Integracja gospodarcza

• Integracja gospodarcza oznacza proces

łączenia gospodarek narodowych w jeden
spójny, wewnętrznie zintegrowany system
poprzez eliminację ekonomicznych barier
między nimi. Rozwój procesów integracji
gospodarczej w ramach UE stanowi rezultat
międzynarodowej współpracy gospodarczej
oraz jest efektem świadomej polityki
integracyjnej, realizowanej przez rządy
krajów członkowskich i instytucje unijne.

Cel integracji gospodarczej

• Za taki cel głównie można uznać wzrost

efektywności rozumiany jako trwały i
zrównoważony wzrost gospodarczy.
Sprzyja temu unowocześnienie
gospodarki przez zmiany strukturalne w
produkcji. Przejawem takich
unowocześnień jest koncentracja na
działaniach o wysokiej efektywności,
określanych jako specjalizacja.

Proces integracji

gospodarczej

• Obejmuje on kilka następujących po sobie

faz. Każda z nich charakteryzuje się
zastosowaniem innych środków i metod
integracji, a jednocześnie jest kontynuacją
poprzedniej. Do czynników sprzyjających
integracji można zaliczyć m.in.: bliskość
geograficzną, podobny poziom
infrastruktury gospodarczej, wzajemne
dopasowanie gospodarek narodowych oraz
przychylne nastawienie władz państwowych.

Formy integracji

gospodarczej

• Integracja gospodarcza w zależności od

stopnia zaawansowania może przybrać 5

form w układzie hierarchicznym. B.Balassa

wyróżnia następujące formy :

• Strefa wolnego handlu (Free Trede Area)
• Unia celna (Customs Union)
• Wspólny rynek (Common Market)
• Unia gospodarcza (Economic Union)
• Pełnia integracja gospodarcza (Complete

Economic Integration

)

Strefa wolnego handlu

• Polega na likwidacji między państwami

członkowskimi ograniczeń celnych i

ilościowych z równoczesnym zachowaniem

taryf celnych w stosunkach z krajami

spoza strefy.

• Odmiennie są zatem traktowane towary

pochodzące z krajów strefy, podlegające

swobodnemu obrotowi oraz towary

pochodzące z krajów trzecich. Przykładem

takiej organizacji jest Europejskie

Stowarzyszenie Wolnego Handlu EFTA czy

NAFTA (USA, Kanada, Meksyk).

Unia celna

• Polega na likwidacji ceł i ograniczeń

ilościowych w obrotach między
krajami członkowskimi, ale z
równoczesnym wprowadzeniem
przez te kraje wspólnej, zewnętrznej
taryfy celnej oraz ujednoliconej
polityki handlowej wobec krajów
trzecich spoza unii.

Wspólny rynek

• Umożliwia swobodny przepływ

towarów i usług, a także swobodną
migrację siły roboczej (pracy) i
kapitału.

Unia gospodarcza

• Obejmuje wszystkie elementy wspólnego rynku, a

ponadto w jej ramach następuje pełna koordynacja

lub unifikacja różnych dziedzin polityki gospodarczej,

np.: polityki rolnej, przemysłowej, monetarnej,

fiskalnej, transportowej, a także ustawodawstwa

gospodarczego. Wiąże się to zwykle z ustanowieniem

w unii gospodarczej instytucji czy organów o

kompetencjach ponadpaństwowych.

• Jeśli w ramach unii gospodarczej ma miejsce również

pełna koordynacja polityki kursowej i walutowej,

utworzenie wspólnych rezerw walutowych, wspólnego

banku centralnego oraz wprowadzenie wspólnej

waluty - czyli utworzenie unii walutowej - można

wtedy mówić o unii gospodarczej i walutowej.

Pełna integracja

gospodarcza

• Oznacza całkowitą integracją, w

wyniku której powstaje jednolity

obszar z pozanarodowymi

instytucjami politycznymi i

ekonomicznymi, których decyzje są

wiążące dla państw członkowskich.

• Forma ta zakłada pełną unifikację

polityki ekonomicznej, społecznej,

finansowej oraz prawnej.

• Wyróżnione przez B.Ballasę formy

integracji gospodarczej są w
literaturze ekonomicznej najczęściej
prezentowane, jednak warto również
przedstawić poglądy innych
ekonomistów i prezentowane przez
nich stadia integracji.

