EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ- WYKŁAD

PROCESY INTEGRACYJNE WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE ŚWIATOWEJ

1. Istota integracji
2. Warunki integracji
3. Podstawowe formy integracji
4. Typy integracji
5. Mechanizm integracji
6. Przyczyny integracji
7. Charakterystyka podstawowych form integracji międzynarodowej

Początki integracji tkwią w starożytności i średniowieczu.

Tales z Miletu uważał, że w celu utrzymania suwerenności państwa powinny się integrować
w związki państw i gwarantować obywatelom bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne.

Chrześcijaństwo stosowało zasadę uniwersalizmu.

Podstawowe przesłanki integracji międzynarodowej

1. Korzyści skali produkcji
2. Szybki postęp techniczny
3. Rozwój specjalizacji i kooperacji
4. Dostęp do szerokiego rynku zbytu

Celem integracji międzynarodowej jest wzrost efektywności gospodarowania

Warunki sprzyjające oraz ułatwiające procesy integracji

Do warunków niezbędnych wśród państw, zmierzających do integracji zalicza się:
– infrastrukturę techniczną i komunikacyjną, umożliwiającą tym krajom obrót towarów i
kapitału,

– komplementarność gospodarek, którą należy budować i pogłębiać. Jest to proces
skomplikowany, długotrwały i trudny, a w wielu dziedzinach niemożliwy.

– prointegracyjną politykę ekonomiczną państw polegającą na:

a) znoszeniu ograniczeń w stosunkach gospodarczych i obrotach handlowych,
b) współtworzeniu struktur instytucjonalno-organizacyjnych, wobec których rządy państw
zrzekają się części swoich uprawnień. Brak takiej polityki może utrudnić integrację, ale może
ona istnieć w oparciu o mechanizm rynku i konkurencji. Polityka państwa powinna pod
wpływem działania tego mechanizmu spowodować wykształcenie się komplementarnej
struktury gospodarczej.

DEFINICJE

I.

Formy integracji

Strefa wolnego handlu – grupa krajów, które zniosły wszelkie cła w handlu między sobą,
zachowując swoje własne taryfy importowe w handlu z krajami spoza tej strefy.

Unia celna jest to grupa krajów, które zniosły wszelkie ograniczenia celne w handlu
między sobą, prowadzą wspólną politykę w handlu zagranicznym i posiadają wspólną
taryfę celną wobec krajów trzecich.

Wspólny rynek to unia celna, której towarzyszy ponadto zniesienie przeszkód przepływu
czynników produkcji (kapitałów, pracy) między krajami członkowskimi (unia
gospodarcza).

Unia ekonomiczna to najwyższe stadium integracji gospodarczej, którą oprócz cech
wspólnego rynku charakteryzuje ujednolicenie zasad, celów i narzędzi polityki
ekonomicznej państw członkowskich (tzn. polityki fiskalnej i monetarnej).

Unia gospodarcza i walutowa to najbardziej zaawansowana forma integracji
gospodarczej, finansowej i monetarnej oparta na wspólnym pieniądzu EURO.

Unia polityczna w praktyce nie istnieje, ale każda integracja wymaga pewnej akceptacji
politycznej. Dlatego w przyszłości należy oczekiwać wzrostu aspektów politycznych w
Unii Europejskiej, szczególnie w unifikacji polityki obronnej.

Typy integracji międzynarodowej

Międzynarodowa integracja umowna państw suwerennych ( integracje równych partnerów)

Ponadnarodowa integracja umowna państw dobrowolnie organizujących suwerenność na
rzecz instytucji integracyjnych ( integracja równych państw)

Integracje polityczne nierówno prawne tzn. politycznie podporządkowane jednemu krajowi
(integracje równych państw)

Integracje gospodarcze nierówno prawne tzn.

Międzynarodowa integracja gospodarcza

Etapy integracji gospodarczej

Data

Wyszczególnienie etapów i
państw członkowskich

Opis wydarzenia

1951

Europejska Wspólnota
Węgla i Stali (EWWiS)
założyciele: Belgia, Francja,
Holandia, Luksemburg,
RFN, Włochy

18.04.1951 – podpisanie
traktatu
paryskiego o zawiązaniu
EWWiS
(23.07.1952 r. wejście w
życie),
zniesienie restrykcji
handlowych
na węgiel i stal
1954 - zniesienie ceł na rudy
żelaza, złom i węgiel
1955 - Powstanie Strefy
Wolnego Handlu
1958 - Harmonizacja ceł dla
krajów trzecich

1957

Europejska Wspólnota
Gospodarcza (EWG),
Europejska Wspólnota
Atomowa (EWA)

25.03.1957 - podpisanie
traktatu
rzymskiego o zawiązaniu
EWG,
EWA (1.01.1958 r. wejście w
życie); wspólna polityka
konkurencji, komunikacyjna,
agrarna, koordynacja polityki
gospodarczej; cel
krótkoplanowy
- Unia Celna, cel długofalowy
-

Wspólny Rynek

1962 – wspólna polityka
agrarna
1966 – powstanie Wspólnoty
Europejskiej (WE), połączenie
EWG, EWWiS, EWA

1968

Unia Celna (UC)

Urzeczywistnienie UC:
usunięcie
ceł wewnątrz WE,
ujednolicenie taryf celnych
dla krajów trzecich

1970

Plan Wernera

Koncepcja Europejskiej
Unii Walutowej i Banku
Centralnego 1979 –
powstanie Europejskiego
Systemu Walutowego
(EWS); stabilność
walutowa, wspólna
jednostka walutowa ECU

1973

Rozszerzenie EWG

Przyjęcie Danii, Irlandii
oraz Wielkiej Brytanii

1981

Rozszerzenie EWG

Przyjęcie Grecji

1986

Rozszerzenie EWG i

podpisanie JAE
(Jednolitego Aktu
Europejskiego)

Przyjęcie Hiszpanii oraz
Portugalii

1992

Traktat z Maastricht, który

wszedł w życie 1.XI 1993.
Jest to data
przekształcenia EWG w UE

Podpisanie traktatu o
urzeczywistnieniu Unii
Europejskiej. Porozumienie
dotyczące realizacji

Europejskiej Unii
Gospodarczej i Walutowej
(EMU) w trzech etapach
(1990, 1994, 1997-1999)

1993

Europejski Rynek

Wewnętrzny (ERW)

Wejście w życie ERW
zakładającego swobodny
przepływ towarów, usług,
kapitałów i osób

1995

Rozszerzenie Unii

Europejskiej

Przyjęcie Austrii, Szwecji i

Finlandii

1998

Europejski Bank Centralny Utworzenie EBC w celu

koordynacji polityki
monetarnej krajów UE

1999

Europejska Unia

Gospodarcza i Walutowa

Wprowadzenie trzeciego
etapu UGiW oraz jednolitej
waluty euro na obszarze
tzw. euro landu w 2002 r.

