WODOLECZNICTWO I

WODOLECZNICTWO I

BALNEOTERAPIA

BALNEOTERAPIA

Zasady oddziaływania i ich

Zasady oddziaływania i ich

skutki

skutki

WODOLECZNICTWO

WODOLECZNICTWO



Inaczej HYDROTERAPIA – dział lecznictwa

Inaczej HYDROTERAPIA – dział lecznictwa

fizykalnego, w którym wykorzystuje się

fizykalnego, w którym wykorzystuje się

oddziaływanie wody na ustrój. Woda w

oddziaływanie wody na ustrój. Woda w

zabiegach może być stosowana we

zabiegach może być stosowana we

wszystkich stanach skupienia.

wszystkich stanach skupienia.

Wpływ zabiegów

Wpływ zabiegów

wodoleczniczych na ustrój

wodoleczniczych na ustrój

Podstawową rolę w zabiegach wodoleczniczych odgrywa

Podstawową rolę w zabiegach wodoleczniczych odgrywa

CZYNNIK TERMICZNY

CZYNNIK TERMICZNY

Wpływ czynnika termicznego zależy od:

Wpływ czynnika termicznego zależy od:



Różnicy między temp. wody a temp. ustroju – czyli

Różnicy między temp. wody a temp. ustroju – czyli

natężenia bodźca termicznego

natężenia bodźca termicznego



Okoliczności fizycznych towarzyszących

Okoliczności fizycznych towarzyszących

oddziaływaniu na ustrój

oddziaływaniu na ustrój



Możliwości termoregulacyjnych pacjenta

Możliwości termoregulacyjnych pacjenta



Czasu działania bodźca

Czasu działania bodźca



Zmiany natężenia działania (czyli różnicy

Zmiany natężenia działania (czyli różnicy

temperatur)

temperatur)



Powierzchni, na którą działa bodziec

Powierzchni, na którą działa bodziec



Właściwości fizycznych środowiska, które wchodzi

Właściwości fizycznych środowiska, które wchodzi

w bezpośredni kontakt ze skórą

w bezpośredni kontakt ze skórą

Istotne znaczenie w praktyce zabiegów

Istotne znaczenie w praktyce zabiegów

wodoleczniczych ma

wodoleczniczych ma

odczuwanie

odczuwanie

przez człowieka temperatury

przez człowieka temperatury

wody

wody

.

.

Skala odczuwania bodźców jest

Skala odczuwania bodźców jest

zawarta między

zawarta między

odczuciem zimna i

odczuciem zimna i

ciepła.

ciepła.

Wyróżniamy:

Wyróżniamy:

*GORĄCO

*GORĄCO

*CIEPŁO

*CIEPŁO

*LETNIO

*LETNIO

*OBOJĘTNIE

*OBOJĘTNIE

*CHŁODNO

*CHŁODNO

*ZIMNO

*ZIMNO

Przekroczenie granicy ciepła lub zimna

Przekroczenie granicy ciepła lub zimna

może prowadzić do uszkodzenia tkanek,

może prowadzić do uszkodzenia tkanek,

nazywanego w skrajnych sytuacjach

nazywanego w skrajnych sytuacjach

oparzeniem lub odmrożeniem.

oparzeniem lub odmrożeniem.

STREFA KOMFORTU

STREFA KOMFORTU

CIEPLNEGO

CIEPLNEGO



To zakres temperatury, w którym nie odczuwa się

To zakres temperatury, w którym nie odczuwa się

ani ciepła, ani zimna.

ani ciepła, ani zimna.



Zależy od średniej temperatury skóry i jest bliska

Zależy od średniej temperatury skóry i jest bliska

CIEPLNEMU PUNKTOWI OBOJĘTNEMU skóry (33

CIEPLNEMU PUNKTOWI OBOJĘTNEMU skóry (33

stopnie mierzone na tułowiu)

stopnie mierzone na tułowiu)



