Integracja gospodarcza
-jest to proces łączenia gospodarek oddzielnnych organizmów państwowych w jeden podmiot który w widoczny sposób wyodrebnia się z całokształtu gospodarki światowej(np.UE 27 krajów)
Warunki Integracji gospodarczej:
-bliskie położenie geograficzne integrujących się krajów
-prowadzenie odpowiedniej polityki gospodarczej w integrujących się krajach(polityka prointegracyjna)(np.UE narzuca nam VAT min 5% max 15%)
-dpowiednio rozbudowana infrastruktura w integrujących się krajach( np. transportowo -telekomunikacyjna itd.)
-musi istnieć komplementarność występowanie faktycznej lub potencjalnej wewnątrzgałęziowej komplementarności struktur gospodarczych miedzy integrującymi się krajami
Polska nie spełnia trzeciego warunku integracji gosp.
Instytucjonalne formy integracji gospodarczej:
Strefa Wolnego Handlu - polega na zniesieniu ceł i innych barier w handlu między krajami tworzącymi tę strefę, przyczym każdy kraj członkowski prowadzi autonomiczną politykę handlową wobec krajów trzecich9które nie należą , samodzielnie ustala wysokość ceł zewnętrznych).
Przykłady stref wolnego handlu
CEFTA-środkowoeuopejskie porozumienie o wolnym handlu
(Chorwacja oraz kraje po byłej Jugosławii)
EFTA-europejskie stowarzyszenie wolnego handlu ( Szwajcaria, Norwegia, Lichtenstein,Islandia)
BFTA-bałtycka strefa wolnego handlu ( już nie istnieje od 01.05.2004r po wstapieniu do UE,
Nalezały do niej Litwa, Łotwa, Estonia)
NAFTA-północnoamerykańskie porozumienie o wolnym handlu
( USA, Kanada, Meksyk )
Efekty statyczne i dynamiczne strefy wolnego handlu
Efekty statyczne:
efekt kreacji handlu,
efekt przesuniecia handlu
-efekt zniekształcenia handlu
-Efekt kreacji handlu
polega na wzroście obrotów handlowych miedzy krajami tworzącymi strefe wolnego handlu co wynika z likwidacji ceł i spadku cen wymienionych towarów ( jest to efekt pozytywny)
-Efekt przesunięcia handlu
polega na przesunięciu źródła zakupów z krajów nie należących do strefy wolnego handlu na kraje członkowskie strefy (jest to efekt niekorzystny)
-Efekt zniekształcenia handlu polega na tym, iż eksport z kraju trzeciego do kraju członkowskiego strefy o wyższych cłach zewnętrznych dokonywany jest pośrednio tzn. przez inny kraj członkowski strefy o niższych cłach zewnętrznych. W praktyce efekt ten nie występuje ponieważ kraje strefy stosują tzw. Reguły pochodzenia towarów. Reguła pochodzenia towaru określa jaki procent wartości towaru musi zostać dodany do niego w jednym z krajów członkowskich strefy, aby toawar ten mógł być traktowany preferencyjnie czyli bez cła we wszystkich krajach członkowskich strefy.Najczęściej sięga on 50 do 60% wartości towaru lub towar zmienia swoja pozycję taryfową.
Efekty dynamiczne
Długookresowe- przyspieszenie tempa rozwoju gospodarczego integrujących się krajów- w krótkim okresie czasu rosną efekty rozwojowe.
UNIA CLNA- wyższa forma integracji od wolego handlu
Unia celna jest to wspólny rynek którego kraje członkowskie ujednolicają cła zewnętrzne tzn prowadzą wspólną politykę handlową wobec krajów trzecich.
Przykłady Unii Celnej - Polska z krajami UE, Szwajcaria i Lichtenstein, Słowacja i Czechy zanim wstąpiły do UE
EFEKTY utworzenia UNII CELNEJ statyczne i dynamiczne:
Efekty statyczne-
-efekt kreacji handlu
-efekt przesuniecia handlu
-efekt ekspansji lub ograniczenia handlu
Efekt kreacji handlu polega na tym co w strefie wolnego handlu, jednak jego rozmiary są większe niż w strefie wolnego handlu ze względu na ujednolicone cła zewnętrzne.
Efekt przesuniecia handlu
Ta sama sytuacja j.w., rozmiary tych efektow zaleza od poziomow cenowych elastycznosci popytu i podazy Oraz od wielkości likwidowanego cla
Efekt ekspansji lub ograniczenia handlu wystepuje wtedy gdy efekt kreacji jest wiekszy od efektu. Przesuniecia handlu, w sytuacji odwrotnej pojawia się efekt ograniczenia handlu.
EFEKT DYNAMICZNY(długookresowy) przyspieszenie tempa rozwoju gospodarczego integrujących się krajów.
WSPÓLNY RYNEK - Wyższa forma integracji
Wspólny Rynek to Unia Celna w której kraje członkowskie wprowadzają swobode przepływów czynników produkcji, siły roboczej, kapitału, wiedzy technicznej.
