UDAR MÓZGU

UDAR MÓZGU

Epidemiologia

Epidemiologia



60 tys. rocznie

60 tys. rocznie



1/3 umiera w ciągu 30 dni

1/3 umiera w ciągu 30 dni



50% umiera w ciągu roku

50% umiera w ciągu roku



ZACHOROWALNOŚĆ

ZACHOROWALNOŚĆ

na udary

na udary

naczyniowe mózgu nie jest

naczyniowe mózgu nie jest

równomierna i zależy przede

równomierna i zależy przede

wszystkim od wieku, natomiast w

wszystkim od wieku, natomiast w

mniejszym stopniu od obszaru

mniejszym stopniu od obszaru

geograficznego , srodowiska

geograficznego , srodowiska

rasy i płci .

rasy i płci .

UDARY NACZYNIOWE

UDARY NACZYNIOWE

MÓZGU

MÓZGU

1.Niedokrwienne

1.Niedokrwienne

2.Krwotoczne

2.Krwotoczne

Przemijające niedokrwienie mózgu

Przemijające niedokrwienie mózgu

Krwotok śródmózgowy

Krwotok śródmózgowy

(TIA-Transient Ischemic Attak)

(TIA-Transient Ischemic Attak)

Trwa nie dłużej niż 24 godziny ,

Trwa nie dłużej niż 24 godziny ,

nazywany jest ” małym udarem”

nazywany jest ” małym udarem”

Pacjenci z takimi objawami do 5 lat

Pacjenci z takimi objawami do 5 lat

zagrożeni sa pełnym udarem

zagrożeni sa pełnym udarem



-

-

Odwracalne nied

Odwracalne nied

okrwienie

okrwienie

mózgu

mózgu



(RIND-Reversible Ischemic

(RIND-Reversible Ischemic

Neurological Deficit)

Neurological Deficit)



-Udar niedokrwienny dokonany

-Udar niedokrwienny dokonany



(CIS -Complete Ischemic Stroke

(CIS -Complete Ischemic Stroke

)

)



-Postępujący udar niedokrwienny

-Postępujący udar niedokrwienny



(PN-Progressive Neurological

(PN-Progressive Neurological

Deficit)

Deficit)



UDAR

UDAR



80% 15% 5%

80% 15% 5%



Upośledzenie krwotok krwotok

Upośledzenie krwotok krwotok

dopływu krwi, śródmózgowy podpajęczy-

dopływu krwi, śródmózgowy podpajęczy-

niedokrwienny nówkowy

niedokrwienny nówkowy

udar mózgu (tętniak )

udar mózgu (tętniak )

i krew wylewa

i krew wylewa

się do przestrzeni miedzy

się do przestrzeni miedzy

oponami mózgowymi

oponami mózgowymi



UDAREM MÓZGU

UDAREM MÓZGU

nazywamy mniej lub

nazywamy mniej lub

bardziej nagłe wystąpienie objawów

bardziej nagłe wystąpienie objawów

neurologicznych spowodowanych

neurologicznych spowodowanych

zaburzeniem ukrwienia mózgu wskutek

zaburzeniem ukrwienia mózgu wskutek

zmian organicznych lub czynnościowych.

zmian organicznych lub czynnościowych.



Definicja ta nie obejmuje

Definicja ta nie obejmuje

bezobjawowych udarów , których

bezobjawowych udarów , których

częstość w populacji bez pierwszego

częstość w populacji bez pierwszego

przebytego udaru szacuje się na 12-19%

przebytego udaru szacuje się na 12-19%

, zaś w populacji po przebytym

, zaś w populacji po przebytym

pierwszym udarze na 16-33% w

pierwszym udarze na 16-33% w

zależności od wieku .

zależności od wieku .



