Geneza i pojęcie Międzynarodowej Integracji Gospodarczej

Integracja jest pojęciem wieloznacznym i różnorako interpretowanym. Wyraz ten pochodzi od łacińskiego słowa „integratio”. Zazwyczaj pod tym pojęciem rozumie się zjawisko scalania, zespalania, łączenia się kilku elementów w całość.

Zjawisko integracji występuje nierozłącznie ze zjawiskiem dezintegracja. Pewne czynniki lub elementy integrując się ze sobą jednocześnie dezintegrują się od innych.

W powyższym rozumieniu integracja i dezintegracja w odniesieniu do kontaktów międzyludzkich występuje od zarania istnienia człowieka. Rodziny łączyły się w szczepy, szczepy w plemiona, a plemiona w narody.

Łączenie się plemion czy narodów, powstawanie państw, pociągało za sobą zespalanie się ich gospodarek, kultur, tradycji i instytucji politycznych.

Definicja międzynarodowej integracji gospodarczej jest rozumiana jako proces scalania gospodarek narodowych poszczególnych krajów i tworzenie z nich jednego organizmu gospodarczego przez usuwanie ograniczeń w przepływie towarów i czynników wytwórczych oraz tworzenie podobnych warunków konkurencji.

Podejmowane w literaturze próby precyzyjnego zdefiniowania pojęcia integracji na użytek teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych przyniosły plon obfity, lecz jak to zwykle bywa w takich przypadkach, wysoce zróżnicowany.

Po pierwsze- to integracja rozumiana jako stan i jako proces. Zdaniem Z. Kameckiego, przez integrację należy rozumieć wytworzenie się, na podstawie wykształconej jednolitej struktury ekonomicznej, pewnego organizmu gospodarczego opejmującego grupę krajów.

Natomiast zdaniem B. Balassy, „międzynarodowa integracja gospodarcza to proces obejmujący odpowiednie zmiany w strukturze ekonomicznej danej grupy krajów w kierunku wytworzenia się jednolitej struktury ekonomicznej i w oparciu o nią jednolitego organizmu gospodarczego”.

Po drugie - to integracja rozumiana jako proces regulowany przez mechanizm wolnego rynku lub też kształtowany przez państwo. Według Balassy integracja jest procesem likwidacji barier w obrocie międzynarodowym towarów, pracy, kapitału i usług w celu stworzenia warunków do niezakłóconego funkcjonowania mechanizmu wolnego rynku. Podobne zdanie ma J. Tinbergen, który rozumie ją jako proces koordynacji a następnie unifikacji polityki ekonomicznej w obrębie grupy państw.

Po trzecie - to korzyści z integracji. Czy korzyści powinny być dzielone równo między integrujące się kraje, czy też mogą im przypadać w nierównych częściach? Zdaniem P. Bożyka i M. Guzka, przez pojęcie międzynarodowej integracji gospodarczej należy rozumieć rozwijanie takich powiązań, które wszystkim krajom należącym do ugrupowania integracyjnego przynoszą korzyści większe od możliwych do osiągnięcia w przypadku braku integracji.

Przesłanki i warunki integracji

Współczesna międzynarodowa integracja gospodarcza jest procesem obiektywnym i co do tego nie ma wątpliwości. U jej podstaw znajdują się wymagania współczesnego etapu rozwoju gospodarczego, w tym zwłaszcza konieczność zapewnienia wielkiej skali produkcji, szybkiego postępu technicznego, rozwoju specjalizacji i kooperacji zarówno samej produkcji, jak i badaniach naukowych.

Podstawowym celem międzynarodowej integracji gospodarczej jest wzrost efektywności gospodarowania, którego syntetycznym wyrazem jest przyrost dochodu narodowego. Służy temu możliwość unowocześnienia gospodarki przez strukturalne zmiany w produkcji. Jest to możliwe dzięki powstaniu rynku zbytu wykraczającego poza granice państwowe. Ułatwienia w przepływie towarów i usług stwarzają zarazem poszczególnym krajom możliwości koncentracji nakładów w dziedzinach najbardziej efektywnych. Jednocześnie międzynarodowa integracja gospodarcza ułatwia krajom dostęp do zewnętrznych zasobów produkcyjnych. Dotyczy to głównie surowców oraz wiedzy technicznej. Dzięki temu mogą być ograniczone lub eliminowane narodowe bariery wzrostu gospodarczego.

