Schorzenia

przewodu

pokarmowego.

Zapalenie błony śluzowej jamy

ustnej - Stomatitis

• Nieżytowe (S. catarhalis)

• Pęcherzykowe (S. vesiculosa simplex)

• Włóknikowe (S. membranacea s. fibrinosa)

• Krupowe (S. crouposa)

• Dyfteroidalne (S. diphteroides)

• Wrzodziejące (S. ulcerosa)

• Zgorzelinowe (S. gangrenosa)

• Martwicowe (S. necroticans)

Nieżytowe zapalenie bł. śl. j. ustnej.

Najczęściej występuje w praktyce.

Przyczyny: mechaniczne (zbyt twarde części karmy, ciała

obce); u koni wadliwy zgryz, złe wędzidło, u innych zwierząt złej

jakości zbiorniki na paszę.

Przebieg z reguły łagodny. Może wystąpić jako wynik braku

składników mineralnych, witamin lub towarzyszyć schorzeniom

zakaźnym (pryszczyca, ospa rzekoma, głowica, zołzy, choroba bł.

śluzowych.

Objawy: przekrwienie, zaczerwienienie (rozlane, rzadziej

ogniskowe), bolesność, rozpulchnienie, obrzmienie oraz

zwiększona wilgotności błony śluzowej (objawia się ślinotokiem),

nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, zwierzę ostrożnie pobiera

karmę i powoli zjada. Na przebiegu przewodów ślinowych mogą

tworzyć się torbiele. U koni w wyniku dużego ucisku na naczynia

żylne podniebienia twardego często wysuwa się ono ponad

uzębienie. Może występować obrzęk języka, a na jego

powierzchni tworzy się nalot (barwa zależy od rodzaju karmy). U

bydła w wyniku podrażnienia nabłonek języka rozrasta się i

występuje pod postacią brodawek nitkowatych przypominających

szczotkę (owłosiony język). Uszkodzenia pokarmem mogą

powodować tworzenie się wrzodów.

Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej

Stan zapalny powierzchniowej warstwy bł. śl. przebiegający z tworzeniem się

przejrzystych pęcherzyków. Może rozwijać się z zapalenia nieżytowego.

Czynnikiem etiologicznym jest z reguły wirus. Przyczyny: nieprawidłowe

żywienie, zbyt twarda karma np.: wypas zwierząt na ścierniskach.

Objawy:
U bydła pęcherze powstają w ciągu 1-2 lub kilku dni na podniebieniu twardym,

wielkości od ziarna soczewicy do kilku złotowej monety. Pęcherze mogą

pękać - powstają ciemnoczerwone nadżerki (po 1-2 dniach pokrywają się

świeżym nabłonkiem). Brak jest wyraźnego ślinotoku, ale jest mlaskanie.

Przebieg łagodny, trwa kilka (3-4) tyg.

U koni silne ślinienie, zaczerwienienie i wrażliwość bł. śl. j. ustnej, niekiedy

nieznaczne podwyższenie ciepłoty ciała. Pęcherzyki wielkości od ziarna

prosa do fasoli wypełnione przejrzystym płynem, najczęściej płaskie, na

wewnętrznej powierzchni warg, po obydwu stronach więzadła języka, na

powierzchni międzyzębowej i na bocznej powierzchni języka. Po pęknięciu

tworzą się nadżerki, a zwierzęta z trudem pobierają pokarm. Choroba trwa

kilka tygodni.

U prosiąt przejrzyste pęcherzyki na bocznych częściach języka. Język jest

strzępiasty. Prosięta nie ssą, chudną i nierzadko padają.

Rozpoznanie różnicowe. Swoiste zakaźne zapalenia pęcherzykowe j. ustnej,

którym niejednokrotnie towarzyszą zmiany na kończynach, przenoszące się

ze zwierzęcia na zwierzę np.: ospa u koni. Pęcherze w ospie są na skórze

warg i nozdrzy, wypełnione żółtym płynem. U bydła pryszczyca - w

rozpoznaniu pomaga podwyższenie ciepłoty i zaburzenia w ruchu

(kulawizna), pęcherze duże, umiejscowione na grzbiecie języka i w szparze

międzyracicznej

.

