RAK JAJNIKA

↑ ZACHOROWALNOŚCI I ZŁE WYNIKI

LECZENIA 

PROBLEM KLINICZNY

RAK JAJNIKA

WSPÓŁCZYNNIK UMIERALNOŚCI 63%
85-90% ZŁOŚLIWYCH GUZÓW JAJNIKA

GERMINALNE
ZRĘBOWE
PRZERZUTOWE

70% ZAAWANSOWANA CHOROBA W M.

ROZPOZNANIA

WEWNĄTRZOTRZEWNOWE POŁOŻENIE JAJNIKÓW
BRAK OBJAWÓW
BRAK EFEKTYWNEGO SKRININGU

MEDIANA PRZEŻYWALNOŚCI 36 M

(6-12)

5 LETNI OKRES PRZEŻYCIA DO 50%

(36)

CZYNNIKI RYZYKA

WIEK (80-90% PO 40 RŻ)

ŚREDNI 63
SZCZYT 70-74
ZWIĄZANE Z RYZYKIEM GENETYCZNYM 5 LAT WCZEŚNIEJ

RODZINNE WYSTĘPOWANIE 5-10%

RAKI SPORADYCZNE 90-95%

Z.MIEJSCOWO – SPECYFICZNEGO RAKA JAJNIKA (HOC) 10-15%
DZIEDZICZNY ZESPÓŁ RAKA PIERSI I JAJNIKA (HBOC) 65-75% -BRCA1,

(44%) BRCA2 (27%)

DZIEDZICZNY ZESPÓŁ RAKA NIEPOLIPOWATEGO JELITA GRUBEGO

(HNPCC) 10-15%-MSH2,MLH1(12%)

RASA BIAŁA

AMERYKA PN,IZRAEL,EUROPA-16,2 AZJA-1,6 POLSKA-11,2

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

(TŁUSZCZE ZWIERZĘCE,

GALAKTOZA?)

KAWA, ALKOHOL, TYTOŃ – NIE ZWIĘKSZAJĄ RYZYKA

CZYNNIKI RYZYKA CD

• ENDOMETRIOZA

(RAKI ENDOMETRIOIDALNE,

JASNOKOMÓRKOWE)

• PID

(PROTEKCYJNE DZIAŁANIE HISTEREKTOMII DŁUGOTRWAŁEGO STOS.

ASPIRYNY)

• ZAPALENIE PRZYUSZNIC?
• LEPTYNA ?

MECHANIZMY ONKOGENEZY

HIPOTEZA „NIEUSTAJĄCEJ OWULACJI” FATHALLA

OWULACJA  USZKODZENIE KOMÓREK  REAKCJA ZAPALNA  ↑

UTLENIACZY  USZKODZENIE DNA

CZYNNIKI TOKSYCZNE

(TALK, AZBEST)

PODWIĄZANIE JAJOWODÓW  REDUKCJA RYZYKA O 70%

CIĄŻA

PO PIERWSZEJ DONOSZONEJ CIĄŻY ↓ RYZYKA O 20-40%, KOLEJNE O 14%

LAKTACJA
DOUSTNA ANTYKONCEPCJA

PO 3-6 M REDUKCJA RYZYKA O 40%

BRCA1 BRCA2 - ↓ RAKÓW JAJNIKA ALE ↑ RAKÓW PIERSI
nie można zbyt wcześnie i zbyt długo - KONSENSUS 5 LAT

BADANIA PRZESIEWOWE

wg WHO JEDNOSTKI CHOROBOWE

ZNACZĄCY PROBLEM ZDROWOTNY, SPOŁECZNY
ZNANY CZYNNIK SPRAWCZY, PRZEBIEG NATURALNY CHOROBY
SZEROKIE ROZPOWSZECHNIENIE W POPULACJI
DOBRE ROKOWANIE PRZY WCZESNYM WYKRYCIU
KOSZTY PROPORCJONALNE DO KORZYŚCI

NIE MA DLA RAKA JAJNIKA!!