Przesłanki międzynarodowej integracji gospodarczej można podzielić na: polityczne, społeczno-gospodarcze i inne.

• Do politycznych przesłanek należy zaliczyć jednolity ustrój, zbieżność celów polityki zagranicznej itp. Różnice polityczne mogą uniemożliwić lub utrudnić narodową integrację gospodarczą.

• W grupie przesłanek społeczno-ekonomicznych na szczególną uwagę zasługuję pozytywny wpływ integracji na przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego i na wzrost poziomu dobrobytu. Wpływ ten następuje przede wszystkim w wyniku rozwoju handlu:

- korzystniejszych cen,

- większych możliwości zakupu,

- zbytu towarów.

• Wśród innych przesłanek międzynarodowej integracji gospodarczej wyróżnić należy:

- potrzebę wspólnego kształtowania infrastruktury (lądowej, wodnej, powietrznej),

- potrzebę łączności,

- potrzebę informatyki

- potrzebę standaryzacji urządzeń oraz unifikacji systemów funkcjonowania

Podobne wymagania stawia ochrona środowiska przyrodniczego; nie jest ona możliwa bez skoordynowania działań grupy krajów w dziedzinie konstrukcji i wykorzystania narzędzi przemysłowych a także w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniu środowiska innymi sposobami.

WARUNKI MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

Aby mogła zaistnieć międzynarodowa integracja gospodarcza muszą być spełnione następujące warunki:

• komplementarność, czyli wzajemne dopasowanie struktur gospodarczych np. tradycyjny międzynarodowy podział pracy, w ramach którego jedne kraje specjalizowały się w produkcji surowców i żywności, pozostałe zaś w produkcji wyrobów przemysłowych,

• odpowiednia infrastruktura techniczna umożliwiająca obrót towarów, usług i kapitałów np. rozwinięte połączenia kolejowe, drogowe, morskie, telekomunikacyjne i informatyczne

• polityka ekonomiczna, wyrażająca się we wzajemnym udzielaniu sobie preferencji celnych, parataryfowych i pozataryfowych, wprowadzaniu swobody przepływu kapitału, pracy i innych czynników produkcji, koordynacji polityki gospodarczej lub też wprowadzeniu wspólnej polityki ekonomicznej

• bliskie położenie geograficzne łączących się państw.

Efektem spełnienia tych warunków może być skracanie czasu przepływu towarów i usług oraz czynników produkcji, a także zmniejszenie kosztów tego przepływu

MODELE I MECHANIZMY MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ

Model integracji to całościowy obraz układu integracyjnego obejmujący zespół jego głównych właściwości w tym zwłaszcza podział kompetencji między organami międzynarodowymi i ponadnarodowymi a rządami państw członkowskich oraz centralnymi ośrodkami władzy gospodarczej w poszczególnych krajach a przedsiębiorstwami.

Mechanizm integracji jest pojęciem węższym od modelu i obejmuje zasady funkcjonowania rynku międzynarodowego oraz jego związki z rynkami poszczególnych państw członkowskich.

W takim rozumieniu w zakres pojęcia mechanizmu integracji wchodzi przede wszystkim funkcjonowanie pieniądza, cen, kursu walut, rozliczeń międzynarodowych, itp. Zarówno w obrębie ugrupowania integracyjnego jako całości, jak i w obrębie poszczególnych państw członkowskich.

Zgodnie z definicją model integracji obejmuje przede wszystkim zasady podejmowania decyzji dotyczących powiązań międzynarodowych.

Wyróżniamy 2 modele integracji w gospodarce rynkowej:

• model integracji międzynarodowej

• model integracji ponadnarodowej

Model integracji międzynarodowej (integracja nie regulowana lub liberalna) zakłada, iż wszystkie decyzje powinny być podejmowane przez przedsiębiorstwa w krajach członkowskich, przy czym ośrodki integracyjne i państwa członkowskie odgrywają zdecydowanie małą rolę. Państwo jest tu stróżem porządku w skali poszczególnych krajów, a ośrodki integracyjne są stróżem w skali integracyjnej. Funkcjonuje tu wolny rynek i wolny handel, gdzie podstawowymi podmiotami są konsumenci i producenci oraz gra rynkowa. Państwo nie podejmuje tu żadnych regulacji. Jest to model czysto teoretyczny, nie mający odpowiedników w praktyce, celem ugrupowań jest dążenie do niego. Z modelem tym koresponduje mechanizm wolnego rynku i wolnego handlu, opierający się na założeniu, że podstawowymi podmiotami gospodarczymi są producenci i konsumenci, samodzielni niezależni od nikogo, nie krępowani ograniczeniami państwowymi, a ceny krajowe i międzynarodowe, kursy walut, stopa procentowa, itp. są ustalane na rynku w wyniku wolnej gry sił rynkowych. Tylko rynek powinien w tym rozumieniu informować i pobudzać przedsiębiorstwa do takiej produkcji, jakiej wymagają konsumenci. Tego typu model integracji i mechanizm z nim związany sa konstrukcją teoretyczną, postulatywną, celem do którego powinna zmierzać integracja w gospodarce rynkowej.