U świń choroba pęcherzykowa.

Krupowe zap. bł. śl. j. ustnej.

Przykładem: krupowe rozsiane zapalenie bł. śl. osesków (St.

cruposa disseminata neonatorum).

Na zapalnie zmienionej bł. śl. tworzą się białawe naloty, które z

czasem stają się szare, szarożółte oraz brunatne, konsystencji

białego sera, po usunięciu którego odsłaniają się głęboko

sięgające ubytki - owrzodzenia. Schorzenie wywołują ziarniaki

oraz maczugowiec owczy. Nie wyklucza się tła wirusowego u

owiec i kóz. Zachorowania najpierw dotyczą osesków lub zw.

młodych po odsadzeniu od matki, wyjątkowo mogą chorować

zw. do 1 roku. Na bł. śl. języka na jego grzbiecie i po bokach

występują białawe pęcherzyki, podobne zmiany są na bł. śl.

warg, dziąseł, policzków. W krótkim czasie po pojawieniu się

zaczerwień w miejsce guzków powstają naloty. Zmiany są

wielości ziarna soczewicy. Konsystencja nalotu jest miękka.

Objawy: utrata apetytu, chudnięcie i apatia, zmiany po kilku

dniach ustępują. Przy powikłaniach śmiertelność wynosi do

30%.

Zapalenie dyfteroidalne.

Procesy zapalne toczące się w j. ustnej mogą

doprowadzać do tego typu zmian. Tworzące się naloty

sięgają swoją podstawą w głąb tkanek. Ich silne

połączenie w wyniku oderwania powoduje

powstawanie głębokich owrzodzeń.

W przypadku procesu samoistnego florę bakteryjną

stanowią głównie wrzecionowce zgorzeli, paciorkowce,

gronkowce i inna flora saprofityczna. Zmiany

umiejscawiają się na bł. śl. warg, podniebienia

twardego i dziąsłach. Strupiaste naloty są różnej

grubości, wysychając stają się brunatne.

Objawy ogólne są dosyć silnie wyrażone: podwyższenie

wewnętrznej ciepłoty ciała i nierzadko obrzęk skóry na

głowie. Obserwuje się to u prosiąt i lisów - gruba

głowa. Proces chorobowy może rozprzestrzeniać się na

inne bł. śl. głowy i inne tkanki jak np. kość żuchwową,

która ulega martwicy. W konsekwencji mogą

powstawać objawy zachłystowe.

Schorzenia języka

• Ostre zapalenie języka

• Przewlekłe zapalenie języka

Przyczyny:

• Zakaźne

• Niezakaźne

• Swoiste jednostki chorobowe

Procesy zapalne powstałe na języku mogą być wynikiem

schorzeń ogólnych, zakaźnych lub niezakaźnych lub

samoistną jednostką chorobową. Częstą zmianą

obserwowaną na języku są różnego stopnia naloty,

których charakter zabarwienia zależy od skarmianej

karmy lub podawanego leku. Nalot składa się ze

zniszczonych komórek nabłonka, leukocytów i

drobnoustrojów oraz resztek karmy. Wyschnięty nalot

robi wrażenie popękanego strupa.

Schorzenia ślinianek

• Zapalenie przyusznicy- Parotitis

• Zapalenie ślinianki podżuchwowej

– sialoadenitis submandibularis

• Zapalenie ślinianki podjęzykowej

- sialoadenitis sublingualis

Zapalenie przyusznicy.

• Najczęściej u koni.

• Najczęściej na skutek mechanicznych uszkodzeń umożliwiających

wnikanie bakterii. Takim czynnikiem są ości zbóż wnikające do

przewodu, powodując odczyn zapalny przenoszący się na ślinianki.

Niekiedy enzootie, czynnikiem przyczynowym są wirusy (rzadko).

Bardzo często proces ten towarzyszy zołzom lub nosówce. U koni złe

ganaszowanie może być czynnikiem wywołującym.

