Metodyka badań

Metodyka badań

naukowych

naukowych

Dr n. med. Dariusz Sokołowski

Dr n. med. Dariusz Sokołowski

Pojęcie pracy naukowej

Pojęcie pracy naukowej

1.

1.

Badania naukowe

Badania naukowe

Ogół czynności, których celem jest

Ogół czynności, których celem jest

rozwiązanie określonego problemu

rozwiązanie określonego problemu

naukowego i poznanie nowych prawd.

naukowego i poznanie nowych prawd.

2. Ujęcie przebiegu i wyników

2. Ujęcie przebiegu i wyników

badań

badań

naukowych

naukowych

Artykuł, rozprawa, monografia, etc.

Artykuł, rozprawa, monografia, etc.

Praca naukowa a inne rodzaje

Praca naukowa a inne rodzaje

pracy twórczej

pracy twórczej

Praca naukowa a publicystyka

Praca naukowa a publicystyka

Praca naukowa a literatura piękana

Praca naukowa a literatura piękana

Praca naukowa a techniczno-wynalazcza

Praca naukowa a techniczno-wynalazcza

Praca naukowa a krytyka

Praca naukowa a krytyka

Praca naukowa a filozofia

Praca naukowa a filozofia

Rodzaje pracy naukowej

Rodzaje pracy naukowej

Praca badawcza

Praca badawcza

Praca koncepcyjna

Praca koncepcyjna

Praca metodologiczna

Praca metodologiczna

Praca analityczna

Praca analityczna

Praca syntetyczna

Praca syntetyczna

Praca problemowa i przyczynkowa

Praca problemowa i przyczynkowa

Praca teoretyczna

Praca teoretyczna

Rodzaje pracy naukowej c.d.

Rodzaje pracy naukowej c.d.

Praca doświadczalna

Praca doświadczalna

Praca indywidualna

Praca indywidualna

Praca zespołowa

Praca zespołowa

Uwarunkowania pracy

Uwarunkowania pracy

naukowej

naukowej

1. Wartościowe rezultaty

1. Wartościowe rezultaty

(wyniki badań, wnioski)

(wyniki badań, wnioski)

2. Cechy osobowe badacza

2. Cechy osobowe badacza

(ogólnikowe wykształcenie,

(ogólnikowe wykształcenie,

przygotowanie

przygotowanie

specjalistyczne, inteligencja, fantazja

specjalistyczne, inteligencja, fantazja

twórcza

twórcza

i inne zdolności)

i inne zdolności)

Metody badawcze

Metody badawcze

Methodos

Methodos

- z greki droga wiodąca do

- z greki droga wiodąca do

określonego

określonego

celu.

celu.

Metoda naukowa – całokształt etapów

Metoda naukowa – całokształt etapów

pracy naukowej prowadzący do uzyskania

pracy naukowej prowadzący do uzyskania

i potwierdzenia otrzymanych

i potwierdzenia otrzymanych

wyników badań.

wyników badań.

W sensie roboczym to racjonalna

W sensie roboczym to racjonalna

droga rozwiązania wybranego i dokładnie

droga rozwiązania wybranego i dokładnie

sprecyzowanego problemu naukowego.

sprecyzowanego problemu naukowego.

Rodzaje metod badawczych

Rodzaje metod badawczych

Metoda obserwacyjna

Metoda obserwacyjna

Metoda obserwacyjno – instrumentalna

Metoda obserwacyjno – instrumentalna

Metoda eksperymentalna

Metoda eksperymentalna

Metoda statystyczna

Metoda statystyczna

Metoda ankietowa

Metoda ankietowa

Metoda wywiadu

Metoda wywiadu

Badania testowe

Badania testowe

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

1. Wybór i uzasadnienie problemu naukowego
2. Krytyka wybranego problemu w świetle

dotychczasowych osiągnięć nauki

3. Wybór odpowiedniej metody badawczej
4. Ocena krytyczna zebranego materiału
5. Przeprowadzenie badań
6. Opracowanie materiału naukowego
7. Wysunięcie wniosków pracy ściśle

odpowiadających wybranemu problemowi

8. Streszczenie pracy

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Wybór i uzasadnienie problemu

naukowego

Czy nasz problem to obiektywnym
problemem świata nauki, czy też
subiektywnym odzwierciedleniem naszej
niewiedzy ?
Należyte uzasadnienie problemu !

