dr hab. med. Irena Szadkowska - Stańczyk

PLAN BADANIA

EPIDEMIOLOGICZNEGO

I. Etap koncepcyjny badania

1.

Sformułowanie celów badania (cele ogólne, cele
szczegółowe).

2.

Uzasadnienie podjęcia problemu badawczego (cele
poznawcze, cele utylitarne, wykorzystanie piśmiennictwa
dla uzasadnienia podjęcia badania).

3.

Sformułowanie hipotez roboczych.

4.

Sporządzanie wykazu badanych cech (zmienne
niezależne,

zmienne

zależne, sposób ich pomiaru, zakładany błąd pomiaru).

5.

Wybór metody badania (uzasadnienie wyboru metody
w kontekście celu, hipotez, badanych zmiennych).

PLAN BADANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO

2

I. Etap koncepcyjny badania (c.d.)

6.

Określenie badanej populacji (wielkość, kryteria, dobór
badanej grupy, płeć, wiek, zawód, narażenie, inne
istotne cechy).

7.

Określenie grupy kontrolnej (wielkość, kryteria doboru,
obszar,

płeć,

wiek, zawód, inne istotne cechy).

8.

Określenie sposobu gromadzenia danych - dokumentacja
badania.

9.

Opracowanie narzędzi badania (karty badania, ankiety,
kwestionariusze).

10.

Określenie źródeł błędów, metod kontroli kompletności

i wiarygodności uzyskiwanych danych.

11.

Opracowanie projektu analizy statystycznej.

12.

Sporządzanie planu badania terenowego.

PLAN BADANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO (c.d.)

3

II. Etap realizacji badań terenowych

1.

Przeprowadzenie badania pilotowego (weryfikacja metod
pomiaru zmiennych, narzędzi badawczych, organizacji
badania).

2.

Dobór i szkolenie osób uczestniczących w zbieraniu
danych

w badaniu.

3.

Przeprowadzenie badania podstawowego, weryfikacja
uzyskiwanych
danych.

4.

Kontrola jakości uzyskiwanych wyników.

PLAN BADANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO (c.d.)

4

III. Etap opracowania materiału.

Opracowanie raportu z wnioskami.

PLAN BADANIA EPIDEMIOLOGICZNEGO c.d.

1.

Statystyczne opracowanie materiałów i analiza
wyników,

weryfikacja hipotez.

2.

Sformułowanie wniosków.

3.

Opracowanie raportu.

5

Wybór arbitralny (celowy) lub losowy

DOBÓR PRÓBY LOSOWEJ

Prawidłowe dobranie próby losowej wymaga

określenia:

1.

Populacji generalnej.

2.

Jednostek z których składa się ta populacja.

3.

Jednostek losowania.

WYWIAD EPIDEMIOLOGICZNY

jest wywiadem

standaryzowanym to znaczy sprawdzonym pod kątem
wiarygodności i rzetelności (czułość i swoistość). Treść
słownictwo i kolejność pytań są z góry ściśle
ustalone i stale w ten sam sposób zadawane
każdej osobie badanej. Badający nie może
wprowadzać żadnych zmian.

6

HIPOTEZA

jest prostym, ale rzeczowym

przypuszczeniem opartym na wstępnych danych o
chorobie, które wskazują, że istnieje zależność
między

jej

występowaniem

a ekspozycją na domniemany czynnik.

Miniatura badania zasadniczego

BADANIE WSTĘPNE (pilotowe)

CEL: Sprawdzenie i ewentualna korekta

kryteriów

diagnostycznych, kwestionariuszy,

zasad

organizacyjnych badania.

7

WYBÓR I DEFINIOWANIE ZMIENNYCH

ZMIENNA  cecha stanowiąca dowolną własność

badanego

obiektu

.

DEFINIOWANIE ZMIENNYCH
Opracowanie definicji operacyjnych  czyli wyrażenie

koncepcji w kategoriach prostej procedury

pomiaru.

PRZYKŁAD:

Zgodnie z podręcznikiem interny przewlekły nieżyt
oskrzeli to:
„przewlekły kaszel i odkrztuszanie wydzieliny oskrzelowej”.

DEFINICJA OPERACYJNA BRZMI:

„Objawy kaszlu i odkrztuszania występujące przynajmniej
raz w roku przez okres 3-ch kolejnych miesięcy w ciągu
ostatnich dwóch lat”.

8

CEL BUDOWY KWESTIONARIUSZY



Uzyskanie identycznego zakresu informacji.



Zebranie informacji w sposób rzetelny.



Zebranie informacji w sposób

systematyczny.



Uzyskanie od każdego badanego

odpowiedzi

na identycznie brzmiące pytania.



Możliwość standaryzacji pytań i bloków

pytań.

9

Aby kwestionariusz spełniał swoje zadania

pytania powinny być:

1.

Trafne.

2.

Sformułowane jasno niedwuznacznie.

3.

Ograniczone do dostępnych wywiadem
informacji.

4.

Niekłopotliwe dla respondenta.

5.

Niesugerujące odpowiedzi.

TREŚĆ I SŁOWNISTWO PYTAŃ

10

OCENA PYTAŃ

Powtarzalność

WYWIAD I

WYWIAD II

tak

a

b

nie

c

d

tak

nie

a + d

P =

x

100

a + b + c + d

a

Pp =

x

100

a + c + b
d

Pn =

x

100

b + c + d

11

WYBÓR I DEFINIOWANIE ZMIENNYCH

RODZAJE SKAL POMIAROWYCH



NOMINALNA



PORZĄDKOWA



PRZEDZIAŁOWA

(INTERWAŁOWA)



ILORAZOWA

ZADOWALAJĄCA SKALA POWINNA BYĆ :

1.