• Objawy: ślinianka jest obrzękła, bolesna i twarda. Obrzęk rozciąga się

od podstawy ucha ku dołowi, niekiedy powoduje zwężenie krtani.

Proces ostry i jednostronny powoduje, że zwierzę ma głowę zwróconą

w chorą stronę. W przypadku obustronnej zmiany głowa jest

opuszczona w dół, a gdy dochodzi do zapalenie krtani lub gardła

głowa wyciągnięta do przodu z utrudnionym żuciem i ślinieniem. Przy

procesie ropnym bolesny obrzęk, chełbotanie lub wyciek cuchnącej

wydzieliny w innych przypadkach słabo bolesny z pogrubieniem.

Proces przewlekły może warunkować tworzenie się niebolesnych lub

słabo bolesnych zgrubień. Proces chorobowy trwa 1-2 tygodnie

• Powikłania np. porażenie nerwu twarzowego, zapalenie gardła, krtani,

worków powietrznych.

• Różnicowanie: z zapaleniem węzłów chłonnych zagardłowych (obrzęk

nie rozciąga się do podstawy ucha.).

• Leczenie: ogólnie antybiotyki lub sulfonamidy. Miejscowo leki

rozgrzewające (maść jodowa, jodowo-kamforowa, oedemosan). Maści

umożliwiają przebijanie ropnia, przy fluktuacji możemy przebić i

wypłukać nadmanganianem potasu.

Zapalenie ślinianki podżuchwowej.

• Prawie zawsze jest wynikiem dostania się do

przewodu Whartona cząstek karmy. Występuje u

bydła, koni i psów.

• Objawy: po wewnętrznej stronie idąc od kąta oka, a

także ku tyłowi (szczególnie u bydła) gorący

bolesny obrzęk, głowa wyciągnięta do przodu.

Uciskając gruczoł wypływ kropli ropy w okolicy

dolnej języka. Niekiedy pod językiem występują

chełbocące twory wielkości jaja gęsiego, różnią się

bolesnością od torbieli zastoinowych zwanych

żabką.

• Utrata apetytu, ślinotok, trudności w pobieraniu

karmy i przeżuwaniu. Proces kończy się zwykle

przebiciem ropy po około 1-2 tygodniach.

• Leczenie tak jak przy przyusznicy, dodatkowo

płuczemy jamę ustną roztworem nadmanganianu.

Zapalenie ślinianki podjęzykowej.

Najczęściej w wyniku przeniesienia się procesu z

dna jamy ustnej.

Każdy zrazik ma własny przewód wyprowadzający.

Proces dotyczy jednego lub kilku zrazików. Z
chorych

zrazików

wydobywa

się

ropna

wydzielina. Chorują bydło i konie. Podstawowym
objawem jest trudność w żuciu i nadmierne
ślinienie.

Leczenie jak poprzednio.

Schorzenia gardła

Zapalenie gardła i migdałków – pharyngitis et tonsilitis

• Zapalenie migdałków – tonsilitis; zapalenie migdałków, obrzęk

bł. śl. gardła i zwężenie cieśni – angina; zapalenie bł. śl. gardła

- pharyngitis; proces zapalny części nosowej bł. śl. gardła bez

migdałków – rhinopharyngitis.

• Zapalenie gardła i migdałków często jest wynikiem chorób

zakaźnych: zołzy, influenza, gruźlica, promienica, salmonelloza.

• Podstawą do rozwoju zmian chorobowych są złe warunki

termiczne, negatywnie oddziaływujące środki mechaniczne i

chemiczne.

• Najczęstsze objawy: głowa wyciągniętą do przodu, ostrożne lub

brak pobierania karmy, długie żucie i utrudnione połykanie,

objawy bólowe, kęsy karmy mogą wypadać z jamy ustnej.

Temperatura wewnętrzna jest podwyższona.

• Błona śluzowa jest zaczerwieniona, obrzękła, połyskująca,

niekiedy pokryta nalotami i ubytkami. Bydło z reguły nie

przyjmuje paszy i wody.

• U świń charakterystycznym objawem jest obecność okresowych

wymiotów poprzedzonych niekiedy napadami kaszlu.