Przykładem wspólnego rynku
Jest europejski obszar gospodarczy EEA tworzony przez 30 krajów tzn 27 krajów UE oraz trzy kraje członkowskie EFTA wyłączona Szwajcaria)(w praktyce 15 krajów i 3 reszta po okresach przejściowych z wyłączeniem Malty i Cypru)
EFEKTY utworzenia WOLNEGO RYNKU
efekty alokacyjne
efekty akumulacyjne
efekty lokalizacyjne
ALOKACYJNE -polegają na optymalizacji alokacji czyli rozmieszczenia podstawowych czynników produkcji po utworzeniu po utworzeniu wspólnego rynku, czynniki produkcji przemieszczają się tam gdzie jest niższa cena
AKUMULACYJNE -polegająna przyspieszeniu akumulacji czyli gromadzenia podstawowych czynników produkcji, głównie kapitału.
LOKALIZACYJNE- polegająna optymalizacji lokalizacji działalności gospodarczej po utworzeniu wspólnego rynku
Wyższa forma integracji UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA
- jest to wspólny rynek, na którym istnieje jedna waluta lub waluty narodowe powiązane ze sobą sztywnym kursem wymiennym, ponadto prowadzona jest jednolita polityka monetarna oraz wspólna lub skoordynowana wewnętrzna polityka gospodarcza łącznie z tzw. Politykami odcinkowymi
(polityka rolna, transportowa)
Przykład w praktyce-strefa euro jest przykładem unii gospodarczej i walutowej
EFEKTY utworzenia UNII GOSP. I WALUTOWEJ
Efekty akumulacyjne, lokalizacyjne oraz alokacyjne, zanik ryzyka kursowego, spadek kosztów transakcyjnych, możliwość wewnątrz unijnej koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej.
Wyższą formą integracji jest Unia polityczna . Unia polityczna to Unia gospodarcza i walutowa, której kraje członkowskie prowadzą wspólna politykę wewnętrzną i zewnętrzną Zagraniczną .Przykład : w praktyce nie istnieje, jeśli będzie utworzony traktat lizboński wówczas będzie to forma uni politycznej.
GENEZA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
1951 - podpisano traktat paryski powołujący do życia Europe.Wspólnot.
Węgla i stali. Traktat ten podpisało 6 kraii (Niemcy, Francja, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg ). Traktat ten podpisano na 50 lat.
Kompetencję tej wspólnoty przejęły pozostałe dwie wspólnoty, czyli Europ. Wspól. Energii Atomowej (EUROTOM) oraz UE.
Celem powstania EWWiS było utworzenie wspólnego rynku Węgla i Stali było utworzenie wspólnego rynku Węgla i Stali oraz kontrola nad tym rynkiem w Europie.
1957- podpisano traktaty rzymskie powołujące EWG oraz EUROATOM.
EUROATOM utworzono w celu stworzenia wspólnego rynku energii atomowej w Europie oraz w celu kontroli tego rynku
EWG - utworzono w celu zwiększenia dobrobytu integrujących się krajów.wspólnoty te zostały utworzone przez tę samą szóstkę krajów trzech wspólnot europejskich.
1967 - nastąpiło połączenie organów instytucjonalnych tzn.(parlament, komisje)
1968- utworzono Unię Celną na obszarze EWG, ponieważ EWG została utworzona początkowo jako strefa wolnego handlu
1970-nastąpiło przeniesienie kwestii związanych z polityką handlową na szczebel komisji europejskiej tzn. od tego roku polityka handlowa we wspólnotach europejskich prowadzona jest przez Komisję Europejską.
1973-nastąpiło pierwsze poszerzenie składu członkowskiego wspólnot europejskich o 3 kraje (Wielka Brytania, Irlandia i Dania)
1979- utworzono Europejski System Walutowy który obejmował 3 elementy Europ.Jednost.Walutową ECU, mechanizm kursów walutowych ERMI, System kredytowy)
1981- poszerzenie składu członkowskiego wspólnot europejskich o Grecję
1986- poszerzenie składu o Hiszpanię i Portugalię
1987-podpisano jednolity akt europejski przewidujący utworzenie wspólnego rynku europejskiego z początkiem 1993r
1992-podpisano traktat z Maastricht.
Obejmował 3 filary tzn spraw wew i Wymiaru sprawiedliwości, wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, Wspólnot europejskich (procesu, budowy Unii gospod.i walutowej)
W 1992 r podpisano również traktat o utworzeniu europejskiego obszaru gospodarczego.
