Staropolskie prawo

procesowe

Źródła prawa procesowego

ziemskiego



w średniowieczu – prawo zwyczajowe



częściowa kodyfikacja w Statutach Kazimierza Wielkiego



XV w. – nieliczne przepisy procesowe



Statut Łaskiego z 1506 r. – na końcu I części zbiór

Processus

iuris

(33 artykuły)



Formula processus

1523 r. (111 artykułów) – oparty na

prawie małopolskim; najpierw przyjęła go Małopolska, 1553

r. przyjęła go Wielkopolska; 2 części: normatywna i wzory

formuł procesowych; wpływ prawa rzymsko-kanonicznego



Projekty: Korektura Praw 1532 r. (216 art.), projekty z 1611 i

1642 r. (pt. „Postępek prawny skrócony”); Zbiór praw

sądowych A. Zamoyskiego i Kodeks Stanisława Augusta

(wyodrębnienie procesu karnego od cywilnego)



opracowania: Tomasz Drezner:

Processus iudiciarius

1601 r.,

Teodor Zawacki: zbiór formuł procesowych 1602 r.,

Memoriale processus

1611 r.,

Processus iudiciarius

1612 r.;

Grzegorz Czaradzki:

Proces sądowy

1614 r.; Jan Nixdorff:

Compendium processus iudiciarii

1655 r.; Tomasz

Umiastowski:

Proces według Statut Litewskiego

1780;

Teodor Ostrowski:

Prawo cywilne

1784 r.

Proces ziemski 1



w średniowieczu brak rozróżnienia między procesem karnym a

cywilnym, odrębność w czasach nowożytnych



każdy proces rozpoczynał się od skargi (żałoby) powoda lub

oskarżyciela, wyjątkowe przypadku wszczęcia procesu z urzędu, w

okresie nowożytnym podział na skargi cywilne i karne (zasada

skargowości)



strony posiadały całkowitą swobodę w zarządzaniu przedmiotem

sporu i czynnościami procesowymi (możliwość ugody, obopólnej

zgody co do zmiany procedury itp. – zasada dyspozycyjności,

rozporządzalności)



proces był toczony pomiędzy stronami, sąd występował jedynie w

roli obserwatora, który orzekał na podstawie dowodów

przedstawionych przez strony, prawda materialna nie była

przedmiotem badania (zasada kontradyktoryjności)



strony miały przestrzegać formuł, gestów, słów, symboli, naruszenie

formuły powodowało przegranie procesu (zasada formalizmu)



czynności procesowe przeprowadzane były przeważnie ustnie,

pisemność była wyjątkowo stosowana (najczęściej w procesie

inkwizycyjnym) (zasada ustności)



proces był jawny dla publiczności, przeciwnie w procesie

inkwizycyjnym, który był tajny (zasada jawności)

Proces ziemski 2



strony procesowe: powód (pierca) i pozwany (sąpierz)



strona posiadać musiała zdolność sądową (odpowiadającą zdolności

prawnej)



przed sądem mogła występować osoba posiadająca zdolność procesową

(= zdolność do czynności prawnych)



zastępcy procesowi – rzecznik (

prolocutor

), zastępca (

procurator

mówca, od XVI w. patron, mecenas



zastępcy ustawowi – reprezentowali stronę z mocy prawa, np. dla

nieletnich, kobiet, ale nie wdów, chłopów, miasta)



zastępcy sądowi (urzędowi) – wyznaczani z urzędu przez sąd, np. w

sprawach o obrazę majestatu na prośbę strony



zastępcy umowni (dobrowolni, honorowi, zawodowi) – generalne (dla

całego procesu) lub szczegółowe (dla poszczególnych czynności

procesowych); od XV/XVI w. rozwój odpłatnego, zawodowego zastępstwa

przez prokuratorów lub patronów, którzy w XVI w. zorganizowali

korporację czyli palestrę



właściwość sądowa:



miejscowa – zasadniczo właściwym był sąd miejsca zamieszkania

pozwanego, zasada znana od XIII w., czy też sąd miejsca położenia

nieruchomości



podmiotowa – właściwy być sąd stanowy pozwanego



rzeczowa – właściwy był sąd ze względu na rodzaj sprawy, np. sądy

grodzkie dla spraw tzw. czterech artykułów grodzkich (podpalenie,

napaść na dom szlachcica, rabunek na drodze publicznej, zgwałcenie)

