ZMIANY

POSTĘPOWE I

WSTECZNE

Dr n.med.

Magdalena Olszanecka -

Glinianowicz

Zmiany postępowe

•

U ich podłoża leży rozplem, czyli
zwiększona liczba lub objętość
komórek.

•

Są związane z uzupełnieniem ubytków,
po zadziałaniu czynników
szkodliwych, lub przystosowaniem do
zwiększonej pracy.

Zmiany postępowe

•

Zaliczamy do nich :



Odrost



Naprawę



Przerost



Rozrost

Zmiany postępowe



Oraz zmiany różnicowania
komórkowego, takie jak:



Metaplazja



Anaplazja



Kataplazja



Dysplazja



Dysembrioplazja

Odrost - regeneracja

•

Jest to zdolność do odtwarzania komórek

i tkanek i powrót pod względem

anatomicznym i fizjologicznym do

stanu wyjściowego.

•

Zachodzi zarówno w warunkach

fizjologicznych ( np. odrost endometrium

po menstruacji ) jak i w stanach

patologicznych ( np. gojenie się ran ).

Odrost

•

Zdolność do odrostu związana jest ściśle
z cyklem życiowym komórki.

•

Cykl komórkowy

•

Obejmuje replikację i podział, dzięki
którym z jednej potomnej
komórki powstają dwie młode o
identycznym materiale genetycznym.

Fazy cyklu komórkowego

•

M – faza mitozy ( podział komórki )

•

G1 – od zakończenia mitozy do
rozpoczęcia

syntezy DNA

•

S - synteza DNA

•

G2 – od zakończenia syntezy DNA do
rozpoczęcia mitozy

•

G0 – faza spoczynku

Odrost - regeneracja

•

Zdolność do niej jest warunkowana
długością cyklu komórkowego.

•

Komórki, które po fazie M
przechodzą w fazę G0 tracą na
czasowo lub na stałe zdolność do
dalszych podziałów. Komórki, które
po fazie M przechodzą do fazy G1
mogą dzielić się dalej.

Podział komórek ze względu na charakter

cyklu życiowego

Grupy

Podgrupy

Zdolność do

podziału

Przykłady

Komórki
między-
mitotyczne
( dzielą się
przez całe
życie )

Wegetatywn
e

Dzielą się
regularnie,

cyklicznie

Kom.
warstwy

podstawnej
naskórka,
spermatogon
ie

Dojrzewając
e

Podlegają wpływom
środowiska

Kom.
warstwy
kolczystej
naskórka,

spermatocyt
y

Komórki
pomitotyczne
( straciły
czasowo lub
na stałe
zdolność do
podziału )

Wzrastając
e

Tracą zdolność do
podziału po

zakończeniu
wzrostu organizmu
( mogą
dzielić się w

przypadku
uszkodzenia
narządu )

Kom.
miąższu

wątroby,
kory
nadnerczy,
trzustki,

nabłonek
cewek
nerkowych

Stabilne

Tracą zdolność do
podziału po

zakończeniu życia
płodowego

Komórki
nerwowe,

mięśniowe

Wzrost, dojrzewanie,

różnicowanie i śmierć

komórek

•

Regulowane są przez wiele
czynników :



Endogennych – produkowanych

przez inne komórki



Egzogennych – pochodzących ze

środowiska zewnętrznego

Czynniki regulujące wzrost

komórki

Czynniki pobudzające

wzrost komórki

Czynniki hamujące

wzrost komórki

egzogenn
e

endogenne

egzogenne endogenne



GH



Hormony

sterydowe



Czynniki

wzrostu

( naskórkowy,
nerwowy,

płytkowy,
insulinopodobny,
fibroblastyczny,
wątrobowy,

naczyniowy,
makrofagowy



Erytropoetyna



Cytokiny ( IL,

INF, TNF )