Zakres strefy jest różny u różnych osób

Zakres strefy jest różny u różnych osób

OBOJĘTNY PUNKT CIEPLNY SKÓRY

OBOJĘTNY PUNKT CIEPLNY SKÓRY



W WODZIE 34 – 36 stopni

W WODZIE 34 – 36 stopni



W POWIETRZU 20 stopni

W POWIETRZU 20 stopni

DLATEGO

DLATEGO



Kąpiel w wodzie o temp. 25 stopni chłodna

Kąpiel w wodzie o temp. 25 stopni chłodna

DZIĘKI DOBREMU PRZEWODNICTWU CIEPLNEMU WODY, CIEPŁO Z USTROJU

DZIĘKI DOBREMU PRZEWODNICTWU CIEPLNEMU WODY, CIEPŁO Z USTROJU

SZYBKO PRZECHODZI DO WODY

SZYBKO PRZECHODZI DO WODY



Kąpiel w powietrzu o temp. 25 stopni

Kąpiel w powietrzu o temp. 25 stopni

ciepła

ciepła

GORSZE PRZEDOWNICTWO CIEPLNE POWIETRZA UTRUDNIA ODDAWANIE

GORSZE PRZEDOWNICTWO CIEPLNE POWIETRZA UTRUDNIA ODDAWANIE

CIEPŁA PRZEZ USTRÓJ

CIEPŁA PRZEZ USTRÓJ

SKALA ODCZUWANIA

SKALA ODCZUWANIA

PRZEZ CZŁOWIEKA

PRZEZ CZŁOWIEKA

TEMPERATURY WODY

TEMPERATURY WODY



Zimna (8 – 20°C)

Zimna (8 – 20°C)



Chłodna (21 – 27°C)

Chłodna (21 – 27°C)



Letnia (28 – 33°C)

Letnia (28 – 33°C)



Ciepła (34 – 37°C)

Ciepła (34 – 37°C)



Gorąca (38 – 42°C)

Gorąca (38 – 42°C)



Przewodnictwo wody jest około 25

Przewodnictwo wody jest około 25

razy większe niż przewodnictwo

razy większe niż przewodnictwo

cieplne powietrza

cieplne powietrza



Utrata ciepła zanurzonego w wodzie

Utrata ciepła zanurzonego w wodzie

organizmu jest około 250 razy

organizmu jest około 250 razy

większa niż w powietrzu o tej samej

większa niż w powietrzu o tej samej

temperaturze.

temperaturze.

Temperatura wody wywiera

Temperatura wody wywiera

znaczny wpływ na układ

znaczny wpływ na układ

krążenia.

krążenia.

DZIAŁANIE ZIMNA

DZIAŁANIE ZIMNA

ODCZYN

ODCZYN

PRAWIDŁOWY

PRAWIDŁOWY

ODCZYN

ODCZYN

NIEPRAWIDŁOWY

NIEPRAWIDŁOWY



Zblednięcie skóry

Zblednięcie skóry

(skurcz naczyń

(skurcz naczyń

powierzchownych)

powierzchownych)



Zaróżowienie

Zaróżowienie

(rozszerzenie naczyń

(rozszerzenie naczyń

powierzchownych)

powierzchownych)



Bladość skory

Bladość skory



Zasinienie

Zasinienie



Gęsia skórka

Gęsia skórka



Dreszcze

Dreszcze



Przyspieszenie akcji

Przyspieszenie akcji

serca

serca



Złe samopoczucie

Złe samopoczucie

Temperatura wody wywiera

Temperatura wody wywiera

znaczny wpływ na układ

znaczny wpływ na układ

krążenia.

krążenia.

DZIAŁANIE CIEPŁA

DZIAŁANIE CIEPŁA

NIEZBYT

NIEZBYT

INTENSYWNE CIEPŁO

INTENSYWNE CIEPŁO

INTENSYWNY

INTENSYWNY

BODZIEC CIEPLNY

BODZIEC CIEPLNY



Rozszerzenie naczyń

Rozszerzenie naczyń

krwionośnych skóry

krwionośnych skóry

(tętniczek, naczyń

(tętniczek, naczyń

włosowatych i

włosowatych i

żylnych)

żylnych)



Otwarcie

Otwarcie

nieczynnych naczyń

nieczynnych naczyń

włosowatych

włosowatych



Przekrwienie skóry

Przekrwienie skóry



Krótkotrwały skurcz

Krótkotrwały skurcz

naczyń krwionośnych

naczyń krwionośnych

skóry (Zblednięcie)

skóry (Zblednięcie)



Rozszerzenie naczyń

Rozszerzenie naczyń

Zmiany przebiegają zgodnie z

Zmiany przebiegają zgodnie z

prawem Dastre – Morata.

prawem Dastre – Morata.



Bodźce termiczne działając na duże

Bodźce termiczne działając na duże

powierzchnie skóry powodują przeciwne

powierzchnie skóry powodują przeciwne

do naczyń skóry zachowanie się dużych

do naczyń skóry zachowanie się dużych

naczyń: klatki piersiowej i jamy

naczyń: klatki piersiowej i jamy

brzusznej.

brzusznej.