Proces ziemski 3



proces rozpoczynała ustna skarga (żałoba) przedstawiana

sądowi z prośbą o wydanie urzędowego pozwu (wezwania na

rozprawę)



pozew



ustny – powszechny dla każdego w XIII-XV w., potem w stosunku

do szlachty gołoty, pospólstwa w miastach i chłopów; stosowany

też w przypadku pozywania osób obecnych na rozprawie, przy

schwytaniu na gorącym uczynku lub z przedmiotem przestępstwa,

w sprawach drobnych



pisemny – od XV w. stosowany dla szlachty osiadłej i patrycjatu

miejskiego, musiał pod rygorem nieważności zawierać: oznaczenie

sędziego, który go wydał (od XVI w. wydawano je w imieniu

monarchy), imię i nazwisko pozwanego, termin i miejsce

posiedzenia sądu, imię i nazwisko powoda, treść skargi, datę i

miejsce wydania pozwu, pieczęć urzędową, wydawano go w 2

egzemplarzach; doręczał go urzędnik sądowy (woźny, komornik) w

obecności świadków, wręczano go w domu, bezpośrednio do rąk

pozwanego; gdy pozwany był nieobecny można było wręczyć go

domownikom, w razie odmowy przyjęcia należało go zatknąć pod

domem; dla osoby nieosiadłej wręczano go w miejscu, gdzie się ją

napotkało; fakt doręczenia odnotowywano w rejestrze sądowym

(relacja woźnego) – od XVII w. było to warunkiem ważności pozwu;

pozew wpisywano do regestru (potem wokanda), kolejność

wpisanych w nim spraw decydował o kolejności ich rozstrzygania

Proces ziemski 3



terminy (roki)



pierwszy termin określony w pozwie – od 1454 r. po upływie

tygodnia od doręczenia pozwu; okres nowożytny 1-4 tygodni od

doręczenia w sądzie ziemskim, do 6 przed sądem sejmowym; w

prawie miejskim od 1-3 dni



niestawiennictwo powoda = przegranie procesu (w prawie

miejskim zwrot kosztów dla pozwanego); od 1523 r. gdy nie stawił

się na pierwszym terminie (zwyczajnym), nie przegrywał, ale

płacił karę i musiał na nowo pozwać przeciwnika



niestawiennictwo pozwanego: kara grzywny



termin zawity (ostateczny) – dla pozwanego dopiero 3

wyznaczony termin; jeśli pozwany i na ten termin się nie stawił –

postępowanie zaoczne (niestanne, kontumacyjne); od 1523 r.

podobnie jak powód już drugi termin był zawity



odroczenia (dylacje, odkłady)



zwyczajne – sąd musiał się na nie zgodzić: choroba, siła wyższa,

slużba publiczna, małoletniość, równoległą sprawą o większy

majątek w innym sądzie, potrzeba narady, dostarczenia

dowodów; od 1523 r. dopuszczalne były tylko 4, ale z

ograniczeniami



nadzwyczajne – dopuszczalne w przypadku zgody obu stron lub

decyzji sądu: porozumienie stron, zawieszenie spraw przez sąd,

inhibicja królewska (do XVI w.)