Drugim modelem jest model integracji ponadnarodowej, gdzie ośrodek narodowy i ponadnarodowy mają wpływ na procesy integracyjne. Mogą działać tu takimi narzędziami jak cła, subwencje, ograniczeniami para i poza taryfowymi, stopami procentowymi itp. Jest to interwencjonizm państwowy. Modelowi temu odpowiada mechanizm rynkowy sprzężony z interwencjonizmem państwowym. Tego typu model i mechanizm z nim związany korespondują z rozwiązaniami stosowanymi w praktyce w gospodarce rynkowej, zwłaszcza w UE.

Charakterystyczną cechą procesów integracyjnych jest ich etapowość. Osiągnięcie określonego etapu stwarza postawy umożliwiające przejście do następnego etapu. Międzynarodowa Integracja gospodarcza może przybierać kilka form, które jednocześnie określają różne stopnie procesu integracji. Systematyzacji form integracji w zależności od stopnia ich zaawansowania dokonał B. Balassa.

Wyróżnił on następujące formy integracji:

1. Stefa wolnego handlu, która jest najprostszym rozwiązaniem. Polega na likwidacji ceł i innych ograniczeń ilościowych oraz barier powstających w obrotach handlowych między krajami członkowskimi, które zachowują autonomię w polityce celnej i handlowej w stosunkach z krajami trzecimi. Przykładem takiej organizacji może być EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) CEFTA czy NAFTA (członkowie: USA, Kanada, Meksyk).

2. Unia celna- kraje ze strefy wolnego handlu wprowadzają cła dla krajów trzecich z poza unii. Sprzyja ona rozwojowi handlu wewnątrz unii i ograniczeniu handlu z krajami trzecimi. Przykładem tej formy integracji jest np. Pakt Andyjski obejmujący Boliwię, Kolumbię, Ekwador, Peru i Wenezuelę.

3. Wspólny rynek- jest wyższą od strefy wolnego handlu i unii celnej formą integracji; oznacza on bowiem nie tylko zniesienie ceł we wzajemnych obrotach i wprowadzenie wspólnej taryfy celnej wobec krajów trzecich, lecz także swobodę przepływu kapitału i siły roboczej w obrębie ugrupowania integracyjnego. Przykładem tego typu rozwiązania choć nie do końca zgodnym z założeniami jest wspólny rynek produktów rolnych Unii Europejskiej.

4. Unia Walutowa- obejmuje poza strefą wolnego handlu, unią celną i wspólnym rynkiem, koordynacją lub unifikacją polityki walutowej prowadzonej przez kraje wchodzące w skład ugrupowania integracyjnego. W zakres tej koordynacji wchodzi ograniczanie wahań kursów walutowych, tworzenie wspólnych rezerw walutowych, wprowadzenie jednolitej waluty międzynarodowej i bezwarunkowa pomoc kredytowa.

5. Unia ekonomiczna posuwa się o krok dalej dodając koordynacje poszczególnych dziedzin z zakresu polityki ekonomicznej i to zarówno ogólnej jak i w poszczególnych działach gospodarki. O pełnej unii ekonomicznej można mówić wówczas gdy na obszarze integrujących się państw wszystkie ważniejsze z punktu widzenia funkcjonowania wspólnego rynku dziedziny polityki gospodarczej zostałyby objęte wspólną lub skoordynowaną polityką, wprowadzona wspólną walutę, a władzę ekonomiczną w najważniejszych dziedzinach sprawowałyby organy ponadnarodowe.

6. Unia polityczna prócz wymienionych wyżej dodaje koordynację polityki zagranicznej i wewnętrznej, co jest bardzo trudne i stanowi ukoronowanie dążeń integracyjnych.

