Układ dokrewny

Komórki mogą się między sobą

komunikować w różny sposób

Bezpośrednia

Autokrynow
a
i
parakrynow
a

Dokrewna

Nerwowa

Układ dokrewny

Podwzgórze-przysadka-narząd

docelowy

Sprzężenia zwrotne

Pętla

krótka

Pętla
długa

Podwzgórze

Hormon

uwalniający

…liberyna

Przysadka

Hormon

tropowy

Narząd docelowy

Hormon

Inne tkanki

ciała

Klasyfikacja

hormonów

Hormony hydrofilne Hormony hydrofobowe

Układ dokrewny

Główna zasada działania hormonów

Układ dokrewny

Miejsce

wiązania

liganda

Kanał jonowy

bramkowany

ligandem

Receptor

związany z

enzymem

Receptor

związany z

białkiem G

Białko G

Receptor

wewnątrzkomórkowy

Rodzaje receptorów hormonów

Układ dokrewny

Działanie hormonów hydrofobowych

Synteza i wydzielanie melatoniny

Receptory melatoniny

błonowe

cytoplazmatyczn

e

jądrowe

Mel

1a

– OUN

(SCN,wzgórze,
podwzgórze,
chiazma, most,
móżdżek, kora,
część guzowata
przysadki)
Mel

1b

– obwód

(układ moczowo
– płciowy, ukł.
krwionośny, ukł.
odpornościowy,
przewód
pokarmowy, ukł.
oddechowy)
Mel

1c

- ukł.

nerwowy
kurcząt, oocyty
platanny

kalmodulina –
MDCK
(pochodzą z
nerki psa, w
hodowli in vitro
tworzą warstwę
podobną do
komórek
nabłonkowych)

receptory
sieroce:
RZR - limfocyty

B, splenocyty i
tymocyty,
hepatocyty,
komórki mięśni
gładkich,
komórki gonad
samców gryzoni
laboratoryjnych
RZR - ukł.

nerwowy

Trzustka jako narząd

dokrewny

Glukoza jako źródło energii

Glukoza jako źródło energii

Przemiany glukozy w organizmie

Przemiany glukozy w organizmie

homeostaza

homeostaza

Działanie hormonów trzustkowych

Działanie hormonów trzustkowych

GLUKAGON

GLUKAGON

INSULINA

INSULINA

Anabolizm:

Glikogeneza

Synteza białek

Lipogeneza

Katabolizm:

Glikoliza

Glukoneogeneza

Glikogenoliza

(wątroba)

Lipoliza

Proteoliza

SOMATOSTATYNA

GŁÓD lub

Trzustka: gruczoł egzo- i endokrynowy

Trzustka: gruczoł egzo- i endokrynowy

Budowa trzustki

Budowa trzustki

Budowa wysepki

Budowa wysepki

trzustkowej

trzustkowej

Wysepki trzustkowe zbudowane są z 4 typów komórek:
Aglukagon

(25%)

Binsulina

(60%)

Dsomatostatyna

(10%)

F – polipeptyd trzustkowy

( 1%)

Polipeptydowe hormony trzustkowe

Polipeptydowe hormony trzustkowe

Insulina

Insulina

Glukagon

Glukagon

Somatostatyna

Somatostatyna

Polipeptyd trzustkowy

Polipeptyd trzustkowy

Amylina

Amylina

Hormony

Hormony

trzustkowe

trzustkowe

w regulacji

w regulacji

metabolizmu

metabolizmu

Insulina

MIĘŚNIE:

Zwiększone pobieranie Glc

Glikogeneza

Pobieranie aminokwasów

Synteza białek

ADIPOCYTY:

Zwiększone pobieranie Glc

Lipogeneza

WĄTROBA:

Zwiększone pobieranie Glc

Glikogeneza

Lipogeneza

Insulina

MIĘŚNIE:

Zmniejszone pobieranie Glc

Glikogenoliza

Uwalnianie aminokwasów

Pobieranie i katabolizm KT

ADIPOCYTY:

Zmniejszone pobieranie Glc

Lipoliza

Uwalnianie KT i glicerolu

WĄTROBA:

Uwalnianie Glc

Glikogenoliza

Ketogeneza

Wpływ insuliny na transport glukozy

Wpływ insuliny na transport glukozy

Typy transporterów glukozowych:

•GLUT 1

Hormonalna

Hormonalna

regulacja

regulacja

metabolizmu

metabolizmu

glukozy

glukozy

Regulacja hormonalna stężenia

Regulacja hormonalna stężenia

glukozy

glukozy

we krwi

we krwi

Oddziaływania hormonalne na

Oddziaływania hormonalne na

metabolizm węglowodanów i

metabolizm węglowodanów i

tłuszczów

tłuszczów

hormon

INSULINA

GLUKAGON

ADRENALINA

KORTYZOL

infromacja

syty

głodny

alarm,

praca

gotowość

GLUKOZA

pobieranie do

komórki

+

+

-

glikoliza

+

-

+

-

glukoneogeneza

-

+

+

+

glikogen

synteza – rozkład

tłuszcz

synteza - rozkład

Cukrzyca

Cukrzyca

Objawy:

poliuria, polidypsja, polifagia

hiperglikemia, glukozuria, ketonuria

Cukrzyca typu I

(ok. 10%)

brak syntezy

i wydzielania insuliny

(autoimmunologiczne

uszkodzenie komórek

wysepektrzustki)

Cukrzyca typu II

(ok. 90%)

„oporność na insulinę” –

komórki  wysepek trzustki

produkują insulinę ale nie

funkcjonują bądź brak

receptorów insulinowych na

powierzchni komórek tkanek

docelowych

Cukrzyca

Cukrzyca

NIEDOBÓR INSULINY

Pobieranie glukozy

Glikogenoliza

Glukoneogeneza

Lipoliza

Kwasy tłuszczowe we krwi

Synteza ciał ketonowych

Ciała ketonowe we krwi

POZIOM GLUKOZY WE KRWI

Filtracja nerkowa

DIUREZA

ACYDOZA

Wydalanie sodu i wody

Objętość osocza

Ciśnienie krwi

USZKODZENIA MÓZGU, ŚPIĄCZKA, ŚMIERĆ

Budowa receptora insulinowego

Budowa receptora insulinowego

Podwyższone

zapotrzebowanie na glukozę

(np. u sportowców) powoduje

zwiększenie

ilości

receptorów w błonie

komórek

Utrzymujące się wysokie

stężenie insuliny we krwi

powoduje

obniżenie

liczby

receptorów w błonie

komórek

H

H

i

i

perinsulini

perinsulini

z

z

m

m



Może powstać w wyniku podania zbyt dużej dawki

insuliny (u diabetyków) lub z powodu zmian
nowotworowych w komórkach 



Powoduje hipoglikemię, objawia się osłabieniem,

towarzyszy jej uczucie głodu



Może powodować wydzielanie adrenaliny, czemu

towarzyszy uczucie rozdrażnienia, pocenie się



W skrajnych wypadkach może dojść do szoku

insulinowego (towarzyszy mu początkowo
dezorientacja, potem konwulsje i utrata przytomności)

Zakres fizjologicznego poziomu

Zakres fizjologicznego poziomu

glukozy

glukozy

we krwi różnych zwierząt

we krwi różnych zwierząt



od 2 - 3 mmol/l (30 - 60 mg w 100 ml) u

przeżuwaczy
i niektórych gadów (węże, żółwie),



przez 4 - 6 mmol/l (75 - 125 mg w 100 ml) u

człowieka i ssaków nieprzeżuwających



do ok. 11 mmol/l (200 mg w 100 ml) u ptaków

i jaszczurek.

Krzywa tolerancji glukozy

Krzywa tolerancji glukozy

dorosłego człowieka

dorosłego człowieka