Proces ziemski 4



woźny wywoływał strony



propozycja (indukta) – wystąpienie powodu



replika pozwanego – odpowiedź na zarzuty



ekscepcje – zarzuty procesowe podnoszone przez pozwanego; przed

merytorycznym wdaniem się w spór; sprawę ekscepcji sąd rozstrzygał

wyrokami przedstanowczymi (interlokutami); przeciwko ekscepcjom

powód posiadał prawo repliki



dylatoryjne – powodowały odroczenie rozprawy do czasu ich usunięcia;

należało je wnieść od razu wszystkie: niewłaściwość sądu, nieprawidłowość

pozwu, brak zdolności procesowej strony, brak wezwania wszystkich

zainteresowanych stron, żądanie, by pozwanego zastąpił zachodźca



deklinatoryjne – od czasów nowożytnych (Korektura Praw 1532 r.),

uprawniały pozwanego do odmowy odpowiedzi, ale nie niweczyły sporu



peremptoryjne – powodowały upadek powoda w sprawie, umorzenie

sprawy; mogły być wnoszone w trakcie całego procesu: powaga rzeczy

osądzonej lub załatwienia w drodze ugody, przedawnienie



wdanie się w spór (zagruntowanie sprawy, utwardzenie procesu,

litis

contestatio

) – sąd przystępował do merytorycznego rozstrzygnięcia

sprawy; od tego momentu żadna ze stron nie mogła się wycofać z

procesu; litiskontestacja mogła być:



affirmativa – pozwany uznawał roszczenia powoda, sąd wyznaczał termin

na wydanie wyroku



negativa - sąd wyznaczał kolejny termin w celu przeprowadzenia

postępowania dowodowego

Proces ziemski 5



Stadia rozprawy tzw. tok instancji (od XVI w.)



I: rozpatrywano dylacje zwyczajne oraz tzw. akcesoria (sprawy

uboczne) o charakterze ekscepcji dylatoryjnych: zarzuty

umieszczenia sprawy w niewłaściwym rejestrze, brak

należytych pełnomocnictw, niezachowanie terminu pomiędzy

pozwem a rozprawą, niewłaściwość sądu, niedozwolone

łączenie spraw; w przypadku ich uwzględnienia odraczano

sprawę na inny termin



II: rozpatrywano niektóre dylacje zwyczajne oraz akcesoria o

charakterze ekscepcji deklinatoryjnych lub peremptoryjnych:

zarzut, że powodowi nie przysługuje roszczenie, sama skarga

posiada braki; wyrok przedstanowczy podlegał zaskarżeniu



III: rozpoczynało się od propozycji, po której następowała

odpowiedź pozwanego, gdy odnosiła się do meritum sprawy,

to następowało wdanie się w spór; 1454 r. ograniczyło

możliwość przedstawiania wywodów przez strony do repliki

pozwanego, ale w praktyce zezwalano powodowi na

udzielanie pozwanemu odpowiedzi przez powoda

Proces ziemski 6



formalna (legalna) teoria dowodowa

–

przedstawienie dowodów należało do stron, a sąd miał je

jedynie oceniać, ale nie ich wiarygodność; to prawo z

góry określało, jaką wartość miały określone środki

dowodowe oraz jaka miała być ich ilość, by strona

wygrała proces; jeśli strona przeprowadziła określony w

prawie dowód, to przeciwdowód drugiej strony był

niedopuszczalny (chyba że pierwsza strona „upadła w

dowodzie” z formalnych powodów) – dążenie do prawdy

formalnej



bliższość (pierwszeństwo) do dowodu

– był to

przywilej dla danej strony; od XIII w. bliższość do dowodu

miała strona o wyższej pozycji stanowej; od XIII w. ta

strona miała pierwszeństwo, która miała lepszy dowód

(wg kolejności: dokument, świadkowie, przysięga) w

procesie równych stron; przy równości dowodów –

pierwszeństwo miał pozwany; od XVI w. zasada, że

pierwszeństwo miała strona z lepszym dowodem

Proces ziemski 7



środki dowodowe



dokument – od XII-XIII w.; badanie autentyczności w przypadku jej

zakwestionowania (zeznania świadków, wpis w księdze sądowej)



przysięga



własna – tylko osobiście, w zasadzie przez osobę, która miała bliższość do

dowodu; od XIV w. po polsku; charakter sakralny, formalistyczna (potknięcie

słowne (potyczel) powodowało upadek w dowodzie), z czasem możliwość 3-

krotnego powtórzenia słów; mogła być obciążająca (oskarżająca) i

oczyszczająca



ze współprzysiężnikami – w sprawach większej wagi; od 2 do 18 osób;

przysięgali na prawdomówność i niewinność strony nie musieli znać

okoliczności sprawy



świadkowie – z początku, do czasów nowożytnych przysięgali na

niewinność strony tylko ze względu na jego nieposzlakowaną opinię, nie

musieli znać okoliczności sprawy; nie odróżniali się od

współprzysiężników do XVI w.