Tabela 1. Formy międzynarodowych ugrupowań integracyjnych

Formy ugrupowań	Cechy
		Likwidacja ceł i barier ilościowych w obrotach handlowych	Wspólna zewnętrzna taryfa celna i polityka handlowa	Swobodny przepływ usług i czynników produkcji	Pełna koordynacja/ unifikacja polityki gospodarczej i walutowej; ponadpaństwowe instytucje	Pełna koordynacja/ unifikacja polityki wewnętrznej, zagranicznej, obronnej; ponadpaństwowe organy władzy
Strefa wolnego handlu	X
Unia celna	X	X
Wspólny rynek	X	X	X
Unia gospodarcza i walutowa	X	X	X	X
Unia gospodarczo-walutowa i polityczna (pełna integracja)	X	X	X	X	X

Obecnie w świecie funkcjonuje wiele instytucjonalnych form integracji (prezentuje to tabela), będących, bądź etapem procesu integracyjnego (w związku z tym należy przypomnieć Wspólnotę Europejską, która przeszła drogę od strefy wolnego handlu przez unie celną do wspólnego rynku i obecnie działa w celu stworzenia warunków niezbędnych do utworzenia unii gospodarczej i politycznej), bądź docelową formą międzynarodowej integracji gospodarczej jak w przypadku EFTA.

Formy instytucjonalno-organizacyjne	Przykłady	Kraje członkowskie
1	2	3
Strefa wolnego handlu	EFTA - European Free Trade Assocciation (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu)	Islandia, Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein
		CEFTA - Central European Free Trade Agreement (Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu)	Czechy, Słowacja, Polska, Węgry, Słowenia, Bułgaria, Rumunia, Chorwacja*
		NAFTA - North American Free Trade Agreement (Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu)	USA, Kanada, Meksyk
		BFTA - Baltic Free Trade Area (Bałtycka Strefa Wolnego Handlu)	Litwa, Łotwa, Estonia**
		AFTA - ASEAN Free Trade Area (Sterfa Wolnego Handlu ASEAN-u)	Kraje ASEAN-u (Brunei Darussalam, Makezja, Indonezja, Filipiny, Singapur, Tajlandia, Wietnam, Laos, Kambodża, Birma)
	Unia celna	Czechy - Słowacja	Czechy, Słowacja
		Szwajcaria -Lichtenstein	Szwajcaria, Lichtenstein
		Andrean Group (Grupa Andyjska)	Boliwia, Ekwador, Kolumbia, Peru, Wenezuela
		MERCOSUR (Wspólny Rynek Ameryki Południowej)	Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj
		CACM - Central American Common Market (Wspólny Rynek Ametyki Środkowej)	Gwatemala, Honduras, Nikaragua, Salwador, Kostaryka
Wspólny rynek	Euratom - Europejska Wspólnota Energii Atomowej (działa w ramach UE)	Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Dania, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja, Czechy, Słowacja, Węgry, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr, Malta
Unia gospodarcza	BENELUKS - Unia Beneluksu (od 1958r. w ramach EWG/WE/UE)	Belgia, Holandia, Luksemburg

	UE - Unia Eropejska	Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Dania, Irlandia, Włochy, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja, Czechy, Słowacja, Węgry, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Cypr, Malta
Unia walutowa	UE - strefa euro	Belgia, Holandia, Luksemburg, RFN, Francja, Irlandia, Włochy, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia
Unia gospodarczo-walutowa i polityczna	W praktyce jeszcze nie występuje, bliska tej formy instytucjonalno-organizacyjnej jest Unia
* Od 1 maja 2004r. Członkami CEFTA pozostały: Bułgaria, Rumunia i Chorwacja ** Od 1 maja 2004r. BFTA przestaje istnieć

EKONOMICZNE METODY INTEGRACJI MIĘDZYNARODOWEJ

Wyróżniamy różne oceny metod integracji gospodarczej. Najpowszechniejsze to metoda funkcjonalna i metoda instytucjonalna

-funkcjonalna metoda integracji - podstawowymi zadaniami instytucji integracyjnych powinny być działania w celu ograniczania barier handlowych i zapewnienia swobodnego przepływu towarów, usług i czynników produkcji. Właściwy proces integracyjny nie powinien być przedmiotem regulacji lecz raczej powinien wynikać z działania mechanizmów rynkowych. Procesy integracyjne nie powinny powodować oddzielenia się gospodarek krajów integrujących się od reszty świata.

