1.Kryterium wagi
przestępstwa



Zbrodnie – są to czyny zagrożone karą
pozbawienia wolności na czas nie
krótszy od 3 lat albo karą surowszą
(art.7 & 2 KK)



Występki – są to czyny zagrożone karą
przekraczającą jeden miesiąc
pozbawienia wolności, jeden miesiąc
ograniczenia wolności lub grzywny
powyżej 30 stawek dziennych.

2. Kryterium formy winy.



Przestępstwa umyślne – zbrodnię
można popełnić tylko umyślnie, jeżeli w
ustawie znajdziemy czyn odpowiadający
definicji zbrodni, to znaczy , że mamy do
czynienia z przestępstwem umyślnym.



Przestępstwa nieumyślne – występek
można popełnić nieumyślnie,
nieumyślność musi być wyraźnie
ustanowiona w ustawie, ( np. art. 155,
177 KK)

3. Kryterium formy
czynu.



Przestępstwa z działania – np.
zgwałcenie (art. 197KK), czynna napaść
na funkcjonariusza (art.. 223KK)



Przestępstwa z zaniechania – np.
niezawiadomienie o przestępstwie (art.
240KK), nieudzielenie pomocy (art.
162KK)

4. Kryterium znamienia
skutku.



Przestępstwa formalne (bezskutkowe)
– nazwiemy nimi przestępstwa polegające
na określonym zachowaniu się, np.
nieudzielenie pomocy (art.162 KK)



Przestępstwa materialne (skutkowe) –
nazwiemy nimi przestępstwa, których
określony skutek do znamion przestępstwa
należy, np. uszkodzenie rzeczy (art. 288
KK), spowodowanie uszczerbku na zdrowiu
(art. 156 KK)

5. Typy przestępstw.



Typ podstawowy – typ przestępstwa

będący punktem wyjścia, np. umyślne

zabójstwo (art. 146 &1 KK)



Typ kwalifikowany – typ nowo

utworzony, gdy jego zagrożenie karą

jest surowsze, np. pozbawienie wolności

związane ze szczególnym udręczeniem

(art. 189 &3 KK)



Typ uprzywilejowany – gdy jest on

zagrożony karą łagodniejszą, np.

zabójstwo w afekcie (art. 148 &4 KK)

6. Tryb ścigania.



Przestępstwa ścigane z oskarżenia

publicznego (publicznoskargowe) –

ich ściganiem zajmuje się oskarżyciel

publiczny ( z reguły prokurator),

działający w imieniu państwa.



Przestępstwa ścigane z oskarżenia

prywatnego (prywatnoskargowe) –

ściganie tych przestępstw jest w zasadzie

prywatną sprawą pokrzywdzonego, który

jako oskarżyciel prywatny może wnosić i

popierać oskarżenie przed sądem.

Podmiot przestępstwa

Podmiotem przestępstwa może być

tylko osoba fizyczna, która ukończyła w
chwili popełnienia czynu 17 lat. (art. 10
& 1 KK)

Od powyższej zasady przewidziano w KK 2

wyjątki !

1. W pewnych wypadkach

odpowiedzialność karną może ponieść
nieletni, który ukończył 15 lat. Jest to
możliwe przy spełnieniu warunków
odnoszących się do rodzaju
popełnionego czynu oraz do
właściwości sprawcy i okoliczności
sprawy.

2. Wyjątek polegający na potraktowaniu

dorosłego sprawcy w wieku od 17 do
18 lat przewiduje art 10 & 4 KK. Odnosi
się to tylko do sprawcy występku ,
wobec którego można zastosować
zamiast kary środki poprawcze lub
wychowawcze.

Nieletni

Nieletnimi nazywa się:

a) osoby do lat 18, wobec których stosuje się

środki wychowawcze w związku z ich
demoralizacją.

b) osoby między 13 a 17 rokiem życia, wobec

których toczy się postępowanie o czyny karalne
wypełniające znamiona przestępstw lub
niektórych wykroczeń.

c) osoby wobec których wykonuje się orzeczone

środki wychowawcze lub poprawcze, określane
są przez ustawę jako nieletni do czasu
ukończenia przez nie 21 lat.