1999

Rozszerzenie Unii

Europejskiej

Przyjęcie Malty, Cypru,

Polski, Czech, Słowacji,
Węgier, Litwy,

Kalendarium

Mechanizm integracji w gospodarce rynkowej

Efekty integracji są analizowane w spaktach:

Cele NAFTA

-Integracje krajów

Wykład 2

25.10.2013

Europejska Strategia Rozwoju 2020



Dla poprawy tego stanu wymaga przyspieszenia działań w obszarach:
-innowacyjność
- polityka środowiskowa
Lepsze wykorzystanie zasobów



Ponieważ dotychczasowa polityka regionalna wg modelu horyzontalnego okazała się
mało skuteczna proponuje się jej realizację wg modelu polaryzacyjno- dyfuzyjnego
(metropolitarnego)

Aktywność innowacyjna

• Różnorodne kroki (naukowe, badawcze, technologiczne, organizacyjne, finansowe,

komercyjne) aktualne i zamierzone w celu wdrożenia innowacji.

• Zespół działań wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa zmierzających do

wytworzenia lub pozyskania innowacji, czyli nowych produktów, procesów, rynków i
metod organizacji.

• Aktywność innowacyjna obejmuje działalność badawczo-rozwojową, która sama w

sobie nie jest bezpośrednio związana z rozwojem specyficznej innowacji.

Pięć definicji innowacji

• Według OECD (2005) innowacja jest to wprowadzenie lub zastosowanie nowego lub

znacząco usprawnionego produktu (wyrobu lub usługi), procesu, nowej metody
marketingowej lub organizacyjnej do praktyki biznesowej, organizacji pracy lub relacji
zewnętrznych.

Definicje innowacji

• “innowacja polega w swej istocie na nierozerwalnie połączonym identyfikowaniu i

wykorzystaniu szans i możliwości stworzenia nowego produktu, usługi, procesu lub
sposobu wykonania pracy” (Van de Ven)

• ‘proces, który rozpoczyna się od pomysłu i przechodzi przez fazę jego rozwinięcia i

dojrzewania, a kończy wprowadzeniem na rynek nowego produktu, procesu, usługi’
(R. Katila, S. Shane)

• „powzięcie pomysłu i przetworzenie go na innowację to, z ekonomicznego i

socjologicznego punktu widzenia, są zupełnie dwie różne rzeczy” (Schumpeter 1939).

Istotą innowacji jest wykorzystanie zasobów dostępnych dla produkcji w nowy,
dotychczas niespotykany sposób. Zarazem niektóre zasoby do tej pory używane w
dotychczasowy sposób będą uwalniane i mogą być wykorzystane inaczej.

• to proces lub efekt procesu zarządzania wiedzą (OECD 1992).

Wydajność pomysłów

• Większość pomysłów na drodze do komercjalizacji zostaje porzucana na różnych

etapach rozważań.

• Na bazie około 3000 surowych pomysłów powstaje tylko około 150 wniosków

patentowych i tylko jeden sukces rynkowy.

• W niektórych dziedzinach ten stosunek jest jeszcze gorszy (np. w farmacji).

• Mimo tak wysokiej ‘śmiertelności’ pomysłów na drodze od idei do zastosowania,

nieustanna działalność inwencyjna jest przesłanką wzmocnienia innowacyjności firm,
regionów i gospodarek zarówno w przemysłach niskiej, jak i wysokiej technologii.

• Mała skuteczność inwencji, idei, pomysłów, projektów racjonalizacyjnych, odkryć,

wynalazków na drodze do komercjalizacji wynika z długiej i skomplikowanej
procedury badania ekonomicznych i technicznych możliwości realizacji, wytworzenia
prototypu i jego badania, testowania, usprawnianie, konieczności wykonania badań
marketingowych i przygotowania produkcji seryjnej.

Innowacja– co to jest?



„proces zarządzania wiedzą”



„proces, który rozpoczyna się od inwencji poprzez jej rozwój a kończy na wdrożeniu
nowego produktu, procesu lub usługi na rynek”



“jest nierozerwalnie związana z wykorzystaniem możliwości stworzenia nowego
produktu, procesu lub usługi”



„użycie zasobów w nowy, dotąd nieznany sposób, który prowadzi do ich uwolnienia z
dotychczasowych zastosowań”

Typologia innowacji

Innowacje radykalne

• Innowacje radykalne przerywają aktualny cykl życia produktu lub istniejącą

trajektorię rozwojową i dezaktualizują dotychczasową wiedzę.

• Wyroby i procesy wytworzone w ramach innowacji radykalnej są znacznie lepsze,

mają wyższą jakość wykonania i jakość typu, wyższą dojrzałość techniczną lub
organizacyjną i lepiej spełniają wymagania konsumentów. We wczesnym stadium
rozwoju produktu innowacje radykalne są pod presją konkurentów, którzy usiłują je
imitować.