Problem jest obiektywny lecz jego

rozwiązanie mało przydatne z punktu
wykorzystania – zastosowania (koszty)

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Wybór i uzasadnienie problemu

naukowego

Dokładne sprecyzowanie pytań na które
praca ma odpowiedzieć

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Krytyka wybranego problemu w świetle

dotychczasowych osiągnięć nauki

Wcześniejsze publikacje na temat
danego zagadnienia – bardzo dokładana
analiza piśmiennictwa
Ocena wcześniejszych metod
badawczych stosowanych przy
rozwiązywaniu zagadnienia i ewentualna
zmiana metody jako nowa forma
rozwiązania problemu

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Wybór odpowiedniej metody roboczej

Definitywne ustalenie tematu pracy
w powiązaniu z literaturą
przedmiotu wskaże najlepszy wybór
metody badawczej

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Ocena krytyczna zebranego materiału

Zgodność grup porównywanych w pracy
badawczej;

Grupy porównywalne pod względem

badanych cech

UWAGA na manipulacje danymi !!!

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Przeprowadzenie badań

Jednorodność stosowanych w obu grupach

badań
i metod oceny

Uzyskanie wyników badań

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Opracowanie materiału naukowego

Najpierw opracowanie formalno-rzeczowe,

logiczne, następnie pisemne
Omówienie wyników i dyskusja – polemika
z piśmiennictwem
Przekonanie świata nauki o racji
prowadzonych badań, stworzenie nowej idei,
nadanie kierunku dalszym badaniom.

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Wysunięcie wniosków badań

Odpowiedź na cele i założenia pracy

Obiektywna ocena !

Obiektywna ocena !
Niezgodność zakładanych wyników badania
nie oznacza niepowodzenia pracy

Etapy pracy naukowej

Etapy pracy naukowej

Streszczenie pracy

Sformułowanie podstawowych problemów

poruszanych w pracy, poinformowanie

o zastosowanych metodach badawczych
oraz
uzyskanych wynikach badań i wnioskach z
nich
wynikających

Badania pilotażowe

Badania pilotażowe

Sformułowanie obrazu badanego

środowiska w
głównych zarysach

Kontrola sensowności i zgodności narzędzi

badawczych

Podejmowanie lub unikanie pytań

drażliwych

Poznanie reakcji respondenta
Sprawdzenie rangi problemu badanego
Wyciągnięcie wstępnych wniosków z pracy i

ponowna ocena sensu pracy. Ewentualnie
zastosowanie koniecznych zmian dla
lepszego
rozwiązania szukanego problemu

Czyli stosowanie badań pilotażowych ma za
zadanie maxymalne wyeliminowanie zawodności
badania i stworzenie szerokich podstaw do
budowy uogólnień wykraczających poza obszar
badanych przypadków.
Sposoby które mogą temu służyć to tzw.

Indukcja

eliminacyjna (kanony Milla)

Indukcja eliminacyjna, bardzo dokładnie poddaje
uwadze każdy przypadek badany, co ułatwia
wykluczenia i kwalifikacje do grypy badanej.

KANON JEDYNEJ ZGODNOŚCI

Oznacza, że jakiemuś zjawisku A w dowolnej
liczbie postaci zawsze towarzyszy zjawisko B i
nie ma takiego zjawiska, które by równie jak
zjawisko B stale towarzyszyło zjawisku A.

KANON JEDYNEJ RÓŻNICY

W dowolnym zdarzeniu ilekroć pojawi się
zjawisko A pojawi się też zjawisko B i ilekroć nie
ma zjawiska A, nie ma też zjawiska B.

KANON ZMIAN TOWARZYSZĄCYCH

Oznacza, że w badanym zdarzeniu wśród wielu
okoliczności w razie zmiany jednego z
parametrów danego elementu, dochodzi do
zmiany całego układu w stosownych proporcjach
które mają wpływ na określone cechy badanych
elementów.

Tak wic, traktując rzecz modelowo można

wyróżnić dwie drogi postępowania
badawczego:

1.Badacz może podporządkować wszystkie cechy

badane metodyce postępowania. Bada więc w
ten sposób tylko elementy poddające się danej
metodyce, domyślnie usuwając z program
badań elementy nie poddające się badaniu.