1993- utworzono wspólny rynek na obszarze wspólnot europejskich
1995 kolejne rozszerzenie składu członkowskiego wspólnot europejskich Austrie,Finlandię oraz Szwecję (15krajów)
1997- podpisano traktat Amsterdamski zwany potocznie traktatem z Maastricht 2 .Traktat Amsterdamski dotyczył m.in. odpowiedzialności finansowej krajów członkowskich strefy euro za nieprzestrzeganie fiskalnych kryteriów z Maastricht
1999-rozpoczął się trzeci etap budowy unii gospod. i walutowej, który zakończył się z końcem czerwca 2002r
2001-podpisano traktat Nicejski, który wszedł w życie w 2003r. Traktat ten dotyczył zmiany sposobu głosowania w Instytucjach europejskich.
2004 poszerzenie składu członkowskiego Unii Europejskiej o 10 krajów (Polska, Cypr,Malta,Litwa, Łotwa,Estonia, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia)
2007-rozszerzenie składu członkowskiego UE o Bułgarię i Rumunię
13 grudnia 2007 podpisano traktat Lizboński, który nadal podlega procedurze ratyfikacji (Polska, Czechy, Irlandia-nie ratyfik)
POSTANOWIENIA TRAKTATU LIZBOŃSKIEGO
-UE będzie miała osobowość prawną
(nie może emitować obligacji, nie ma deficytu) panuje zasada zrównoważonego budżetu.
-znikną wszelkie atrybuty sugerujące państwowość UE (flaga,hymn) (zapisy np.konstytucja)
-zmiana sposobu głosowania w UE tzn od 2014r będzie obowiązywała zasada podwójnej większości głosów
-możliwość wystapienia krajów z UE
-traktat lizboński likwiduje rotacyjne przewodnictwo w Radzie Europejskiej a w zamian wprowadza stanowisko przewodniczącego w Radzie Europ., mianowanego na 2,5 roczną kadencję
-będzie wprowadzona karta praw podstawowych gwarantująca mieszkańcom unii europ.te same prawa z wyjątkiem Polski i Wielkiej Brytanii
-zniesienie zasięgu geograficznego UE
-będzie wprowadzona możliwość powołania wysokiego przedstawiciela UE ds. polityki zagranicznej i bezpie.
-wprowadzona zostanie inicjatywa ustawodawcza obywateli UE (inicjatywa co najmniej 1 mln podpisów)
1.INSTYTUCJE UE
-Rada Europ. Jest to najważniejsza instytucja UE , wytycza ona strategiczne cele rozwoju Unii.W radzie zasiadaja szefowie rządów (premierzy) poszczególnych krajów członkowskich UE a w przypadku Francji i Finlandii sa to głowy państw
-Rada Unii Europ. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich UE, w randze Ministra ( ze względu na przedmiot toczącej się debaty Rada UE funkcjonuje w 16 różnych składach.
Zadaniem Rady jest koordynacja ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich i przedstawiciele róznych krajów reprezentują w radzie interesy narodowe. Siedziba Rady UE jest Bruksela. Rada Europ. Nie ma siedziby.
-Komisja Europ posiada kompetencje
Wykonawcze, każdy kraj ma po jednym przedstawicielu komisji europejskiej. Komisarze reprezentują wspólnoty jako całości. Siedziba Komisji Europ. jest w Brukseli.
-Parlament Europ składa się z tzw.
eurodeputowanych czyli przedstawicieli państw członkowskich wybieranych w powszechnych i bezpośrednich wyborach na 5 lat
Parlament posiada uprawnienia dotyczące uchwalania budżetu UE
Oraz przyjmowania nowych krajów członkowskich. Kontroluje również działalność komisji Europ.Siedzibę ma w Sztrasburgu.Polska ma 50 przedstaw.
2.INSTYTUCJE WSPÓLNOTOWE
-Europ. Trybunał Sprawiedliwości stoi na strazy przestrzegania prawa unijnego. Pełni funkcję sadu konstytucyjnego, sadu administracyjnego i cywilnego.
Każdy kraj ma po jednym przedstawicielu. Siedziba jest w Luksemburgu.
-Trybunał Obrachunkowy -trybunałem rewidentów księgowych.
Każdy rząd ma po jednym przedstawicielu. A trybunał Obrachunkowy kontroluje finanse UE.
-Komitet Legionów pełni funkcje doradcze i opiniodawcze. Zasiadają w nim przedstawiciele lokalnych i regionalnych władz samorządowych. Polska ma 21 przedstawicieli.
-Komitet Ekonomiczno Społecz.
Pełni funkcje doradcze i opiniodawcze.
Zasiadają w nim przedstawiciele różnych grup społeczno-ekonom.
Polska ma 21 przedstawicieli.
-Europejski Bank Inwestycyjny, udziela kredytów, pozyczek w poszczególnych krajach wspólnoty w celu zmniejszenia dysproporcji społeczno-ekonomicznych między krajami UE.