• Są rewolucyjnymi przekształceniami obecnych produktów, usług, procesów i

technologii,

• “Rozrywają obowiązujące kanony i trajektorie technologiczne”,

• “Podważają wartości obowiązującej nauki i techniki”

• Procesy, wyroby, usługi posiadają:

• Wyższą jakość typu

• Wyższą jakość wykonania

• Lepszą dojrzałość techniczną lub organizacyjną

• Lepiej spełniają oczekiwania konsumentów

• Są bardziej konkurencyjne

Innowacje radykalne – przykłady produktów

• lokomotywa parowa;

• szczepionki przeciw ospie i polio;

• broń jądrowa

• samochód osobowy z napędem spalinowym;

• operacja transplantacji ważnych narządów /serce, nerek, wątroby/;

• tranzystor i układ scalony;

• komputer.

Innowacje radykalne – przykłady procesów

• proces łączności za pomocą sztucznych satelitów;

• katalityczny proces rafinacji ropy naftowej;

• proces wytwarzania syntetycznych barwników do tkanin;

• proces pasteryzacji żywności;

• opanowanie procesu wytwarzania energii jądrowej;

• procesy chemio- i radioterapii w leczeniu chorób nowotworowych.

Przykłady podstawowych innowacji produktowych

• kuchenka mikrofalowa, chłodziarka domowa itp.;

• wielokolorowy monitor o płaskim ekranie;

• znormalizowane kontenery do transportu morskiego, drogowego i kolejowego;

• różne tworzywa syntetyczne /poliamid, poliester, poliuretan/;

• nawozy sztuczne o założonym w czasie działaniu;

• karta płatnicza;

• włókna węglowe i kompozyty.

Przykłady podstawowych innowacji procesowych

• proces ciągłego odlewania stali;

• proces zgrzewania punktowego wyrobów i konstrukcji metalowych;

• proces drukowania obwodów elektrycznych;

• odlewanie tafli szkła za pomocą float;

• laparoskopowe operacje wewnętrznych narządów człowieka;

• multimodalne procesy transportu z magazyny dostawcy do magazynu odbiorcy;

• kopiowane dokumentów metodą kserograficzną.

Innowacje inkrementalne (przyrostowe)

– Doskonalą i poprawiają istniejące produkty, usługi, procesy i technologie,

– Są wykorzystywane do “poprawiania i ekploatacji istniejących technologii”

– “Bazują na i wzmacniają użyteczność istniejących technologii”

Innowacje inkrementalne – przykłady produktów

• kolejne udoskonalanie radiowego odbiornika stereofonicznego;

• dwukasetowy magnetofon stacjonarny i przenośny;

• elektryczna zapalarka palników gazowych zainstalowana w domowej kuchni gazowej;

• telefon komórkowy z wbudowanym aparatem fotograficznym;

• lokomotywa parowa z urządzeniem do kondensacji pary i skrętnym podwoziem kół

pędnych;

• walcarka do szyn kolejowych typu trio /zawierająca trzy lub cztery komplety walców

Innowacje inkrementalne – przykłady procesów

• wielokolorowe drukowanie tekstów i ilustracji w procesie

offsetowym,kserograficznym i atramentowym;

• uruchamianie niskokosztowych pasażerskich linii lotniczych;

• wytwarzanie szlachetnych win bez użycia beczek dębowych;

• uruchomienie superszybkich pociągów szynowych /TGV,Shinkansen/

• wytwarzanie układów tranzystorowych o wysokiej skali upakowania.

SII – Sumaryczny Indeks Innowacyjności (OECD i Eurostat)

• Europejski Ranking Innowacji został wprowadzony przez Komisję Europejską o nazwie

Sumaryczny Indeks Innowacji (SII – Sumary Innovation Index)

Nurty działalności innowacyjnej



Wykorzystanie wiedzy



Inteligentna specjalizacja regionów



Polityka klastrowa



Współpraca międzynarodowa

Sustainable development



To rozwój trwały i zrównoważony, który jest pożądanym stanem docelowym,
oczekiwanym wobec zagrożeń cywilizacyjnych, kreowanych w warunkach
społeczeństwa demokratycznego.



To taki stosunek do sposobu gospodarowania, który gwarantuje zachowanie i wzrost
poziomu zdrowia, bezpieczeństwa i samorealizacji ludności.



Pojęcie to ma charakter interdyscyplinarny i niejednoznaczny. Odzwierciedla ono
harmonię między dobrobytem ekonomicznym,

s……wością

społeczną i zdrowym

środowiskiem.

Kiedy i gdzie?



Kształtowanie się teorii rozwoju trwałego i zrównoważonego społeczno-
ekonomiczno- ekologicznego ma swoje początki w latach 80-tych ubiegłego wieku.



Kategoria ta wystąpiła w dokumentach Międzynarodowych Instytucji.



Odnosi się ona do wszystkich podmiotów gospodarowania w skali makro, mezo,
mikro.

Adresatem polityki takiego rozwoju są:



Przedsiębiorstwa



Konsumenci



Społeczeństwo obywatelskie



Organizacje pozarządowe



Państwo



Samorząd

Zrównoważność dotyczy relacji rozwojowych:



Środowisko- gospodarka- społeczeństwo
Zarówno o charakterze zewnętrznym jak i wewnątrz tych podsystemów (w aspekcie
dynamiki, struktury i jakości)

Kalendarium kształtowania się koncepcji rozwoju trwałego i zrównoważonego



1972 Deklaracja Sztokholmska- Pierwsza Konferencja ONZ w Sztokholmie,
wprowadzanie terminu polityka ekologiczna.



1975 Rada Zarządzania UNEP, organizacji ONZ- podano definicje rozwoju
zrównoważonego



1980 Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów Naturalnych- Użyto pojęcia
zrównoważonego



1987 Jednolity Akt Europejski. Określono zasady trwałego i zrównoważonego rozwoju



1987 Raport G. Brundtland „ Nasza wspólna przyszłość”, Światowej Komisji
Środowiska i Rozwoju ONZ – zawiera określenie pojęcie/ rozwój zrównoważony
opierający się na 3 współzależnych filarach: ekonomicznym, społecznym i ochronie
środowiska naturalnego.