wzrost

stężenia cGMP



Cytostatyki



Promieniowa

nie



Substancje

toksyczne



Aminy

katecholowe



Hamowanie

kontaktywne



Wzrost

stężenia
cAMP

Podział tkanek ze względu

na zdolność do

regeneracji



Nietrwałe ( labilne ) o dużej i stałej zdolności do

odrostu



nabłonek błony śluzowej –

układu oddechowego,
przewodu pokarmowego,
dróg moczowych i rodnych,



tkanka łączna wiotka i włóknista,



mezothelium jam surowiczych,



komórki układu limfatycznego i krwionośnego

Podział tkanek ze względu

na zdolność do

regeneracji



Trwałe ( stabilne ) – o ograniczonej

zdolności do odrostu, który następuje
głównie po uszkodzeniu narządu



Kości, ścięgna, chrząstka



Włókna mięśni szkieletowych



Komórki miąższowe narządów wewnętrznych,
takich jak nerki, wątroba, trzustka

Podział tkanek ze względu

na zdolność do

regeneracji



Niezmienne ( ustabilizowane ) –

nie mają zdolności do regeneracji



Układ nerwowy



Mięsień sercowy

Naprawa

•

Jest to proces regeneracji tkanek

stałych lub niezmiennych.

•

Ubytek tkankowy wypełnia ziarnina –

młoda tkanka łączna

•

Proces ten zachodzi np. po urazach

narządów miąższowych, kości czy skóry

Przerost

•

Jest to zwiększenie objętości narządu
na skutek zwiększenia objętości
poszczególnych komórek

•

Dotyczy narządów zbudowanych z
tkanek niezdolnych do podziału

Podział przerostu



Ze względu na zasięg :

•

Całkowity – przerasta cały narząd

( np. mięśnie u sportowców )

•

Częściowy – przerasta część narządu

( np. prawa komora serca

w rozedmie płuc )

Podział przerostu



Ze względu na przyczynę :

•

Pierwotny – o nieznanej przyczynie

•

Wtórny – o znanej przyczynie :



Zastępczy np. przerost nerki po usunięciu
drugiej



Wyrównawczy np. przerost mięśniówki ściany
naczyń tętniczych w chorobie nadciśnieniowej

Rozrost

•

Jest to zwiększenie objętości narządu poprzez

zwiększenie liczby komórek, z których jest zbudowany (

dotyczy narządów zbudowanych z tkanek zdolnych do

podziału.

•

Wyróżniamy rozrost :

•

Pierwotny

•

Wtórny

•

Całkowity

•

Częściowy

Metaplazja

•

Pojawienie się wśród komórek dojrzałych
i zróżnicowanych, innych komórek
dojrzałych i zróżnicowanych ale w
innym kierunku, niewłaściwym dla danego
miejsca.

•

Jest najczęściej reakcją narządu na
przewlekłe działanie czynników szkodliwych

•

Może upośledzać pracę narządu i być
podłożem zmian nowotworowych

Anaplazja

•

Występowanie wśród komórek
dojrzałych zróżnicowanych komórek
niezróżnicowanych tzw.
anaplastycznych.

•

Jest charakterystyczna dla
nowotworów złośliwych

Kataplazja

•

Występowanie komórek podobnych
morfologicznie do komórek dojrzałych,
ale niezróżnicowanych
czynnościowo

•

Np. nowotworowe fibroblasty, które
nie potrafią syntezować kolagenu

Dysplazja

•

Stopniowa przebudowa
prawidłowych dotychczas narządów
lub tkanek poprzez zmiany kształtu i
ułożenia budujących je komórek.

•

Zmiany dysplastyczne w nabłonkach
uważane są za stany
przednowotworowe

Dysembrioplazje

•

Zaburzenia w budowie narządów
powstałe w życiu płodowym

ZMIANY WSTECZNE

Zanik – wiąd ( atrophia )

•

Stopniowe zmniejszenie objętości
komórki, prowadzące do
zmniejszenia narządu jako całości

Podział zaników



Fizjologiczny ( inwolucja )

Np. przednercza i pranercza u płodu,

grasica w okresie dojrzewania,
układ chłonny w wieku podeszłym,
ciężarna macica po porodzie

Podział zaników



Patologiczny :