2.Badacz może w sposób giętki dobierać

metodykę badań w taki sposób (subiektywny
sposób) aby głębiej dojść do sedna sprawy
używając różnych metod badawczych
możliwych do zastosowania w badaniu danego
celu.

Teoretyczne korzystanie z badań jakościowych

jest budowane na podstawie parametrów
fizycznych takich pojęć jak:

1.Fenomenologia

– to akt postrzegania zjawiska

jako wyznaczony (i równocześnie ograniczony)
perspektywą z której jest oglądany. Są tu
ważne subiektywne odczucia badacza. Można
tu poznać różne drogi interpretacji
indywidualnego postrzegania. Postępowanie
fenomenologiczne oznacza przejście od świata
teoretycznego do świata życia codziennego i
przejście od nastawienia neutralnego do
nastawienia refleksyjnego.

2. Hermeneutyka

– to jest sztuką objaśnienia,

czynienia tekstu zrozumiałym. Interpretując
tekst autor musi nieustannie odwoływać się do
historycznego kontekstu jego przekazu oraz
specyfiki języka jego przekazu. Celem
Hermeneutyki jest rozumienie. A przedmiotem
rozumienia jest jednostkowe odniesienie
subiektywnego przeżycia do tego co ogólne i
obiektywne.

3. Interakcjonizm symboliczny

– to jest sztuką

działania złożonego w wyniku zadziałania
prostych bodźców w wyniku interpretacji
sytuacji.

Termin ten wprowadził Blumer i przedstawił w

trzech tezach:

- Ludzie działają w stosunku do rzeczy na

podstawie znaczeń jakie te rzeczy dla ludzi
mają.

- Znaczenie pochodzi „z” i powstaje „w”

społecznej interakcji pomiędzy jednostkami

- Znaczenia nie maja stałej wartości, są

modyfikowane.

Dobór badanych

Ponieważ w badaniach jakościowych o doborze

grupy badanej decydują wyłącznie

względy

poznawcze

, mniej reprezentatywność grupy, a

nawet rzetelność powtórzeń matrycy w
badaniu jednostek grupy, nie jest kładziony
szczególny nacisk na dużą liczbę osób
badanych jak również nie ma ściśle
sprecyzowanego doboru osób badanych.

Dlatego wielu badających nurtuje problem

liczebności grupy. W sytuacji jakościowych
badań zebrany materiał ma pozwolić poznać
naturę nurtującego nas zjawiska i zasadniczo
nie ma liczby określającej minimum
przebadanych sytuacji. Można zbadać jedną
osobę, lecz dokumentnie i może to stanowić
wystarczający materiał do opisu.

Bowiem o

WARTOŚCI

pracy nie decyduje liczba

ale

skrupulatność

z jaka badacz poznał

interesujące go zjawisko.

Pamiętamy jednak że dobór jest podyktowany

pewnym zamiarem badającego, który zresztą
powinien zostać szczegółowo opisany w dziale
materiał i metodyka badań.

Dlatego też, sygnałem do zakończenia zbierania

materiału badawczego może być sytuacja,
kiedy dalsze zbieranie danych nie wnosi
nowych aspektów i wątków do badanych cech.

Pamiętać należy również, że liczba chorych

przyjętych do badania musi być uzasadniona
merytorycznie.

Ta sytuacja jest nazywana

stanem teoretycznego

nasycenia w procesie gromadzenia danych

.

Cechy badania jakościowego

• Nie jest kontrolowane przez wskaźniki i

zmienne (dane zbiera się przez systematyczny
kontakt z ludźmi i/lub środowisko

• Badanie jest otwarte, nieustruktualizowane,

niedyrektywne, głębokie

• Badanie to jest opisem, który pokazuje możliwe

drogi do uzyskania konkretnego wyniku
badania

Relacje badacz – badany

• Chorego traktujemy podmiotowo, nie

przedmiotowo

• Badany jest informowany na bieżąco o celu

badania

• Badacz traktuje chorego jak współtwórcę

projektu nie stara się być na siłę „lepiej
wiedzącym”

• Badany może zmieniać treść i kierunek badania
• Badanie jest traktowane jako dwustronna

relacja o niepewnym wyniku

Zasady i zadania pisarstwa

Zasady i zadania pisarstwa

naukowego

naukowego

Pisarstwo naukowe ma charakter społeczny =
upowszechnienie wyników badań, rozwój
nauki, wymiana i doskonalenie wiedzy.