1992 Szczyt Ziemi- 2 Konferencja ONZ nt. „ Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro.
Opracowano dokument ( plan dla rządów i grup społecznych) Agenda 21 zawierająca
:

– Zestaw 2500 zleceń dla działań ekorozw….
– Deklarację o ochronie lasów,
– Deklarację określającą prawa i

obowiązki …………prawne

realizacji zasad

ekologicznych

– To jest stałość funkcji przyrodniczych

i za…… naturalnego



1993 Konferencja Minist …..



1997 Protokół z Kyoto- wszedł w życie 16.02.01- Jest to Międzynarodowe
porozumienie, dotyczące obniżenia emisji dwutlenku węgla na świecie.



2000 Rada Europy w Goteborgu przyjęła Strategie rozwoju zrównoważonego UE jako
zbiór zaleceń uzupełniający strategię Lizbońską.



2002- 3 Ogólnoświatowa Konferencja ONZ w Johannesburgu pt. „ Zrównoważony
rozwój „. Przyjęto plan realizacji AGENDA 21.



2002 Trzecia Konferencja ONZ w Johanesburgu pt. „ Śiatowy Szczyt na Rzecz
Zrównoważonego Rozwoju, gdzie przyjęto plan realizacji celów i zadań w Agendzie 21
dla zwiększenia jej efektów.



2005 Przyjęcie „ Dekady ONZ Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju na lata 2005-
2014”.



2006 Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju – Wilno, konferencja
Ministrów ds. Środowiska oraz Edukacji państw Europejskiej Komisji Gospodarczej
ONZ (UNECE)



2007 Karta lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich (rozwój i
spójność terytorialna miast)



2008 14 Konferencja Klimatyczna (COP14) w Poznaniu zamknęła przegląd z Protokołu
z Kioto.



2010 Komisja Europejska: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” Europa 2020”

Definicja zawarta w Agendzie 21

„ jest to rozwój społeczny, gospodarczy, zapewniający zaspokojenie potrzeb współczesnych
społeczeństw, bez naruszania możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń”.

Koncepcja ta jest stopniowo wdrażana w poszczególnych krajach realizujących transformację
systemową. Budowane są narodowe strategie rozwoju trwałego i zrównoważonego.

Instrumenty realizacji TIZR



Administracyjno- prawne

– Normy emisji
– Zakazy
– Systemy zarządzania jakością ( ISO 9000, w tym środowiska 14000, EMAS itp.)



Ekonomiczne

– Opłaty za korzystanie ze środowiska
– Kary pieniężne za łamanie przepisów (odpady, ścieki)
– Ulgi i zwolnienia podatkowe
– Subwencje itp.
– Zielona reforma podatkowa

Kalendarium prawodawstwa polskiego w zakresie rozwoju trwałego i zrównoważonego



1995 Uchwała Sejmu RP z 19 stycznia w sprawie polityki zrównoważonego rozwoju.
MP nr 4 poz. 47



1997 Konstytucja RP- zapisanie koncepcji rozwoju zrównoważonego jako zasady
ustrojowej. W rozdz. 1, art.. 5 czytamy: „Rzeczypospolita Polska ….. zapewnia
ochronę środowiska , kierując się zasada rozwoju”



1999 Stratego zrównoważonego rozwoju Polski do 2025. Opracowanie Rządowego
Centrum Studiów Strategicznych i Ministerstwa Środowiska. Sejm przyjął strategię w
2000r.



2001 Ustawa „ Prawo Ochrony Środowiska”- definiuje rozwój zrównoważony



2001 Ustawa z 18 lipca „ Prawo wodne”



2004 Ustawa z 16 kwietnia „ o ochronie przyrody”



2008 Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju , Ministerstwo Środowiska,
Warszawa



2011 Ustawa z 28 kwietnia o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych

+Główną rolę we wdrażaniu idei rozwoju trwałego i zrównoważonego w Polsce odgrywa



Ministerstwo Środowiska



Ministerstwo Gospodarki



Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,



Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości



Ekofundusz



Samorządy terytorialne, agencje rozwoju regionalnego i gminy

Zasady trwałości rozwoju zrównoważonego

1. Mocna (silna) zasada trwałości.

Zakłada, że kapitał przyrodniczy i ekonomiczny nie są substytucyjne, ale
komplementarne.

2. Słaba zasada trwałości.

Oznacza zachowanie wielkości całkowitego kapitału bez względu na jego strukturę, a
więc zakłada doskonałą substytucyjność kapitałów.

3. Wrażliwa zasada trwałości ( umiarkowanej)

Przyjmuje ona, ze kapitały mogą być substytuowane, ale w ograniczonym zakresie.

4. Restrykcyjna zasada trwałości.

Prowadzi do zakazu uszczuplenia któregokolwiek z zasobów, a szczególnie
nieodnawialnych.

Zasada 2 i 4 są sprzeczne z rozwojem trwałym i zrównoważonym.

Wpływ producentów i konsumentów.

Wpływ producentów na rozwój trwały i zrównoważony jest duży i odbywa się poprzez:



Procesy inwestycyjne



Produkcyjne



Transport



Budownictwo

Wpływ konsumentów na rozwój trwały i zrównoważony jest duży i dokonuje się poprzez:



Gospodarkę odpadami



Transport i komunikację



Konsumpcję dóbr trwałych i nietrwałych



Wypoczynek i turystykę



Wydatki mieszkaniowe (zużycie energii i wody)

Podsumowanie

Koncepcja RTiZ zakłada wzrost:



PKB



Konsumpcji



Inwestycji



Spójności ekonomiczno- społecznej

bez pogorszenia jakości środowiska

„Rozwój trwały i zrównoważony wymaga współpracy wielu specjalistów, a oni działają w
klastrze i mogą dać synergiczny efekt”

E.S

Instrumenty realizacji polityki w dziedzinie środowiska naturalnego można ująć w cztery
grupy:

1. Instrumenty oparte na zasadach rynkowych tj. zachęty, bodźce ekonomiczne i

fiskalne, opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, kary ekologiczne,
odpowiedzialność cywilna.

