków i kontaktów

interpersonalnych

interpersonalnych



umiejętność korzystania ze społecznych

umiejętność korzystania ze społecznych

zabezpieczeń fizycznych, psychologicznych i

zabezpieczeń fizycznych, psychologicznych i

finansowych

finansowych

27.05.21

27.05.21

30

30

POSTĘPOWANIE P/STRESOWE

POSTĘPOWANIE P/STRESOWE



Uregulowanie stosunków międzyludzkich na

Uregulowanie stosunków międzyludzkich na

zasadzie więzi, przyjaźni i zrozumienia

zasadzie więzi, przyjaźni i zrozumienia



Uporządkowanie swego mieszkania, miejsca

Uporządkowanie swego mieszkania, miejsca

pracy i pracy zawodowej

pracy i pracy zawodowej



Ciągłe kształcenie się i ćwiczenie zdolności

Ciągłe kształcenie się i ćwiczenie zdolności

do samokształcenia do przystosowania do

do samokształcenia do przystosowania do

zmian

zmian



Ustalanie planu każdego dnia, miesiąca i

Ustalanie planu każdego dnia, miesiąca i

roku, całego życia,

roku, całego życia,

realizowanie marzeń i

realizowanie marzeń i

pragnień

pragnień

27.05.21

27.05.21

31

31

Łagodzenie i leczenie

Łagodzenie i leczenie

przebytego nadmiernego

przebytego nadmiernego

stresu

stresu



Trening relaksacyjny wg Schulz’a

Trening relaksacyjny wg Schulz’a



Trening relaksacyjny wg Jackobson’a

Trening relaksacyjny wg Jackobson’a



Medytacje klasyczne

Medytacje klasyczne



Medytacje z myślą przewodnią

Medytacje z myślą przewodnią



Joga

Joga



Sen

Sen

27.05.21

27.05.21

32

32

Religijność

Religijność

ułatwia radzenie sobie ze stresem

ułatwia radzenie sobie ze stresem



Modlitwa

Modlitwa



Odnoszenie swoich problemów do

Odnoszenie swoich problemów do

Pisma Świętego

Pisma Świętego



Odnoszenie się do świętych

Odnoszenie się do świętych



Związek z przodkami

Związek z przodkami



Udział w obrzędach swojej wiary

Udział w obrzędach swojej wiary

27.05.21

27.05.21

33

33

Stres zawodowy

Stres zawodowy



Występuje u osób zajmujących się

Występuje u osób zajmujących się

pomaganiem innym ludziom

pomaganiem innym ludziom



Fizjoterapeuci są narażeni na stres

Fizjoterapeuci są narażeni na stres

zawodowy

zawodowy



Chroni przed stresem:

Chroni przed stresem:



Wysokie umiejętności profesjonalne i dobra

Wysokie umiejętności profesjonalne i dobra

komunikowanie się z pacjentami i innymi

komunikowanie się z pacjentami i innymi

osobami

osobami



Satysfakcja z pracy

Satysfakcja z pracy



Zachowywanie zasad higieny życia i pracy

Zachowywanie zasad higieny życia i pracy

27.05.21

27.05.21

34

34

Zmęczenie zawodowe

Zmęczenie zawodowe



PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



Długotrwała i zbyt intensywna praca

Długotrwała i zbyt intensywna praca



Praca pozaetatowa

Praca pozaetatowa



Niedostateczny sen i wypoczynek

Niedostateczny sen i wypoczynek



USUWANIE

USUWANIE



Wypoczynek, rekreacja

Wypoczynek, rekreacja

27.05.21

27.05.21

35

35

Wypalenie zawodowe

Wypalenie zawodowe

(burnout)

(burnout)



PRZYCZYNY

PRZYCZYNY



Bariery i błędy w komunikacji między ludźmi

Bariery i błędy w komunikacji między ludźmi



Brak wsparcia społecznego

Brak wsparcia społecznego



Niedostatki w wykształceniu profesjonalnym

Niedostatki w wykształceniu profesjonalnym



Nadmierna praca

Nadmierna praca



Niedobór satysfakcji zawodowej

Niedobór satysfakcji zawodowej



Błędna interpretacja trudności zawodowych

Błędna interpretacja trudności zawodowych

27.05.21

27.05.21

36

36

Wypalenie zawodowe

Wypalenie zawodowe



Pierwsze objawy

Pierwsze objawy



Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne

Wyczerpanie emocjonalne i psychofizyczne



Depersonalizacja podopiecznych

Depersonalizacja podopiecznych



Obniżenie satysfakcji z pracy (zbyt wygórowane

Obniżenie satysfakcji z pracy (zbyt wygórowane

oczekiwania)

oczekiwania)



