Zdrowie psychiczne

WYKŁAD IV

Zakłócenia procesów emocjonalnych

Zakłócenia procesów emocjonalnych

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH



TYPY ZABURZONEGO

NASTROJU



DYNAMIKA STANÓW

UCZUCIOWYCH



WYSYCENIE UCZUCIAMI

INNYCH PRZEŻYĆ

CO TO SĄ EMOCJE?

EMOCJE powstają w sytuacji, gdy jakieś
zdarzenie

ułatwia

ułatwia lub utrudnia

utrudnia

realizację

ważnego dla jednostki celu czy interesu
(Lazarus, 1982):

 poziom somatyczny i fizjologiczny
 poziom poznawczy
 poziom behawioralny

CHARAKTERYSTYKA EMOCJI



walencja i treść

walencja i treść: emocje pozytywne i

negatywne



stopień nasilenia

stopień nasilenia



stopień złożoności emocji

stopień złożoności emocji



dynamika

dynamika zmian treści i walencji



czas występowania:

czas występowania: ekspresje, emocje,

nastroje, stany emocjonalne



stopień zgodności

stopień zgodności z percepcją

rzeczywistości, doświadczeniem



OBNIŻENIE NASTROJU



PODWYŻSZENIE NASTROJU



LĘK



ZŁOŚĆ (DYSFORIA)

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

OBIŻONY NASTRÓJ

NASTRÓJ

DEPRESYJNY

NASTRÓJ

DEPRESYJNO-

DYSFORYCZNY

NASTRÓJ

DYSTYMICZNY

Rozpacz, smutek,

przygnębienie,

niemożność i

bezsilność,

niezdolność do

odczuwania radości i

przyjemności

Żal, rozżalenie,

zniechęcenie,

rozdrażnienie, a nawet

złość

Termin
wieloznaczny



Niska samoocena



Niska ocena własnej

przeszłości



Niska ocena

przyszłości



Ujemna ocena swojej

pozycji



Ujemna ocena

poprzedzających wydarzeń



Ujemna ocena sytuacji i

możliwości jej rozwiązania

Przewlekła

subdepresja

dłużej utrzymujący się ujemny ton emocjonalny i ujemne

dłużej utrzymujący się ujemny ton emocjonalny i ujemne

zabarwienie uczuciowe wszystkich przeżyć

zabarwienie uczuciowe wszystkich przeżyć

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

PODWYŻSZENIE NASTROJU

NASTRÓJ

MANIAKALNY

NASTRÓJ

EUFORYCZNY

NASTRÓJ

MORIATYCZN

Y

NASTRÓJ

EKSTATYCZNY

Równomierne

wzmożenie

podwyższonego

nastroju z

odczuciami

uniesienia, radości

- ekspansywny,

utrzymujący się



Zawyżenie

samooceny



Zawyżenie

przeszłości



Zawyżenie

przyszłości

Płytkie wzmożenie

nastroju, z

dominowaniem

wesołości, pogody

ducha, szczęścia i

samozadowolenia

(np. skłonność do

żartowania)

Odmiana euforii ze

szczególnie

nasiloną

wesołkowatością i

tendencją do

dowcipkowania,

błaznowania i

niewyrafinowanych

żartów
(uszkodzenia

części oczodołowej

płatów czołowych)

Wzmożenie

nastroju z

odcieniem ekstazy,

odczucia

podniosłości

sytuacji i wydarzeń

oraz własnego w

nich udziału

wybitnie dodatni ton i zabarwienie emocjonalne

wszystkich przeżyć

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

LĘK

WZBUDZENI

E

PSYCHICZN

E

WZBUDZENI

E RUCHOWE

WZBUDZENIE

WEGETATYWNE

WYOBRAŻENIA

POZNAWCZE

Trudność

skupienia,

rozluźnienia,

zaśnięcia,

wzmożona

czujność,

drażliwość

Wzmożone

napięcie mięśni,

niepokój,

drżenie,

dygotanie,

męczliwość,

„miękkie nogi”

Tachykardia,

hipertonia,

zasłabnięcie,

zawroty głowy,

trudności

przełykania, suchość

śluzówek, nudności,

parcie na mocz i

stolec, pocenie się,

mrowienie,

uderzenia gorąca



Dotyczące

przeżywanego

zagrożenia (bliskość

śmierci, choroba,

psychiczny rozpad,

utrata kontroli nad

świadomością lub

zachowaniem)



Dotyczące zmiany

(niejasna, zaskakująca,

przerażająca – własnej

osoby, otoczenia)

nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub

nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub

zatrważającej zmiany wywodzących się z nieznanego, nierealnego

zatrważającej zmiany wywodzących się z nieznanego, nierealnego

źródła

źródła

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

LĘK

nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub

nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub

zatrważającej zmiany wywodzących się z nieznanego, nierealnego

zatrważającej zmiany wywodzących się z nieznanego, nierealnego

źródła

źródła

Przejawy dezadaptacyjnego (nawet destrukcyjnego) lęku:



LĘK UOGÓLNIONY

długotrwale utrzymujące się napięcie lękowe o różnej, lecz mało
zmieniającej się intensywności



LĘK NAPADOWY (NAPADY PANIKI)

krótkotrwałe, powtarzające się epizody o bardzo dużym
nasileniu przeżywanego lęku