2. Instrumenty wspomagania finansowego, nakierowane na poprawę stanu środowiska
3. Instrumenty wspomagające instrumenty horyzontalne tj. systemy monitorowania

jakości środowiska, badania naukowe, postęp techniczny itp.

4. Instrumenty prawne , obejmujące rozległe inijne dyrektywy

Regulacje unijne mają w tej dziedzinie bądź charakter horyzontalny ( odnoszą się do
wszystkich obszarów prawa ochrony środowiska), bądź obejmują konkretne dziedziny
(szczegółowe i obszerne dyrektywy dotyczące powietrza, wody, przyrody, hałasu,
chemikaliów i biotechnologii, odpadów, środowiska i przemysłu oraz ochrony przed
promieniowaniem)

1. Pięć obszarów realizacji celów Strategii Europa 2020

1. Zatrudnienie- 75% osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę
2. Badania i rozwój oraz innowacje- na inwestycje w badania i rozwój oraz w
innowacje należy przeznaczyć 3% PKB Unii- łącznie ze środków publicznych i
prywatnych.
3. Zmiany klimatu i energia- należy ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o 20% w
stosunku do poziomu z 1990 roku (lub nawet o 30% jeśli warunki będą sprzyjające)
20% energii powinna pochodzić za źródeł odnawialnych; efektywność energetyczna
powinna wzrosnąć o 20%)
4.Edukacja- odsetek młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę nie powinien
przekraczać 10%. Co najmniej 40% osób w wieku 30-34 lat powinno mieć
wykształcenie wyższe
5. Ubóstwo i wykluczenie społeczne- zmniejszenie liczby osób znajdujących się w tej

sytuacji

2. Zalecenia dotyczące ogólnych wytycznych polityki gospodarczej, które są podstawą
realizacji strategii Europa 2020

1. Zapewnienie, jakości i zrównoważonych finansów publicznych
2. Rozwiązanie problemu nierównowagi makroekonomicznej
3. Zmniejszenie nierównowagi w strefie euro
4. Optymalizacja wydatków na badania i rozwój oraz innowacje
5. Efektywniejsze wykorzystanie zasobów i ograniczenie emisji gazów
6. Poprawa otoczenia biznesu i środowiska konsumentów w celu zapewnienia w nim
funkcjonującego rynku wewnętrznego

3. Specjalne Strefy Ekonomiczne

Cechy charakterystyczne dla Polski: zarówno profil prawny jak i operacyjny SSE są inne i skala
ich działalności jest wyjątkowa, podobne są na Litwie i Łotwie. Wg prawa funkcjonują wolne
obszary celne i pełnią takie funkcje jak polskie SSE. Polska może się pochwalić największą
liczbą inwestycji w strefach.

4. WOLNE STREFY GOSPODARCZE NA ŚWIECIE

1. Definicja
2. Poglądy opisowe
3. Historie rozwoju i współczesny rozkwit

Podstawowe def. wypracowane przez Konwencje w Kyola zorganizowanej przez Światową
Organizację Ceł w 2004 r.


Przykładowe nazwy (modele) wolnych stref:
- Parki Narodowe
- Bezcłowe Strefy Handlowe
- Strefy Handlu Zagranicznego
- Strefy Przedsiębiorczości
- Strefa Wolnego Handlu
- Wolne Strefy Lotnicze
- Eksportowe Strefy Przetwórcze

- Parki Technologiczne
- Parki Logistyczne
- Specjalne Strefy Ekonomiczne
W Polsce mamy 14 stref ekonomicznych

5. Praktyczne przykłady podobieństw i różnic pomiędzy strefami

6. Wnioski:

- Liczba wolnych stref w danym kraju jest zależna od potrzeb rynkowych, położenia
geograficznego, świadomości politycznej elit danego kraju
-Wolne strefy łączą w sobie zarówno pozytywne jak i negatywne aspekty ekonomiczne i
społeczne
- Kierunki rozwoju wolnych stref w krajach o niskim poziomie gospodarczym mają swoje
źródło głównie w przesłankach ekonomicznych oraz wynikają z potrzeby rozwoju współpracy
regionalnej czy zintegrowanych działań na rzecz zmian społecznych
-Ulgi podatkowe, będące charakterystycznym elementem wolnych stref, nie należą do
jednych bodźców wpływających na decyzję o ulokowaniu danej inwestycji w wolnej strefie
ekonomicznej. Czynniki takie jak: poziom wykształcenia kadry, jej kwalifikacje, dostępność,
infrastruktura, atrakcyjność rynku i otoczenia biznesowe stanowią kluczowy element
przyciągający inwestorów.
7. Korzyści:

- wzrost zatrudnienia
- przyciągnięcie kapitału zagranicznego
- transfer nowych technologii
- nowe metody zarządzania
- wzrost i dywersyfikację eksportu
- korzyści z wymiany zagranicznej
- podniesienie poziomu życia mieszkańców
- wzrost kwalifikacji pracowników
- transfer know-how i innowacji(Indie, USA, Irlandia, Korea Południowa)
- rewitalizacja ubogich terenów miejskich i wiejskich (jak we Francji, w USA, Wielkiej Brytanii)

Słabe strony:

- zakłócenia reguł wolnego rynku poprzez ingerencje państwa
- ograniczenie konkurencyjności zasad wolnego rynku
- zagrożenie powstawaniem enklaw, czyli obszarów izolujących się od otoczenia
zewnętrznego
- w uboższych krajach pojawiają się zarzuty dotyczące aspektów socjalnych jak np. łamanie
praw kobiet, warunków pracy

8. Specjalne strefy ekonomiczne to ekonomiczne obszary, na których prowadzenie
działalności gospodarczej jest regulowane przez szczególne, odmienne niż na pozostałym
terytorium kraju, zasady opodatkowania, opłat celnych, prawa dewizowego, prawa pracy,
praw socjalnych, praw związkowych, prawa budowlanego, przepisów regulujących kwestie
własności ziemi, ułatwionego transferu zysków i kapitałów.