Zasady i zadania pisarstwa

Zasady i zadania pisarstwa

naukowego

naukowego

Formułowanie myśli (ścisłe zasady logiki

i gramatyki)

Ścisłość i dokładność naukowa
Wystarczające uzasadnienie twierdzeń
Oszczędność słowa
Jasność wywodów naukowych
Obiektywizm naukowy
Uczciwość i rzetelność naukowa

Zasady i zadania pisarstwa

Zasady i zadania pisarstwa

naukowego

naukowego

Fabrykacja wyników naukowych
Subiektywny dobór danych
Nieprawidłowe cytowanie piśmiennictwa

Rodzaje nieuczciwości i nierzetelności naukowej

Zasady i zadania pisarstwa

Zasady i zadania pisarstwa

naukowego

naukowego

Styl jasny a ciemny
Styl lekki a ciężki
Styl prosty a zawiły
Styl barwny a suchy
Styl interesujący a nudny
Styl rzeczowy a sugestywny

Style pisarstwa naukowego

Typy publikacji

Typy publikacji

• Praca oryginalna
• Publikacja przeglądowa
• List do redakcji
• Doniesienie
• Opis przypadku
• Abstrakt na zjazd naukowy

Typy publikacji

Typy publikacji

naukowych

naukowych

Grupa Vancouver – 1978 r.

/bibliografia sporządzona wg kolejności
cytowania/

Grupa Harvard

/bibliografia sporządzona alfabetycznie/

1978 r. powstała z Vancouver ICMJE –

International Committee of Medical Jurnal Editors

Sposoby powoływania się na materiały źródłowe

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Noly J. Johnson H. Weard M. i wsp. Wtórna
niewydolność nerek a niedobór witaminy D.
Nefrol Dial Transplant 1995; 12: 435-469.

Zgodnie z ICMJE

Artykuł w czasopiśmie

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Broniewski G. Podanek E. Podręcznik
Diabetologii. Wyd 6. Wrocław: PZWL; 1999. s.
455-467.

Gołąbek G. Kilar E. Chirurgia tarczycy. W:
Broniewski G. Podanek E. (red.) Chirurgia
kliniczna. Wyd 3. Warszawa: PZWL; 1995. s.
455-467.

Zgodnie z ICMJE

Książki

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Jastrząb G. Sokół E. Wpływ witaminy E na cerę.
Katowice: ŚLAM; 1999.

Zgodnie z ICMJE

Rozprawa

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Ronald G. Prawo i obyczaje w starożytnym
Rzymie. Opole: Wyd. Yeard; 1978. Rec.:
Machony K. Sztuka Polska. 1999; 16: 125-9.

Zgodnie z ICMJE

Recenzja

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Patent. Polska, nr 12004055. Sposób na życie
w Polsce. Uniwersytet Wrocławski,
Wrocław. Współtwórcy: F. Nobel, M. Skowronek.
Warszawa 19.05.2001.

Zgodnie z ICMJE

Patent

Opracowania

Opracowania

bibliograficzne

bibliograficzne

Przykład;

Meronek. D. Czynniki zakaźne w powietrzu.
Medycyna Rodzinna [serial online] 1997 Styczeń
[cytowane 07.04.95]; 2(4): [16 ekranów].
Dostępne w:
URL:http://www.dec.gor/ERD/odi.htm

Zgodnie z ICMJE

Źródła elektroniczne

Naukowa informacja

Naukowa informacja

medyczna

medyczna

Podstawą każdej pracy naukowo-badawczej jest

znajomość aktualnego stanu badań w
interesującej dyscyplinie

GBL
1. Katalogi
2. Bazy danych – własne
3. Bazy danych - zagraniczne

Naukowa informacja

Naukowa informacja

medyczna

medyczna

GBL
1. Katalogi

 Katalog alfabetyczny książek
 Katalog książek PROLIB
 Katalog przedmiotowy książek
 Katalog alfabetyczny czasopism
 Centralny katalog czasopism zagranicznych
 Katalog suplementów

Naukowa informacja

Naukowa informacja

medyczna

medyczna

GBL
1. Katalogi c.d.

