Dr hab. Aleksandra Tokarz

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI.

WYKŁAD

Zastosowania wiedzy o

motywacji - motywowanie

Formy motywacyjnego wzbogacania (za:

Lepper, Hodell, 1989

)

Cechy

zadania

Konstrukt

Optimum

motywacyjne

WYZWANIE
Zadanie
Wymagające
Określonych

umiejętności

Poziom
Niepewności
Trudność

zadania
Odpowiednioś

ć
Sukcesu

Optymalny

poziom

trudności
Odpowiednie
Znaczenie
Zadania

Oddziaływanie na proces

motywacyjny

• Formy motywacyjnego wzbogacania

motywacji wewnętrznej

• Trening motywacyjny wg McClellanda
• Przykłady wykorzystania różnych

koncepcji motywacji w praktyce
zarządzania

Formy motywacyjnego

wzbogacania

Cechy

zadania

Konstrukt

Optimum

motywacyjne

CIEKAWOŚĆ
Informacja
Niesiona
przez zadanie
Aktualna
wiedza
Podmiotu

Rozpoznanie
Rozbieżności
Lub
Niezgodności
Wartość

wiedzy

Optymalny

poziom
Rozbieżności
Optymalna
Złożoność
- w relacji do

wiedzy

Formy motywacyjnego

wzbogacania

Cechy zadania

Konstrukt

Optimum

motywacyjne

OSOBISTA

KONTROLA
Możliwości
Stworzone
Przez
Zadanie
Relacja

zadanie-

zdolności

Zdolność do
Wytrwałego
działania
Znaczenie
Aktywności

Zdolność do
Wytrwałego
działania
Znaczenie
Aktywności

Formy motywacyjnego

wzbogacania

Cechy

zadania

Konstrukt

Optimum

motywacyjne

FANTAZJA
Elementy

fantazji
W zadaniu
Chęć podjęcia
zadania

Bogactwo
Narracji
Związek z
uczeniem

się czegoś

Zaangażowanie
w
Sytuację
Identyfikacja

Schemat procesu motywacyjnego

wg D.C. McClellanda (1986,

s.175))

Czynniki

wpływ.na
motywację

Zewnętrzne
SYTUACJA

Wewnętrzne
OSOBA

okresowe

A. Wymagania

Fizj.,społ

C. Wzbudzona
motywacja

trwałe

B. Podniety:
Doznania smakowe

D. Dyspozycje

motywacyjne

Schemat procesu motywacyjnego

wg D.C. McClellanda (1986,

s.175))

Czynniki
• ZEWNĘTRZNE [w otoczeniu] i
• WEWNĘTRZNE [w osobie] wywołują:
efekty poznawcze / Nawyki /

Możliwości

(wartości)
Łącznie dają one IMPULS działania i

DZIAŁANIE

Trening motywacyjny wg

McClellanda

• „motywy są uczuciowo zabarwionymi

sieciami skojarzeniowymi,
uporządkowanymi hierarchicznie ze
względu na siłę lub znaczenie dla
danej jednostki”

• McClelland(1983,s.85)

Zasady trenowania motywu wg

McClellanda

• najważniejsze jest zwiększenie liczby

skojarzeń związanych z motywem
czyli wzbogacenie poznawcze
motywu [większa wiedza i
kompetencja]

• metoda tworzenia sieci, poprzez

określenie, jakie skojarzenia istnieją i
wzbogacanie ich [większa ilość
skojarzeń z tym co i jak robić]

Zasady trenowania motywu wg

McClellanda

• konstruowanie sieci czyli tworzenie

świadomego, indywidualnego
konstruktu [„ja” wiem i „ja” robię]

• połączenie powstałej lub wzmocnionej

wiązki skojarzeń z kontekstem
funkcjonalnym – czyli innymi
czynnościami i ich sygnałami [to, co
robię, wiąże się z innymi działaniami]

Zasady trenowania motywu wg

McClellanda

• wytwarzanie związku między siecią

tworzącą motyw a nadrzędnymi
wiązkami – np. struktura JA
[identyfikuje się, z tym co robię, to
jest ważne i wartościowe]

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

„Podstawowy model motywacji” [ za:

Gick, Tarczyńska,1999]

• Potrzeba [osobiste potrzeby

pracownika]