Specjalne strefy ekonomiczne zostały utworzone na podstawie ustawy z dnia 20 października
1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych. Specjalna strefa ekonomiczna to
wyodrębniona administracyjnie część terytorium polski, przeznaczona do prowadzenia
działalności gospodarczej na korzystnych warunkach. Zgodnie z ustawą strefy zostały
utworzone w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego, w szczególności poprzez:

- rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej
- rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz ich wykorzystanie w
gospodarce narodowej
- rozwój eksportu
- zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów i świadczonych usług
- zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego i infrastruktury gospodarczej
- tworzenie nowych miejsc pracy
- zagospodarowanie niewykorzystanych zasobów naturalnych z zachowaniem zasad
równowagi ekologicznej

9. Na terenach włączonych do stref po 1 stycznia 2009 r. i stanowiących własność lub
użytkowanie wieczyste:

1) Zarządzającego strefą
2) Skarbu Państwa
3) Jednostki samorządu terytorialnego lub związku komunalnego

wydawane zezwolenia na działalność na terenie strefy mogą dotyczyć inwestycji
spełniającej, co najmniej jedno poniższych kryteriów:

a) Kryterium innowacyjności
b) Kryterium sektorów priorytetowych
c) Kryterium wspierania rozwoju klastrów, parków przemysłowych i technologicznych
d) Kryterium stopnia uprzemysłowienia
e) Kryterium stopy bezrobocia

10. Głównym celem włączania nowych terenów do specjalnych stref ekonomicznych jest
wspieranie nowych inwestycji realizujących politykę zrównoważonego rozwoju.
Jako priorytetowe uznaje się inwestycje realizowane na terenie specjalnych stref
ekonomicznych następujących sektorach:
- sektorze motoryzacyjnym

- sektorze lotniczym
- sektorze elektronicznym
- sektorze maszynowym
- biotechnologii
- chemii małotonażowej
- w działalność badawczo- rozwojową
- sektorze nowoczesnych usług
oraz przemysł produkujący urządzenia służące do produkcji paliw i energii ze źródeł
odnawialnych

11. Strefy ekonomiczne:
-Kostrzyńsko- Słubicka
- Kamiennogórska
- Słupska
- Pomorska
- Legnicka
- Wałbrzyska
- Łódzka
- Katowicka
- Warmińsko- Mazurska
- Starachowicka
- Krakowski Park Technologiczny
- Suwalska
- Tarnobrzeska
- Euro-Park Mielec

12. Wynik działalności SSE:
- od początku funkcjonowania SSE napłynęło do stref około 10,4% Bezpośrednich Inwestycji
Zagranicznych
- realny wzrost zatrudnienia w strefach i poza strefami
- wprowadzenie nowych metod zarządzania
- wpływ na rozwój regionów
- tworzenie się specjalizacji branżowej, która może być zalążkiem klastrów sektorowych
Na koniec czerwca 2004 r. nakłady inwestycyjne w strefach wynosiły łącznie 51,2 (mln lub
tys)zł, a na terenach stref pracuje łącznie ponad 197 tys. osób, w tym 152 tys. to nowe
miejsca pracy.
13. Struktura podmiotowa firm w Europie w 2006 r.



Razem działa ok. 19,5 mln firm

- 92% to mikroprzedsiębiorstwa (0-9)
- 7% to firmy małe (10-49)
- 1% to firmy średnie (5-249)

- 0,2% to firmy duże (250+)
- Firma w Europie zatrudnia średnio 7 osób

14. Strategie „Nie możemy zmienić kierunku wiatru- możemy zmienić ustawienie żagli.”
15. Rys 1.Schematyczny obraz aliansu

Rys 2. Schematyczny obraz funkcji

16.

Przedsiębiorstwo A

Przedsiębiorstwo B

Alians

Cele i interesy
własne „A”

Cele i interesy
własne „B”

Ograniczone cele wspólne

Nowa jednostka z połączenia A+B

Przedsiębiorstwo A

Przedsiębiorstwo B

Spójne i jednolite cele

Zewnętrzne metody

realizacji strategii

rozwoju

przedsiębiorstw

Połączenie

przedsiębiorstw

Alianse strategiczne

Fuzje

Przejęcia

Konsolidacja

Inkorporacja

17.

Fuzja pozioma polega na połączeniu firm tej samej branży i o podobnym profilu działalności
(np. huty, kopalnie)

Celem jest:

a. Zwiększenie korzyści skali poprzez obniżenie kosztów
b. Wzrost efektywności poprzez krzywą doświadczenia
c. Wzrost pozycji na rynku

Fuzja pionowa występuje wówczas, gdy firma łączy się w łańcuchu marketingowym w
kierunku konsumenta lub producenta surowców.

Konglomerat to fuzja firm z różnych branży. Występują 3 rodzaje branży:

1. Czysto konglomeratowi tj. połączenie firm nie związanych ze sobą

Cel:
a. wzrost rynku
b. obniżenie ryzyka ( operując na różnych rynkach)

2. Fuzja ekspansji produkcyjnej tj. połączenie firm o różnym profilu produkcji, ale

działających na tym samym rynku

Cel: rozszerzenie oferty towarowej

3. Fuzja ekspansji rynkowej tj. połączenie firm wytwarzających podobne produkty, ale

działających na różnych rynkach.