Nadmierne narzekania

Nadmierne narzekania



Obniżenie wydajności w pracy

Obniżenie wydajności w pracy



Zaburzenia komunikacji w pracy i w domu

Zaburzenia komunikacji w pracy i w domu



Zaburzenia zdrowia emocjonalne i somatyczne

Zaburzenia zdrowia emocjonalne i somatyczne

27.05.21

27.05.21

37

37

Usuwanie wypalenia

Usuwanie wypalenia

zawodowego

zawodowego



Porada psychologiczna

Porada psychologiczna



Urlop wypoczynkowy

Urlop wypoczynkowy



Podnoszenie kwalifikacji

Podnoszenie kwalifikacji

zawodowych w ramach

zawodowych w ramach

urlopu szkoleniowego

urlopu szkoleniowego



Zmiana miejsca pracy lub

Zmiana miejsca pracy lub

zawodu

zawodu



Psychoterapia

Psychoterapia

27.05.21

27.05.21

38

38

Zapobieganie wypaleniu

Zapobieganie wypaleniu

zawodowemu

zawodowemu



Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych



Rozwijanie kompetencji interpersonalnych

Rozwijanie kompetencji interpersonalnych



Umiejętność dawania i brania wsparcia

Umiejętność dawania i brania wsparcia

społecznego

społecznego



Dobrze zorganizowane własne życie codzienne

Dobrze zorganizowane własne życie codzienne



Dostrzeżenie pierwszych objawów

Dostrzeżenie pierwszych objawów

przeciążenia stresem i odpowiednie

przeciążenia stresem i odpowiednie

reagowanie

reagowanie

27.05.21

27.05.21

39

39

Pochodzenie promocji

Pochodzenie promocji

zdrowia

zdrowia



Z badań patogenezy,

Z badań patogenezy,

badań stresu

badań stresu

,

,

higieny i profilaktyki, z przyczyn

higieny i profilaktyki, z przyczyn

ekonomicznych i dla złagodzenia

ekonomicznych i dla złagodzenia

ograniczeń medycyny powstała nowa

ograniczeń medycyny powstała nowa

dyscyplina medycyny:

dyscyplina medycyny:



PROMOCJA ZDROWIA

PROMOCJA ZDROWIA

– nauka jak żyć

– nauka jak żyć

zdrowo, samodzielnie, szczęśliwie,

zdrowo, samodzielnie, szczęśliwie,

minimalizując koszty medyczne i nie

minimalizując koszty medyczne i nie

nadużywając medycyny.

nadużywając medycyny.

27.05.21

27.05.21

40

40

Patogeneza i profilaktyka

Patogeneza i profilaktyka



Badania

Badania

patogenezy

patogenezy

(przyczyn) chorób,

(przyczyn) chorób,

wykazały, że przyczyny obecnie

wykazały, że przyczyny obecnie

najważniejszych chorób mają źródło w sposobie

najważniejszych chorób mają źródło w sposobie

życia

życia



Ustalono błędy w

Ustalono błędy w

stylach życia

stylach życia

Dotyczą one:

Dotyczą one:



Odżywiania (za dużo i zły skład)

Odżywiania (za dużo i zły skład)



Ruchu i wysiłku (za mało)

Ruchu i wysiłku (za mało)



Używek (papierosy, alkohol)

Używek (papierosy, alkohol)



Przekonań (utrwalone błędne poglądy)

Przekonań (utrwalone błędne poglądy)

27.05.21

27.05.21

41

41

Salutogeneza

Salutogeneza



Powstaje kierunek nauki badający ile

Powstaje kierunek nauki badający ile

stresu trzeba i można znieść,

stresu trzeba i można znieść,

by tworzyć życie

by tworzyć życie

zdrowe, szczęśliwe i

zdrowe, szczęśliwe i

samodzielne

samodzielne

.

.



Salus – zdrowie, genesis –

Salus – zdrowie, genesis –

pochodzenie =

pochodzenie =

= salutogeneza

= salutogeneza

27.05.21

27.05.21

42

42

Cel promocji zdrowia

Cel promocji zdrowia



Samodzielne dbanie o swoje zdrowie

Samodzielne dbanie o swoje zdrowie

w myśl hasła „TWOJE ZDROWIE W

w myśl hasła „TWOJE ZDROWIE W

TWOICH RĘKACH”

TWOICH RĘKACH”



Umiejętność brania odpowiedzialności

Umiejętność brania odpowiedzialności

za siebie i swoje zdrowie

za siebie i swoje zdrowie



Szeroka

Szeroka

edukacja

edukacja

zdrowotna: w

zdrowotna: w

szkole, w mediach, w osiedlach (rady,

szkole, w mediach, w osiedlach (rady,

kluby, spotkania itp.)

kluby, spotkania itp.)

