GERIATRIA 26.09.11

STAROŚĆ CZŁOWIEKA

Gerontologia gr starzec

• Wszechstronna analiza zjawiska starzenia się człowieka uwzględnia warunki społeczne i zdrowotne, optymalne dla życia osób podeszłych

• Ma charakter interdyscyplinarny

• Korzysta z doświadczenia wielu nauk: medycyny, biologii, psychologii, demografii

GERIATRIA - dziedzina medycyny zajmująca się fizjologicznymi i patologicznymi aspektami starzenia się człowieka oraz problemami

PSYCHOGERIATRIA - dziedzina psychiatrii zajmująca się profilaktyką, rozpoznaniem, leczeniem, rehabilitacją

STARZENIE -

• nieodwracalny proces fizjologiczny

• rozpoczyna się w wieku średnim

• nasila się z upływem czasu

• zjawisko bardzo dynamiczne

• początek po 60-65 rż

Starzenie: prawidłowe lub patologiczne

Starzenie: wczesne (60-74) późne (75-90) bardzo późne (pow 90)

Starość socjoekonomiczna - 50-65rż, na emeryturze

Starość fizjologiczna: wiek podeszły 60-70, starczy 75-90, długowieczność pow 90

Umowne okresy życia:

• 0-29 rozwojowy

• 30-59 twórczy

• 60-120 starczy

3 Dziedziny starzenia: gatunek, osobnik, populacja

1. przeciętna długość życia - poziom opieki pediatrycznej, wojny, klęski żywiołowe, zagrożenia cywilizacyjne

2. Przeciętne dalsze trwanie życia - wskaźnik geriatryczny???

3. Wielkość frakcji w % - % osób starszych w populacji

Starzenie się populacji:

• > 65rż 10% starość zaawansowana

• >65rż 7% sytuacja podbramkowa

Wielopłaszczyzność starzenia się:

• biologiczna - funkcjonalna

• psychologiczna - osobowość, intelekt

• społeczna - rodzinna, zawodowa, środowiskowa

Cechy starzenia:

• powszechność

• progresywność

• długotrwałość

• 3d

• 3 płaszczyznowość

• mierzalność

• inwolucyjność

• złożoność etiologii

Skale oceny starości:

• samopoczucie własne

• wygląd zewnętrzny

• wskaźnik wieku biologicznego - parametry biologiczne/uwodnienie tkanek

• skala wieku sprawnościowego - parametry wydolnościowe

• wiek kalendarzowy

Prewencja starzenia patologicznego

Cele:

• wydłużenie życia

• dobra jakość

• profilaktyka niedołęstwa

• zapobieganie strukturom starzenia się of againg (upadki, nietrzymanie zwieraczy, osteoporoza) in againg

podział prewencji gerontologicznej:

1. prewencja etiologiczna: nie ingeruje w obszar genomu, metabolizm osobniczy, ograniczenie pożywienia

2. prewencja osłonowa - dotyczy czynników modyfikujących starzenie: spadek akt fizycznej, używki, stany chorobowe, zaniedbania higieniczne, osamotnienie, brak wsparcia środowiska

3. prewencja korekcyjna - maskowanie starości, medycyna estetyczna, usprawnienia, kinezyterapia, suplementacje, ćw intelektualne

Konsekwencje:

• ekonomiczne

• opieka zdrowotna

• zmiana relacji międzypokoleniowych/dowartościowywania/ageizm

• zmiana w rodzinie - intymność na dystans

ocena procesu starzenia:

• wiek kalendarzowy - czas jaki upłynął od narodzin

• wiek biologiczny - odzwierciedla aktualny stan organizmu, obecność lub brak patologii

• wiek socjologiczny - role pełnione przez jednostkę w społeczeństwie, odzwierciedla fakt że społeczeństwo oczekuje typowych zachowań, stan psychiczny