Naczynia nerek, śledziony, wieńcowe

Naczynia nerek, śledziony, wieńcowe

wykazują taki sam odczyn jak naczynia

wykazują taki sam odczyn jak naczynia

skóry

skóry

CZYNNIKI MECHANICZNE ZABIEGÓW

CZYNNIKI MECHANICZNE ZABIEGÓW

WODOLECZNICZYCH, ODDZIAŁUJĄCE

WODOLECZNICZYCH, ODDZIAŁUJĄCE

NA USTRÓJ

NA USTRÓJ



Ciśnienie

Ciśnienie

hydrostatyczne

hydrostatyczne



Ciśnienie

Ciśnienie

hydrodynamiczne

hydrodynamiczne



Wypór

Wypór



Lepkość wody

Lepkość wody



Spójność wody

Spójność wody

CIŚNIENIE…

CIŚNIENIE…



Statyczne

Statyczne

(hydrostatyczne) – panujące

(hydrostatyczne) – panujące

w dowolnym punkcie wody nieruchomej

w dowolnym punkcie wody nieruchomej

W kąpielach – zwiększa się z głębokością

W kąpielach – zwiększa się z głębokością

zanurzenia oraz gęstością wody

zanurzenia oraz gęstością wody

Zmniejsza obwód różnych części ciała

Zmniejsza obwód różnych części ciała

ludzkiego zanurzonego w wodzie .

ludzkiego zanurzonego w wodzie .

W pozycji stojącej powoduje przesunięcie krwi z

W pozycji stojącej powoduje przesunięcie krwi z

żył skóry i jamy brzusznej do klatki

żył skóry i jamy brzusznej do klatki

piersiowej.

piersiowej.

CIŚNIENIE…

CIŚNIENIE…



Dynamiczne

Dynamiczne

(hydrodynamiczne)

(hydrodynamiczne)

– w wodzie poruszającej się,

– w wodzie poruszającej się,

odpowiada energii kinetycznej

odpowiada energii kinetycznej

jednostki objętości poruszającej

jednostki objętości poruszającej

się wody

się wody

w natryskach, kąpieli

w natryskach, kąpieli

wirowej, natrysku podwodnym

wirowej, natrysku podwodnym

CIŚNIENIE…

CIŚNIENIE…



Całkowite

Całkowite

– suma

– suma

ciśnienie

ciśnienie

statycznego i

statycznego i

dynamicznego

dynamicznego

WYPÓR WODY (Wypór

WYPÓR WODY (Wypór

hydrostatyczny)

hydrostatyczny)

Siła wyporu zgodnie z

Siła wyporu zgodnie z

PRAWEM

PRAWEM

ARCHIMEDESA

ARCHIMEDESA

zależy od stanu

zależy od stanu

zanurzenia ciała w wodzie, a

zanurzenia ciała w wodzie, a

mówiąc inaczej od objętości

mówiąc inaczej od objętości

wypartej przez nie wody

wypartej przez nie wody



Przy wykonywaniu

Przy wykonywaniu

powolnych ruchów

powolnych ruchów

wypór jest

wypór jest

wykorzystywany

wykorzystywany

jako czynnik

jako czynnik

odciążający.

odciążający.



Przy wykonywaniu

Przy wykonywaniu

szybkich ruchów

szybkich ruchów

występują opory

występują opory

wody.

wody.

Dawkę zabiegu

Dawkę zabiegu

leczniczego

leczniczego

stanowią:

stanowią:



Powierzchnia ciała,

Powierzchnia ciała,

na które wpływa

na które wpływa

zabieg

zabieg



Czas trwania

Czas trwania

zabiegu

zabiegu

Czynniki dodatkowe

Czynniki dodatkowe

wpływające na odczyn ustroju:

wpływające na odczyn ustroju:



Wiek

Wiek



Płeć

Płeć



Stosunek

Stosunek

powierzchni ciała do

powierzchni ciała do

objętości

objętości



Okołodobowe rytmy

Okołodobowe rytmy

regulacyjne (faza

regulacyjne (faza

rozgrzewania i faza

rozgrzewania i faza

ochładzania)

ochładzania)

UWAGI

UWAGI



Przed zleceniem zabiegu konieczne jest dokonanie

Przed zleceniem zabiegu konieczne jest dokonanie

oceny stanu gospodarki cieplnej chorego

oceny stanu gospodarki cieplnej chorego



Należy pouczyć chorego, że przed zabiegiem

Należy pouczyć chorego, że przed zabiegiem

konieczne jest opróżnienie pęcherza moczowego, a

konieczne jest opróżnienie pęcherza moczowego, a

przy zabiegach długotrwałych także oddanie stolca.

przy zabiegach długotrwałych także oddanie stolca.