 Katalog dysertacji
 Katalog mikrofisz
 Katalog serii
 Kartoteka osobowa lekarzy

Naukowa informacja

Naukowa informacja

medyczna

medyczna

GBL
2. Bazy danych własne

 Biogram
 Polska Bibliografia Lekarska
 Polski Tezaurus Medyczny

Naukowa informacja

Naukowa informacja

medyczna

medyczna

GBL
3. Bazy danych zagraniczne

 MEDLINE
 SERIALS DIRECTORY
 HEALTHSTAR (HEALTHPLAN)
 EMBASE
 MICROMEDEX
 SCIENCE CITATION INDEX

Prawa autorskie

Prawa autorskie

Dobre obyczaje w nauce

Zaczerpnięcia ze źródła
Pisemna zgoda autora
Wskazać pochodzenie źródła
Imiennie dziękować
Odstąpienie autorstwa –

NIEDOPUSZCZALNE

Zaofiarowanie nie uzasadnionego
współautorstwa
Ogłoszenie nierzetelnych i niekonkluzywnych
wyników badań

Prawa autorskie

Prawa autorskie

Fabrykacja wyników naukowych
Subiektywny dobór danych
Nieprawidłowe cytowanie piśmiennictwa

Rodzaje nieuczciwości i nierzetelności naukowej

POWAP

POWAP

Praktyka medyczna oparta na wiarygodnych

i aktualnych publikacjach

Ratownicy medyczni na obecnym poziomie
wiedzy są zobowiązani do ciągłego
doskonalenia swojej wiedzy medycznej, po
przez:
- kursy doskonalące
- literaturę fachową (podręczniki)
- czasopisma, publikacje i doniesienia
naukowe

Rozwiązanie problemu klinicznego wymaga
często nie tylko dostępu do źródeł informacji lecz
również wiedzy klinicznej, której wielokrotnie nie
posiadamy.

Wynika to ze stopnia wykształcenia, rodzaju
specjalizacji, predyspozycji do przyjmowania
nauki. Pierwszym i najczęstszym problemem jest

brak aktualnej

wiedzy na dany temat i brak

rozeznania w materiale o którym można by pisać,
lub o którym należy pisać.

Innym problemem jest również brak dostępu do
aktualnej informacji na dany temat.

Lekarze pólnocnoamerykańscy zapytani jak
często brakuje im wiedzy na dany temat,
odpowiadali, że dwa razy w tygodniu. W
rzeczywistości po wykonaniu wnikliwych
obserwacji okazało się że kilkanaście razy
dziennie lekarze Ci musieli sięgać po materiały
pomocnicze pomocne w rozwiązaniu określonego
problemu.
Istotne jest to, że źródłem tych informacji nie
były książki jak i czasopisma lecz najczęściej
porady kolegów.

Stuka odpowiedniego sformułowania pytania i
znalezienia problemu klinicznego w pytaniu.
- Czy stworzony przez nas problem ma znaczenie
kliniczne?
- Czy problem ten jest istotnie problemem, czy
tylko naszą
niewiedzą?

W zależności od sformułowania problemu
udzielona odpowiedź może diametralnie być
różna.

Mało precyzyjne pytanie pozwala udzielić
właściwie dowolnej odpowiedzi, to zaś może być
naszą obroną, lecz może również być przyczyna
porażki – w zależności od podejścia recenzenta

Etap I – sztuka formułowania pytania
klinicznego

Uogólniając nasze obserwacje można

stwierdzić, że każde pytanie kliniczne można
sformułować jako kombinacje opisu:

1. Stanu klinicznego pacjenta
2. Interwencji (zastosowania leku lub badania)
3. Efektu zastosowanego leku lub badania

W efekcie tylko sensowne, treściwe i

konkretne pytania może doprowadzić do
konkretnych, treściwych i sensownych
odpowiedzi.

Etap I – sztuka formułowania pytania klinicznego
c.d.

Kiedy szukać

– czy na obecne czasy waga

problemu jest istotna, ma znaczenie, nie jest za
szybko, aktualnie wynikają takie potrzeby aby
dany problem rozwiązać

Gdzie szukać

– zawsze należy korzystać ze źródeł

znanych, autoryzowanych, mających
akceptacje środowiska z dziedziny którego się
pisze. Należy na pierwszym miejscu
wyszukiwać materiały najlepsze i najnowsze w
temacie dopiero następnie starsze, mniej
szczegółowe. Staramy się wyszukiwać
materiały specjalistyczne.