POLITYKI WSPÓLNOTOWE UE
1.Polityka monetarna-integracja monetarna w Europie- plan Barrea
1970na podstawie tego planu utworzono system w ramach którego kraje członkowskie EWG stabilizowały wzajemne kursy walut krajów członkowskich w przedziale+,-1,125% w stosunku do tzw bilateralnych kursów centralnych.Natomiast w stosunku do walut krajów trzecich obowiązywał szerszy przedział wahań
+,- 2,25%
1979utworzono Europejski system walutowy ( ECU, ERMI, system walutowy)
1999 zamieniono ECU na EURO 1:1
ECU wystepowało tylko w postaci bezgotówkowej, wykorzystywane było zarówno w sferze prywatnej i rzadowej
Pełniło funkcję waluty międzynarodowej o charakterze regionalnym. ERMI mechanizm przewidywał stabilizację kursów walut krajów EWG w przedziale +- 2,25% a w stosunku do słabszych walut te przedział rozszerzono do +- 6%.
System kredytowy, banki centralne krajów EWG udzielały sobie kredytów w przypadku trudności płatniczych.
1989 pojawił się plan Delors - plan utworzenia Unii gospodarczej i walutowej w oparciu o który utworzono strefę EURO. Strefa EURO
była tworzona w 3 etapach.
I etap połowa 1990r do końca 1993r
II etap od 1994 do końca 1998
III etap od 1990 do końca czerwca 2002.
I etap integracji ( 1990-1993)
Wprowadzono pełną swobodę czynników produkcji. W 1991r podpisano traktat z Maastricht który wprowadził kryteria konwergencji (zbieżności) uprawniające do członkowstwa w Unii Gospod. i Walutowej
I kryterium dotyczy długu publicznego max 60% PKB
(Polska spełnia)
II Deficyt budżetowy - 3% PKB
(nie spełniamy)
III Inflacja nie może być wyższa niż 1,5% p.p. od średniej stopy inflacji w trzech krajach UE o najniższej inflacji
IV Długoterminowej stopy procentowej mierzonej za pomoca rentowności 10 letnich obligacji skarbowych. Max nie może być wyzsza niż 2 p.p od średniej długoterminowej stopy procentowej w trzech krajach UE o najniższej inflacji.
(polska spełniała)
V (HR +- 15%) udziału w mechanizmie kursów walutowych ERMII przez co najmniej dwa lata należy stabilizować kurs waluty narodowej wobec kursu euro w max przedziale +- 15% bez dokonywania dewaluacji waluty krajowej ( to jednorazowe obniżenie wartości waluty krajowej dokonane przez władze monetarne kraju, dewaluacja ma miejsce w systemie kursów stałych)
(polska nie spełnia)
VI Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny w tzw. raportach konwergencji sporządzanych co 2 lata oceniają również 6 kryterium o charakterze jakościowym tzn niezależność Banku Centralnego, chodzi o niezależność funkcjonalną, instytucjonalną, finansową i personalną
Kraje które nie musza kandydować do strefy EURO- Wielka Brytania i Dania ponieważ korzystają z klauzuli, która pozwala im na pozostanie poza strefa euro. 16 jest już w strefie pozostałych 9 musza łacznie ze Szwecja.
II etap 1994-1998
Utworzono Europ. Instytut monetarny który w 1998 przekształcono w Europ. Bank Centralny z siedziba we Frankfurcie nad menem
W 1998 utworzono system rozliczeń
TARGET (Trans Europejski zautomatyzowany system rozrachunków brutto w czasie rzeczywistym). System ten umozliwia prowadzenie rozliczeń między europejskim bankiem centralnym i narodowymi bankami centr. Krajów strefy euro, następnie miedzy europ bankiem centr. I bankami komercyjnymi rozliczenia w tym systemie prowadzone sa tylko w walucie euro.
III etap integracji 1999-30.VI.2002
W 1999 r wprowadzono euro w postaci bezgotówkowej a w 2002 monety i banknoty. Do końca czerwca 2002r wycofano wszystkie waluty narodowe z obiegu i pozostało tylko euro
POLITYKA MONETARNA W UNII EUROPEJSKIEJ
Europ.Bank Centralny prowadzi jednolitą politykę monetarną obecnie na obszarze 16 krajów strefy euro.
Celem Narodowego Banku Polskiego
Jest stabilizacja cen na rynku czyli utrzymanie inflacji.
Nadzór w Polsce skonsolidowany nad rynkiem bankowym, ubezpieczeniowym i rynkiem papierów wartościowych sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Prezesem jest Stanisław Kluza.
Celem Europ.Banku Centralnego
Jest dbanie o stabilny poziom cen, utrzymanie niskiej inflacji oraz wspomaganie rozwoju gospodarczego o ile to nie jest sprzeczne z podstawowym celem.
EBC stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego tzn. okresla inflację jaką chce osiągnąć na koniec roku i dzięki wykorzystywanym instrumentom realizuje ten cel( ten cel inflacyjny to 2% w skali roku)
INSTRUMENTY POLITYKI MONETARNEJ EBC
I gr - stopy procentowe
II gr - rezerwy obowiązkowe
III gr - operacje otwartego ynku-
Które mają na celu regulowanie płynności banków komercyjnych za pomocą takich instrumentów jak transakcje REPO, transakcje REVERSE REPO, SWAPY (wymiana) procentowe kredyty i depozyty na koniec dnia.