RAK JAJNIKA – BRAK REKOMENDACJI

• CA 125 < 35 U/ML

• ANTYGEN NA GLIKOPROTEINIE ROZPOZNAWAJNEJ PRZEZ

MYSIE PRZECIWCIAŁO MONOKLONALNE PO IMMUNIZACJI
KOMÓRKAMI RAKA JAJNIKA

• CZUŁOŚĆ 97%, SWOISTOŚĆ 80%
• ZALEŻNOŚĆ OD ST. ZAAWANSOWANIA
I  51%
II  71%
III , IV  90%
RAKI ŚLUZOWE, PRZERZUTOWE BRAK

EKSPRESJI

CA 125

• WYKRYWANIE RAKÓW BEZOBJAWOWYCH
• RÓŻNICOWANIE Z GUZAMI NARZĄDÓW SĄSIEDNICH (JELITA)
• MONITOROWANIE LECZENIA
• OPERACJE SECOND - LOOK
• WYKRYWANIE WZNOWY

ENDOMETRIOZA
ZAPALENIA MIEDNICY, OTRZEWNEJ
NIEWYDOLNOŚĆ WĄTROBY
NIEWYDOLNOŚĆ PRAWOKOMOROWA
CIĄŻA
PRZERZUTY DO OTRZEWNEJ

USG

• GŁOWICA PRZEZPOCHWOWA

• POWIĘKSZENIE JAJNIKA

•

>6-8 CM PRZED MENOPAUZĄ, >3 CM PO MENOPAUZIE

• STRUKTURA CYSTYTYCZNO- LITA

• PRZEGRODY (LICZBA, GRUBOŚĆ)

• WYROŚLA BROD. WEWNATRZ GUZA

• WOLNY PŁYN W ZATOCE DOUGLASA

• NACIEKANIE SĄSIEDNICH NARZĄDÓW, WĘZŁY

• OPCJA DOPPLEROWSKA ( ZWIĘKSZONY PRZEPLYW

ROZKURCZOWY)

INDEKS OPORU RI <0,5
INDEKS PULSACJI <0,8
CZUŁOŚĆ USG Z DOPPLEREM W III-IV DO 70%

JAK CZĘSTO?

BADANIA KLINICZNE NIE

POTWIERDZAJĄ

SPADKU UMIERALNOŚCI

NOSICIELSTWO MUTACJI BRCA1, BRCA2

CA-125, USG -TV

MIMO ŚWIADOMOŚCI OGRANICZEŃ REKOMENDOWANE

OOFOREKTOMIA PROFILAKTYCZNA

↓ RYZYKA RAKA JAJNIKA, JAJOWODU, PIERSI, OTRZEWNA -?
W JAKIM WIEKU?, CZY RAZEM Z HISTEREKTOMIĄ? (JAJOWODY,

TAMOKSYFEN)

HTZ?

SPRZECZNE DANE NT ZWIĄZKU HTZ Z RAKIEM JAJNIKA < 10 LAT

STOSOWANIA HTZ

OBRAZ KLINICZNY

BEZOBJAWOWO!

NIE MA WCZESNYCH OBJAWÓW RAKA JAJNIKA

• WODOBRZUSZE

(NAWET PRZY MAŁYM GUZIE)

• GUZ
• OBJAWY UCISKOWE

(PĘCHERZ MOCZOWY, JELITA)

• KRWAWIENIE

• PÓŹNE OBJAWY - NIESPECYFICZNE
• WZDĘCIA, UCZUCIE SYTOŚCI, NUDNOŚCI, WYMIOTY, SPADEK MASY

CIAŁA

• KASZEL – OPŁUCNA

ROZPOZNANIE

• BADANIE KLINICZNE
• USG -TV
• CA-125

(W WIEKU POMENOPAUZALNYM PODWYŻSZENIE - CZUŁOŚĆ

97%

-

SPECYFICZNOŚĆ 78%

INNE BADANIA OBRAZOWE TK, MR
RÓŻNICOWANIE PRZERZUTÓW

CEA, DIAGNOSTYKA ENDOSKOPOWA P. POK, DRÓG

ŻÓŁCIOWYCH, WLEW DOODBYTNICZY, BIOPSJA ENDOMETRIUM,
KOLPOSKOPIA

DROGI ROZPRZESTRZENIANIA

• BEZPOŚREDNIE NACIEKANIA

• NACZYNIA LIMFATYCZNE PRZYDATKÓW

(WĘZŁY

CHŁONNE PRZYAORTALNE, BIODROWE WEWN, ZEWN, W.PACHWINOWE)