WG/WHO

WG/WHO

udarem mózgu

udarem mózgu

nazywamy

nazywamy

ogniskowe lub globalne zaburzenie

ogniskowe lub globalne zaburzenie

czynności mózgu o etiologii

czynności mózgu o etiologii

naczyniowej występujące nagle i

naczyniowej występujące nagle i

utrzymujące się dłużej niż 24

utrzymujące się dłużej niż 24

godziny ( zatem definicja ta będzie

godziny ( zatem definicja ta będzie

się odnosić do ostrego

się odnosić do ostrego

niedokrwienia mózgu oraz do

niedokrwienia mózgu oraz do

krwotoków;

krwotoków;

śródmózgowych

śródmózgowych



i podpajęczynówkowych

i podpajęczynówkowych



PRZEBIEG NATURALNY

PRZEBIEG NATURALNY

zależy od kilku czynników , do

zależy od kilku czynników , do

których zaliczamy:

których zaliczamy:



wiek chorego,

wiek chorego,



charakter udaru ,

charakter udaru ,



etiologię

etiologię



uwarunkowania genetyczne

uwarunkowania genetyczne



oraz choroby towarzyszące

oraz choroby towarzyszące

( głównie metaboliczne, cukrzyca,

( głównie metaboliczne, cukrzyca,

schorzenia serca, nadciśnienie

schorzenia serca, nadciśnienie



Wskaźnik śmiertelności po 30

Wskaźnik śmiertelności po 30

dniach od zachorowania waha się

dniach od zachorowania waha się

od 18-50 % i w tym najwięcej

od 18-50 % i w tym najwięcej

zgonów dotyczyło osób z;

zgonów dotyczyło osób z;



chorobami serca,

chorobami serca,



nadciśnieniem tętniczym ,

nadciśnieniem tętniczym ,



spastycznym zapaleniem oskrzeli i

spastycznym zapaleniem oskrzeli i

depresją.

depresją.



Natomiast w udarach krwotocznych

Natomiast w udarach krwotocznych

odnotowujemy aż do 80% zgonów

odnotowujemy aż do 80% zgonów

w ciągu pierwszego tygodnia od

w ciągu pierwszego tygodnia od

wystąpienia epizodu.

wystąpienia epizodu.

CZYNNIKI RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA

wpływają bezpośrednio

wpływają bezpośrednio

lub pośrednio na przepływ krwi i

lub pośrednio na przepływ krwi i

metabolizm , uczestniczą w

metabolizm , uczestniczą w

patomechanizmie , kształtują przebieg i

patomechanizmie , kształtują przebieg i

skutki udarów

skutki udarów

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

:

:

Niska

Niska

średnia temperatura w styczniu ,

średnia temperatura w styczniu ,

mała roczna liczba godzin

mała roczna liczba godzin

słonecznych i występowanie

słonecznych i występowanie

wahań ciśnienia atmosferycznego

wahań ciśnienia atmosferycznego

i wilgotności powietrza wykazują

i wilgotności powietrza wykazują

zależność z wyższymi

zależność z wyższymi

współczynnikami zapadalności i

współczynnikami zapadalności i

umieralności ( korelacja ta

umieralności ( korelacja ta

dotyczyła osób powyżej 65r.ż)

dotyczyła osób powyżej 65r.ż)





Inną grupą niekorzystnych czynników

Inną grupą niekorzystnych czynników

środowiskowych są : zanieczyszczenia

środowiskowych są : zanieczyszczenia

powietrza spalinami samochodów oraz

powietrza spalinami samochodów oraz

spalania gazu i węgla, wpływają one na:

spalania gazu i węgla, wpływają one na:





nadciśnienie tętnicze ,

nadciśnienie tętnicze ,







lepkość krwi ,

lepkość krwi ,







skupianie się krwinek płytkowych ,

skupianie się krwinek płytkowych ,







stężenie fibrynogenu ,lipidów

stężenie fibrynogenu ,lipidów



oprócz tego wymienić należy: cechy

oprócz tego wymienić należy: cechy

społeczne jak charakter , styl życia ,

społeczne jak charakter , styl życia ,

odżywianie , używki- palenie papierosów,

odżywianie , używki- palenie papierosów,

alkohol oraz stres emocjonalny.

alkohol oraz stres emocjonalny.



