Zdrowie psychiczne

WYKŁAD VII

Zaburzenia związane ze stresem

ZABURZENIA
ZWIĄZANE ZE STRESEM

1.

Ostra reakcja na
stres

2.

Zespół stresu
pourazowego

3.

Zaburzenia
adaptacyjne

4.

Psychozy
reaktywne

ZABURZENIA
ZWIĄZANE ZE STRESEM

•

zaburzenia „reaktywne”

•

zaburzenia o egzogennej (psychosocjogennej)
etiologii

Reaktywne = związane z takim

przeżyciem traumatyzującym, które

przekracza zdolności adaptacyjne

Związek czasowy  związek przyczynowy

ZABURZENIA
ZWIĄZANE ZE STRESEM

•

Hipokamp (pamięć krótkotrwała) jest
najwrażliwszy na efekty urazu psychicznego



Przemijające zaburzenia pamięci



Zahamowanie zdolności uczenia

•

Zahamowanie aktywności receptorów 5-HT

1A



Obniżenie nastroju

•

Atrofia dendrytów CA

3

(uszkodzenie

dendrytów piramidalnych)

Neurofizjologiczne następstwa stresu

ROLA PRZEWLEKŁYCH, SUMUJĄCYCH SIĘ W CZASIE

TRAUMATYZUJĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ ŚRODOWISKOWYCH



F43.0 Ostra reakcja na

stres



F43.1 Zaburzenia

stresowe pourazowe



F43.2 Zaburzenia

adaptacyjne



F43.20 Krótka reakcja

depresyjna



F43.21 Reakcja

depresyjna przedłużona



F43.22 Reakcja mieszana

lękowo-depresyjna



F43.23 Głównie z

zaburzeniami innych emocji



F43.24 Głównie z

zaburzeniami zachowania



F43.25 Z mieszanymi

zaburzeniami zachowania i

emocji



F43.28 Z innymi

określonymi objawami

dominującymi



F43.8 Inne reakcje na ciężki

stres



F43.9 Reakcja na ciężki

stres nieokreślona

ICD-10 F43

REAKCJA NA CIĘŻKI STRES

I ZABURZENIA ADAPTACYJNE

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

•

Powstaje nagle (do 1 godziny) u osoby nie
przejawiającej uprzednio zaburzeń
psychicznych wskutek zadziałania silnego
urazu psychicznego, często
współistniejącego
z urazem fizycznym
(np. katastrofa
komunikacyjna)

F43.0

OSTRA REAKCJA NA STRES

Seligman M., Walker E., Rosenhan D., 2003, s. 541

WYDARZENIE

TRAUMATYCZNE

ZABURZENIE

STRESU OSTREGO

DO 4 TYGODNI

PTSD

PTSD

2 DNI  4 TYGODNIE

POWYŻEJ

DSM-IV

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

 Stresor

Osoba przeżyła dramatyczną sytuację lub była

świadkiem

 Zaburzenia dysocjacyjne –

tylko ASD!

W czasie lub w następstwie dramatycznego

wydarzenia wystąpiły trzy lub więcej

następujących objawów dysocjacji:

1. Subiektywne poczucie otępienia,

zobojętnienie lub brak wrażliwości

emocjonalnej

2. Ograniczenie świadomości otoczenia
3. Derealizacja
4. Depersonalizacja
5. Amnezja dysocjacyjna

DSM-IV

ZESPÓŁ STRESU OSTREGO (ASD)

vs

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

 Uporczywe przeżywanie

Osoba ustawicznie przeżywa dramatyczne wydarzenia

(nawracające obrazy wydarzenia, myśli, sny, złudzenia)

PTSD – epizody typu flashback, wymagany dystres w

konsekwencji wydarzenia, intruzywność myśli, obrazów,

snów

)