27.05.21

27.05.21

43

43

Istota promocji zdrowia

Istota promocji zdrowia

Choroba i rola medycyny naprawczej

27.05.21

27.05.21

44

44

Zasoby zdrowia

Zasoby zdrowia



Promocja zdrowia zwiększa zasoby

Promocja zdrowia zwiększa zasoby

zdrowia, uczy zachowań

zdrowia, uczy zachowań

prozdrowotnych

prozdrowotnych



jest częścią medycyny szeroko pojętej,

jest częścią medycyny szeroko pojętej,



jest powiązana z psychologią kliniczną i

jest powiązana z psychologią kliniczną i

zdrowia oraz edukacją zdrowotną

zdrowia oraz edukacją zdrowotną



Medycyna naprawcza usuwa utracone

Medycyna naprawcza usuwa utracone

zdrowie (chorobę)

zdrowie (chorobę)

27.05.21

27.05.21

45

45

Ekonomiczne uzasadnienia

Ekonomiczne uzasadnienia

promocji zdrowia

promocji zdrowia



Diagnozowanie i leczenie jest bardzo

Diagnozowanie i leczenie jest bardzo

kosztowne a koszty i możliwości służby

kosztowne a koszty i możliwości służby

zdrowia ciągle rosną

zdrowia ciągle rosną



Tylko bogaci ludzie mogą sobie pozwolić na

Tylko bogaci ludzie mogą sobie pozwolić na

pełne korzystanie z medycyny

pełne korzystanie z medycyny



Nawet najbogatsze państwa nie są w stanie

Nawet najbogatsze państwa nie są w stanie

zapewnić pełnej pomocy wszystkim swoim

zapewnić pełnej pomocy wszystkim swoim

obywatelom

obywatelom

27.05.21

27.05.21

46

46

Promocja zdrowia łagodzi

Promocja zdrowia łagodzi

ograniczenia medycyny

ograniczenia medycyny



Redukcjonizm – czyli niedocenianie

Redukcjonizm – czyli niedocenianie

potrzeb i emocji pacjenta

potrzeb i emocji pacjenta



Technizacja – fascynacja aparaturą i

Technizacja – fascynacja aparaturą i

wiara, że jest wszechmocna

wiara, że jest wszechmocna



Jatrogenia – szkodliwe, uboczne skutki

Jatrogenia – szkodliwe, uboczne skutki

terapii

terapii



Totalizm instytucjonalny – wymagania

Totalizm instytucjonalny – wymagania

przekraczające wymogi terapii

przekraczające wymogi terapii



Odpowiedzialność prawna

Odpowiedzialność prawna

27.05.21

27.05.21

47

47

World Health Organisation (WHO)

World Health Organisation (WHO)

Światowa Organizacja Zdrowia

Światowa Organizacja Zdrowia

(ŚOZ)

(ŚOZ)



Stwierdziła skuteczność promocji zdrowia

Stwierdziła skuteczność promocji zdrowia



Uznała ją za najważniejsze zadanie dla

Uznała ją za najważniejsze zadanie dla

wszystkich członków

wszystkich członków



Każdy pracownik służby zdrowia powinien

Każdy pracownik służby zdrowia powinien

być czynnym promotorem zdrowia

być czynnym promotorem zdrowia

27.05.21

27.05.21

48

48

Cel wykładu

Cel wykładu

Przygotowanie się do rozwiązywania sytuacji

Przygotowanie się do rozwiązywania sytuacji

trudnych – stresu

trudnych – stresu

Udział fizjoterapeuty w promocji zdrowia

Udział fizjoterapeuty w promocji zdrowia

POZNAJ SIEBIE

POZNAJ SIEBIE

to podstawa kultury osobistej,

to podstawa kultury osobistej,

umożliwia kontrolowania siebie i innych

umożliwia kontrolowania siebie i innych

27.05.21

27.05.21

49

49

KONIEC

KONIEC

27.05.21

27.05.21

50

50

Miary zdrowia (główne)

Miary zdrowia (główne)



