Farmakoterapia

geriatryczna

dr n. med. Katarzyna Broczek

Klinika Geriatrii

Warszawski Uniwersytet

Medyczny

Plan prezentacji

• Podstawy farmakologii
• Wielolekowość a polipragmazja
• Działania niepożądane i

interakcje leków - PRZYKŁADY

• Problemy w leczeniu osób

starszych

• Leki bez recepty
• Jakie pytania zadać pacjentowi?

Odmienności farmakoterapii

geriatrycznej

• Problemy w leczeniu osób starszych

wynikają najczęściej z połączenia
skutków dwóch zjawisk:

– zmian farmakokinetyki i

farmakodynamiki leków

– jednoczesnego stosowania wielu

leków

Farmakokinetyka leków

• Uwalnianie
• Wchłanianie
• Dystrybucja
• Metabolizm
• Eliminacja

Farmakodynamika leków

• Działanie na poziomie

receptorów, komórek

Zmiany farmakokinetyki

leków z wiekiem

• Metabolizm w wątrobie
• Wydalanie przez nerki

• Ważne parametry farmakokinetyczne:

– Czas półtrwania (T 0,5)
– Procent wiązania się z białkami
– Współczynnik terapeutyczny

Przykłady

• Diazepam (Relanium) T0,5

• Acenokumarol % wiązania się z

białkami

• Teofilina – współczynnik

terapeutyczny

Wielolekowość a

polipragmazja

• Wielolekowość (polifarmakoterapia):

stosowanie wielu leków jednocześnie,
zwykle definiowane jako ≥5 leków

• Polipragmazja: stosowanie wielu leków

jednocześnie nieuzasadnione
wskazaniami, w nieprawidłowych dawkach
lub połączeniach

• Jak uniknąć polipragmazji, a jednocześnie

leczyć nowocześnie, zgodnie z wytycznymi
zalecającymi leczenie skojarzone?

Działania niepożądane

leków

• Ich częstość wzrasta z wiekiem
• Mogą być łagodne lub groźne
• Dotyczą wszystkich leków, również

tych kupowanych bez recepty

• Zależą od ogólnego stanu zdrowia

pacjenta, współistniejących

chorób, stanu metabolicznego,

wydolności narządów.

Niebezpieczne zjawisko

• Objawy będące wynikiem

działania niepożądanego
jednego leku skłaniają pacjenta
do poszukiwania pomocy
lekarskiej, co skutkuje
zaleceniem nowego leku.

• Mechanizm błędnego koła

Interakcje leków

• Lek – lek
• Lek – choroba
• Lek – żywność
• Lek – alkohol

RYZYKO INTERAKCJI WZRASTA

WRAZ Z LICZBĄ

PRZYJMOWANYCH LEKÓW

Interakcje leków

• Farmakokinetyczne

– Uwalnianie
– Wchłanianie
– Dystrybucja
– Metabolizm
– Eliminacja

• Farmakodynamiczne

– Addycyjne
– Antagonistyczne

Problemy w leczeniu osób w

podeszłym wieku

• Zażywanie wielu leków zalecanych przez

różnych lekarzy

• Błędy w dawkowaniu, zażywanie tych

samych leków pod różnymi nazwami

• Zażywanie leków od „sąsiadki”
• Nadużywanie leków bez recepty
• Brak współpracy w leczeniu,

zaprzestawanie leczenia

• Leki wziewne

LEKI bez recepty

• OTC = „over the counter”
• Najszybciej rosnący sektor

całego rynku leków

• Statystyczny Polak wydaje 100

złotych rocznie na leki OTC

• Ponad 100 leków

sprzedawanych poza aptekami

Pytania, które należy

zadać pacjentowi

1. Ile Pani / Pan przyjmuje leków?

– na receptę
– bez recepty (OTC)

2. Jakie są nazwy leków?

– lista leków
– opakowania leków

3. Czy występowały działania

niepożądane leków? Jakie?

Leki NIEzalecane

w podeszłym wieku

• Benzodwuazepiny

Leki zalecane w

podeszłym wieku

• Szczepienia:

– przeciw grypie
– przeciw zapaleniu płuc

(szczepionka
pneumokokowa)

• Witamina D + wapń
• Witamina B12