CZYNNIKI BIOLOGICZNE:

CZYNNIKI BIOLOGICZNE:



wiek (większe

wiek (większe

nawet do 5-20%

nawet do 5-20%

po 50 r ż), stan hormonalny ,

po 50 r ż), stan hormonalny ,

niektóre choroby towarzyszące

niektóre choroby towarzyszące

jak;

jak;



nadciśnienie lub niedociśnienie

nadciśnienie lub niedociśnienie

tętnicze , miażdżyca ,cukrzyca,

tętnicze , miażdżyca ,cukrzyca,

choroby serca i tętnic( w tym

choroby serca i tętnic( w tym

zabiegi operacyjne ) podłoże

zabiegi operacyjne ) podłoże

genetyczne

genetyczne



PRZYCZYNY UDARÓW:

PRZYCZYNY UDARÓW:



Ostre niedokrwienie mózgu

Ostre niedokrwienie mózgu

spowodowane jest spadkiem

spowodowane jest spadkiem

przepływu krwi w obrębie

przepływu krwi w obrębie

naczyń mózgowych , czego

naczyń mózgowych , czego

konsekwencją jest

konsekwencją jest

dysproporcja miedzy

dysproporcja miedzy

zaopatrzeniem w krew a

zaopatrzeniem w krew a

zapotrzebowaniem w nią

zapotrzebowaniem w nią

tkanki mózgowej.

tkanki mózgowej.



Postępujący deficyt tlenu i

Postępujący deficyt tlenu i

glukozy wywołuje zmiany

glukozy wywołuje zmiany

w metabolizmie

w metabolizmie

energetycznym mózgu , co

energetycznym mózgu , co

z kolei prowadzi do

z kolei prowadzi do

zaburzeń jego czynności o

zaburzeń jego czynności o

charakterze ogniskowym

charakterze ogniskowym

bądź globalnym.

bądź globalnym.



Do najczęstszych przyczyn ostrego

Do najczęstszych przyczyn ostrego

niedokrwienia mózgu zaliczamy:

niedokrwienia mózgu zaliczamy:

-zakrzepy naczyń

-zakrzepy naczyń

-zatory

-zatory

naczyń

naczyń

- zaburzenia

- zaburzenia

hemodynamiczne

hemodynamiczne



ZAKRZEPY

ZAKRZEPY

-powstają najczęściej na podłożu

-powstają najczęściej na podłożu

zmian chorobowych w ścianie naczynia w

zmian chorobowych w ścianie naczynia w

miejscach ich rozgałęzień , zgięć i zwężeń .

miejscach ich rozgałęzień , zgięć i zwężeń .



W około 90%przypadków przyczyną tych

W około 90%przypadków przyczyną tych

zmian jest miażdżyca , natomiast

zmian jest miażdżyca , natomiast

uszkodzenia zapalne nie przekraczają 3% a

uszkodzenia zapalne nie przekraczają 3% a

ich objawy są takie same jak w przebiegu

ich objawy są takie same jak w przebiegu

niedokrwienia o innej etiologii.

niedokrwienia o innej etiologii.







I.

I.

Choroby uszkadzające ściankę

Choroby uszkadzające ściankę

naczynia:

naczynia:



- niespecyficzne

- niespecyficzne

:bakteryjne

:bakteryjne

,grzybicze , wirusowe (opryszczkowe)

,grzybicze , wirusowe (opryszczkowe)



- specyficzne:

- specyficzne:

kiła, gruźlica ,

kiła, gruźlica ,

sarkoidoza – kolagenozy, toczeń

sarkoidoza – kolagenozy, toczeń

rumieniowaty, guzkowe zapalenie

rumieniowaty, guzkowe zapalenie

tętnic, zapalenie

tętnic, zapalenie

tętnicy skroniowej,

tętnicy skroniowej,



-

-

Choroba reumatyczna

Choroba reumatyczna



4. Dysplazja włóknisto - mięśniowa

4. Dysplazja włóknisto - mięśniowa



5. Zespół Moya- Moya

5. Zespół Moya- Moya



6. Pourazowe uszkodzenie naczyń

6. Pourazowe uszkodzenie naczyń

ZATORY

ZATORY

-

-

Pochodzenia naczyniowego

Pochodzenia naczyniowego



najczęściej spowodowane

najczęściej spowodowane

skrzeplinami pochodzącymi z serca

skrzeplinami pochodzącymi z serca

lub dużych naczyń (zator naczynie-

lub dużych naczyń (zator naczynie-

naczynie)

naczynie)



1. Zatory naczyń mózgowych

1. Zatory naczyń mózgowych



2. Zakrzepowo-zatorowe

2. Zakrzepowo-zatorowe

P

P

ochodzenia sercowego

ochodzenia sercowego

:

:



zapalenia wsierdzia,

zapalenia wsierdzia,



wady zastawkowe zawał serca,

wady zastawkowe zawał serca,



migotanie przedsionków

migotanie przedsionków

Pochodzenie pozasercowego

Pochodzenie pozasercowego

:

:

skrzepliny przyścienne z dużych

skrzepliny przyścienne z dużych

tętnic ,

tętnic ,

skrzepliny z układu żylnego w

skrzepliny z układu żylnego w

przypadku otworu w przegrodzie

przypadku otworu w przegrodzie

serca.

serca.



2.Inne formy zatorów

2.Inne formy zatorów



-

-

blaszki miażdżycowe

blaszki miażdżycowe



- tłuszczowce

- tłuszczowce



- gazowe

- gazowe



- nowotworowe

- nowotworowe



ZABURZENIA HEMODYNAMICZNE

ZABURZENIA HEMODYNAMICZNE

–

–



spowodowane są spadkiem systemowego

spowodowane są spadkiem systemowego

ciśnienia tętniczego krwi o różnej etiologii,

ciśnienia tętniczego krwi o różnej etiologii,

przekraczającym możliwości autoregulacyjne

przekraczającym możliwości autoregulacyjne

krążenia mózgowego.

krążenia mózgowego.



Najczęstszą przyczyną zaburzeń są spadki

Najczęstszą przyczyną zaburzeń są spadki

pojemności minutowej serca w przebiegu:

pojemności minutowej serca w przebiegu:

chorób mięśnia sercowego , zaburzeń

chorób mięśnia sercowego , zaburzeń

rytmu, w zatrzymaniu krążenia itp.

rytmu, w zatrzymaniu krążenia itp.



Ten typ niedokrwienia najczęściej

Ten typ niedokrwienia najczęściej

zlokalizowany jest w dystalnym

zlokalizowany jest w dystalnym

odcinku naczynia w t.z.obszarze

odcinku naczynia w t.z.obszarze

,,ostatniej łąki'', ale znaczne spadki

,,ostatniej łąki'', ale znaczne spadki

ciśnienia mogą spowodować

ciśnienia mogą spowodować

niedokrwienie całego mózgu w obu

niedokrwienie całego mózgu w obu

obszarach unaczynienia.

obszarach unaczynienia.



.

.



GŁÓWNE CZYNNIKI

GŁÓWNE CZYNNIKI

kształtujące

kształtujące

obraz kliniczny i skutki ostrego

obraz kliniczny i skutki ostrego

niedokrwienia mózgu to:

niedokrwienia mózgu to:



- lokalizacja

- lokalizacja



- rozległość

- rozległość



- intensywność

- intensywność



- czas trwania niedokrwienia

- czas trwania niedokrwienia



Wszystkie powyżej wymienione

Wszystkie powyżej wymienione

czynniki wpływają na wielkość

czynniki wpływają na wielkość

zaburzeń metabolicznych,

zaburzeń metabolicznych,

warunkują odwracalność lub trwałe

warunkują odwracalność lub trwałe

uszkodzenie tkanki mózgowej

uszkodzenie tkanki mózgowej



Dodatkowe przyczyn

Dodatkowe przyczyn

niedokrwienia to;

niedokrwienia to;