Stopnie integracji gospodarczej według

R.Lipsey’a między państwami

członkowskimi

• System ceł preferencyjnych, cła wewnętrzne

niższe od zewnętrznych

• Strefa wolnego handlu, zerowe cła

wewnętrzne

• Wspólny rynek, wolny przepływ czynników

wytwórczych

• Unia gospodarcza, wspólna polityka

gospodarcza, walutowa, podatkowa, społeczna

• Pełna integracja społeczna, jedna wspólna

polityka ekonomiczna

Trzy rodzaje integracji gospodarczej

według J.Tinbergena

• Wymiana towarów bez transferu

kapitałów i ludzi

• Handel towarami i transfery tylko

samego kapitału

• Handel towarami oraz transfer

kapitałów i ludzi

Integracja gospodarcza jako proces

zachodzący na dwóch płaszczyznach :

rynków i polityki według W.Molle’a

• Strefa wolnego handlu – polega na zniesieniu ograniczeń

ilościowych i ceł między partnerami

• Niepełna unia celna – zakłada wspólną zewnętrzną taryfę

celną między krajami członkowskimi, jednakże w stosunku do

pewnych towarów i usług w dalszym ciągu stosowane są

bariery

• Unia celna – wprowadza jednolite taryfy celne w handlu z

krajami spoza unii.

• Niepełny wspólny rynek – jego pierwszym elementem jest

unia celna, a ponadto występuje w nim swoboda wewnętrznej

migracji znaczących segmentów pracy i kapitału

• Wspólny rynek – umożliwia swobodny przepływ towarów i

usług oraz pełną migrację czynników produkcji (pracy i

kapitału)

• Unia ekonomiczna – oznaczająca koordynację polityki

gospodarczej, monetarnej, podatkowej, społecznej, ochrony

środowiska państw członkowskich

•

Unia monetarna – waluty krajów członkowskich powiązane
są za pomocą stałych kursów, albo też wprowadza się jedną
wspólną walutę we wszystkich państwach

•

Unia ekonomiczna i monetarna – łączy w sobie cechy
unii monetarnej i unii ekonomicznej, wysoki stopień
spójności polityki makroekonomicznej z budżetową

•

Unia polityczna – integracja zostaje rozciągnięta na sferę
polityki

•

Pełna unia – oznacza całkowitą integrację łączących się
gospodarek oraz wspólną politykę, w wyniku której powstaje
jednolity obszar z instytucjami politycznymi i
ekonomicznymi, których decyzje są wiążące dla państw
członkowskich.

• Integracja gospodarcza przybiera więc

różnorodne formy, które charakteryzują

się odmiennym zaawansowaniem

kooperacji i głębokością powiązań

między gospodarkami, rynkami oraz

poszczególnymi jednostkami

gospodarczymi. Najczęściej wyróżnia się

pięć form integracji gospodarczej,

zwanych także etapami, które

zaprezentował B.Ballasa.

Porównanie koncepcji wybitnych teoretyków

integracji gospodarczej

B.Ballasa

R.Lipsey

J.Tinbergen

W.Molle

-strefa
wolnego
handlu
-unia celna
- wspólny
rynek
- unia
gospodarcza
- pełna
integracja
gospodarcza

-system ceł
preferencyjnyc
h
-strefa
wolnego
handlu
- wspólny
rynek
- unia
gospodarcza
- pełna
integracja

gospodarcza

-wymiana
towarów bez
transferu
kapitałów i
ludzi
-handel

towarami i
transfery tylko
samego
kapitału
-handel
towarami oraz
transfer
kapitałów i

ludzi

-strefa
wolnego
handlu
-niepełna unia
celna
-unia celna
-niepełny
wspólny rynek
-wspólny rynek
-unia
ekonomiczna
-unia
monetarna
-unia
ekonomiczna i
monetarna
-unia
polityczna
-pełna unia

Podsumowanie

• Z przedstawionych koncepcji wynika, że integracja jest

procesem zachodzącym na dwóch płaszczyznach – rynków i

polityki.

• W pierwszym przypadku obejmuje integracje rynków dóbr i

usług oraz rynków czynników produkcji.

• W drugim znaczeniu dotyczy integracji różnych obszarów

polityki ekonomicznej. Integracja rynków (produktów i

czynników produkcji) oraz integracja różnorodnych zagadnień

polityki ekonomicznej zachodzi w teorii oraz w praktyce w

ramach pewnej sekwencji, przechodząc przez kolejne formy.

• Prezentowane kolejne etapy, mimo dość istotnych różnic w

przebiegu procesu integracji, są takie same w punkcie

rozpoczęcia i zakończenia procesu.

• W fazie początkowej proces integracji gospodarczej zaczyna

się od wolnego handlu.

• W ostatniej formie osiąga końcowe stadium, czyli pełną

integrację gospodarczą.