Etap II – wyszukiwanie i selekcja artykułów

Zawsze należy badane

grupy (cechy)

porównywać

. Wyniki przedstawiać w formie

opisowej, rysunkowej i tabelarycznej. Jest mile
widziane jak wyniki są przedstawione we
wszystkich wyżej wymienionych formach i
jednocześnie poddane analizie statystycznej.

Tak więc na początku wykonujemy analizę

surową,

„gołe wyniki badań”,

które

niejednokrotnie nie w sposób oczekiwany
odzwierciedlają nasze intencje i oczekiwania.
Często dopiero po ustaleniu różnic (oceny
ważności) i wyliczeniu prawdopodobieństwa
(lub innych testów statystycznych) wyniki są
znamienne.

Etap III – ocena wyników badań naukowych

Istotny jest sposób przedstawienia wyników

Recenzenci oceniają

oprócz treści

merytorycznej, uzyskanych wyników, również
nakład włożony w pracę, wiarygodność i
rzetelność przeprowadzonych badań,
zaangażowania na każdym etapie pracy.

Etap III – ocena wyników badań naukowych
c.d.

Czy istnieją obiektywne czy nawet alternatywne

możliwości wykorzystania wyników
uzyskanych.

Czy uzyskane wyniki nie godzą w wartości

religijne, narodowe, moralne.

Np. W Japonii właściwie nie wykonuje się

przeszczepów ludzkich; śmierć tam stwierdza
się po ustaniu czynności serca, wówczas
pobieranie narządów do przeszczepu jest już
praktycznie niemożliwe.

Etap IV – ocena wartości uzyskanych
wniosków

Podstawą wiarygodnego badania klinicznego jest

odpowiednia grupa kontrolna.

W grupie dużego ryzyka niezależnie od

zastosowanej metody leczenia śmiertelność
może być duża, stąd badania zawsze
porównywać na grupach podobnych.

ELIMINACJA CZYNNIKÓW ZAKŁUCZJĄCYCH

Dobór grupy

Każdy chory w momencie zgody na badanie ma

takie same szanse na znalezienie się w grupie
badanej jak i porównawczej

Ocena wiarygodności

Jeśli ten dobór był ściśle losowy (np. rzut

monetą) to mówimy o

randomizacji

badanych

grup.

Jednak nie zawsze znamy wszystkie czynniki

zakłócające i dlatego po randomizacji grup
ustalamy wspólna dla obu badanych grup
metodologię, która pozwoli wyeliminować z
obu grup ewentualne czynniki zakłócające.

Ocena wiarygodności

Ocena wiarygodności

Jeśli jednak liczba czynników zakłócających jest

bardzo duża – niemożliwa do eliminacji, należy
wykonać segregacje tych czynników (w
zależności od częstości i ważności
występowania w poszczególnych grupach),
czyli proces

stratyfikacji = podział na warstwy

W praktyce randomizacja jest trudna, bowiem jej

złamania często poprawia efekt ostateczny
pracy i wyniki, czasem nawet odbywa się to
podświadomie.

Dlatego zaleca się aby randomizacja była

tajna

–

tj. kto inny kwalifikuje do badania, a kto inny
dzieli grupy.

Ocena wiarygodności

Jeśli badanie jest wykonywane w taki sposób, że

ani lekarz ani chory nie wiedzą czy np.
podawany lek jest lekiem czy placebo to jest to

podwójnie ślepa próba

(double blind)

Zaś jeśli tyko chory (zwykle) nie wie czy dostaje

lek czy placebo to jest to

pojedyncza ślepa

próba.

Efekt placebo –

psychologia, wiara w lek i

lekarza, zwłaszcza gdy lekarz jest przekonany o
skuteczności leku.

Ocena wiarygodności

Pozostałe kryteria wiarygodności

1. Czy w danym związku przyczynowo-skutkowym istniała

zależność między nasileniem występowania czynnika ryzyka
i jego skutkiem

(dose-responsegradient)?

2. Czy istnienie postulowanego związku potwierdzono w

powtarzalnych badaniach przeprowadzonych przez różnych
autorów w różnych grupach pacjentów?

3. Czy istnienie postulowanego związku da się wytłumaczyć

wiarygodną hipotezą biologiczną? Jeśli tak, to zwiększa się
nieco wiarygodność obserwacji, natomiast brak logicznego
wytłumaczenia ją podważa.

4. Czy działanie potencjalnego czynnika ryzyka na pewno

wyprzedzało wystąpienie interesującego nas stanu
klinicznego?