>stan naczyń mózgowych i

>stan naczyń mózgowych i

pozamózgowych ,

pozamózgowych ,



>wydolność osobnicza

>wydolność osobnicza



>mechanizmy autoregulacyjne ,

>mechanizmy autoregulacyjne ,



>stan krążenia obocznego ,

>stan krążenia obocznego ,



>ciśnienia śródczaszkowego,

>ciśnienia śródczaszkowego,



>lepkości krwi,

>lepkości krwi,



>stan krążenia ogólnoustrojowego,

>stan krążenia ogólnoustrojowego,



>stan fizjologiczny narządów i

>stan fizjologiczny narządów i

układów wegetatywnych.

układów wegetatywnych.

UDARY KRWOTOCZNE

UDARY KRWOTOCZNE



stanowią 10-20% wszystkich udarów

stanowią 10-20% wszystkich udarów

mózgu.

mózgu.

Mogą występować w każdym wieku, ale

Mogą występować w każdym wieku, ale

najczęściej pojawiają się między 50 a 70 r. ż.

najczęściej pojawiają się między 50 a 70 r. ż.



PRZYCZYNY KRWOTOKÓW MÓZGOWYCH

PRZYCZYNY KRWOTOKÓW MÓZGOWYCH

to:

to:





nadciśnienie tętnicze (60%)

nadciśnienie tętnicze (60%)







malfornacje naczyniowe ( tętniaki ,

malfornacje naczyniowe ( tętniaki ,

naczyniaki),

naczyniaki),







skazy krwotoczne ,

skazy krwotoczne ,







przerzuty nowotworowe (czerniaki ,

przerzuty nowotworowe (czerniaki ,

raki nadnerczy),

raki nadnerczy),







angiopatie .

angiopatie .



POSTACIE KLINICZNE

POSTACIE KLINICZNE

krwotoku możemy podzielić na trzy

krwotoku możemy podzielić na trzy

postaci:

postaci:

ostrą , podostrą i przewlekłą

ostrą , podostrą i przewlekłą



1. POSTAĆ OSTRA

1. POSTAĆ OSTRA

najgorsza pod względem rokowniczym,

najgorsza pod względem rokowniczym,

praktycznie

praktycznie

zawsze kończy się zejściem śmiertelnym wciągu

zawsze kończy się zejściem śmiertelnym wciągu

24h rzadziej po kilku dniach. Badanie CT pokazało ,

24h rzadziej po kilku dniach. Badanie CT pokazało ,

że ta postać chorobym nie przekracza 50%

że ta postać chorobym nie przekracza 50%

przypadków.

przypadków.



2.

2.

POSTAĆ PODOSTRA

POSTAĆ PODOSTRA

stanowi 30% wszystkich przypadków , ma

stanowi 30% wszystkich przypadków , ma

mniej burzliwy przebieg niż postać ostra.

mniej burzliwy przebieg niż postać ostra.

Śmierć następuje po kilku dniach.

Śmierć następuje po kilku dniach.

.

.



3.POSTAĆ PRZEWLEKŁA

3.POSTAĆ PRZEWLEKŁA



jest często mylona z udarem

jest często mylona z udarem

niedokrwiennym gdyż nie zawsze

niedokrwiennym gdyż nie zawsze

dochodzi do przebicia krwi do

dochodzi do przebicia krwi do

przestrzeni wypełnionych płynem

przestrzeni wypełnionych płynem

mózgowo-rdzeniowym. Ta postać

mózgowo-rdzeniowym. Ta postać

stanowi 20-30% ogółu pacjentów

stanowi 20-30% ogółu pacjentów

z krwotokiem i charakteryzuje się

z krwotokiem i charakteryzuje się

dużą przeżywalnością

dużą przeżywalnością



KRWOTOKI PODPAJĘCZYNÓWKOWE

KRWOTOKI PODPAJĘCZYNÓWKOWE

w

w

większości przypadków spowodowane są

większości przypadków spowodowane są

samoistnym , nagły pęknięciem tętniaka.

samoistnym , nagły pęknięciem tętniaka.