świadectwo urzędowe – w razie konieczności sprawdzenia stanu rzeczy

na miejscu posyłano osobę urzędową (komornika, prawidlnika, woźnego

z 2 świadkami) na wniosek strony w celu dokonania wizji lokalnej;

woźny potem składał ustną relację sądowi, z czasem pisemną do ksiąg

relacji



wstecz – w przypadku powołania się przez stronę na poprzedni wyrok

sądowy lub inną czynność procesową w innym sądzie posyłano

urzędowo (z laską sędziowską) komornika po informację; potem

składano relację

Proces ziemski 8



forma wyroku – w sądach kolegialnych podejmowane większością

głosów; ogłaszane publicznie, z pocz. ustnie; od II poł. XIII. wyroki

sądów książęcych na koszt i prośbę strony pisemnie; od XIV w.

wpisywano wyroki do ksiąg sądowych, wypis za opłatą; od XVI w.

wyrok wpisywano do sentencjonarza z podpisami sędziów, potem

pisarz pisał pełny tekst wyroku (dekretu) – wpis do księgi dekretów



rodzaje wyroku – wyrok przedstanowczy (

sententia interlocutoria,

interlokut) załatwiał kwestie formalno-procesowe w czasie trwania

procesu; wyrok stanowczy (

sententia definitiva

, końcowy)

rozstrzygał merytorycznie spór: uwalniające (ewazja) i zasądzające

(kondemnata) oraz wyroki oczne (oczywiste) i zaoczne



prawomocność – czyli niewzruszalność wyroku; wykształcało się

powoli, początkowo wygrywający dawał przeciwnikowi jakieś

świadczenie, którego przyjęcie było znakiem zgody na wyrok;

potem klauzula „o wieczystym milczeniu” i obwarowanie go

zakładem; potem uprawomocnienie się w przypadku braku

wniesienia środka odwoławczego lub jego odrzucenia przez wyższą

instancję



Opłaty sądowe – rozstrzygnięcie w wyroku; każdy wyrok trzeba było

opłacić (trzesne, pamiętne), co obciążało osobę wygrywającą

Proces ziemski 9



Środki prawne przeciwko wyrokom



środki zwyczajne



remisja

– przekazanie sprawy przez sąd niższy sądowi wyższemu, z inicjatywy sądu

lub na wniosek strony, sprawy skomplikowane; czasem w formie pouczenia prawnego



nagana sędziego

– strona niezadowolona mogła zaraz po jego wydaniu oskarżyć,

naganić sędziego o niesprawiedliwą decyzję, poddanie czci sędziego w wątpliwość;

wyrok podlegał zawieszeniu; nowy proces pomiędzy naganiającym a naganionym

sędzią przed innym sądem (od XV w. z udziałem przeciwnika); warunkiem było zapłata

zakładu dla sędziego (koczu); gdy sędzia wygrał, wyrok nabierał mocy, a kocz mu

przypadał; gdy przegrał – tracił cześć, a wyrok uchylano



mocja

– zmieniona nagana; od 1465 r. nie powodowała utraty czci sędziego, w razie

przegrania nie tracił urzędu, lecz zwracał kocz i płacił karę „piętnadziesta”

naganiającemu, wyrok uchylano; zniosła ją

Formula Processus,

a wprowadzono znów

w 1538 r.



apelacja

– odwołanie od sądu niższego do wyższego, zwyczajny środek procesowy;

kontrola tylko wyroku; na Mazowszu od 1453 r., wprowadzenie powszechnie w 1523 r.