Przeciętna długość życia –

Przeciętna długość życia –

i przewidywanie trwania życia dla

i przewidywanie trwania życia dla

określonego wieku

określonego wieku



Przyczyny zgonów

Przyczyny zgonów



Zachorowalność

Zachorowalność



Chorobowość

Chorobowość

27.05.21

27.05.21

51

51

Długość życia w Polsce

Długość życia w Polsce



W roku 1900 43 lata mężczyźni

W roku 1900 43 lata mężczyźni

48 lat kobiety

48 lat kobiety



W roku 2005 70 lat mężczyźni

W roku 2005 70 lat mężczyźni

75 lat kobiety

75 lat kobiety

27.05.21

27.05.21

52

52

Przyczyny wydłużenia życia

Przyczyny wydłużenia życia



Usunięcie chorób zakaźnych

Usunięcie chorób zakaźnych



Rozwój bakteriologii

Rozwój bakteriologii



Stacje sanitarno-epidemiologiczne

Stacje sanitarno-epidemiologiczne



Higiena życia codziennego

Higiena życia codziennego



Podniesienie stopy życiowej

Podniesienie stopy życiowej



Zlikwidowanie przednówków i niedożywienia

Zlikwidowanie przednówków i niedożywienia



Higiena osiedli i mieszkań – wodociągi, kanalizacja,

Higiena osiedli i mieszkań – wodociągi, kanalizacja,

wywóz i utylizacja śmieci

wywóz i utylizacja śmieci



Zmniejszenie umieralności niemowląt

Zmniejszenie umieralności niemowląt



Właściwe żywienie i higiena niemowląt

Właściwe żywienie i higiena niemowląt

27.05.21

27.05.21

53

53

Najczęstsze przyczyny

Najczęstsze przyczyny

zgonów

zgonów



W roku 1900

W roku 1900

w roku 2000

w roku 2000



Grypa, zapalenie płuc

Grypa, zapalenie płuc

Choroby serca

Choroby serca



Gruźlica

Gruźlica

Rak

Rak



Zakażenia pokarmowe

Zakażenia pokarmowe

Wypadki

Wypadki

komunikacyjne

komunikacyjne



Choroby serca

Choroby serca

Udary mózgu

Udary mózgu



Udary mózgu

Udary mózgu

Choroby płuc

Choroby płuc



Choroby nerek

Choroby nerek

Grypa, zapalenie płuc

Grypa, zapalenie płuc



Wypadki

Wypadki

Samobójstwa

Samobójstwa



Rak

Rak

Cukrzyca

Cukrzyca



Choroby dziecięce

Choroby dziecięce

Choroby wątroby

Choroby wątroby



Błonica

Błonica

Zabójstwa

Zabójstwa

27.05.21

27.05.21

54

54

Zachorowalność

Zachorowalność



Ogólna

Ogólna

– liczba

– liczba

wszystkich

wszystkich

nowych

nowych

zachorowań na rok (miesiąc lub inny

zachorowań na rok (miesiąc lub inny

okres) w określonej populacji

okres) w określonej populacji



Szczegółowa – liczba

Szczegółowa – liczba

nowych

nowych

zachorowań

zachorowań



Na określoną chorobę (np. nowotwory)

Na określoną chorobę (np. nowotwory)



W ograniczonym rejonie (np. powiecie, kraju)

W ograniczonym rejonie (np. powiecie, kraju)



W ograniczonej populacji (np. grupy

W ograniczonej populacji (np. grupy

wiekowe, płeć)

wiekowe, płeć)

27.05.21

27.05.21

55

55

Chorobowość

Chorobowość



Ogólna - aktualna liczba wszystkich

Ogólna - aktualna liczba wszystkich

chorych w danej populacji

chorych w danej populacji



Szczegółowa –

Szczegółowa –



dla poszczególnych chorób

dla poszczególnych chorób



dla rejonów np. województw, krajów

dla rejonów np. województw, krajów



dla środowisk np. miast, grup wiekowych

dla środowisk np. miast, grup wiekowych

27.05.21

27.05.21

56

56

Choroby psychiczne w

Choroby psychiczne w

Polsce

Polsce



Chorobowość:

Chorobowość:

ok. 649 tys.

ok. 649 tys.

w r. 1995

w r. 1995

(1,6%)

(1,6%)

ok. 1275 tys.

ok. 1275 tys.

w r. 2004

w r. 2004

(3,3%)

(3,3%)



Zachorowalność:

Zachorowalność:

ok. 176 tys.

ok. 176 tys.

w r. 1995

w r. 1995

(0,4%)

(0,4%)

ok. 335 tys.

ok. 335 tys.

w r. 2004

w r. 2004

(0,8%)

(0,8%)



Ok. 70% poniżej 50 r. życia

Ok. 70% poniżej 50 r. życia

Bez alkoholizmu i narkomanii

Bez alkoholizmu i narkomanii

27.05.21

27.05.21

57

57

Choroby psychiczne w Polsce.