Całego ustroju – wyniszczenie

Przyczyny : choroby nowotworowe,

przewlekłe głodzenie



Pojedynczych narządów

Przyczyny :

- ucisk
- niedoczynność lub bezczynność
- uszkodzenie OUN
- zaburzenia hormonalne
- nadczynność

Podział zaników ze

względu na wygląd tkanek

i narządów

•

Prosty – zanik całego narządu bez zmiany

kształtu

•

Barwnikowy - zanik całego narządu bez
zmiany

kształtu z jednoczesnym
gromadzeniem barwnika
w komórkach

Podział zaników ze

względu na wygląd tkanek

i narządów

•

Włóknisty – zmniejszenie liczby komórek

z jednoczesnym rozrostem tkanki
łącznej włóknistej

•

Tłuszczakowaty - zmniejszenie liczby komórek

z jednoczesnym rozrostem tkanki
tłuszczowej

Podział zaników ze

względu na wygląd tkanek

i narządów

•

Z surowiczym obrzmieniem
komórek

•

Z pozornym namnożeniem jąder

Podział zaników ze

względu na kierunek

zmian

•

Dośrodkowy – zanik prosty

•

Odśrodkowy – pierwotna wielkość
narządu

zachowana lub

zwiększona

Martwica

•

Nagła śmierć komórek lub tkanek w ustroju

•

Podział :



Rozpływna – rozpuszczenie komórek przy

udziale enzymów

lizosomalnych

Np. rozmiękanie mózgu, przełyk po spożyciu

zasad, wrzód żołądka, zgorzel

Zgorzel – dotyczy skóry, miazgi zębowej, jelita grubego.

Warunki konieczne do jej powstania to; kontakt tkanki

martwej ze środowiskiem zewnętrznym, duża wilgotność

tkanek, obecność bakterii gnilnych. Tkanki martwe są

wilgotne, cuchnące o brunatnym zabarwieniu.

Martwica



Denaturacyjna – denaturacja białek komórkowych

Przykłady :



Zawały blade serca, nerek, śledziony



Przełyk po spożyciu kwasów



Martwica Balsera – najczęściej jako konsekwencja ostrego,

krwotocznego zapalenia trzustki. Sok trzustkowy przedostaje się do

otaczających tkanek, uczynnieniu ulega lipaza lipoproteinowa,

rozkładająca tłuszcze do glicerolu i wolnych kwasów

tłuszczowych, z których powstają nierozpuszczalne mydła wapniowe.



Martwica Zenkera ( woskowa ) – powstaje w przebiegu duru

brzusznego i paradurów. Powstaje w wyniku

długotrwałego niedotlenienia z jednoczesnym działaniem toksyn

bakteryjnych. Lokalizuje się w mięśniu prostym brzucha i

mięśniach piramidowych, które swoim wyglądem przypominają wosk

lub wędzone mięso rybie



Serowacenie

Dotyczy tkanek bogatokomórkowych o słabym

unaczynieniu, np. gruzełki gruźlicze oraz szybko

rosnące guzy nowotworowe.

Warunkiem do jej powstania jest jednoczesne

działanie toksyn bakteryjnych



Mumifikacja

Dotyczy części dystalnych kończyn w przebiegu

zarostowego zapalenia tętnic.

Warunkami koniecznymi do jej powstania są wysoka

temperatura przy niskiej wilgotności

.

Zwyrodnienie

•

Gromadzenie się w komórkach lub poza nimi

dużych ilości substancji, które w prawidłowych

warunkach występują tam w niewielkiej ilości lub

ich brak, oraz zniekształcenie pewnych organelli

komórkowych bądź niedobór niektórych substancji

w komórkach

•

Substancje, które mogą być gromadzone w komórkach :

-

woda,

- białka,
- węglowodany,
- śluz i substancje śluzowate,
- tłuszcze,
- wapń,
- barwniki