REPO- umowa odkupu polega na tym , iż bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym określone instrumenty finansowe i zobowiazuje się że je odkupi po określonym czasie i po określonej cenie.
REVERSE REPO- to zwrotna umowa odkupu i polega na tym że bank centralny kupuje od banków komercyjnych określone instrumenty finansowe i zobowiązuje się je odsprzedać po określonym czasie i po określonych cenach.
SWAPY procentowe - polegają na wymianie między dwiema stronami płatności kalkulowanych w oparciu o różne stopy procentowe(wymiana płatności o stałym oprocentowaniu na płatności o zmiennym oprocentowaniu lub na odwrót)
Kredyty i depozyty na koniec dnia
Sa zaciągane i lokowane przez banki komercyjne w bankach centralnych po
Zakończeniu dnia roboczego czyli po godz 17 i zwracane są w kolejnym dniu roboczym
EONIA - stopa procentowa kredytów, depozytów stosowana na koniec dnia.
REZERWY OBOWIĄZKOWE - to rezerwy które banki komercyjne musza odprowadzać do banku centralnego i przetrzymywaniu je przez określony czas na oprocentowanym rachunku. Wysokość tych rezerw, zależy od stopy rezerw obowiązkowych oraz rozmiarów zgromadzonych depozytów przez bank komercyjny.
ORGANIZACJA EUROP. BANKU CENTRALNEGO
Zarząd, Rada zarządzająca, Rada generalna
Zarząd realizuje cele wyznaczone przez radę zarzadzająca przy pomocy wyznaczonych instrumentów.
W skład zarządu wchodza: prezes i vice prezes EBC oraz od 2-4 członków zarządu ( obecnie jest ich 4)
Rada zarzadzajaca wyznacza cele polityki monetarnej i wskazuje instrumenty które powinny być wykorzystane do realizacji tego celu.
W skład rady zarządzającej wchodzą: prezes EBC i prezesi banków centralnych krajów strefy euro.
Rada Generalna nie posiada zadnych kompetencji a stanowi jedynie formę współpracy między obecnymi i przyszłymi członkami strefy euro.
W skład tej rady wchodzą prezesi banków centralnych krajów unii europejskiej.
BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ
W budzecie UE obowiązuje zasada zrównoważonego budżetu zgodnie z którą nie może pojawić się deficyt w budzecie UE
DOCHODY BUDZETU UNI EUROP składki krajów członkowskich UE uzależnione są od PKB danego kraju(udział 69%)
-wpływy z tytułu ceł importowych oraz tzw opłat cukrowych (15%)
-wpływy z tytułu podatku VAT (15%)
-czwartym źródłem dochodów są kary finansowe nałożone przez instytucje wspólnotowe oraz nadwyżki budżetowe z lat ubiegłych oraz wpływy z podatków dochodowych od osób zatrudnionych w instytucjach wspólnotowych.
W miarę czasu rośnie znaczenie składek członkowskich a zmniejsza się pozostałe.
WYDATKI Z BUDŻETU UE
-Polityka regionalna UE udział około 45% wszystkich wydatków, celem jest zmniejszenie dysproporcji
-Rolnictwo około 43%
-Polityka zew i pomoc przedakcesyjna
(np.fundusz PHARE, fundusz ISPA- fundusz spójności, SAPARD-fundusze rolne) około 5%
-administracja około 5%
-polityka wew ( wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwa)-2%
Budzet Europ.tworza instytucje wspólnotowe, Parlament Europ, Rada UE, Komisja Europ.
Polityka fiskalna UE prowadzona jest przez każdy kraj autonomicznie, przy czym istnieje tylko pewien stopień koordynacji tych polityk w odniesieniu do podatków pośrednich.
UE określa m.in. stawki podatku VAT na poziomie stawka standardowa 15% oraz obniżona 5%
UE określa również minimalne stawki podatku akcyzowego w przypadku trzech grup towarowych tzn wyrobów tytoniowych, alkoholowych oraz paliw
POLITYKA HNDLOWA W UE
Prowadzona jest w sposób jednolity od 1970r. politykę tę prowadzi Komisja Europejska która posiada wyłączne kompetencje w zakresie wprowadzania oraz eliminowania barier celnych lub innych ograniczeń w imporcie oraz posiada kompetencje w zakresie wprowadzania środków wspierania eksportu. Komisja Europ. w clu ograniczenia importu z krajów trzecich na obszar wspólnoty stosuje trzy grupy narzędzi:
cła antydumpingowe
cła wyrównawcze
cła ochronne przed nadmiernym importem
W przypadku postępowania antydumpingowego Komisja Europ wszczyna je z własnej inicjatywy lub z inicjatywy przemysłu wspólnoty tzn co najmniej 25% przedsiębiorstw z danej branży. Komisja Europ. w przypadku stwierdzenia dumpingu może wprowadzić cła antydumpingowe max na 5 lat lub tzw zobowiązania cenowe eksportera. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku postępowania antysubwencyjnego takie postępowanie wszczyna Komisja Europ z własnej inicjatywy i może wprowadzić cła wyrównawcze lub zobowiązania cenowe eksportera (mogą być wprowadzone z krajami trzecimi, wewnątrz wspólnoty- nie). Procedura ochronna przed nadmiernym importem wszczynana jest wyłącznie na wniosek przemysłu wspólnoty i w przypadku stwierdzenia że nadmierny import zagraża lub może wyrządzić szkodę przemysłowi wspólnoty wówczas Komisja wprowadza cła ochronne lub zobowiązania cenowe eksportera lub skrócenie terminu ważności dokumentów importowych.