- instytucjonalna metoda integracji (autorytatywna) opiera się na twierdzeniu, że najważniejszą rolę w rozwijaniu procesów integracyjnych odgrywają wspólne lub ponadnarodowe instytucje integracyjne. Regionalna integracja międzynarodowa jest możliwa gdy zostanie skoordynowana a potem zunifikowana polityka ekonomiczna danej grupy państw, czyli wówczas, gdy przekażą one swoje funkcje ekonomiczne organom wspólnym lub ponadnarodowym.

Metody międzynarodowej integracji gospodarczej łączą się ściśle z formami (rodzajami, typami) ugrupowań integracyjnych. W literaturze przedmiotu rozróżnia się integrację:

• Rynkową,

• Instytucjonalną,

• Formalną,

• Nieformalną,

• O charakterze międzynarodowym

• O charakterze ponadnarodowym

Za integrację rynkową uważa się połączenie państw będące następstwem rozwoju sił wytwórczych, który prowadzi do ukształtowania się odrębnych, wewnętrznie spójnych struktur gospodarczych, wyraźnie odróżniających się od całokształtu gospodarki światowej. Grupa państw nie musi tworzyć oddzielnych struktur organizacyjnych.

Integracja instytucjonalna powstaje w wyniku porozumienia międzynarodowego w celu łączenia określonych organizmów gospodarczych. Towarzyszy takim działaniom powołanie odpowiednich struktur organizacyjnych.

Ugrupowanie formalne może mieć postać porozumienia międzynarodowego, organizacji gospodarczej lub integracyjnej wraz ze stosownymi strukturami organizacyjnymi, organami. Organizacje te maja za zadanie w sposób instytucjonalny inicjować procesy integracyjne i im sprzyjać. Przykładem takiej integracji są EFTA, CEFTA.

Ugrupowania nieformalne mogą być tworzone przez grupy krajów niezorganizowanych formalnie, jednak tak silnie powiązanych międzynarodowymi stosunkami ekonomicznymi, że staje się to czynnikiem pobudzającym rzeczywiste procesy integracyjne między nimi. Najbardziej znanym przykładem takiej integracji był związek gospodarki USA i Kanady.

W integracji międzynarodowej decyzje o powiązaniach wzajemnych krajów są podejmowane przez organy narodowe. Instytucje międzynarodowe mają w niej charakter koordynacyjny - ich zalecenia nie muszą być respektowane i realizowane przez kraje członkowskie.

W integracji ponadnarodowej dochodzi do przeniesienia uprawnień narodowych na decyzyjny ośrodek ponadnarodowy. W miarę rozwoju (pogłębiania) procesu integracyjnego coraz więcej kompetencji decyzyjnych kraje przekazują organom ponadnarodowym, czyli dobrowolnie zgadzają się na ograniczenie swej suwerenności.

Unia Europejska jaki najbardziej zaawansowana forma integracji gospodarczej

Traktaty determinujące kierunki i etapy integracji w obrębie Unii Europejskiej.

