Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

J. J. Rousseau, „ojciec rewolucji francuskiej” – krytykuje

J. J. Rousseau, „ojciec rewolucji francuskiej” – krytykuje

szkołę państwową, która

szkołę państwową, która

umacnia nierówności społeczne

umacnia nierówności społeczne

wśród ludzi z natury sobie równych

wśród ludzi z natury sobie równych

Atak na szkoły „bierne”: powielanie przez uczniów wzorów

podawanych przez nauczyciela, równe zadania dla wszystkich

ograniczające ambicje zdolnych uczniów, eliminacja

najsłabszych, niechęć do szkoły, bezmyślne powtarzanie

schematów.

Michaił Aleksandrowicz Bakunin: „dzieci nie należą ani do

rodziców, ani do społeczeństwa, ale należą do samych siebie i

do wolnej przyszłości”

(na tym bazował sto lat później nurt antypedagogiki dążący

do emancypacji

dzieci)

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Przełom XIX i XX wieku – reformy:

Przełom XIX i XX wieku – reformy:



walka o odnowę funkcji wychowawczych szkoły,

walka o odnowę funkcji wychowawczych szkoły,



protesty przeciwko ograniczaniu swobody i praw uczniów w szkole,

protesty przeciwko ograniczaniu swobody i praw uczniów w szkole,



edukacja bliżej codzienności poprzez obcowanie dzieci z naturą

edukacja bliżej codzienności poprzez obcowanie dzieci z naturą



tworzenie wspólnot edukacyjnych, krytyka szkół „wiejskich” i „wiejskich

tworzenie wspólnot edukacyjnych, krytyka szkół „wiejskich” i „wiejskich

pedagogów” za paternalistyczny model relacji nauczyciel – uczeń.

pedagogów” za paternalistyczny model relacji nauczyciel – uczeń.

Szkoły swobodne:

Szkoły swobodne:

Summerhill School, Darlington Hall, Beacou Hill School, Escuela Moderna

Summerhill School, Darlington Hall, Beacou Hill School, Escuela Moderna

w Barcelonie

w Barcelonie

Motto

Motto

: „Każdy może robić co chce, jeśli nie narusza swobód drugiego

: „Każdy może robić co chce, jeśli nie narusza swobód drugiego

człowieka, każdy ma obowiązki wobec społeczności, nie wolno

człowieka, każdy ma obowiązki wobec społeczności, nie wolno

dopuszczać do eksploatacji jednych przez drugich, w szkole nie powinno

dopuszczać do eksploatacji jednych przez drugich, w szkole nie powinno

być nauki religii i polityki, ani działań pedagogów opartych na jakiejś

być nauki religii i polityki, ani działań pedagogów opartych na jakiejś

jednej

jednej

wybranej i „nieomylnej” szkole psychologicznej”. (Bernard Russel)

wybranej i „nieomylnej” szkole psychologicznej”. (Bernard Russel)

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Edukacja antyautorytarna na przykładzie Summerhill Alexandra Neilla:

Edukacja antyautorytarna na przykładzie Summerhill Alexandra Neilla:



samorząd spotykający się co tydzień w niedzielę wieczorem; każdy

samorząd spotykający się co tydzień w niedzielę wieczorem; każdy

bez względu na wiek i stanowisko ma jeden równoważny z innymi głos

bez względu na wiek i stanowisko ma jeden równoważny z innymi głos



w szkole każdy może palić, przeklinać czy spać z kim chce

w szkole każdy może palić, przeklinać czy spać z kim chce



zasady współżycia przyjmowane są na cotygodniowych spotkaniach

zasady współżycia przyjmowane są na cotygodniowych spotkaniach

i respektowane z żelazną konsekwencją

i respektowane z żelazną konsekwencją



nikt w szkole nie ma szczególnych przywilejów, cisza nocna obowiązuje

nikt w szkole nie ma szczególnych przywilejów, cisza nocna obowiązuje

tak samo uczniów jak i pracowników i nauczycieli

tak samo uczniów jak i pracowników i nauczycieli



uczestnictwo w zajęciach szkolnych nie jest obowiązkowe

uczestnictwo w zajęciach szkolnych nie jest obowiązkowe



każdy nauczyciel uczy jak chce

każdy nauczyciel uczy jak chce

Na pytanie, czy szkole udało się wychować jakiegoś geniusza Neill

Na pytanie, czy szkole udało się wychować jakiegoś geniusza Neill

odpowiada, że nie, jest kilku twórców, którzy jeszcze nie zdobyli sławy.

odpowiada, że nie, jest kilku twórców, którzy jeszcze nie zdobyli sławy.