Cele fuzji pionowych:



Zmniejszenie kosztów transakcyjnych
- Przygotowanie kontraktu
- Koszty negocjacji

Podział

przedsiębiorstw

Sprzedaż części

przedsiębiorstwa

Kreowanie nowych

przedsiębiorstw

W pełni własnych

Joint venture

- Projektowanie
- Przepływ informacji
- Koszty dystrybucji
- Realizacja zamówień
- Planowanie
- Monitoring
- Informacja
- Badanie rynku

Korzyści wynikające z tworzenia fuzji
I grupa- efekt synergii

1. Wzrost skali produkcji
2. Ograniczenia kosztów stałych na większą liczbę jednostek produktu
3. Lepsza koordynacja działań
4. Podniesienie efektywności zarządzania
5. Większa siła rynkowa

II grupa- dywersyfikacja produkcji

1. Uniezależnienia to firmę od koniunktury rynkowej i sezonowości produkcji
2. Wpływa na stabilność przychodów i wyników finansowych oraz zmniejsza ryzyko

III grupa- uwarunkowania prawne (ulgi, unikanie płacenia podatku)

Korzyści dla firm płynące z fuzji:

1. Wzrost obrotów
2. Wzrost zysków
3. Większy potencjał finansowy
4. Zmiana pozycji (na lepsze) w rankingu firm (m.in. w swojej branży)
5. Poszerzenie grupy asortymentowej produktów oferowanych odbiorcom
6. Możliwość przeznaczenia większej ilości funduszy na prace badawczo rozwojowe
7. Oszczędności wynikające ze zmniejszenia liczby zatrudnienia
8. Spadek kosztów
18. Formy stosunków między przedsiębiorstwami

19. Alians – to związek poziomy lub pionowy między przedsiębiorstwami, którego

zamierzeniem jest zrealizowanie przez partnerów wspólnego celu.
Alians to spółka joint venture między przedsiębiorstwami, z których 1 ma na celu
wejście lub utrzymanie się na rynku kraju partnera.
Alians to formalna lub nieformalna współpraca przedsiębiorstw konkurujących w
ramach tego samego lub pokrewnych sektorów – związek poziomy.

20. Alianse

a) Formy:

- umowy o współpracę
- licencje
- franchising
- wykup udziałów
- tworzenie odrębnych spółek joint venture

b) Cele:
- zmniejszenie kosztów B&R
- ograniczenie konkurencji i jej kosztów
- wspólne pokonywanie barier wejścia na ryzykowne i drogie rynki
- zwalczanie wspólnych wrogów
- rozwijanie nowych pomysłów
- ściągnięcie kapitału i technologii (Polska)
- podniesienie pozycji konkurencyjnej

21. Kryteria efektywności aliansów strategicznych

a) Trwałość związku (czas, branża) – większa trwałość w branżach (petrochemiczny,

wydobycia rud, górniczy) mniejsza w sektorach zaawansowanych technologii

b) Stabilność związku (zgodność czasu trwania z założeniami, celami partnerów) –

zgodność wpływa na stabilność

c) Efektywność zarządzania

Wiele kompatybilnych warunków:
- wspólne cele
- kultura kooperacji
- elastyczność działania
- system przepływu informacji
- podobieństwo struktur organizacyjnych
- jasne określenie obowiązków i odpowiedzialności
- właściwa polityka personelu (zaangażowanie kierownictwa, najlepsi pracownicy)
- regularne monitorowanie aliansu
- stworzenie dobrego klimatu współpracy (nieformalne spotkania)
- ochrona niezależności partnerów (kluczowych zasobów i kompetencji)
- utrzymywanie dobrych relacji z otoczeniem (kształtowanie wizerunku)

22. Hierarchia
(rys. Pomiędzy rynkami i hierarchiami istnieje wiele pośrednich form organizacyjnych)

9.

EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ – WYKŁAD – 15.11.2013

1. Pojęcie rynku w różnych dyscyplinach naukowych:

a) Wg teorii marketingu

Kotler – „Rynek jest zbiorem jednostek i organizacji, będących realnymi i
potencjalnymi nabywcami dóbr i usług” – brak tutaj aspekt podaży i rywalizacji
między firmami.
Inni marketingowcy – rynek to pozycjonowanie marek konkurencyjnych w
świadomości konsumentów lub modele popytu i jego dynamika.

b) Teoria:

Socjologii – Rynek to sieć producentów i nabywców utrzymujących ze sobą ciągłe
i przewidywalne relacje i miejsce interakcji wzajemnego kontrolowania.
Prawo – regulacje prawne dokładnie określają rynek w dziedzinie konkurencji,
fuzji i wielu innych np.: rynek lotniczy, telekomunikacja.

c) Ekonomia:

D. Begg: „Rynek to zespół warunków, które doprowadzają do kontraktu między
kupującymi i sprzedającymi w procesie dóbr i usług.”
Milewski R.: „Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w
jakich przebiegają. Rynek pełni funkcję regulatora procesów gospodarczych.”
Marciniak S. „Rynek to całokształt warunków ekonomicznych, w których dochodzi
do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami a nabywcami.”
Rekowski M.: „Rynek jest miejscem zorganizowanym zazwyczaj w sensie
instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji
oraz wytwarzanych dóbr.”
Cyrson E.: „Rynek to instytucja lub mechanizm, który kojarzy razem sprzedawców
i nabywców poszczególnych dóbr i usług. Przybiera on różne formy, np. sklep,
dom towarowy, stacje benzynowe, restauracja, banki, giełda, biura, aukcje.”

2. Klasyfikacja rynków wg kryteriów:

a) Przedmiotu obrotu:

- produktów i usług
- czynników produkcji (w tym papierów wartościowych i pieniężno-kredytowych)

b) zasięgu geograficznego:

- lokalny

- regionalny

- krajowy

- międzynarodowy

- światowy

c) sytuacja na rynku

- sprzedawcy: Popyt > podaż

- nabywcy: Popyt < podaż

d) stopnia jednorodności przedmiotu transakcji

- Rynek homogeniczny

- rynek heterogeniczny (np. rynek pracy)

e) od stopnia wyrównania się ceny

- doskonały

- niedoskonały

f) w zależności od zakresu kontroli

- rynek wolny

- rynek regulowany

3. Wnioski:

a) Rynek jest rezultatem wyborów i decyzji politycznych.
b) Rynek jest ograniczony pod względem geograficznych jak i w wymiarze

produktów i usług. Ograniczenie to spowodowane jest przez podaż i popyt
charakteryzujące się określoną dynamiką.

c) Rynek w praktyce staje się trwałą siecią informacji i wzajemnego nadzoru między

rywalizującymi ze sobą firmami i nabiera cech sieci komunikacji i wymiany między
firmami i ich klientami.

d) Rynek może być różnie definiowany w zależności od potrzeb i wymiaru

czasowego, do których definicja się odnosi.

e) Rynek jako składnik regulacyjnej sfery gospodarowania może być ujmowany w

aspekcie podmiotowym i przedmiotowym.