Stosowane środki wobec
nieletnich



Środki wychowawcze, m.in. upomnienie,
nadzór kuratora.



Środek leczniczo – wychowawczy –
umieszczenie nieletniego w szpitalu
psychiatrycznym lub innym odpowiednim
zakładzie leczniczym.



Umieszczenie w zakładzie
poprawczym – zastosować można jedynie
w razie popełnienia przez nieletniego
między 13 a 17 rokiem życia czynu
wypełniającego znamiona przestępstwa.

Młodociany

Sprawca młodociany to taki, który nie

ukończył 21 lat w chwili czynu ani 24 lat
w chwili orzekania w I instancji.

Przestępstwa
indywidualne i
powszechne.



Przestępstwa powszechne – to takie,
których podmiotem może być każda
osoba odpowiadająca ogólnym cechom
podmiotu przestępstwa, tzn. osoba
fizyczna, która osiągnęła określony wiek.



Przestępstwa indywidualne – to
takie, w których opisie ustawowym
znamię przedmiotu określone jest przez
użycie pewnej dodatkowej cechy
( „żołnierz”, „funkcjonariusz publiczny”).

Strona przedmiotowa
przestępstwa

Do strony przedmiotowej przestępstwa

zaliczamy:



Czyn (zachowanie się) podmiotu.



Skutek czynu.



Czas i miejsce czynu.



Sytuację, w jakiej czyn popełniono.



Sposób popełnienia i przedmiot
wykonawczy czynu.

Formy czynu

1. Przestępstwa trwałe – utrzymywanie pewnego

stanu rzeczy , np. pozbawienie człowieka wolności
(art. 189 KK), czas popełnienia takich przestępstw
rozciąga się wówczas na okres od zapoczątkowania
takiego stanu do jego zakończenia.

2. Przestępstwa wieloosobowe - polegają na

działaniu wieloosobowym, przepisy ujmują czyn
jako „branie udziału” w pewnym wspólnym
działaniu.

3. Przestępstwa wieloczynowe – polegające na

pewnego rodzaju działalności, na którą składają się
poszczególne czyny.

Przestępstwa z
zaniechania

1. Formalne przestępstwa z zaniechania

– niepodjęcie przez sprawcę działania, do
którego był zobowiązany, np.
niezawiadomienie organów ścigania o
określonych zbrodniach.

2. Materialne przestępstwa z

zaniechania – spowodowanie określonego
skutku przez niepodjęcie działania, do
którego sprawca był zobowiązany. Kwestia
ta została uregulowana w art. 2 KK.

Skutek czynu. Związek
przyczynowy.

Skutek nazywany jest w przepisach

Kodeksu karnego następstwem czynu.
Następstwo może być jedynym
skutkiem występującym w typie
kwalifikowanym.

Związek przyczynowy musi zachodzić

między zachowaniem się sprawcy, a
skutkiem tego zachowania.

Teorie związku
przyczynowego

1. Teoria ekwiwalencji (równowartości

warunków) – opiera się na założeniu, że
przyczyną każdego skutku jest jest pewna suma
warunków koniecznych do jego nastąpienia.

2. Teoria adekwatnego związku

przyczynowego – według teorii nie wystarcza,
że czyjeś zachowanie się jest koniecznym
warunkiem do nastąpienia skutku. Dla uznania
go za przyczynę wymaga się jeszcze by
określony w ustawie skutek był normalnym,
typowym następstwem takiego zachowania się.

Teorie związku
przyczynowego c.d

3. Teoria relewancji – według niej, związek

przyczynowy można ujmować szeroko, tak
jak to robi teoria ekwiwalencji, ale prawo
karne dokonuje tu pewnej selekcji, a nie
każde spowodowanie skutku, nie każdy
związek przyczynowy jest jest istotny dla
odpowiedzialności karnej.

4. Obiektywne przypisanie – według tej

koncepcji nie każde spowodowanie skutku
może być sprawcy przypisane.

Strona podmiotowa
przestępstwa

Strona podmiotowa (subiektywna)

przestępstwa obejmuje zjawiska
psychiczne, które muszą towarzyszyć
stronie przedmiotowej czyli
zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy,
i które wyrażają stosunek psychiczny
sprawcy do czynu.