Integracja krajów Europy Zachodniej rozpoczęła się od utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (1952r.), a następnie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (1958r.). Z początkiem 1958r. Wszedł w życie Traktat Rzymski, ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą.
W skład EWG(Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej) weszły: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy. W 1973 przystąpiły: Wielka Brytania, Dania i Irlandia, w 1981r.-Grecja, w 1986r.- Hiszpania i Portugalia.
Traktat Rzymski został podpisany 25 marca 1957r. ( wszedł w życie 1 stycznia 1958r.). Zostały w nim zawarte cele Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, mechanizm działania oraz funkcje podstawowych organów tego ugrupowania. Jako główny cel powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej określono budowę wspólnego rynku i zbliżenie polityki gospodarczej krajów członkowskich. Traktat Rzymski z dużą dokładnością określił instytucjonalne podstawy podejmowania decyzji w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej. Obowiązywały one do 1 lipca 1987r., kiedy to wszedł w życie Jednolity Akt Europejski.
Jednolity Akt Europejski, podpisany przez kraje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej w lutym 1986r., był ukoronowaniem wieloletnich działań podejmowanych w tej organizacji integracyjnej, zmierzających do utworzenia Unii Europejskiej. Nadał on organom Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej nowe kompetencje oraz zmodyfikował proces podejmowania decyzji, wzmacniając ich ponadnarodowy charakter.
Traktat Rzymski przede wszystkim został rozszerzony o zakres podejmowania decyzji przez Radę Ministrów, składających się z przedstawicieli państw członkowskich, w radzie ministrów, po jednym z każdego kraju. Członkowie Rady są związani instrukcjami rządów i reprezentują interesy swoich państw. Funkcję przewodniczącego pełnią kolejno w określonych półroczach. Rada Unii Europejskiej jest organem zapewniającym koordynację ogólnej polityki gospodarczej członków zapewniającym koordynację ogólnej polityki gospodarczej członków Wspólnoty i ma prawo podejmowania decyzji.
Jednolity Akt Europejski wprowadził korekty w sposobie realizacji przez Komisję Wspólnot (obecnie Komisja Europejska) jej kompetencji wykonawczych. Zasadnicza cecha statusu prawnego członków Komisji Europejskiej jest ich niezależność od rządów państw członkowskich. Komisja Europejska inicjuje i przygotowuje większość decyzji Rady Ministrów. Jednocześnie podejmuje ona własne decyzje, formułuje zalecenia i opinie. Nie są one jednak w przeważającej części prawnie wiążące; jedynie w przypadkach konkretnie wskazanych przez Traktat Rzymski decyzje Komisji są obowiązujące dla krajów członkowskich.
Jednolity Akt Europejski jednocześnie zwiększył rolę Parlamentu Europejskiego w procesie podejmowania decyzji. Jest to obok Trybunału Sprawiedliwości - organ Wspólnoty Europejskiej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali - Utworzenie EWWiS stanowiło pierwszy krok w kierunku integracji gospodarczej Europy. Celem Wspólnoty było utworzenie wewnętrznego rynku węgla i stali, natomiast zewnętrzne taryfy celne pozostawiono regulacji państw członkowskich, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej - Kompetencje EWEA, działającej na podstawie Traktatu podpisanego w Rzymie z 25 marca 1957r. mają - podobnie jak w przypadku EWWiS - charakter sektorowy. Celem organizacji jest zapewnienie pokojowego wykorzystania energii atomowej oraz przyczynianie się do pozyskania dodatkowego źródła energii.
Członkowie Parlamentu Europejskiego do czerwca 1979r. Byli wybierani przez parlamenty poszczególnych państw członkowskich według procedury ustalonej przez każde państwo. Od czerwca 1979r.są oni wybierani w drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów, według ordynacji wyborczej opracowanej i przyjętej przez organy Wspólnot Europejskich. Mandat członkowski trwa 5 lat. Kryterium podziału miejsc stanowi liczba ludności. W sumie kompetencje Parlamentu są skromne; pełni on funkcje doradcze w stosunku do innych organów i w ograniczonym zakresie funkcje kontroli politycznej działalności Komisji.
Akt Europejski, będący pierwszą istotną weryfikacją i uzupełnieniem postanowień Traktatu Rzymskiego, poza zmianą zakresu uprawnień Rady Ministrów (rozszerzeniem zakresu decyzji podejmowanych większością głosów) i kompetencji Parlamentu Europejskiego zaakceptował potrzebę stworzenia unii ekonomicznej i monetarnej.
Trzecim ważnym dokumentem ( poza Traktatem Rzymskim i Jednolitym aktem Europejskim) jest Układ Maastricht o Unii Europejskiej, podpisany w dniach 9-10 grudnia 1991r. Układ ten zawiera zamierzenia Wspólnot Europejskich do końca tego wieku. Obejmują one postanowienia dotyczące unii ekonomicznej i monetarnej, wspólnej polityki obronnej, obywatelstwa Unii Europejskiej, wspólnej polityki zagranicznej, dalszego zwiększenia uprawnień Parlamentu Europejskiego.
Zatwierdzenie tego przez parlamenty krajów członkowskich i Parlament Europejski należy traktować jako zaaprobowanie wspólnego programu budowy unii ekonomicznej i monetarnej, w końcowym etapie prowadzące do przyjęcia jednej waluty- ECU(Europejska Jednostka Walutowa),wspólnej dla wszystkich krajów członkowskich. Unia ma stanowić obszar bez granic wewnętrznych, ze wspólna polityką zagraniczną i jedną polityką obronną

1

Tabela 2. Przykłady międzynarodowych ugrupowań integracyjnych

---