POLITYKA KONKURENCJI
UE prowadzona jest przez Komisję Europ - prowadzona jest w interesie konsumenta. Prawo konkurencji wspólnot europ ma pierwszeństwo w stosunku do prawa narodowego i ma zagwarantować że bariery w handlu wew.które zostały wyeliminowane nie zostaną zastąpione innymi działaniami ze strony przedsiębiorstw lub rzadów prowadzącymi do zniekształcenia konkurencji. Wspólnotowa polityka konkurencji ma zastosowanie tylko wtedy gdy nieprzestrzeganie zasad konkurencji w jednym z krajów UE wyrzadza szkodę innym krajom UE.
Polityka konkurencji UE koncentruje się na 5 głównych kierunkach:
I.Eliminowanie porozumień ograniczających konkurencję.
Zgodnie z zasadami konkurenji wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami ( zarówno horyzontalne jak i wertykalne) które ograniczają konkurencję są niezgodne z prawem zatem są nieważne.
Komisja Europ. może ukarać finansowo takie przedsiębiorstwa wyjątek stanowią porozumienia które służą wzrostowi fektywności gospodarowania i postępowi technicznemu.
II.Niedopuszczenie do wykorzystywania przez przedsiębiorstwa pozycji dominującej na rynku.
Pozycja dominujaca nie jest jednoznacznie określona w prawie wspólnotowym, ale dotyczy sytuacji w której udział jednego przedsiębiorstwa na rynku jest stosunkowo duży, a aktualni lub potencjalni konkurenci nie mają realnej możliwości podważeni pozycji tego przedsiębiorstwa. W tej sytuacji Komisja Europ. Może zobowiązać przedsiębiorstwo do podziału na mniejsze o niższych udziałach w rynku.
III.Kontrola fuzji i przejęć
Komisja Europ. kontroluje tylko niektóre fuzje i przejęcia na rynku wspólnotowym (przedsiębiorstwa których światowy obrót przekracza 5 mld euro, a obrót wspólnotowy 250 mln euro). Komisja Europ może w pewnych sytuacjach zakazać pewnych fuzji lub przejęć.
IV.Monitorowanie pomocy państwa
Zgodnie z prawem konkurencji wszelka pomoc ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw zarówno bezpośrednia jak i pośrednia jest niezgodna z prawem. Jeżeli Komisja stwierdzi taką pomoc to środki musza być zwrócone. Wyjątkiem jest pomoc ze strony państwa, która zwiazana jest z likwidacją klęsk żywiołowych lub ma charakter socjalny.
V.Liberalizowanie zmonopolizowanych sektorów gospodarki
Komisja Europ dąży do stopniowej liberalizacji zmonopolizowanych sektorów gospodarki a szczególności takich sektorów jak sektor energetyczny, telekomunikacyjny, usług pocztowych, transportu kolejowego itp.
Wspólna polityka konkurencji nie ma zastosowania w przypadku wspólnej polityki rolnej europejskiej oraz w sektorze wegla i stali.
INTEGRACJA GOSPODARCZA POLSKI Z KRAJAMI UE
W 1991 Polska podpisała tzw układ europejski- układ o stowarzyszeniu Polski z krajami członkowskimi wspólnot europejskich. Wszedł on w życie w 1994r ale w 1992 weszła w Zycie część handlowa tego układu, która przewidywała utworzenie strefy wolnego handlu między Polską i krajami wspólnot europejskich w ciągu 10 lat.
Proces budowy strefy wolnego handlu opierał się na dwóch zasadach
I zasada tzw STAND STILL, zgodnie z nią Polska i kraje wspólnot europ. zobowiązały się do nie wprowadzania nowych barier w handlu wzajemnym a jedynie do eliminowania tych barier które istniały.
II zasada to zasada ASYMETRII zgodnie z którą wspólnota europem. Jako partner silniejszy zobowiązała się do czelniejszej liberalizacji handlu niż Polska.
UE zniosła cła importowe z początkiem 1997r a ograniczenia ilościowe z początkiem 1998. Natomiast polska zniosła cła na towary przemysłowe importowane z Unii z początkiem 1999r a z początkiem 2002r zniosła cła na samochody importowane z UE. Polska wstapiła do UE 1 maja 2004r
I tym samym przystąpiła do Unii celnej.