• DROGA KRWIONOŚNA

(RZADZIEJ)

CZYNNIKI PROGNOSTYCZNE

• STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA (WĘZŁY, ASCIT!)
• TYP HISTOLOGICZNY

(SŁABO ZRÓZNICOWANY,

JASNOKOMÓRKOWY)

• GRADING
• CYTOREDUKCJA
• SPADEK, NORMALIZACJA STĘŻENIA CA125 - NIEZALEŻNY CZYNNIK)
• WIEK – MŁODSZE LEPIEJ
• PLOIDIA DNA TKANKI NOWOTWOROWEJ

STAGING- STOPIEŃ KLINICZNEGO ZAAWANSOWANIA

• OCENIANY W TRAKCIE I PO OPERACJI
• OPERACJA  USUNIĘCIE GUZA
 OCENA ZAAWANSOWANIA
• KLASYFIKACJA FIGO
I - JAJNIKI
II - MIEDNICA
III - POZA MIEDNICĄ

(LUB WĘZŁY PACHWINOWE,

POZAOTRZEWNOWE)

IV - ROZSIANA

MACICA Z PRZYDATKAMI I GUZEM
PŁYN Z PŁUKANIA OTRZEWNEJ, WODOBRZUSZA
SIEĆ
WĘZŁY CHŁONNE MIEDNICZNE, OKOŁOAORTALNE
WYMAZY Z OTRZEWNEJ( KĄTNICA, ZACHYŁKI, PĘCHERZ MOCZ, ODBYTNICA, OK.

PODPRZEPONOWA)

APPENDECTOMIA

5 LETNI WSKAŹNIK PRZEŻYWALNOŚCI

• I 85-90%
• II 80%
• III 20%
• IV 5%

GRADING - ZRÓŻNICOWANIE

HISTOPATOLOGICZNE

• G1  5% KOMÓREK

NIEZRÓŻNICOWANYCH

• G2  < 50%
• G3  > 50%

• PRZEŻYCIA WYŻSZE W RAKACH BARDZIEJ

ZRÓŻNICOWANYCH

• 77% (G1)17% (G3)

TYPING - TYP HISTOPATOLOGICZNY

• 60-80% SUROWICZE

• 10-25% ENDOMETROIDALNE
• 5-15% ŚLUZOWE

• SŁABO ZRÓŻNICOWANE JASNOKOMÓRKOWY

KLASYFIKACJA HISTOPATOLOGICZNA

NOWOTWORÓW JAJNIKA

• ŁAGODNE
• GRANICZNE -BORDERLINE ( O MAŁYM POTENCJALE

ZŁOŚLIWOŚCI)