(

Formula Processus

) jako jedyny środek odwoławczy; nie od spraw drobnych;

ograniczenie przez konieczność wniesienia koczu (kaucji); sąd odwoławczy mógł

odrzucić apelację (uprawomocnienie się wyroku I instancji), wyrok uchylić lub zmienić



środki nadzwyczajne



gravamen

(uciążliwość) – rodzaj mocji; gdy sąd I instancji nie przyjął złożonej apelacji

(mocji) to apelujący mógł pozwać go przed sąd wyższy z przeciwnikiem; nie

wstrzymywało to egzekucji wyroku; jak uznawano zarzut, wyrok I instancji uchylano, a

sędzia ponosił karę pieniężną



wznowienie procesu

– w przypadku ujawnienia nowych dowodów nieznanych

stronie przed wyrokiem lub brak podstaw prawnych do wydania wyroku; 1726 r.:

możliwość dla nowego składu Trybunału Koronnego by skasować prawomocny wyrok

poprzedniego składu



male obtentum –

przeciwko wyrokom zaocznym uzyskanym wg strony podstępnie lub

niewłaściwie; chodziło o ważność wydania wyroku; w razie przyjęcia sąd I instancji

ponownie ropatrywał sprawę



nieświadomość procesowa – gdy wydano wyrok zaoczny wbrew prośbie strony o

odroczenie rozprawy lub bez powiadomienia jej o wszczęciu postępowania

Proces ziemski 10



postępowanie egzekucyjne – przymusowe wykonanie prawomocnego

wyroku (przed jego przedawnieniem po 3 latach i 3 miesiącach); czasem

możliwość stawienia rękojmi, który gwarantował wykonanie wyroku;

przeprowadzali ją komornicy i woźni sądowi, czasem przy pomocy

zbrojnej starosty; od 1523 r. (

Formula Processus

) w drodze osobnego

procesu przed starostą, ze szlachty nieosiadłej – egzekucja osobista,

osiadłej – z nieruchomości



egzekucja osobista – najstarsza; oddawano związanego przegranego

wygrywającemu do jego dyspozycji (Statuty Kazimierza Wielkiego); od XVI w.

w stosunku do gołoty (niewykonanie wyroku, niedanie rękojmi do 2 tyg. urząd

grodzki skazywał na banicję procesową i osadzał w wieży



egzekucja z ruchomości – w średniowieczu, zajęcie=ciążenie=ciąża=grabienie

bydła lub trzody; od 1523 r. zanikła



egzekucja z nieruchomości – do XVI w. posiłkowo w drodze sądowego

wwiązania wierzyciela (4-krotna próba); od 1523 r. postępowanie skrócono;

miał ją przeprowadzać starosta i urząd grodzki, ich organami byli woźni,

pachołkowie starościńscy, świadkowie-szlachta, ewent. pospolite ruszenie

szlachty powiatu; I stopień: próba wwiązania w obecności 2 świadków; jak

odparto próbę, woźny składał relację, pozwanie zasądzonego na rok grodzki

(nałożenie zakładu potrójnego = 6-krotność wartości przedmiotu sporu); II

stopień: ponowna próba wwiązania, gdy odparto znów pozywano na rok

grodzki, gdzie nakazywano zapłatę potrójnego zakładu i zarządzano rumację

(usunięcie siłą) i grożono banicją; III stopień: urzędnik grodzki (wicesgerent) i

woźny z 2 szlachciców, próba rumacji bez użycia siły – gdy odparta, pozywano

na rok starościński i orzekano banicję procesową; IV stopień: przy użyciu

pachołków starościńskich lub ewent. pospolitego ruszenia – w formie zajazdu,

usunięcie z dóbr siłą dłużnika, którego jako banitę można było zabić

Proces ziemski 11



Odrębności w procesach karnych



w średniowieczu obowiązek wykrycia i ścigania przestępstw ciążył na

opolu, potem gromadach wiejskich („gonienie śladem” z „krzykiem i

wołaniem”)



zawieszenie lub uchylenie ścigania



azyl – udzielany przez dwór monarszy lub kościół katedralny; azyl

wojewodziński (przemirz)



listy żelazne i inhibicyjne – monarcha mógł zapewnić nietykalność na pewien

czas przez tzw. list żelazny (glejt); lub zakazywał pozywaniu lub wstrzymywał

proces (l. inhibicyjny)



amnesta i prawo łaski – wykluczały ściganie i karalność, amnestia w stosunku

do grupy przestępców, prawo łaski skierowane było indywidualnie; 1538: zakaz

prawa łaski przez króla od kary wieży za zabójstwo między szlachtą; od kon.