Odpowiednia

2.

Praktyczna

3.

Dostatecznie silna

4.

Posiadać ściśle zdefiniowane

pozycje

5.

Obejmować dostateczną liczbę

pozycji

6.

Wyczerpująca

7.

Rozłączna

12

PRZYGOTOWANIE PROJEKTU

BADANIA ANKIETOWEGO



Należy wybrać badanie ankietowe wówczas gdy

jest

ono

najlepszą drogą uzyskania określonych informacji.



Badanie ankietowe samodzielne czy jako część

badań
globalnych np.: badania lekarskie, laboratoryjne
itp.?



Projekt badania ankietowego obejmuje takie same

elementy

jak plan każdego innego badania
epidemiologicznego.



Najistotniejszy element projektu badania

ankietowego

to lista zmiennych wraz z projektem ich
kategoryzacji.

13

RODZAJE PYTAŃ



PYTANIA OTWARTE



PYTANIA ZAMKNIĘTE

PYTANIA ALTERNATYWNE (DYCHOTOMICZNE)

PYTANIA KAFETERYJNE

PYTANIA WIELORAKIEGO WYBORU

PYTANIA Z USZEREGOWANIEM WARIANTÓW

ODPOWIEDZI

PYTANIA SKALE

14

DŁUGOŚĆ PYTAŃ



Rozbudowane i długie pytania zmniejszają

stopień

ich zrozumienia.



Dobre pytanie nie powinno zawierać więcej niż

20 słów.

KOLEJNOŚĆ I LICZBA PYTAŃ



Logiczny ciąg pytań.



Płynne przejścia z jednej części do drugiej.



Pytania trudne, kłopotliwe lepiej umieszczać na

końcu.



Liczba pytań zależy od problematyki badawczej,

złożoności problemów o które pytamy oraz od
poziomu
intelektualnego badanych.

15

ZAWARTOŚĆ KWESTIONARIUSZA



Pytania powinny dotyczyć wyłącznie:

− zmiennych podstawowych i

uniwersalnych



Zbyt obszerny kwestionariusz powoduje:

− trudności przetworzenia informacji
− zmęczenie respondenta i obniżenie

rzetelności

odpowiedzi

16

FORMA I UKŁAD KWESTIONARIUSZA



Ma istotne znaczenie zwłaszcza w

kwestionariuszach
samozwrotnych



Jednolity graficzny układ pytań



Wygodny format



Rola wprowadzenia poprzedzającego pytania

17

KWESTIONARIUSZ WYWIADU

Rozpowszechnienie nałogu

palenia

tytoniu wśród pracowników

instytutu naukowo - badawczego

Nr identyfikacyjny



WPROWADZENIE DO WYWIADU

1. Czy pali P. papierosy, tzn., co najmniej 1 papierosa
dziennie ?



TAK (1)

przejdź do pyt. 9

NIE (0)

2. Ile przeciętnie wypala P. papierosów dziennie ?

liczba sztuk



3. Czy pali P. na czczo rano po przebudzeniu ?



TAK (1)

NIE (0)

4. Czy podejmował P. próby porzucenia palenia ?



TAK (1)

NIE (0)

przejdź do pyt. 7

18

KWESTIONARIUSZ WYWIADU c.d.

5. Ile było takich prób ?

liczba prób



6. Czym się P. kierował podejmując próby porzucenia

palenia ?

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

7. Ile lat łącznie pali P. papierosy ?

liczba lat



8. Czym zazwyczaj kieruje się P. przy wyborze gatunku

papierosów ?

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

przejdź do pyt.
13

19

KWESTIONARIUSZ WYWIADU c.d.

PYTANIA DLA BYŁYCH PALACZY

9. Czy palił P. papierosy, w przeszłości ?



TAK (1)

przejdź do pyt.
13

NIE (0)

10. Ile przeciętnie wypalał P. papierosów dziennie ?

liczba sztuk



11. Ile lat łącznie palił P. papierosy ?

liczba lat



12. Co spowodowało, że porzucił P. palenie ?

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

20

KWESTIONARIUSZ WYWIADU c.d.

13. Czy w P. najbliższej rodzinie są lub były osoby palące ?



TAK (1)

NIE (0)

Kto to jest (lub był ) ? _ _ _ _ _ _ _

_ _

14. Czy akceptuje P. ograniczenie miejsc, w którym wolno
palić ?



TAK (1)

NIE (0)

15. Czy akceptowałby P. premiowanie za niepalenie w

miejscu pracy ?



TAK (1)

NIE (0)

16. Jak ocenia P. swoje zdrowie w porównaniu z osobami w
P. wieku ?



- bardzo dobrze
(1)
- dobrze

(2)

- raczej źle (3)
- źle (4)

17. Czy mógłby P. ocenić jak dba P. o swoje zdrowie?



- dbam o swoje zdrowie troskliwie

(1)

- dbam o swoje zdrowie przeciętnie

(2)

- raczej nie dbam o swoje zdrowie

(3)

- wcale nie dbam o swoje zdrowie

(4)

21

KWESTIONARIUSZ WYWIADU c.d.

18. Płeć - M ( 1 ) ; K ( 2 )



19. W którym roku się P. urodził / a ?



20. Miejsce zamieszkania - Miasto ( 1 ) ; Wieś ( 2 )



21. Wykształcenie



- podstawowe

( 1 )

- zawodowe ( 2 )
- średnie

( 3 )

- wyższe

( 4 )

Dziękuję za udzielenie odpowiedzi

Jeśli nie uzyskano wywiadu proszę podać przyczynę

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

_ _

22