Schorzenia gardła

Porażenie gardła – Paralisis pharyngis

•

Występuje w przebiegu schorzeń swoistych jak: choroba

Aujeszki, wścieklizna, zatrucie jadem kiełbasianym itd.

•

Najczęściej jest wynikiem zapalenia opon mózgowych,

mózgu i rdzenia kręgowego, porażeń opuszkowych,

zatruć pokarmowych i mechanicznych uszkodzeń.

•

W wyniku toksycznych procesów uszkodzony zostaje

mięsień językowo-gardłowy (ustaje odruch połykania).

Kęsy pozostające w jamie ustnej nie mogą być

połknięte.

•

Często taki obraz jest wynikiem porażenia nerwu

trójdzielnego.

•

Zwierzę cechuje puste żucie.

Schorzenia przełyku

Zapalenie przełyku – esophagitis.

• Przyczyny: uszkodzenie mechaniczne, negatywne czynniki

termiczne i chemiczne, w przebiegu swoistych chorób

zakaźnych, przy niedoborze wit. A, w wyniku działania

pasożytów (larwy gza).

• Najczęściej w stadach krów, gdzie podaje się wywary z gorzelni.

• Objawy: w ciężkich przypadkach można zauważyć że połknięty

kęs wywołuje ból i niepokój zwierzęcia ( zwierzę wyciąga głowę

do przodu z wyrazem przestrachu, grzebiąc przednimi

kończynami), występują zaburzenia w przeżuwaniu i wzdęcia.

Proces chroniczny może spowodować przerost i obrzęk bł. śl.

( u przeżuwaczy prowadzi to do zaburzenia w odbijaniu gazów i

jest przyczyną wtórnych wzdęć). Omacywaniem stwierdzamy

bolesność okolicy przełyku oraz podwyższenie ciepłoty.

• Leczenie: czysta woda lub zimne mleko do picia, później kleik z

siemienia lnianego z dodatkiem 0,5% taniny lub z odwarem z

rumianku (działanie osłaniające i ściągające). Przy dużej

bolesność środki przeciwbólowe lub narkotyczne. Osłonowo

antybiotyki i sulfonamidy.

Schorzenia przełyku

Kurcz przełyku – Oesohpagismus.

• Przyczyny: wynik nadmiernej pobudliwości zwierząt lub zakończeń

nerwowych przełyku; wtórnie wynik procesów zapalnych w obrębie

szyi; trwały kurcz występuje przy szeregu swoistych chorób

zakaźnych np.: tężec, wścieklizna. U koni często jest wynikiem

rozszerzenia żołądka (kurcz wpustu na skutek nagromadzenia

gazów). U przeżuwaczy najczęściej w przebiegu zadławienia.

• Jest to reakcja ze strony mięśniówki i zaburzenie w krążeniu.

• Objawy: niepokój małego lub średniego stopnia, brak

przyjmowania karmy, puste żucie i próby połykania. Omacując:

przełyk jest niezbyt dużej objętości ale konsystencji dość opornej.

Może się zdarzyć, że kurcz dotyczy tylko pewnego odcinka

przełyku i w odcinku poprzedzającym jest rozszerzenie. Napad

kurczu jest zwykle krótkotrwały i mija po kilku minutach. Proces

chorobowy może się powtarzać. Może występować wtedy ślinotok.

• Leczenie: środki przeciwbólowe, u koni skutecznie działa atropina,

można też podawać środki rozkurczowe, luminal.

Schorzenia przełyku

Porażenia przełyku

• Przyczyny: często razem z porażeniem gardła, jako objaw

zapalenia mózgu, opon mózgowych lub choroby zakaźnej

np.: wścieklizna.

• Objawy: zalegająca karma uwypukla przełyk na obszarze

jego przebiegu (twarde, podłużne zgrubienie), może

występować regionalnie.