Uważa jednak, że dużo ważniejsze jest to, kogo Summerhill nie

Uważa jednak, że dużo ważniejsze jest to, kogo Summerhill nie

wychowała, a nie wychowała żadnego polityka, policjanta ani księdza.

wychowała, a nie wychowała żadnego polityka, policjanta ani księdza.

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Edukacja alternatywna to odmienny system kształcenia

Edukacja alternatywna to odmienny system kształcenia

od tego, który przyjęliśmy za powszechny.

od tego, który przyjęliśmy za powszechny.



Krystyna Baranowicz: „Każda zmiana, jakiej

Krystyna Baranowicz: „Każda zmiana, jakiej

dokonywano

dokonywano

w procesie edukacji na przestrzeni wieków, może być

w procesie edukacji na przestrzeni wieków, może być

uznana za rozwiązanie alternatywne”.

uznana za rozwiązanie alternatywne”.



Albert W. Maszke: ”O edukacji alternatywnej można

Albert W. Maszke: ”O edukacji alternatywnej można

mówić, gdy stwarza ona możliwość wyboru między co

mówić, gdy stwarza ona możliwość wyboru między co

najmniej dwiema możliwościami uczenia się człowieka,

najmniej dwiema możliwościami uczenia się człowieka,

np. między możliwością uczenia się w szkołach

np. między możliwością uczenia się w szkołach

publicznych bądź niepublicznych, np. prywatnych,

publicznych bądź niepublicznych, np. prywatnych,

społecznych czy innych”.

społecznych czy innych”.



Roman Leppert: „Nie da się zidentyfikować zarówno

Roman Leppert: „Nie da się zidentyfikować zarówno

pedagogiki alternatywnej jak i edukacji alternatywnej”.

pedagogiki alternatywnej jak i edukacji alternatywnej”.

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Wybrane cechy

Wybrane cechy

edukacji alternatywnej

edukacji alternatywnej

wg B.

wg B.

Śliwerskiego

Śliwerskiego

(pełny zbiór zawiera 14 tych cech):

(pełny zbiór zawiera 14 tych cech):



opozycyjność wobec powszechnie przyjętych rozwiązań

opozycyjność wobec powszechnie przyjętych rozwiązań



stworzenie własnego, silnego systemu krytyki

stworzenie własnego, silnego systemu krytyki

(niszczenie obowiązujących tabu, obalanie

(niszczenie obowiązujących tabu, obalanie

powszechnych mitów, konwencji)

powszechnych mitów, konwencji)



bazowanie na ideałach demokracji, pluralizmu,

bazowanie na ideałach demokracji, pluralizmu,

tolerancji

tolerancji

i otwartości na nowość

i otwartości na nowość

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna



niezależność genezy od zewnętrznych uwarunkowań

niezależność genezy od zewnętrznych uwarunkowań

teoretycznych, politycznych, społecznych i

teoretycznych, politycznych, społecznych i

gospodarczych

gospodarczych



opieranie się na bezinteresowności, dialogu, prawie

opieranie się na bezinteresowności, dialogu, prawie

do samorealizacji, wolności i wyobraźni

do samorealizacji, wolności i wyobraźni



radykalny poziom oferowanych przez nią przemian

radykalny poziom oferowanych przez nią przemian

(aby nie utrzymywać istniejącego

(aby nie utrzymywać istniejącego

status quo

status quo

).

).

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Cechy generalne szkół alternatywnych

Cechy generalne szkół alternatywnych

wg W. Okonia:

wg W. Okonia:

1.

1.

swoiste oblicze, oryginalny model organizacyjny

swoiste oblicze, oryginalny model organizacyjny

wykreowane przez dyrektora i jego

wykreowane przez dyrektora i jego

współpracowników intensywnie i twórczo

współpracowników intensywnie i twórczo

współdziałających z uczniami;

współdziałających z uczniami;

2.

2.

autorska koncepcja wypracowana przez dyrektora

autorska koncepcja wypracowana przez dyrektora

i nauczycieli lecz niezbyt ostro sprzeczna z

i nauczycieli lecz niezbyt ostro sprzeczna z

programami oficjalnymi, celem szkoły jest rozwój

programami oficjalnymi, celem szkoły jest rozwój

inicjatyw, samodzielności i niezależności;

inicjatyw, samodzielności i niezależności;

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

3.

3.

atmosfera wolności z możliwie szerokim

atmosfera wolności z możliwie szerokim

podmiotowym udziałem uczniów;

podmiotowym udziałem uczniów;

4.