Zwyrodnienia związane z

gromadzeniem się wody

•

Przyćmienie miąższowe – woda gromadzi się

w mitochondriach, co

powoduje

ich rozdęcie, powiększenie

i zatarcie struktury

występowanie : - oparzenia

- wyniszczenie
- choroby z wysoką gorączką
- działanie, niektórych jadów

Narządy : - nerki
- wątroba
- mięsień sercowy

Zwyrodnienia związane z

gromadzeniem się wody

•

Zwyrodnienie wodniczkowe – woda gromadzi się

w kanałach siateczki
śródplazmatycznej

Występowanie : - ospa
- półpasiec
- oparzenia – skóra
- zapalenia wirusowe
- niedobory pokarmowe – wątroba
- podanie płynów krwiozastępczych lub

mannitolu -

nerki
Narządy : - nerki
- wątroba
- skóra

Zwyrodnienia białkowe



Zwyrodnienia rogowe :



Nadmierne rogowacenie np. modzel, nagniotek



Rogowacenie w niewłaściwym miejscu

( leukoplakia )

- rozrost i rogowacenie warstwy kolczystej



Nieprawidłowe rogowacenie – niezupełna
przemiana komórek nabłonkowych w masy
rogowe ( łuszczyca)

Zwyrodnienia białkowe



Zwyrodnienie skrobiowate ( amyloidoza )

Amyloid – patologiczna substancja białkowa, która odkłada

się

między komórkami w różnych stanach

klinicznych

Podział :



Układowa ( uogólniona ) – obejmuje kilka układów



Zlokalizowana ( ograniczona ) – dotyczy pojedynczego narządu



Pierwotna – związana z zaburzeniami immunologicznymi



Wtórna – powikłanie innych toczących się w organizmie
chorób, takich jak przewlekłe zapalenia ( wrzodziejące
zapalenie jelita i rzs ) oraz chorób nowotworowych – szpiczak
mnogi i ziarnica złośliwa

Zwyrodnienie

glikogenowe

•

Glikogenozy – gromadzenie się prawidłowo
lub nieprawidłowo zbudowanego
glikogenu w komórkach
narządów miąższowych ( wątroby, nerek,
mięśni poprzecznie prążkowanych i serca )
jako wynik zaburzeń genetycznych
polegających na niedoborze lub braku
enzymów biorących udział w
przemianach węglowodanów

Zwyrodnienie śluzowe i

śluzowate



Substancje śluzowe gromadzą się w

komórkach nabłonkowych w przebiegu
zapaleń, w żołądku pod wpływem alkoholu,
w nabłonku oskrzeli w przebiegu astmy
oskrzelowej i mukowiscydozie oraz w
nabłonku wyścielającym torbiele jajnika



Substancje śluzowe gromadzą się w tkance

łącznej skóry, międzymięśniowej i tkance
tłuszczowej, np. w przebiegu
niedoczynności tarczycy oraz w
niektórych guzach nowotworowych

Zwyrodnienie tłuszczowe



gromadzenie tłuszczów obojętnych –

głównie

w wątrobie, mięśniu sercowym i nerkach w przypadku

nieprawidłowej proporcji składników pokarmowych w
pożywieniu lub zaburzeń gospodarki lipidowej uwarunkowanych
genetycznie



Gromadzenie tłuszczów złożonych ( fosfolipidów
i cerebrozydów ) –

efekt zaburzeń genetycznych, lipidy

gromadzone są w cytoplazmie różnych narządów



Gromadzenie cholesterolu –

ma miejsce w kamieniach

żółciowych, blaszkach miażdżycowych, kaszakach, błonie
śluzowej pęcherzyka żółciowego

Zwyrodnienie barwnikowe



Melanina – barwnik fizjologicznie

występujący, np. w brodawce sutkowej i jej

otoczce, wargach sromowych większych,

skórze odbytu i moszny, tęczówce i skórze.

Jej nadmierne gromadzenie może być ograniczone

np. w piegach lub uogólnione np. w chorobie Adisona

Brak melaniny w komórkach może być ograniczony –
bielactwo lub uogólniony - albinizm

Zwyrodnienia wapniowe



Wapnienie dystroficzne – odkładanie się soli wapnia w
tkankach zmienionych chorobowo, np. blaszki
miażdżycowe, tkanki martwicze. Stężenie wapnia w
surowicy w granicach normy



Wapnienie przerzutowe – odkładanie się soli wapnia w
tkankach zdrowych jako efekt wzrostu stężenia wapnia w
surowicy krwi.