XVI w. prawo łaski przeszło na sejm



przedawnienie (dawność) – uniemożliwiało wszczęcie procesu, nie

przedawniały się przestępstwa publiczne, prywatne po 3 latach lub szybciej



instytucja skrutynium od XVI w. – stosowana przy przestępstwach publicznych i

prywatnych (zabójstwach), które musiały być ścigane, a z jakiegoś powodu nie

wystąpił oskarżyciel prywatny; z urzędu przeprowadzał je w imieniu sądu

instygator ustanawiany w sądach grodzkich, ziemskim, Trybunale Koronnym i

sądzie marszałkowskim; postępowanie wszczynał z własnej inicjatywy lub w wyniku

donosu (delacji); śledztwo przeprowadzał bez obecności i wiedzy podejrzanego;

obowiązek zeznań przez świadków; zeznania spisywano jako dowody na rozprawę;

w sądzie występował jako oskarżyciel z urzędu; 1538: w sprawach obrazy

majestatu i zdrady obok instygatora występował delator



mieszany proces – przewidywany przez ustawę o sądach ziemskich z 1792 r.,

konstytucje z 1793 r. przewidywały szerokie zastosowanie skargi publicznej; sądy

powstania kościuszkowskiego stosowały pełny proces mieszany

Proces ziemski 12



Odrębności w procesach karnych c.d.



środki zapobiegawcze



uwięzienie (areszt) przy ciężkich przestępstwach, przywilej

z 1430-1433

nemine captivabimus nisi iure victum



rękojemstwo – od XV w. zasadniczy środek w stosunku do

szlachty osiadłej



środki dowodowe



ordalia (sądy boże) – oparte na przekonaniu, że Bóg nie

dopuści do skrzywdzenia strony niewinnej lub mającej

rację

Jednostronne – próba rozpalone żelaza, próba wody zimnej i

gorącej, losowanie, próba komunii

dwustronne – pojedynek sądowy w zasadzie osobiście (wyj.

zastępstwo ze względu na wiek, płeć, chorobę), zwycięstwo

oznaczało wygranę w procesie; próba krzyża



tortury – stosowane w przypadku przy przestępstwie

obrazy majestatu, zdradzie kraju, łotrostwie, nawet w

stosunku do szlachty, ale nie osiadłej

Proces miejski 1



oparte na Zwierciadle Saskim (pocz. XIII w.)



wpływ procesu rzymsko-kanonicznego



prace Mikołaja Jaskiera, Bartłomieja Groickiego



odrębności w stosunku do procesu skargowego

ziemskiego:



skarga – krótka, zawierająca przedmiot roszczenia i

podstawy prawne



pozew ustny ogłaszany przez podwojskiego, od XVI w.

pisemny dla patrycjuszy i w sprawach ważniejszych



krótki termin do rozprawy od pozwu (1-3 dni)



niestawiennictwo powoda powodowało tylko utratę

terminu i wystosowanie kolejnego pozwu, dla pozwanego

oznaczało wstępne zaoczne zasądzenie, termin zawity

dopiero 3 lub 4 rok



określone stadia rozprawy; po wysłuchaniu skargi 2-

tygodniowa przerwa dla pozwanego na przygotowanie

repliki



dokumenty publiczne były niepodważalnym dowodem



wyroki zaskarżalne do rady miejskiej jako II instancji

Proces miejski 2



proces karny – inkwizycyjny,

kształtował się od XIII w.; w Polsce

występował w formie łagodniejszej; wszczynany z urzędu, wszystkie

funkcje procesowe były połączone w osobie sędziego, który

występował w roli oskarżającego, broniącego i wyrokującego, był

tajny i pisemny, legalna teoria dowodowa; stadia:

inkwizycja generalna

– wszczynane z urzędu przez sędziego-inkwirenta,

postępowanie informacyjne bez wiedzy i przesłuchiwania podejrzanego, w

celu określenia faktu popełnienia czynu i okoliczności, ewentualnego

sprawcy (wizja lokalna i sumaryczna, przesłuchanie świadków bez

przysięgi)

inkwizycja specjalna

– skierowana przeciwko konkretnej osobie; właściwe

śledztwo prowadzone tajnie przez osobnego sędziego (instygatora);

podejrzany stawał się oskarżonym; z reguły aresztowano go na podstawie

decyzji sądu, poddawano szczegółowemu i pod przysięgą przesłuchaniu w

formie odpowiedzi na z góry przygotowane pytania (artykuły dowodowe);

dowody:



dzieliły się na pełne (przyznanie do winy, zeznania 2 świadków pod przysięgą,

opinie biegłych, dokumenty, wizje lokalne) i niepełne (poszlaki, zeznania 1

świadka); świadkowie przesłuchiwani protokolarnie, osobno, niejawnie wobec

oskarżonego, obowiązek składania zeznań



tortury – nie stosowane względem doktorów nauk, szlachty osiadłej, urzędników,

starców, dzieci, kobiet brzemiennych; tylko 3-krotne tortury; najpierw skłanianie

do dobrowolnych zeznań, potem groźba zastosowania tortur, wiązanie i sadzanie

na miejscu ich stosowania; potem zeznania musiały być potwierdzone

osądzenie

– na podstawie formalnej oceny dowodów, gdy dowody

niepełne można było wymierzyć karę z podejrzenia; gdy były poszlaki

uwalniano od sądu co nie oznaczało uniewinnienia; od wyroku karnego

zakaz apelacji

Szczególne procesy



proces o czary

- 1487 r. w Kolonii wydano dzieło pt.

Młot na

czarownice

(J. Sprenger, H. Kramer), pol. tłum. 1614 r.;

apogeum „polowania na czarownictwie” w XVII w., w Polsce

ostatni proces w 1775 r.; proces uproszczony, wszczynano z

urzędu na skutek „nominacji” (powołania); areszt (trzymanie

w „beczce czarownic” lub kłodzie, golenie); ordalia: próba

wody, wagi, łez, igły



proces gościnny

– w prawie miejskim, gościem był ktoś, kto

mieszkał daleko (w ciągu 1 dnia nie mógł przybyć do sądu);

mógł mieć posiedzenie każdego dnia, wyrok do zachodu

słońca



proces graniczny

– ustalenie granic spornej nieruchomości;

dokonywał tego komornik lub podkomorzy (od XVI w.

sędziowie graniczni z przysięgłymi geometrami)



proces o zbiegłych poddanych

– odzyskiwanie zbiegów,

którzy uciekli do innej dzielnicy; skarżący miał prawo

udowodnić prawo do zbiega (przysięga z 6

współprzysiężnikami); od XVI w. celem procesu było

odzyskanie zbiega i osadzenie ich z powrotem, proces toczył

się pomiędzy dawnym a nowym panem chłopa

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo procesowe
praktyczny pomocnik procesowy (prawo, proces, prawnik, wyrok, sprawa) H3VIK2A2EZHMRANKSXS3WP2ZR5DZEI
Staropolskie prawo malzenskie osobowe s (2)
Staropolskie prawo obligacyjne s
Staropolskie prawo osobowe s
Staropolskie prawo rzeczowe s
17.Prawo procesowe, PRAWO RZYMSKIE skrypty prawo I rok
skrypt Prawo?ministracyjne Procesowe
Staropolskie prawo spadkowe s
Staropolskie prawo karne s
Staropolskie prawo rodzinne i opiekuncze s(1)

więcej podobnych podstron