 Uporczywe unikanie

Osoba unika bodźców przypominających wydarzenia

PTSD – dodatkowo amnezja rozmaitych aspektów zdarzenia;

zmniejszenie zainteresowań, pesymistyczna ocena przyszłości

 Utrzymywanie się pobudzenia

Osoba zdradza objawy niepokoju lub pobudzenia



Zaburzenie powoduje upośledzenie zdolności do kontaktów

społecznych



Zaburzenie trwa nie krócej niż 2 dni i nie dłużej niż 4

tygodnie

PTSD – powyżej 1 miesiąca po urazie



Zaburzenie nie jest wynikiem działania substancji

psychoaktywnych

DSM-IV

ZESPÓŁ STRESU OSTREGO (ASD)

vs

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

•

Objawy mają charakter złożony, ale głównie subiektywny,

istnieje więc możliwość agrawacji czy symulacji w celach

roszczeniowych

•

Niezbędny jest wywiad środowiskowych służb medycznych

•

Przy diagnostyce niezbędna jest ocena przy użyciu metod

psychologicznych

•

Duże znaczenie diagnostyczne ma długotrwałość objawów,

m.in. większość przypadków nie ustępuje, a wręcz nasila

się po upływie roku od zadziałania stresora. Powstają

trwałe zaburzenia psychiczne związane i nie związane ze

stresorem

DSM-IV

ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO (PTSD)

Praktyczne uwagi do rozpoznawania PTSD

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

•

Faza I: Adaptacja – dobry poziom

funkcjonowania

•

Faza II: Przetrwanie – pogorszenie się

funkcjonowania

•

Faza III: Dekompensacja – załamanie

funkcjonowania. Poszukiwanie wrażeń lub

zamykanie się: rozregulowany stan

wyładowania

•

Faza IV: Depresja/bezradność (bardzo złe

funkcjonowanie). „przegrupowanie” lub

poddanie się: rozregulowany stan afektywny

Model Wanga (1996) opisujący powtarzające się cykle

dekompensacji – podejście procesualne

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

Opóźnione nieprawidłowe zachowania w
odpowiedzi na działanie sytuacji stresujących
w postaci czynników społecznych lub
psychicznych – pojawiające się w okresie 1
miesiąca od zadziałania stresora

F43.2

ZABURZENIA ADAPTACYJNE

RÓŻNICE ROZWOJOWE:

RÓŻNICE ROZWOJOWE:

DZIECI

–

początkowo reakcja przerażenia z osłabieniem

odruchów i osłupieniem; przejawy regresji wieku
(moczenie nocne, zablokowanie umiejętności uczenia się,
ssanie palca, nałogowa masturbacja)

OSOBY MŁODE

– zachowania antysocjalne; wskutek

urazu fizycznego 

homilopatyczny

rozwój osobowości

OSOBY STARSZE

– depresja i załamanie

F43.20, F43.21, F43.22

„depresja reaktywna” „depresja psychogenna”

Cecha

Opis

A. Czas pojawienia

się objawów

Do miesiąca od stresora, najczęściej jednocześnie z

urazem

B. Obraz kliniczny

1.

Przygnębienie góruje nad lękiem

2.

Brak głębszych zaburzeń życia

popędowego i rytmów biologicznych

3.

Duże poczucie krzywdy

4.

Gorsze samopoczucie wieczorem

5.

Lęk napadowy lub związany z sytuacją

6.

Brak objawów wegetatywnych

7.

Podatność na psychoterapię, potrzeba wsparcia

8.

Brak urojeń depresyjnych

9.

Ujemne markery biologiczne

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

+

-

+

-

Depresja endogenna

Depresja endogenna

Depresja reaktywna

Depresja reaktywna

F43.20, F43.21, F43.22

„depresja reaktywna” „depresja psychogenna” c.d.

Cecha

Opis

C. Dymanika

objawów

Najgłębsze objawy bezpośrednio po urazie,

stopniowa samoistna poprawa

ZABURZENIA ZWIĄZANE ZE
STRESEM

•

Reaktywny zespół schizofrenoidalny

•

Reaktywny zespół paranoiczny

•

Afekt patologiczny

PSYCHOZY REAKTYWNE

Ostre zespoły psychotyczne związane bezpośrednio z urazem

psychicznym



OSOBOWOŚĆ PRZEDCHOROBOWA



ZESPOŁY PARANOICZNE U OSÓB, KTÓRE

ZNAJDUJĄ SIĘ POD WPŁYWEM CHORYCH
PSYCHICZNIE (NP. NA SCHIZOFRENIĘ)

– folie a

deux



WYWIERANIE WPŁYWU – SEKTY RELIGIJNE!