Zdolność produkcyjna

Zdolność produkcyjna

Audyt techniczno-ekonomiczny

Ćw. 1

Zdolność produkcyjna

1.to ilość produkcji o określonej strukturze asortymentowej
możliwa do osiągnięcia przez daną jednostkę wytwórczą w
określonym czasie;

2.przy optymalnym wykorzystaniu czynników produkcji;

3.przy zachowaniu jakości produktów odpowiadającej
normom.

Zdolność produkcyjną wyrażamy najczęściej w
jednostkach naturalnych (sztuki, kilogramy, litry,
metry).

Audyt techniczno-ekonomiczny

Znajomość zdolności produkcyjnej pozwala
zaplanować:

1.

wielkość produkcji;

2.

strukturę asortymentową produkcji;

3.

zapotrzebowanie na określonego rodzaju surowiec;

4.

wielkość zatrudnienia;

5.

zapewnia możliwie pełne wykorzystanie potencjału
produkcyjnego i uzyskanie niskich kosztów.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Czynniki określające zdolność produkcyjną:

1. Zainstalowane maszyny i urządzenia, wielkość powierzchni

produkcyjnej.

2. Obowiązujące normy techniczne i technologiczne.

3. Efektywny czas pracy.

4. Asortyment produkcji.

5. Jakość surowca.

Pierwsze dwa czynniki decydują o wydajności maszyn.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Wyróżniamy dwa rodzaje wydajności maszyn i
urządzeń:



wydajność teoretyczną

– wielkość produkcji odniesiona

do jednostki czasu pracy maszyn, przy założeniu że pracuje
ona nieprzerwanie;



wydajność techniczną

– wielkość produkcji odniesiona

do jednostki czasu pracy maszyn z uwzględnieniem
nieuniknionych przerw w trakcie jej działania:

Wtch = Wt · Qwt

gdzie:

Wt – wydajność teoretyczna;

Qwt – współczynnik sprawności technicznej;

Audyt techniczno-ekonomiczny

Dla maszyn wykorzystywanych w gospodarce żywnościowej
wydajność podaje się w odniesieniu:

 do jednostki powierzchni wykonanej pracy, tj. ha/h;

 jako miary przepustowości, tj. t/h; m

3

/h; szt./h.

W pierwszym przypadku, tj. wielkości produkcji mierzonej
powierzchnią wykonanej pracy, wydajność teoretyczną
szacujemy wg wzoru:

Wt = 0,1·b·v

gdzie:

b- szerokość robocza w [m];

v – prędkość robocza w [km/h];

Audyt techniczno-ekonomiczny

Audyt techniczno-ekonomiczny

Skala

produkcji

Efektywny czas

pracy maszyn i urządzeń lub

wykorzystanie powierzchni

produkcyjnej

Wydajność

teoretyczna lub techniczna

W ramach rocznego podziału czasowego można wyodrębnić

3 kategorie:



czas kalendarzowy (Tk)

– obejmujący całoroczny fundusz

czasu astronomicznego:

Tk = 365·24h = 8760h



czas nominalny (Tn)

– mniejszy od czasu kalendarzowego,

wynikający z przyjętego systemu pracy w danej jednostce
gospodarczej:

Tn = Tk – Ts

gdzie: Ts – czas przerw wynikających z systemu zmianowości,

skróconego czasu pracy w soboty oraz przestojów w niedziele i
dni świąteczne.

Przykładowo przy pracy na 3 zmiany ze skróconym czasem pracy do 6

godz. w sobotę:

Tn = [ 365 dni – (52 niedziele + święta)] · 24h – 52 soboty · 6h

Audyt techniczno-ekonomiczny

Audyt techniczno-ekonomiczny



czas efektywny (Te)

– stanowiący różnicę między czasem

nominalnym a czasem przeznaczonym na remonty i
planowane przestoje:

Te = Tn – Tr

gdzie:
Tr – czas przestojów obejmujący jedynie techniczne
uzasadnione remonty

Ogniwo podstawowe

stanowią maszyny i urządzenia, według

których oblicza się zdolność produkcyjną.

Cechuje je realizacja ważnej operacji technologicznej i

trudności zastąpienia innymi maszynami:



np. w przemyśle mleczarskim: maszyny twarożkarskie, półki

w dojrzewali serów,



np. w przemyśle mięsnym: stanowiska peklowania, wędzenia

i parzenia,



np. w przemyśle zbożowo-młynarskim: młyny, walce,

kaszarki.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zdolność produkcyjna (Zp)

określa się wzorem:

Zp = Wtch · Te

(1)

gdzie:

Te – efektywny czas pracy w ciągu roku [dni, doby],

Wtch – wydajność maszyn lub urządzeń w jednostkach
produkcji odniesionych do przyjętej jednostki czasu.

Dla procesów produkcyjnych, w których istotną rolę odgrywa
powierzchnia produkcyjna (np. półki w dojrzewalni serów),
stosuje się wzór:

Zp = F · Wtch · Te

(2)

gdzie:

F – rozmiary powierzchni produkcyjnej [m

2

],

Wtch – wydajność z 1 m

2

powierzchni produkcyjnej na

jednostkę czasu.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Wykorzystanie zdolności produkcyjnej (Wzp)

;

Wzp = (P/Zp) · 100%

gdzie:

P – produkcja,

Zp – zdolność produkcyjna.