Musiała spełnić kryteria Kopenhaskie aby wstapić do UE, kryteria te ustalono na szczycie w Kopenhadze w 1992r
Kryteria Kopenhaskie
1.kraj musi leżeć w Europie
2.kraj musi posiadać gospodarkę rynkową
3. kraj kandydujący do UE musi posiadać ustrój demokratyczny
4. w kraju musza być przestrzegane podstawowe prawa obywateli
5. kraj kandydujący musi zobowiązać się do przyjęcia dorobku prawnego wspólnoty europ.
6. Gospodarka kraju kandydującego musi być na tyle silna by sprostać konkurencji ze strony przedsiębiorstw unijnych.
Negocjacje akcesyjne zostały zamknięte na szczycie w Kopenhadze w 2002r.
Wyniki negocjacji akcesyjnej Polski w wybranych obszarach negocjacyjnych
I. Swoboda przepływu osób
Obszar ten dotyczy swobody podejmowania pracy w UE, wzajemnego uznawania kwalifikacji
zawodowych pracowników oraz tzw
praw do emerytur dodatkowych. Dwa
kraje UE czyli Niemcy i Austria nadal stosują okres przejściowy dotyczący swobody podejmowania pracy przez polaków w tych krajach i będzie on istniał do końca kwietnia 2011r.
II. Swoboda przepływu kapitału
Obszar ten dotyczy swobody dokonywania płatności zagranicznych i zakupu nieruchomości. Nadal istnieje
12 letni okres przejściowy, dotyczący
Zakupu przez obcokrajowców nieruchomości rolnych i leśnych w Polsce, w tym okresie wymagana jest zgoda Ministra Spraw Wew i Admin.
Na zakup takiej nieruchomości. Temu obowiązkowi nie podlegaja obcokrajowcy którzy zamieszkiwali w Polsce oraz dzierżawili ziemię i pracowali na zasadzie samo zatrudnienia przez co najmniej 3 lata a w niektórych województwach 7 lat .
III. Swoboda świadczenia usług
Obszar ten dotyczy trans granicznego
Świadczenia usług, swobody zakładania przedsiębiorstw na terenie UE.Istnieje swoboda świadczenia usług na obszarze UE okres przejściowy istniał tylko do końca 2007r który zobowiązywał banki spółdzielcze do podwyższenia funduszy własnych co najmniej do 1mln. Euro. Obowiązek ten nie dotyczy takich instytucji jak spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe, Banki Gospodarstwa Krajowego i korporacje ubezpieczeń kredytów exportowych.
IV.Swoboda przepływu towarów
Obszar ten dotyczy swobodnego handlu towarami wewnątrz UE. W tym obszarze wprowadzono jeden okres przejściowy do 31.12.2008 dotyczacy konieczności wprowadzenia odpowiedniej procedury rejestracji leków w Polsce.
V. Podatki- obszar ten dotyczy podatników pośrednich(Vat i akcyzowego), podatków bezpośrednich, pomocy państwa o charakterze fiskalnym oraz współpracy między państwami w zakresie unikania podwójnego opodatkowania. Pierwszy okres przejściowy do końca 2007r
(przedłużony do końca 2010r) na stosowanie obniżonej stawki Vat w wysokości 7% w budownictwie mieszkaniowym na dostawę nowych mieszkań, domów oraz usługi budowlano-remontowe. 4 letni okres przejściowy na stosowanie tzw super obniżonej stawki Vat w wysokości 3% na produkty rolne oraz materiały do produkcji rolnej i usługi rolne. Okres ten został przedłużony do końca 2010
Następny okres przejściowy do 30.12.2007 przedłużony do końca 2010r na stosowanie stawki Vat w wysokości 0% na czasopisma i ksiązki specjalistyczne . Następny okres przejściowy do 30.12 2007 ( przedłużony do końca 2010) stosowanie stawki Vat 7% na usługi gastronomiczne. Kolejny okres przejściowy do 30.12.2008 na stosowanie niższej stawki podatku akcyzowego na papierosy. Następny roczny okres przejściowy na stosowanie obniżek w podatku akcyzowym na paliwa ekologiczne.Ustalono bezterminowo kwotę w wysokości 10.000 euro dotyczącą limitu obrotów uprawniających do zwolnień podmiotowych z podatku Vat (obecnie 40.000 zł). Polska wynegocjowała 0% stawkę Vat (bezterminowo) na międzynarodowe przewozy pasażerskie).
VI. Stosunki zewnętrzne- obszar ten dotyczy umów handlowych z krajami trzecimi, umów w zakresie popierania i ochrony inwestycji oraz kontrolii obrotów towarami tzw podwójnego zastosowania. Z dniem członkowstwa Polski w UE Polska stała się stroną umów międzynarodowych podpisanych przez kraje UE z krajami trzecimi.