Ocena wiarygodności

Określa się tzw.

Określa się tzw.

Wskaźniki wiarygodności

Wskaźniki wiarygodności

(likelihood ratios)

(likelihood ratios)

Zdolności wyniku testu do zmiany

Zdolności wyniku testu do zmiany

prawdopodobieństw obecności danego

prawdopodobieństw obecności danego

stanu chorobowego.

stanu chorobowego.

Czułość – zdolność testu do wykrycia danej

Czułość – zdolność testu do wykrycia danej

choroby

choroby

Swoistość – zdolność testu do potwierdzenia

Swoistość – zdolność testu do potwierdzenia

stanu prawidłowego

stanu prawidłowego

Metody określenia przydatności testu

Ocena wiarygodności

Jeśli badania mają być wiarygodne oprócz

przedstawienia ich w postaci wartości
bezwzględnych (tj. masa ciała, stężenie
glukozy, wydolność wysiłkowa, etc.) powinny
być przedstawione i potwierdzone

statystyczną

analizą.

Niezależnie od metody przedstawiania wyników

badań medycznych autorzy badań naukowych
zwykle podają czytelnikowi

prawdopodobieństwo (p).

Czyli prawdopodobieństwo z jakim w

eksperymencie badane różnice pomiędzy
grupami mogą być dziełem przypadku.

Ocena wyników

Wartość oczekiwana w medycynie, (wartość w

jakim przedziale spodziewaliśmy się
powtórzenia wyniku) wynosi

95%

(

przedział

ufności

– confidence interval =

CI

)

Oznaczenie przedziału ufności –

CI

i

prawdopodobieństwa –

p

to trochę różne

metody oceny wyników, pomiedzy którymi
istnieje jednak ścisła zależność. Ponieważ jeżeli
granice przedziału ufności leżą po obu
stronach wartości p, więc wartość p przekracza
0,05 – wynik jest

statystycznie nieistotny.

Ocena wyników

Bowiem wartość

p

powinna być mniejsza lub

równa 0,05% czyli mniej lub równo 5 na 100
(ryzyko błędu), a wtedy

zakres ufności

badania

wynosi więcej lub równo 95% wyników
oczekiwanych.

Ocena wyników

Recenzent

Recenzent

KARTA OCENY RECENZEMTA

1. Zakres pracy jest zgodny z profilem przedmiotu
2. Praca stanowi nowy i oryginalny wkład w

naukę.

3. Układ L objętość pracy są zadowalające
4. Tytuł jest odpowiedni
5. Streszczenie pracy jest zamieszczone
a, poprawne formalnie
b, zwięzłe, lecz pełne
6. Wstęp utrzymany w odpowiednich granicach
7. Metody doświadczalne odpowiednie i rzetelne
zadowalająco przedstawione
8. Metody statystyczne odpowiednio dobrane
9. Nazewnictwo prawidłowe
10. Ewentualne skróty rozwiązane

Recenzent

Recenzent

KARTA OCENY RECENZEMTA

c.d.

11. Wyniki przedstawione jasno i zwięźle
12. Ryciny konieczne przejrzyste, zrozumiałe,
odpowiednio zatytułowane i opisane
13. Tabele konieczne odpowiednio zatytułowane i opisane
14. Brak zbędnych powtórzeń wyników w rycinach,

tabelach

i tekście
15. Miejsca rycin i tabel w tekście zaznaczone
16. Dyskusja proporcjonalna do materiału

doświadczalnego

17. Interpretacje i wnioski rzetelne i oparte na wynikach,

jasno

przedstawione
18. Nie ma zbędnych powtórzeń we wstępie i dyskusji

Recenzent

Recenzent

KARTA OCENY RECENZEMTA

c.d.

19. Piśmiennictwo odpowiednie i ograniczone do

niezbędnych

proporcji, ułożone alfabetycznie, zgodnie z

regulaminem

20. Pod względem językowym praca:
Jest ……………………………………………………………

*** wymaga przestylizowania

*** wymaga napisania od nowa

W związku z powyższym oraz komentarzem na karcie

oceny proponuję, aby pracę:

Przyjąć bez zmian
Przyjąć po dokonaniu niewielkich poprawek
Ocenić ponownie po dokonaniu istotnych zmian i

przeróbek

Odrzucić

Dziękuję za uwagę