Występuje w nadczynności przytarczyc, hiperwitaminozie

D, zasadowicy.

Sole wapnia gromadzą się przede wszystkim w nerkach,

płucach i błonie śluzowej żołądka



Kamica – kamienie mogą powstać we wszystkich
przewodach i jamach ciała organizmu.

Torbiele

Torbiel – patologiczna jama w narządzie,
najczęściej wypełniona substancją płynną



Prawdziwa – patologiczna jama wysłana od

wewnątrz nabłonkiem np. torbiele jajnika



Rzekoma – patologiczna jama pozbawiona

wyściółki nabłonkowej np. torbiele w kościach,

jama poudarowa w mózgu

Transformacja

nowotworowa

Definicje

•

Nowotwór – nieprawidłowa masa tkankowa
rozrastająca się w nadmiarze i w sposób
nieskoordynowany z pozostałymi tkankami,
przy czym nadmierna proliferacja utrzymuje
się mimo wyeliminowania bodźców
wywołujących zmianę

•

Guz – szerokie pojęcie obejmujące wszelkiego
rodzaju zmiany guzowate o charakterze
zapalnym, obrzękowym, naczyniowym
( krwiaki ), nowotworowym i inne

Definicje

•

Rak – nowotwór złośliwy wywodzący się

z tkanki nabłonkowej

•

Mięsak - nowotwór złośliwy wywodzący

się z tkanek mezenchymalnych ;

-

miękkich – tłuszczowej, łącznej włóknistej,

naczyniowej, mięśniowej gładkiej i poprzecznie

prążkowanej

-

oraz z tkanek budujących układ szkieletowy –

kości i chrząstek

Czynniki wpływające na

karcynogenezę

•

Genetyczne/ rodzinne

•

Biologiczne :

-

wirusy onkogenne ( RNA wirusy np. HIV, DNA wirusy np.
HBV )

-

Bakterie ( helicobacter pylori )

-

Pasożyty ( Schistosoma hematobium )

•

Chemiczne :

-

policykliczne węglowodory aromatyczne

-

Aflatoksyny

-

Aminy aromatyczne, środki alkilujące

-

Dym papierosowy i spaliny samochodowe

Czynniki wpływające na

karcynogenezę

•

Fizyczne :

-

promieniowanie rtg

-

Promieniowanie nadfioletowe]

-

Promieniowanie jonizujące

•

Hormonalne

•

Dietetyczne

•

Immunologiczne

•

Starzenie się

Transformacją

nowotworowa

•

Skomplikowane, wieloczynnikowe i
jeszcze nie w pełni rozpoznane
mechanizmy przemiany prawidłowych
komórek organizmu w komórki
nowotworowe, polegające przede
wszystkim na pobudzeniu komórek do
stałej i nadmiernej proliferacji

Transformacją

nowotworowa

•

Jednym z elementów biorących udział w
tym procesie są onkogeny komórkowe –
zestaw ponad 20 genów
odpowiedzialnych za proliferację komórki
mających podstawowe znaczenie w
okresie zarodkowym.

W dojrzałym ustroju są one w większości

nieaktywne – protoonkogeny, mogą
jednak w pewnych warunkach
ulegać okresowej aktywacji i ekspresji

Transformacją

nowotworowa

•

Czynnikami odpowiedzialnymi za
pobudzanie protoonkogenów są :

-

wrodzone lub nabyte aberracje
chromosomalne

-

Zmiany zachodzące w wyniku mutacji

-

Wprowadzenie w następstwie zakażenia
retrowirusami do nici chromosomalnej
komórki w pobliżu jej onkogenów
dodatkowych onkogenów wirusowych

Transformacją

nowotworowa

•

Inne czynniki biorące w niej udział :

-

nadmiar czynników wzrostu np. PDGF, TGF

-

Receptory dla komórkowych czynników
wzrostu

-

Zaburzenia wewnątrzkomórkowego
przekaźnictwa sygnałów

-

Zahamowanie apoptozy

-

Mutacja/utrata genów supresorowych

Transformacją

nowotworowa

•

Po zadziałaniu czynnika inicjującego
powstaje nadmiar nie w pełni
zróżnicowanej tkanki mającej skłonność
do stałego powiększania się, której stałą
i nieodwracalną cechą jest przewaga
proliferacji nad obumieraniem komórek,
z jednoczesnym
zahamowaniem ich różnicowania.