Najważniejsze umowy międzynarodowe których stroną jest Polska to:
1.układy europejskie ( układy stowarzyszeniowe) krajów kandydujących do UE
2.układ w sprawie utworzenia europejskiego obszaru gospodarczego (1992)
3. układ w sprawie partnerstwa i współpracy między UE i Rosją
4.układy partnerstwie i stabilizacji przewidujące pomoc gospodarcza dla krajów byłej Jugosławi.
5.Porozumienie UE z krajami AKP
(Afryki, Karaibów, Pacyfiku )układ ten podpisano na 20 lat w 2000 r i przewiduje pomoc krajom rozwijającym się w celu realizacji strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i politycznego.
VII.Fundusze strukturalne
(Polityka regionalna i Koordynacja Instrumentów Strukturalnych)- obszar ten dotyczy działań mających na celu zmniejszenie dysproporcji rozwojowyh miedzy regionami UE. Z dniem członkowstwa polski w UE cały obszar Polski został zakwalifikowany do pomocy w ramach celu pierwszego
(wspieranie regionów opóźnionych w rozwoju).Kryterium wsparcia w ramach tego celu to PKB na mieszkańca nie przekraczajace 75% średniego PKB na mieszkańca w UE.
W okresie 2004-2006 Polska korzystała z czterech funduszy strukturalnych i funduszów spójności(KOHEZJI).
F.Strukturalne - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Finansowy Instrument w dziedzinie Rybołówstwa.
Ponadto Polska korzystała z dwóch inicjatyw wspólnotowych INTERREG
Oraz inicjatywy EQUAL. Polska otrzymała około 50% Srodków dostępnych dla 10 nowych krajów członkowskich UE. W okresie 2007-2013 Polska została zakwalifikowana do pomocy w ramach celu konwergencja(odpowiednik celu I z poprzedniego okresu). Kryterium wsparcia PKB na mieszkańca powyżej 75% średniego PKB UE. Obecnie Polska korzysta z dwóch fund.strukturalnych i fund. Spójności
(Europ.Fund.Rozwoju Regionalnego i
Europ.Fundusz Społeczny). Kryterium wsparcia w ramach Funduszu Spójności to PKB na mieszkańca nie przekraczające 90% średniego PKB na mieszkańca UE. W okresie 2007-2013 polska otrzyma około 20% środków przeznaczonych dla 27 krajów UE w ramach polityki regionalnej.
VIII Polityka konkurencji - obszar ten dotyczy konkurencji w stosunkach między przedsiębiorstwami oraz przedsiębiorstwami i konsumentami są to tzw reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw. Drugi obszar to reguły konkurencji skierowane do państwa czyli ochrona konkurencji w stosunkach między przedsiębiorstwami i władzami publicznymi. Polska wynegocjowała następujące okresy przejściowe:
1.okresy przejściowe dla małych i średnich przedsiębiorstw działające w specjalnych strefach ekonomicznych odpowiednio do 2011 i 2010r.
2. zwiększenie do 75% koszty inwestycji pułap pomocy publicznej dl przedsiębiorstw działających w specjalnych strefach ekonomicznych przed końcem 1999 i 50% dla przedsiębiorstw działających w trakcie 2000r
3. Pułap pomocy publicznej dla sektora
motoryzacyjnego na poziomie 30% kosztów inwestycji.
Warunki Integracji gospodarczej:
Instytucjonalne formy integracji gospodarczej:
Efekty statyczne i dynamiczne strefy wolnego handlu
UNIA CLNA- wyższa forma integracji od wolego handlu
EFEKTY utworzenia UNII CELNEJ statyczne i dynamiczne:
WSPÓLNY RYNEK - Wyższa forma integracji
EFEKTY utworzenia WOLNEGO RYNKU
Wyższa forma integracji UNIA GOSPODARCZA I WALUTOWA
EFEKTY utworzenia UNII GOSP. I WALUTOWEJ
GENEZA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ
POSTANOWIENIA TRAKTATU LIZBOŃSKIEGO
1.INSTYTUCJE UE
2.INSTYTUCJE WSPÓLNOTOWE
POLITYKI WSPÓLNOTOWE UE I II III etap
POLITYKA MONETARNA W UNII EUROPEJSKIEJ
INSTRUMENTY POLITYKI MONETARNEJ EBC
ORGANIZACJA EUROP. BANKU CENTRALNEGO
BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ dochody i wydatki
Polityka fiskalna UE
POLITYKA HNDLOWA W UE
POLITYKA KONKURENCJI
INTEGRACJA GOSPODARCZA POLSKI Z KRAJAMI UE
Kryteria Kopenhaskie
Wyniki negocjacji akcesyjnej Polski w wybranych obszarach negocjacyjnych
I. Swoboda przepływu osób
II. Swoboda przepływu kapitału
III. Swoboda świadczenia usług
IV.Swoboda przepływu towarów
V. Podatki
VI. Stosunki zewnętrzne
VII.Fundusze strukturalne
VIII Polityka konkurencj
`
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.