• ZŁOŚLIWE

PIERWOTNA CYTOREDUKCJA

• ZAKRES PIERWOTNEJ CYTOREDUKCJI I POZOSTAŁA PO

OPERACJI MASA NOWOTWORU MAJĄ WPŁYW NA ODSETEK 5
LETNICH PRZEŻYĆ

• BEZ MAKROSKOP. RESZTEK- 60%
• <2 CM (1 CM?) - 35%
• >2 CM - 20%

ASCITES

• NIEKORZYSTNY CZYNNIK ROKOWNICZY

• CHORE BEZ WYSIĘKU 56%
• CHORE Z WYSIĘKIEM 22%

PRZERZUTY DO WĘZŁÓW CHŁONNYCH

• NIEKORZYSTNY CZYNNIK ROKOWNICZY

• I  7-10%
• III  80%

• 5 LAT BEZ PRZERZUTÓW 46%
Z PRZERZUTAMI 25%

CZYNNIKI MOLEKULARNE

• ANEUPLOIDIA
NADEKSPRESJA
• VEGF
• P53
• EGF -R
• HER2

LECZENIE CHIRURGICZNE  GINEKOLOG ONKOLOG

MAKSYMALNA CYTOREDUKCJA

OPTYMALNA CHIRURGICZNA CYTOREDUKCJA –

USUNIĘCIE CAŁEGO MOŻLIWEGO DO RESEKCJI GUZA Z POZOSTAWIENIEM NIE
WIĘCEJ NIŻ 1 CM FRAGMENTÓW

 WYDŁUŻENIE CZASU PRZEŻYCIA (10-20%30-50%)



DŁUŻSZY OKRES WOLNY OD CHOROBY

EFEKT MASY
POPRAWA PERFUZJI  MAKSYMALIZACJA CHEMIOTERAPII
CHEMIOOPORNOŚĆ (RZADZIEJ)

SUBOPTYMALNA CZĘŚCIOWA RESEKCJA GUZA

OPERACJA PIERWOTNA

• PRZED LECZENIEM CHEMICZNYM

• CEL  PIERWOTNA CYTOREDUKCJA
 OCENA STOPNIA ZAAWANSOWANIA

GUZY NIEOPERACYJNE  LAPAROSCOPIA

MATERIAŁ DO BADANIA HISTOPATOLOGICZNEGO

OCENA STOPNIA ZAAWANSOWANIA

OPERACJE PIERWOTNE

• LINIA ŚRODKOWA M. PĘPKIEM A SPOJENIEM

ŁONOWYM

• OCENA STOPNIA ZAAWANSOWANIA
• USUNIĘCIE GUZA W CAŁOŚCI
• USUNIĘCIE WSZCZEPÓW (OP. NA

JELITACH)

OPERACJE OSZCZĘDZAJĄCE

• MŁODY WIEK
• PRAGNĄCE ZACHOWAĆ PŁODNOŚC
• FIGO IA G1 (ŚLUZOWE, GRANICZNE)
• BIOPSJA DRUGIEGO JAJNIKA!

OPERACJE RADYKALNE

• CAŁKOWITE WYCIĘCIE MACICY
• OBUSTRONNE PRZYDATKÓW
• SIEĆ
• WĘZŁY (MIEDNICZNE, OKOŁOAORTALNE)
• WYCINKI
• ASCIT

OPERACJA WTÓRNA

• ODBARCZAJĄCE OPERACJE PO LECZENIU

CHEMICZNYM

• W TRAKCIE CHEMII
• SECOND- LOOK

(50% PACJENTEK Z CAŁKOWITA ODPOWIEDZIĄ

KLINICZNĄ MA AKTYWNY

PROCES CHOROBOWY)

• NAWRÓT CHOROBY
• PALIATYWNE

CHEMIOTERAPIA

• I RZUTU

PAKLITAKSEL + KARBOPLATYNA
6 KURSÓW CYKL 21 DNI

OCENA STANU PO 4 TYGODNIACH
ODPOWIEDŹ (CAŁKOWITA , CZĘŚCIOWA) -70% (50%)
STABILIZACJA CHOROBY
PROGRESJA

60% WZNOWA DO 2 LAT
18 M ŚR. CZAS WOLNY OD OBJAWÓW
44 M CZAS CAŁKOWITEGO PRZEŻYCIA

CHEMIOTERAPIA II RZUTU

KIEDY?
• BRAK ODPOWIEDZI
• WZNOWA
• PROGRESJA

JAKA?
POCHODNE PLATYNY ( BRAK REMISJI LUB WZNOWA PO >

6 M)

TOPOTEKAN, LIPOSOMALNA DOKSORUBICYNA

NISKI ODSETEK ODPOWIEDZI 5-30% , KROTKA ODPOWIEDŹ- 8 M
STABILIZACJA 25-40%
KONTYNUACJA AŻ DO PROGRESJI (TOKSYCZNOŚĆ?)