Choroby psychiczne w Polsce.

Komentarz

Komentarz



Zachorowalność i chorobowość wzrosła w ciągu

Zachorowalność i chorobowość wzrosła w ciągu

10 lat o ok. 100% (podwoiła się)

10 lat o ok. 100% (podwoiła się)



Znaczna część wzrostu spowodowana jest

Znaczna część wzrostu spowodowana jest

większą zgłaszalnością chorujących i lepszym

większą zgłaszalnością chorujących i lepszym

rozpoznawaniem chorób

rozpoznawaniem chorób



Najczęstsze są zaburzenia lękowo-nerwicowe

Najczęstsze są zaburzenia lękowo-nerwicowe

(ok. 28%) i afektywne (ok. 22%), ich liczba

(ok. 28%) i afektywne (ok. 22%), ich liczba

rośnie nadal.

rośnie nadal.



Liczby zaburzeń organicznych (ok. 15%), i

Liczby zaburzeń organicznych (ok. 15%), i

schizofrenii ok. 10% b. nieznacznie rosną

schizofrenii ok. 10% b. nieznacznie rosną

27.05.21

27.05.21

58

58

Zachorowalność na nowotwory w

Zachorowalność na nowotwory w

Polsce

Polsce



Nowotwory ok. 105 tys. w r. 1995

Nowotwory ok. 105 tys. w r. 1995

ok. 114 tys. w r. 2002

ok. 114 tys. w r. 2002

(Wzrost o

(Wzrost o

8%)

8%)



W tym 58 tys. mężczyźni 56 tys. kobiety

W tym 58 tys. mężczyźni 56 tys. kobiety



Ok. 70% powyżej 50 r. życia

Ok. 70% powyżej 50 r. życia



Najczęstsze nowotwory:

Najczęstsze nowotwory:



Mężczyźni: płuca, żołądek, prostata

Mężczyźni: płuca, żołądek, prostata



Kobiety: sutek, jajnik i macica, żołądek

Kobiety: sutek, jajnik i macica, żołądek

27.05.21

27.05.21

59

59

Cechy osobowości związane

Cechy osobowości związane

z podatności na

z podatności na

zachorowania 1.

zachorowania 1.



Osobowość A – niecierpliwi, ambitni,

Osobowość A – niecierpliwi, ambitni,

ciągle spieszący się, zapracowani,

ciągle spieszący się, zapracowani,

lubiący dominować, nieufni –

lubiący dominować, nieufni –

skłonni

skłonni

do chorób serca, nadciśnienia

do chorób serca, nadciśnienia

tętniczego, udarów, miażdżycy

tętniczego, udarów, miażdżycy



Osobowość B – spokojni, cierpliwi,

Osobowość B – spokojni, cierpliwi,

refleksyjni, łatwi w kontakcie,

refleksyjni, łatwi w kontakcie,

niespieszni –

niespieszni –

mało chorują

mało chorują

27.05.21

27.05.21

60

60

Psychiczne cechy

Psychiczne cechy

podatności na zachorowanie

podatności na zachorowanie

2

2



Osobowość C – tłumiący emocje,

Osobowość C – tłumiący emocje,

zwłaszcza żalu i pretensji, uczucie

zwłaszcza żalu i pretensji, uczucie

krzywdy, kontakty płytkie, ukryte

krzywdy, kontakty płytkie, ukryte

zawiści –

zawiści –

skłonność do nowotworów

skłonność do nowotworów

złośliwych (carcinoma)

złośliwych (carcinoma)



Osobowość D – słaba odporność na

Osobowość D – słaba odporność na

stres, słaba wiara w siebie, uległość i

stres, słaba wiara w siebie, uległość i

bunty, labilność –

bunty, labilność –

skłonność do depresji

skłonność do depresji

27.05.21

27.05.21

61

61

Poczucie sensu życia

Poczucie sensu życia



To najważniejszy składnik odporności

To najważniejszy składnik odporności

na stres

na stres



Można go mierzyć za pomocą testu

Można go mierzyć za pomocą testu

sensu życiowego

sensu życiowego