Formy winy umyślnej

Umyślne popełnienie czynu zabronionego

zachodzi wtedy, gdy sprawca miał zamiar
jego popełnienia (art. 9 & 1 KK)



Zamiar bezpośredni – zachodzi wtedy, gdy
sprawca chce popełnić czyn zabroniony. Zachodzi
także wtedy, gdy sprawca nie jest pewien, czy jego
zachowanie się będzie skuteczne, ale chce skutek
spowodować.



Zamiar ewentualny – zachodzi wtedy, gdy
sprawca możliwość popełnienia czynu
zabronionego przewiduje i na to się godzi (art. 9 &
1 KK)

Formy winy nieumyślnej

Przesłanką odpowiedzialności za

przestępstwo nieumyślne jest
naruszenie zasady ostrożności.

„Czyn zabroniony jest popełniony

nieumyślnie, jeżeli sprawca, nie mając
zamiaru jego popełnienia, popełnia go
jednak na skutek niezachowania
ostrożności wymaganej w danych
okolicznościach...” (art. 9 & 2 KK)

Formy winy nieumyślnej
c.d.

1. Lekkomyślność – polega na tym, że

sprawca, świadomie naruszając zasady
ostrożności, możliwość popełnienia czynu
zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza,
że go uniknie.

2. Niedbalstwo – polega na tym, że sprawca

możliwości popełnienia czynu zabronionego
nie przewiduje, chociaż może ją
przewidzieć; mamy tu do czynienia z
nieświadomością możliwości popełnienia
czynu zabronionego.

Wina mieszana
(kombinowana)

Mieszany charakter winy polega na tym, że część

znamion przestępstwa objęta jest zamiarem
sprawcy, a druga część tylko winą nieumyślną.
Typowymi przykładami są tutaj kwalifikowane
typy przestępstw udziału w bójce lub pobiciu
(art. 158 & 2 i 3 KK)

Przestępstwa popełnione z winy mieszanej

traktuje się w sumie jako przestępstwa
umyślne, tzn. we wszystkich tych przypadkach,
gdy ustawa wiąże pewne skutki z umyślnym
charakterem przestępstwa, dotyczy to także
tych przestępstw.

Przedmiot przestępstwa

Przedmiotem przestępstwa są dobra

prawne, takie jak: życie, własność,
bezpieczeństwo, wolność itp.
Przestępstwo stanowi zamach na nie i
dlatego, patrząc od strony
przestępstwa, nazywamy je
przedmiotem zamachu, a patrząc od
strony prawa karnego, nazywamy je
przedmiotem ochrony.

Podział przestępstw ze
względu na przedmiot
ochrony

1. przestępstwa polegające na naruszeniu

dobra prawnego, np. zabójstwo, oszustwo,

2. przestępstwa polegające na narażeniu

dobra prawnego na konkretne
niebezpieczeństwo, np. spowodowanie
niebezpieczeństwa pożaru (art. 164 & 1 KK),

3. przestępstwa abstrakcyjnego narażenia

dobra prawnego, np. używanie broni lub
innego niebezpiecznego przedmiotu przez
uczestnika bójki lub pobicia ( art. 159 KK)

Indywidualny, rodzajowy
i ogólny przedmiot
ochrony

1. indywidualny przedmiot ochrony – dobro

prawne będące przedmiotem ochrony pojedynczego
przepisu karnego i dobro zaatakowane
popełnieniem przestępstwa określonego w tym
przepisie.

2. rodzajowy przedmiot ochrony – to dobro prawne

chronione nie przez jeden przepis, lecz przez grupę
przepisów karnych, z reguły zamieszczonych w
jednym rozdziale przepisu karnego.

3. ogólny przedmiot ochrony – jest to bardzo już

abstrakcyjnie ujęte dobro, którego ochrona jest
zadaniem całego prawa karnego.

Podobieństwo
przestępstw

Według art. 115 & 3 KK przestępstwami

podobnymi są przestępstwa należące do
tego samego rodzaju. Na przykład
podobne są przestępstwa oszustwa (art.
286 KK) i paserstwa (art. 291 KK),
ponieważ obydwa skierowane są
przeciwko mieniu.

Literatura:



Lech Gardocki, Prawo karne, wyd. C.H.
Beck, 2011