• Leczenie: zatkanie przełyku spowodowane porażeniem w

50% przypadków kończy się śmiercią. Bezpiecznie jest

stosowanie

Biovetalginy

wraz

z

nagrzewaniem

i

rozcieraniem

przełyku

oraz

próbami

delikatnego

wprowadzania sondy (przepychanie). Skuteczne jest

również

podawanie

leków

pobudzających

układ

parasympatyczny (odpowiedniki lentiny, arekoliny) -

wzmagają one jednak wydzielanie śliny, co może prowadzić

do zachłystowego zapalenia płuc.

Schorzenia przełyku

Zadławienie- Obstructio oesophagi

Jest to częściowa lub całkowita niedrożność występująca na skutek

zatrzymania w przełyku połykanej karmy lub ciał obcych. Najczęściej u

bydła, w okresie jesieni-zbiór roślin okopowych (całe lub grubo krojone

ziemniaki, buraki, brukiew). Przyczyną mogą być także zmiany

anatomiczne w postaci przewężenia lub rozszerzenia przełyku.

W zależności od części przełyku, w którym doszło do zadławienia określamy

metodę postępowania: początkowy odcinek – uciskając na przełyk z

zewnątrz przesuwamy element zatykający do gardła, następnie zamykamy

zwierzęciu nozdrza (powoduje to z reguły odksztuszanie i wyrzucenie ciała

obcego na zewnątrz). Dalsze odcinki przełyku – z wyboru, stosujemy leki

przeciwbólowe, środki zwiotczające (Biovetalgin, Combelen), po ich

zadziałaniu przepychamy ciało sondą do żołądka. W lekkich przypadkach

wystarczy niekiedy podać tylko środki przeciwbólowe i/lub zwiotczające, a

ciało obce samo przedostanie się do dalszych odcinków przewodu

pokarmowego.

Rozszerzenie przełyku - dilatatio oesophagi

• Proces ten często powstaje jako wynik pierwotnego zadławienia, bardzo

rzadko jako wynik schorzeń nerwu błędnego, głównie u koni i bydła. Przełyk

ulega rozszerzeniu najczęściej w części piersiowej. Trwałe rozszerzenie

może występować we wszystkich kierunkach.

• Zwierzęta są przerażone. Obok uwypuklenia w objawach dominuje ślinotok,

a przy omacywaniu (jeśli możliwe) chełbotanie. Często występują wymioty.

• Leczenie: zabieg operacyjny lub dobór odpowiedniej karmy.

Sondy dla bydła

• Sonda Thygesena

18 x 180 mm, 12 x 1200 mm

Sonda przeciwzdęciowa

Zgłębnik żołądkowy dla bydła Typ Thygensena
Budowa: Zgłębnik jest wykonany z drutu stalowego w

formie spirali, zakończony tulejką gwintowaną, na

której mocuje się końcówkę "A", "B" lub "C". W

wewnętrznej części spirali znajduje się przetyczka

zakończona z jednej strony uchem z drugiej oliwką.

Całość zabezpieczono galwanicznie przed korozją.

Zastosowanie: zgłębnik służy do przepychania

względnie wyjmowania stałych pokarmów z

przełyku bydła takich jak: ziemniak, burak, rzepa,

pomarańcza, cytryna

Dane techniczne: Średnica zewnętrzna: 16mm

Długość: 165cm

końcówki wymienne: 3 szt. (wielkość końcówki

dobierana w zależności od wieku zwierzęcia)

Zgłębnik żołądkowy dla bydła Typ Popularny
Budowa:Zgłębnik jest wykonany z drutu stalowego

w formie spirali, zakończony z jednej strony

tulejką oporową, z drugiej tulejką baryłkową.

Spiralę po stronie baryłki na pewnym odcinku

nawinięto zwiększonym skokiem zwojów. W

wewnętrznej części spirali znajduje się

przetyczka zakończona z jednej strony rączką z

drugiej oliwką. Całość zabezpieczono

galwanicznie przed korozją. Zastosowanie: W

przypadku wzdęcia zwierzęcia, zgłębnik

wprowadza się przez przełyk do wnętrza żwacza,

w celu udrożnienia przewodu karmowego i

odprowadzenia gazów na zewnątrz.

Dane techniczne:

średnica zewnętrzna: 19mm

długość: 165cm