Transformacją

nowotworowa

•

Punktem wyjścia procesu
nowotworowego może być każda
tkanka, której komórki zachowały
zdolność do mnożenia się.

Transformacją

nowotworowa

•

Koncepcja wyjaśniająca pochodzenie nowotworów

sprowadza się do trzech modeli :

1.

Pochodzenia monoklonalnego

- „ fatalna

„ transformacja dotyczy jednej komórki, która daje

początek klonowi komórek nowotworowych

2.

Teoria pola

– transformacji nowotworowej ulega

grupa komórek na pewnym niewielkim obszarze

tkanki

3.

Pochodzenia poliklonalnego

– przemiana

nowotworowa pojawiła się w kilku oddalonych od

siebie komórkach a rozrastające się klony

komórkowe dopiero po pewnym czasie tworzą

jednolity morfologicznie guz

Transformacją

nowotworowa

protoonkoge

n

Onkogen i
jego białka

Geny kodujące białka

hamujące wzrost guza

i białka

naprawiające DNA

Utrata
obu
alleli

Kinazy
białkow
e

Cykl komórkowy G1
S

Cechy różniące nowotwory

niezłośliwe od złośliwych -

mikroskopowe

Cecha

Nowotwór

łagodny

Nowotwór złośliwy

Budowa

histologiczna

Podobieństwo

do tkanki
macierzystej

Znaczne

zaburzenia
architektoniki

tkankowej

Zróżnicowanie

komórek

Komórki

wysoko
zróżnicowane

Komórki nisko

zróżnicowane,
atypowe, anaplazja
znacznego stopnia

Otorebkowanie

Zazwyczaj
obecne

brak

Hiperchromazja
jąder

brak

obecna

Indeks
mitotyczny

niski

Wysoki; wadliwe
figury podziałów

Kariotyp

Zazwyczaj 2 n

aneuploidia

Cechy różniące nowotwory

niezłośliwe od złośliwych -

makroskopowe

Cecha

Nowotwór

łagodny

Nowotwór

złośliwy

Szybkość

wzrostu

powolna

szybka

Typ wzrostu

rozprężający

naciekający

Naciekanie

tkanek

brak

obecne

Wnikanie do

naczyń

Brak zdolności

wnikania do
naczyń

obecne

Przerzuty

Brak

Obecne

Cechy różniące nowotwory

niezłośliwe od złośliwych -

kliniczne

Cecha

Nowotwór

łagodny

Nowotwór

złośliwy

wznowy

brak

Obecne:

możliwość
niedoszczętnego

usunięcia

Wpływ na

organizm

Zazwyczaj

znikomy

Wyniszczający,

zwłaszcza w
stadiach

zaawansowanych

rokowanie

Zazwyczaj dobre Złe, zwłaszcza w

przypadkach
późno

diagnozowanych
i nie

leczonych

Nowotwory miejscowo

złośliwe

•

Każdy nowotwór, który posiada
niektóre cechy nowotworów
złośliwych ale nie daje przerzutów
jest nowotworem miejscowo
złośliwym

Stan przedrakowy

•

Proces patologiczny, na podłożu którego
statystycznie częściej niż w tkankach
prawidłowych tego samego narządu rozwija się
nowotwór

•

Histologicznie stwierdza się cechy opóźnionego
i nieprawidłowego różnicowania komórek
– dysplazja. Gdy większość komórek przejawia te
cechy jest to dysplazja znacznego stopnia, a
zmiany te zbliżają się do raka przedinwazyjnego