W trakcie serii zabiegów obowiązuje zasada

W trakcie serii zabiegów obowiązuje zasada

stopniowego nasilania bodźców termicznych

stopniowego nasilania bodźców termicznych



Należy obserwować chorego w trakcie zabiegu,

Należy obserwować chorego w trakcie zabiegu,

szczególnie policzki i usta

szczególnie policzki i usta



W trakcie zabiegu należy kontrolować tętno ( nie

W trakcie zabiegu należy kontrolować tętno ( nie

może być wyższe niż 100/min

może być wyższe niż 100/min



Po każdym ciepłym zabiegu stosujemy krótki zabieg

Po każdym ciepłym zabiegu stosujemy krótki zabieg

zimny

zimny



Pomieszczenia zabiegowe muszą być dobrze

Pomieszczenia zabiegowe muszą być dobrze

wietrzone i odpowiednio ogrzane. Przy zabiegach

wietrzone i odpowiednio ogrzane. Przy zabiegach

ciepłych – 22-24 stopnie, Przy zabiegach zimnych –

ciepłych – 22-24 stopnie, Przy zabiegach zimnych –

25-27 stopni.

25-27 stopni.

BALNEOTERAPIA

BALNEOTERAPIA



Dział lecznictwa, w

Dział lecznictwa, w

którym wykorzystuje

którym wykorzystuje

się naturalne

się naturalne

tworzywa lecznicze.

tworzywa lecznicze.



Do naturalnych

Do naturalnych

tworzyw leczniczych

tworzyw leczniczych

zalicza się: wody

zalicza się: wody

mineralne, gazy

mineralne, gazy

zawarte w niektórych

zawarte w niektórych

zdrojach oraz peloidy

zdrojach oraz peloidy

CO TO JEST WODA

CO TO JEST WODA

LECZNICZA?

LECZNICZA?



Woda podziemna, bez zarzutu

Woda podziemna, bez zarzutu

bakteriologicznie i chemicznie, o

bakteriologicznie i chemicznie, o

niewielkich wahaniach składu i swoich

niewielkich wahaniach składu i swoich

właściwości, uznana za leczniczą po

właściwości, uznana za leczniczą po

przeprowadzeniu badań bądź

przeprowadzeniu badań bądź

obserwacji lekarskiej (zatwierdzona

obserwacji lekarskiej (zatwierdzona

przez Min. Zdrowia i Opieki

przez Min. Zdrowia i Opieki

Społecznej)

Społecznej)

LECZNICZE WODY

LECZNICZE WODY

MINERALNE

MINERALNE



Powstają w wyniku wzbogacenia o

Powstają w wyniku wzbogacenia o

składniki mineralne wód infiltracyjnych

składniki mineralne wód infiltracyjnych



Podziału dokonuje się wg dwóch

Podziału dokonuje się wg dwóch

kryteriów: makro i mikroskładników

kryteriów: makro i mikroskładników

(swoistych, szczególnie aktywnych

(swoistych, szczególnie aktywnych

biologicznie)

biologicznie)



Mogą być także chłodne lub cieplicze

Mogą być także chłodne lub cieplicze

(powyżej 20 stopni)

(powyżej 20 stopni)

PODZIAŁ WÓD W

PODZIAŁ WÓD W

PORÓWNANIU TEMPERATUR

PORÓWNANIU TEMPERATUR

WODY I CIAŁA

WODY I CIAŁA



HIPOTERMALNE – 20 – 35°

HIPOTERMALNE – 20 – 35°



IZOTERMALNE – 35 – 40°

IZOTERMALNE – 35 – 40°



HIPERTERMALNE – wyżej niż 40°

HIPERTERMALNE – wyżej niż 40°

PODZIAŁ WÓD W PORÓWNANIU

PODZIAŁ WÓD W PORÓWNANIU

STĘŻENIA SKŁADNIKÓW W

STĘŻENIA SKŁADNIKÓW W

WODZIE ZE STĘŻNIEM W

WODZIE ZE STĘŻNIEM W

KRWINCE CZERWONEJ

KRWINCE CZERWONEJ



HIPOOSMOTYCZNE – o ciśnieniu

HIPOOSMOTYCZNE – o ciśnieniu

mniejszym

mniejszym



IZOOSMOTYCZNE – o ciśnieniu równym

IZOOSMOTYCZNE – o ciśnieniu równym



HIPEROSMOTYCZNE – o ciśnieniu

HIPEROSMOTYCZNE – o ciśnieniu

większym

większym

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE



W leczeniu uzdrowiskowym

W leczeniu uzdrowiskowym



Kąpiele

Kąpiele



Wziewania

Wziewania



Kuracje pitne (krenoterapia)

Kuracje pitne (krenoterapia)