• Akceptacja zadań [praca]
• Wzmocnienie [osiągnięcie dobrych

wyników]

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

„Podstawowy model motywacji” [cd]
• Oczekiwany rezultat [osobiste

oczekiwania]

• Oczekiwanie skuteczności [osobiste

możliwości]

• Związek przyczynowo – skutkowy

[zrozumienie własnej efektywności
czy fukcjonowania]

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

Zadowolenie i niezadowolenia z pracy wg

Herzberga:

Czynniki motywujące [osiągnięcia, uznanie,

praca sama w sobie, odpowiedzialność,

awas, rozwój]

Czynniki higieniczne [polityka firmy ,

administracja, nadzór, stosunki z

przełożonymi, warunki pracy, relacje z

kolegami

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

Zadowolenie i niezadowolenia z pracy

wg Herzberga:

Nie można działać na motywacje tylko

poprzez eliminację szkodliwego
wpływu czynników higienicznych

Motywację można stymulować

wpływając na wyróżnione „czynniki
motywacyjne”

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

• Koncepcja Maslowa [hierarchia

potrzeb, kolejność ich zaspokajania]

• Koncepcja X-Y McGregora:
X –pracownicy są z natury leniwi,

unikają pracy i odpowiedzialności,
pracują tylko dla zaspokojenia
potrzeb, przedsiębiorcy muszą
stosować środki przymusu

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

• Koncepcja X-Y McGregora:

Y – ludzie pracujący w warunkach

swobody są aktywni, niezależni,
zainteresowani pracą, zorientowani
na przyszłość, świadomi siebie

Różne koncepcji motywacji w

praktyce zarządzania

Zasady strategii wynagradzania:
Sprawiedliwości
Proponowania rozwoju osobistego
Opiekuńczego pracodawcy
Maksymalnego upełnomocnienia

[osobistej odpowiedzialności]

Elastyczności
Wynagradzania osiągnięć

Różne funkcje koncepcji

motywacji w praktyce

zarządzania

Mitotwórcza
Samospełniąjąca się [efekt Pygmaliona]
Perswazyjna
Nagradzająca
Makiawelistyczna
Organizująca działania
Usprawiedliwiająca działania pracodawcy

Zasady motywowania

• Należy brać pod uwagę potrzeby

podmiotu: te, które istnieją i te, które

można ukształtować.

• Powinien istnieć związek pomiędzy

proponowaną aktywnością a

kompetencjami – aktywność ta musi

być wyzwaniem.

• Proponowane zadania muszą być

ważne dla podmiotu.

Zasady motywowania

• Tworzenie sytuacji zadaniowych

powinno wyraźnie modelować rodzaj
motywacji

• Trzeba umiejętnie operować karami i

nagrodami biorąc pod uwagę ich
autonomiczny względnie
instrumentalny charakter oraz rodzaj
aktywności, do której się odnoszą.

Zasady motywowania

• Modelowanego działanie powinno być

zintegrowane ze strukturą „ja” danego
podmiotu poprzez identyfikację i/lub
utożsamienie z zadaniem oraz związek
z wartościami.

• Gdy motywacja jest bardzo słaba

stymulacja motywacji autonomicznej
nie jest możliwa.

Zasady motywowania

• Modelowane działanie powinno

być zintegrowane ze strukturą „ja”

danego podmiotu poprzez

identyfikację i/lub utożsamienie z

zadaniem oraz związek z

wartościami.

• Gdy motywacja jest bardzo słaba

stymulacja motywacji

autonomicznej nie jest możliwa.

Zasady motywowania

• Niska motywacja do wykonywania

czynności określonego rodzaju wymaga

nagród zewnętrznych mogących ją

podwyższyć.

• Stymulowanie motywacji autonomicznej

skuteczne jest, przy co najmniej średnim

natężeniu motywacji

• Środkiem stymulowania motywacji

autonomicznej jest tworzenie sytuacji

zadaniowych typu wyzwalających

ciekawość, osobistych i wymagających

fantazji.

Zasady motywowania -

odnośniki

• Gick, Tarczyńska 1999, Kocowski

1976, Reykowski 1975, 1977,
McClelland 1986, Dowd 1989,
McCombs, 1994, Gick, Tarczyńska
1999, Guay et all, 2000, Światnicki
2000, Brophy 2002.