Rak przedinwazyjny

•

Nowotwór złośliwy rozrastający się w
granicach nabłonka tzn. nie
przekraczający jego błony podstawnej

•

Nie daje przerzutów

•

Całkowite usunięcie komórek
nowotworowych w granicach
zdrowych tkanek jest równoznaczne
z wyleczeniem

•

Nie leczony zawsze przechodzi w raka
naciekającego

Mikrorak

•

Inwazja, w której nie doszło do
powstania nacieku głębszego niż 5
mm, nazywa się mikroinwazją, a
raka w tym stadium
zaawansowania - mikrorakiem

Rak wczesny

•

W niektórych przypadkach
nowotworów narządów rurowych
przewodu pokarmowego, ze
względu na ich głębokie położenie
stosuje się pojęcie raka
wczesnego, który pomimo
występowania naciekania
charakteryzuje się dobrym
rokowaniem dla pacjenta

Typy wzrostu i szerzenia się

nowotworów

•

Rozprzestrzenianie się nowotworu
w organizmie, polegające na
zwiększaniu jego masy, a
odbywające się w łączności z
pierwotnym guzem, nazywamy
wzrostem miejscowym lub
szerzeniem przez ciągłość.

•

Może odbywać się na drodze :

-

Wzrostu

Typy wzrostu i szerzenia się

nowotworów

-

Naciekania

– typ wzrostu cechujący nowotwory

złośliwe, związany z niszczeniem prawidłowych
tkanek ustroju, skojarzony z wnikaniem
komórek nowotworowych do przestrzeni
międzykomórkowych, naczyń limfatycznych
i krwionośnych oraz przestrzeni około pni
nerwowych; inwazyjność komórek
nowotworowych zależy od zmian w błonie
komórkowej, co łączy się z nabyciem przez nie
nowych właściwości, takich jak :

Typy wzrostu i szerzenia się

nowotworów



Utrata inhibicji kontaktowej



Obniżenie przylegania do podłoża



Zwiększenie szybkości migracji



Brak uwarunkowania podziału od

przytwierdzenia komórek do podłoża



Zdolność do syntezy enzymów zwiększających

inwazyjność



Wywoływanie odczynu immunologicznego w

prawidłowych tkankach

- Styczność

Typy rozprzestrzeniania się

miejscowego nowotworów

•

Wzrost rozprężający

Dotyczy nowotworów łagodnych, otorebkowanych,

gdzie guz wywiera wpływ na otoczenie głównie przez

ucisk

•

Wzrost naciekający

dotyczy nowotworów złośliwych, gdzie z głównej

masy guza, często stosunkowo niewielkiej, wyrastają

liczne wypustki penetrujące przestrzenie

międzykomórkowe

•

Wzrost przez przewarstwienie

dotyczy nowotworów złośliwych, gdzie mimo

makroskopowo rozpoznanego wzrostu rozprężającego

w badaniu mikroskopowym stwierdza się brak torebki

i mikronaciekanie

Typy wzrostu

nowotworowego

•

W nowotworach łagodnych i złośliwych skóry lub

błony śluzowej, przyjęło się rozróżniać :



Wzrost egzofityczny

– nowotwór płytko nacieka

podłoże, a główna masa guza znajduje się nad

powierzchnią



Wzrost mezofityczny

– masy nowotworowe w

równym stopniu zajmują podłoże i obszar ponad

powierzchnią, zmiana jest owrzodziała w centrum

i obwałowana na obwodzie



Wzrost endofityczny

– dominujący jest rozległy

rozrost w głąb podłoża

Przerzuty

•

Przeniesienie procesu nowotworowego do odległych

tkanek i narządów, doprowadzające w efekcie do

powstania wtórnych ognisk

•

Mogą powstawać drogą :

-

naczyń limfatycznych – aktywna migracja między

komórkami śródbłonka

-

Naczyń krwionośnych

-

Przestrzeni surowiczych – naciekanie i

samoimplantacja

-

Przewodów wysłanych nabłonkiem

-

Przestrzeni podpajęczynówkowych mózgu i rdzenia

kręgowego