LĘK W POSTACI FOBII

nawykowe unikanie sytuacji lękorodnych, kojarzonych z obawą
wystąpienia objawów nasilonego lęku (lęk wyprzedzający,
antycypacyjny)

STAN LĘKU  LĘKLIWOŚĆ

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

ZŁOŚĆ (DYSFORIA)

nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane

nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane

wzbudzenie związane z poczuciem ograniczenia lub

wzbudzenie związane z poczuciem ograniczenia lub

zablokowania (frustracji) możliwości realizacji własnych

zablokowania (frustracji) możliwości realizacji własnych

celów

celów

WZBUDZENIE

RUCHOWE

WZBUDZENIE

WEGETATYWNE

PRZEKONANIA

Drżenie, napięcie,

niepokój lub
pobudzenie, wrogie
odgłosy i gesty

Bladość, suchość

śluzówek,
tachykardia, wzrost
ciśnienia,

przyspieszenie
oddechu



O pokrzywdzeniu



O upokorzeniu

AGRESJA I AUTOAGRESJA

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

ZŁOŚĆ (DYSFORIA)

nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane

nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane

wzbudzenie związane z poczuciem ograniczenia lub

wzbudzenie związane z poczuciem ograniczenia lub

zablokowania (frustracji) możliwości realizacji własnych

zablokowania (frustracji) możliwości realizacji własnych

celów

celów

Przejawy dezadaptacyjnej (destrukcyjnej) złości:



ZŁOŚĆ UOGÓLNIONA

długotrwale utrzymujący się nastrój nacechowany złością,
drażliwością, rozżaleniem z mniej jaskrawymi przejawami
agresji, raczej werbalnymi niż czynnymi. Często łączy się z
przygnębieniem i bezradnością (nastrój dysforyczno-depresyjny)



WYBUCHY ZŁOŚCI

gwałtowne, intensywne, krótkotrwałe wyładowania złości z
czynną agresją lub autoagresją

Zachowania uprzedzające reakcje ze strony otoczenia, np.
wymuszanie krępowania lub izolowania, stereotypie
ruchowe (uderzanie głową, stukanie palcami), czasem
związane z samouszkadzaniem



ZOBOJĘTNIENIE



SPŁYCENIE



ZUBOŻENIE

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

STOPIEŃ ZŁOŻONOŚCI I

RÓŻNORODNOŚCI

ZOBOJĘTNIENIE

(apatia, stępienie)

Ilościowe ograniczenie lub brak przeżywania

uczuć (otępienia, zaburzenia schizofreniczne –
NIE neurastenia i depresja)

SPŁYCENIE
(sztywność,

bladość)

Zatracanie intensywności, amplitudy,
modulacji, zabarwienia reakcji emocjonalnej

na wydarzenia, wypowiedzi, osoby i
okoliczności (zaburzenia schizofreniczne )

ZUBOŻENIE
(uproszczenie,

prymitywizacja)

Uzyskiwanie względnej przewagi bardziej
elementarnych uczuć związanych z

zaspokajaniem potrzeb biologicznych nad
uczuciami bardziej złożonymi i
wysublimowanymi, związanymi z
zaspokajaniem potrzeb społecznych

(schizofrenia, zespoły organiczne)



ZALEGANIE



LEPKOŚĆ



CHWIEJNOŚĆ



NIETRZYMANIE

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW
EMOCJONALNYCH
–

DYNAMIKA ZMIAN PROCESÓW

UCZUCIOWYCH

ZALEGANIE

Tendencja do długotrwałego utrzymywania

się stanów uczuciowych w małej - lub
niezmienionej postaci

LEPKOŚĆ

Niemożność oderwania się od uczuć,
przejścia nad nimi do porządku (np.
padaczka)

CHWIEJNOŚĆ

Nadmierna zmienność, niestałość,

nietrwałość nastroju (zmiany organiczne)

NIETRZYMANIE Tendencja do wyzwalania gwałtownych i

intensywnych reakcji uczuciowych pod
wpływem błahych bodźców



SYNTYMIA



HIPERTYMIA



HIPOTYMIA



PARATYMIA



KATATYMIA

ZAKŁÓCENIA PROCESÓW EMOCJONALNYCH

–

WYSYCENIE UCZUCIAMI INNYCH PRZEŻYĆ

SYNTYMIA

Oznacza proporcjonalność, spójność, zbieżność przeżyć

i zachowań z towarzyszącymi im emocjami (w stanie

zdrowia i w stanie zaburzeń psychicznych)

HIPERTYMIA

Tendencja do ekspresji uczuciowej o cechach przesady,

nadmiaru, zbytniej intensywności (stany

podwyższonego nastroju, niektóre zaburzenia

osobowości, wpływ substancji psychoaktywnych)

HIPOTYMIA,

ATYMIA

Ograniczenie lub brak ekspresji uczuciowej (zaburzenia

depresyjne, stany wyczerpania, zaburzenia organiczne)

PARATYMIA

Rozmijanie się ujawnianej i oczekiwanej ekspresji

uczuciowej – jest niedostosowana do sytuacji i wzbudza

odczucia niezrozumienia, zaskoczenia, niezwykłości lub

dziwaczności (schizofrenia)

KATATYMIA

Życzeniowe przekształcanie się przeżyć lub zachowań

pod wpływem nastawień emocjonalnych (oczekiwań,

nadziei, obaw)