4.

właściwości zewnętrzne – budynku, warunków

właściwości zewnętrzne – budynku, warunków

pracy uczniów i nauczycieli, piękno i poziom

pracy uczniów i nauczycieli, piękno i poziom

wygody, infrastruktura.

wygody, infrastruktura.

(W. Okoń,

(W. Okoń,

Dziesięć szkół alternatywnych

Dziesięć szkół alternatywnych

, Warszawa 1997)

, Warszawa 1997)

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

W edukacji alternatywnej ważną rolę pełnią same

W edukacji alternatywnej ważną rolę pełnią same

alternatywy, które różnicują się następująco:

alternatywy, które różnicują się następująco:



kształcenie publiczne i niepubliczne

kształcenie publiczne i niepubliczne



kształcenie tradycyjne i innowacyjne

kształcenie tradycyjne i innowacyjne



kształcenie adaptacyjne i emancypacyjne

kształcenie adaptacyjne i emancypacyjne



wychowanie autorytarne i antyautorytarne

wychowanie autorytarne i antyautorytarne



wychowanie dyrektywne i niedyrektywne

wychowanie dyrektywne i niedyrektywne



pedagogika i antypedagogika itp.....

pedagogika i antypedagogika itp.....

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Według założeń szkolnictwa alternatywnego :

Według założeń szkolnictwa alternatywnego :



uczeń będzie jednocześnie podmiotem i

uczeń będzie jednocześnie podmiotem i

przedmio-tem nauczania – uczenia się;

przedmio-tem nauczania – uczenia się;



nauczyciel nie będzie postacią tak silnie

nauczyciel nie będzie postacią tak silnie

ekspono-waną, jak w szkole konwencjonalnej,

ekspono-waną, jak w szkole konwencjonalnej,

niemniej jego rola ma nadal spore znaczenie;

niemniej jego rola ma nadal spore znaczenie;

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna



w szkole

w szkole

otwartej

otwartej

(tak nazywamy szkołę

(tak nazywamy szkołę

alterna-tywną) uczniowie mają szeroki, częsty i

alterna-tywną) uczniowie mają szeroki, częsty i

bezpośredni kontakt z rzeczywistością

bezpośredni kontakt z rzeczywistością

społeczną, przyrodniczą

społeczną, przyrodniczą

i kulturową. Uczą się zarówno w szkole, jak i

i kulturową. Uczą się zarówno w szkole, jak i

poza nią, oprócz tego łączą naukę z pracą, w

poza nią, oprócz tego łączą naukę z pracą, w

tym również

tym również

z pracą zarobkową;

z pracą zarobkową;

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna



uczniowie korzystają z pomocy profesjonalnych

uczniowie korzystają z pomocy profesjonalnych

i nieprofesjonalnych nauczycieli;

i nieprofesjonalnych nauczycieli;



ich praca odbywa się w grupach

ich praca odbywa się w grupach

kilkuosobowych,

kilkuosobowych,

a ponadto mają pewien wpływ na dobór treści,

a ponadto mają pewien wpływ na dobór treści,

metod i środków nauczania – uczenia się.

metod i środków nauczania – uczenia się.

Pedagogika alternatywna

Pedagogika alternatywna

Edukacja Alternatywna sama w sobie jest zjawiskiem

Edukacja Alternatywna sama w sobie jest zjawiskiem

ponadnarodowym,

ponadnarodowym,

występującym prawie we wszystkich krajach o ustroju

występującym prawie we wszystkich krajach o ustroju

demokratycznym

demokratycznym

lub ten ustrój dopiero budujących.

lub ten ustrój dopiero budujących.

Jej obecność jest możliwa dzięki pluralizmowi i tolerancji

Jej obecność jest możliwa dzięki pluralizmowi i tolerancji

panujących

panujących

w danym kraju oraz otwartość społeczeństwa na „odmienność”,

w danym kraju oraz otwartość społeczeństwa na „odmienność”,

elastyczność i spontaniczność działania. Dzięki temu edukacja ta

elastyczność i spontaniczność działania. Dzięki temu edukacja ta

staje

staje

się trwałą, dopełniającą częścią kultury współczesnej.

się trwałą, dopełniającą częścią kultury współczesnej.

W Polsce możliwość zaistnienia alternatyw edukacyjnych pojawiła

W Polsce możliwość zaistnienia alternatyw edukacyjnych pojawiła

się

się

po przełomie formacyjnym 1989 roku.

po przełomie formacyjnym 1989 roku.