STARZENIE SIĘ SPOŁECZEŃSTWA

• stara Europa, problem XXIw

• wzrost odsetka ludzi E 60rż USA, GB 65rż

• zmiany w rozrodności i umieralności w ostatnich 200-250

teorie przejścia demograficznego

opisuje proces przemian ludności

• życie ludzkie było narażone na stałe, wysokie ryzyko zgonu

• wzrastało w okresach klęsk żywiołowych, epidemii, wojen

• równowaga ekologiczna

• druga połowa XVIIIw - spadek umieralności wpływa na powolne obniżanie się umieralności - efekt spadek a następnie wzrost odsetka ludzi starszych, spadek rodności, współczynnika zgonów u starszych, wzrost osób starszych

WNIOSKI:

• wydłużenie naszego życia

• poprawa jakości

• .....................

Etapy procesu starzenia się - etap wyjściowy - niski udział seniorów, dopuszczenie mechanizmu...........

Przyszłość: wzrost liczby osób najstarszych

Powstanie AGEIZMU - dyskryminacja zwzg na wiek; zabierają miejsce pracy....

TEORIE STARZENIA

1. Niestochastyczne - odgórnie zaprogramowane

2. Stochastyczne - proces przypadkowy, dowolna

Ad1.

• T. Zegara biologicznego - wew zegar zaprogramowany przy narodzinach, wszystko kontroluje, w mózgu

• T. Genetyczna - geny są wyznacznikiem starzenia się, rozbieżności, ograniczają podział, zespół WERNERA, HUTCHISOMNA - GILFORDA

AD 2.

• T. Sumowania się błędów (mikrouszkodzenia) - promieniowanie kosmiczne, ciągłe uszkodzenia; są substancje naprawcze, ale w końcu są już niewydolne - nowotwory

• T. Wiązań krzyżowych - z nieznanych przyczyn powiązane nici DNA - supeł - balast dla komórki - zaburza funkcjonowanie i podział

• T. Wolnorodnikowa - wolne rodniki - zaburzenia, relacje z DNA, gromadzenie się pigmentu

• T. Autoimmunologiczna - z wiekiem mutacje w obrębie limfocytów - uszkodzenia komórek - źle działa układ odpornościowy

PROGERIA

Przyczyny: ograniczone zdolności proliferacyjnych komórek, upośledzenia napraw DNA

1. z. HUTCHINSONA - GILFORDA:

• autosomalna recesywna

• opóźniony wzrost i starczy wygląd

• zmiany miażdżycowe naczyń mózgowych

• zgody miażdżycopochodne

• dł życia poniżej 50rż

2. z. WERNERA (zaraz po ur)

• autosomalna recesywna

• skłonność do zaćm, cukrzycy, ch nowotworowych

• zew: objawy starości - siwienie, łysienie, zaćma

Choroby wieku starczego 7-20 lat

• pierwsze objawy - nap skóry, powyżej 2 rż, utrata włosów

• opóźniony rozwój uzębienia, zmarszczki

• starczy wygląd skóry

• problemy ze sztywnością stawów

• krwawienie z nosa, bóle glowy

• niedorozwój żuchwy

• ściągnięty nos

• niski wzrost i masa

• policzki zapadnięte

• niedorozwój płciowy

• wyłupiaste oczy

• nieproporcjonalna klp

• oskubany ptak

AGEIZM - etykieta dla starszych, oznaczenie uprzedzeń, starszy człowiek niedołężny

Przyczyna: niewiedza, fobia, zmiany w systemie zorganizowania rodziny

Skutki: naduprzejmość - nadmierna układność i specyficzny sposób zwracania się; infantylizacja - traktowanie jak małe dzieci

Metody przeciwdziałania:

• edukacja

• uruchamianie programów geriatrycznych

• eliminacja ageizmu wśród pracowników ochrony zdrowia

• hipoteza kontaktów - z osobami młodszymi i tworzenie refleksji

---