Rezerwy produkcyjne (Rp):

Rp = Zp – P

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zdolności produkcyjne mogą być określone w
odniesieniu do wydajności teoretycznej i
technologicznej.

Dla wielu maszyn potencjalną zdolność produkcyjną
stanowią resursy, tj. normatywne wykorzystanie w
przyjętym okresie użytkowania.

W takim ujęciu wykorzystanie potencjalnych zdolności
produkcyjnych można obliczyć wg wzoru:

Wpzp = [(R·t)/n] · 100%

gdzie:

R – wykonana praca,

t – okres wykorzystania,

n – resurs.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Przyczyny braku wykorzystania zdolności produkcyjnej:

1.ograniczenia ze strony popytu;

2.niewłaściwe dobrane wydajności urządzeń tworzących proces

produkcyjny;

3.nieracjonalne wykorzystanie dnia pracy;

4.duża awaryjność urządzeń;

5.brak odpowiedniego planowania dostaw surowców;

6.braku kapitału na zakup surowca;

7.przerwy w dostawie mediów.

Audyt techniczno-ekonomiczny

Przykładowe zadania

Przykładowe zadania

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zadanie 1:

Obliczyć zdolność produkcyjną kaszarni pracującej w trybie 2-
zmianowym, wyposażonej w 2 prażarki o wydajności 15 t/dziennie
każda.

Zakłada się 58 niedziel i świąt, 52 soboty ze skróconym czasem pracy
do 1 zmiany oraz 12 dni corocznego remontu zakładu, 7 dni na
dezynfekcję i 7 dni na przegląd maszyn.

Jakie jest wykorzystanie zdolności produkcyjnej i jakie są rezerwy
produkcyjne, jeżeli produkcja roczna tego zakładu wynosi 6120 ton.

Wzp = (P/Zp) · 100%

Rp = Zp – P

Zp = Wtch · Te

Te = 365 – [58 + (52/2) + 12 + 7 + 7] = 255 dni

Zp = 30 t/dzień · 255 dni = 7650 [t/rok]

Wzp

= (6120/7650) · 100% = 80%

Rp

= 7650 – 6120 = 1530 ton

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zadanie 2.1:

Obliczyć zdolność produkcyjną wyrażoną w surowcu oraz w produkcie
gotowym dla masłowni.

Ogniwo podstawowe to tank fermentacyjny do

śmietany o pojemności 600 litrów. Mleczarnia dysponuje dwoma takimi
tankami, a ich współczynnik napełnienia wynosi 0,85.

Średnie wskaźniki zużycia surowca dla masła wynoszą 2,65 litra śmietany
(32%) na 1 kg. Z kolei średnie krajowe czasu pracy dla masłowni wynoszą
256 dni.

Zp (sur) = W sur · Te

Zp (got) = W got · Te

W sur = 2 · 600 · 0,85 = 1020 l/dobę

Zp sur

= 1020 · 256 = 261120 l/rok

1 kg – 2,65
x – 1020
W got = (1020/2,65) = 384,9 kg/dobę

Zp (got)

= 384,9 · 256 = 98534,4 kg/rok

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zadanie 2.2:

Obliczyć zdolność produkcyjną wyrażoną w surowcu oraz produkcie
gotowym, dla serowni zakładu mleczarskiego

. Ogniwo podstawowe to

półki w dojrzewalni sera – 500 metrów bieżących o wydajności sera z 1
metra bieżącego wynoszącej 0,612 kg/dobę.
Średnie wskaźniki zużycia surowca dla sera wynoszą 12,9 litra mleka/kg;
Średnie krajowe czasu pracy wynoszą dla serowni wynoszą 330 dni.

Zp (got) = Wgot · Te

Zp (sur) = Wsur · Te

W got = 500 · 0,612 = 306 kg/dobę

W sur = 306 · 12,9 = 3947,4 l/dobę

Zp sur

= 3947,4 · 330 = 1302642 l/rok

Zp got

= 306 · 330 = 100980 kg/rok

Audyt techniczno-ekonomiczny

Zadanie 3.1:

Obliczyć wykorzystanie potencjalnych zdolności produkcyjnych ciągnika
rolniczego

, dla którego resurs wynosi 12000 godzin. Wykorzystanie

roczne ciągnika wynosi 600 godzin, a przyjęty okres eksploatacji 15 lat.

Wpzp = [(R·t)/n] · 100%

Wpzp

= [(600·15)/12000] · 100% = 75%

Zadanie 3.2:

Obliczyć wykorzystanie potencjalnych zdolności produkcyjnych
kombajnu zbożowego

, dla którego resurs wynosi 3600 ha.

Wykorzystanie roczne kombajnu wynosi 150 godzin, wydajność
techniczna 1,2 ha/h, a przyjęty okres eksploatacji 15 lat.

R = 150·1,2 = 180 ha

Wpzp

= [(180·15/3600) · 100%] = 75%

Audyt techniczno-ekonomiczny

Audyt techniczno-ekonomiczny