Mogą wystąpić także w przebiegu :

Mogą wystąpić także w przebiegu :



- naczyniaków tętniczo-żylnych

- naczyniaków tętniczo-żylnych



- pierwotnych krwotoków mózgowych

- pierwotnych krwotoków mózgowych

z wtórnym przebiciem do przestrzeni

z wtórnym przebiciem do przestrzeni

płynowych

płynowych



- ukrwotocznionych zawałów mózgu

- ukrwotocznionych zawałów mózgu



- chorób krwi

- chorób krwi



- guzów mózgu

- guzów mózgu



- zakrzepów żył i zatok żylnych mózgu

- zakrzepów żył i zatok żylnych mózgu



- nadciśnienia tętniczego

- nadciśnienia tętniczego

.

.

OBJAWY UDARÓW

OBJAWY UDARÓW







nagłe jednostronne osłabienie kończyn

nagłe jednostronne osłabienie kończyn







zaburzenia czucia, wykrzywienie twarzy

zaburzenia czucia, wykrzywienie twarzy







utrata zdolności mówienia, trudności ze

utrata zdolności mówienia, trudności ze

zrozumieniem mowy

zrozumieniem mowy







zaburzenia widzenia( w jednym oku)

zaburzenia widzenia( w jednym oku)







silne bóle głowy i wymioty

silne bóle głowy i wymioty







zawroty głowy i niepewny chód

zawroty głowy i niepewny chód







niemożność utrzymania równowagi

niemożność utrzymania równowagi







upadki

upadki







utrata pamięci, zaburzenia orientacji

utrata pamięci, zaburzenia orientacji

zaburzenia zwężenie

zaburzenia zwężenie

rytmu tętnic

rytmu tętnic

szyjnych

szyjnych

> 70%

> 70%

rozcięczanie operacja

rozcięczanie operacja

krwi

krwi

(endarterektomia)

(endarterektomia)

leki hamujące

leki hamujące

czynność krwinek

czynność krwinek

płytkowych( aspiryna)

płytkowych( aspiryna)



ZAPOBIEGANIE UDAROWI

ZAPOBIEGANIE UDAROWI

DIAGNOSTYKA UDARÓW

DIAGNOSTYKA UDARÓW



>

>

badania internistyczne

badania internistyczne

( nadciśnienie)

( nadciśnienie)



>badania neurologiczne ( zakres

>badania neurologiczne ( zakres

uszkodzenia mózgu)

uszkodzenia mózgu)



> badania laboratoryjne (cukrzyca,

> badania laboratoryjne (cukrzyca,

CH,TG)

CH,TG)



> ultrasonografie ( Dopller-

> ultrasonografie ( Dopller-

przepływy)

przepływy)



>badania obrazujące przepływy krwi

>badania obrazujące przepływy krwi



>EKG, ultrasonografię serca

>EKG, ultrasonografię serca



>echokardiografię na obecność

>echokardiografię na obecność

skrzeplin

skrzeplin

DIAGNOSTYKA UDARÓW

DIAGNOSTYKA UDARÓW



Do diagnostyki udarów

Do diagnostyki udarów

wykorzystuje się m.in.

wykorzystuje się m.in.



- tomografię komputerową CT

- tomografię komputerową CT

( warstwowe zdjęcie mózgu)

( warstwowe zdjęcie mózgu)



-rezonans magnetyczny MR

-rezonans magnetyczny MR



- angiografię cyfrową

- angiografię cyfrową



-emisyjna tomografię

-emisyjna tomografię

pozytronową

pozytronową



- tomografię emisyjna

- tomografię emisyjna

pojedyńczego fotonu

pojedyńczego fotonu



- badania encefalograficzne

- badania encefalograficzne