4. Definicje przedsiębiorczości

a) Podmiotów – zbiór zachowań w tworzeniu i realizowaniu przedsięwzięć

umożliwiających osiąganie celu

b) Regionu (kraju) – trzy wymiary

- podmioty
- środowisko biznesowe
- polityka przedsiębiorczości

c) W NPR – tworzenie nowych obszarów aktywności i zwiększenie efektywności

5. Znaczenie przedsiębiorczości:

Przedsiębiorczość jest czynnikiem sprawczym rozwoju:



konkurencyjności



wzrostu efektywności gospodarowania



innowacyjności



zarządzania marketingiem

6. Cechy przedsiębiorczości regionów narodowych:



globalność (otwartość)



różnorodność strukturalno-własnościowa



proekologiczna orientacja



wysoka jakość życia



polityka konkurencji



monopolistyczny typ gospodarki rynkowej



nowoczesność gospodarowania (Wiedza i IT)



marketingowe zarządzanie



ciągła restrukturyzacja



lepsze wykorzystanie zasobów



sieciowość struktury organizacyjnej

7. Polityka przedsiębiorczości:



kształtowanie stabilnego i stymulującego systemu finansowego



wspieranie rozwoju parków technologicznych



promocje innowacji



wzrost nakładów na B&R oraz wdrożenia z budżetu państwa



finansowanie kosztów edukacji



wzrost nakładów na infrastrukturę



ograniczenie wydatków pro-socjalnych z budżetu państwa na rzecz
inwestycyjnych



rozszerzenie zachęt dla napływu BIZ

8. Skutki przedsiębiorczości:



efektywna alokacja istniejących zasobów i tworzenia nowych doskonalszych,

bardziej innowacyjnych



wzrost skuteczności zarządzania zmianą



podejmowanie działań ograniczających ryzyko



wzrost siły ekonomicznej i konkurencyjnej (rentowności, dochodów)



wzmacnianie tożsamości i spójności regionu czy organizacji



kreowanie prospektywnej strategii działania



powstawanie nowych firm



zwiększenia stopnia aktywności zawodowej

9. Cechy przedsiębiorczości kapitału ludzkiego:



kreatywność i pomysłowość



zaangażowanie



innowacyjność



elastyczność



komunikatywność



odwaga



wyobraźnia



samokontrola



wytrwałość i gorliwość



zdolność do rozwiązywania problemów



niezależność



odpowiedzialność



doświadczenie



kwalifikacje



wiedza i umiejętność



otwartość na usprawnienia



mobilność i adaptacyjność

10. Model przewagi przedsiębiorczości firm

11. Miary wyników



stopa bezrobocia (%)



stopa bezrobocia dłuższego (%)



stopa aktywności zawodowej (%)



patenty na liczbę zatrudnionych w B+R (produktywność patentów)



PKB per capita



eksport ogółem per capita (USA $)



udział BIZ w PKB (%)



udział usług w tworzeniu PKB (%)



wydajność pracy (PKB/1 osobę – EU 15 = 100%)



wartość skumulowanego napływu BIZ per capita



dem and capacities (perspektywa finansowa, konkurencji, stab. Makroek.)

12. Warunki:



nakłady na środki trwałe w % PKB



Internet na 100 gospodarstw domowych



liczba studentów na 10 tys. Mieszkańców



komputery osobiste na 1000 mieszkańców



liczba certyfikatów ISO 9000



Jakość życia



nakłady na B+R (w % PKB)



udział ludności z wykształceniem wyższym (w %)



nakłady na B&R per capita (USA $)



wydajność B&R



chłonność na wyższe kwalifikacje



rozszerzenie możliwości wykorzystania B&R



koleje w km na 100 km

2



drogi w km na 100 km

2

13. OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (obecnie 34 kraje)

Powstała w 1961 roku w Paryżu założona przez 18 państw europejskich. Później
przystąpiły inne. Polska od 1996 roku.
Cel: promocja stabilnego i trwałego wzrostu gospodarczego oraz rozwój handlu
światowego bez stosowania dyskryminacji zgodnie ze zobowiązaniami
międzynarodowymi.

UNCTAD – Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. handlu i rozwoju


Podział Państw Członków OECD:

UE-15

Nowi członkowie UE

Inne

1. Austria
2. Belgia
3. Dania

1. Czechy
2. Polska
3. Węgry

1. USA
2. Kanada
3. Meksyk

4. Francja
5. Niemcy
6. Irlandia
7. Luksemburg
8. Holandia
9. Szwecja
10. Wielka Brytania
11. Finlandia
12. Grecja
13. Portugalia
14. Hiszpania
15. Włochy

4. Słowacja
5. Słowenia
6. Estonia

4. Australia
5. Nowa Zelandia
6. Japonia
7. Norwegia
8. Szwajcaria
9. Turcja
10. Korea Płd.
11. Islandia
12. Izrael
13. Chile

Kraje aspirującego do OECD

Łotwa
Litwa

Rosja
Kolumbia
Kostaryka

14. Międzynarodowe instytucje finansowe

a) MFW – Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Założony w 1944 roku. Polska jest członkiem. Kraje utrzymują w nim rezerwy
(część walut obcych i złota oraz własnej waluty, przez pożyczki tych funduszy
ułatwiają sobie wzajemne dokonywanie operacji stabilizujących bilanse
płatnicze).
Podstawą działalności MFW stanowią wkłady jego członków proporcjonalnie do
zamożności każdego z nich. Największy ma USA.

b) Międzynarodowy Bank Odnowy i Rozwoju zwany Bankiem Światowym (BŚ)

Powstał wraz z MFW. Wszystkie kraje należące do MFW są członkami BŚ.
Założony w 1944 roku w Bretton Woods, natomiast działalność rozpoczął 27
grudnia 1945 roku.

Instytucje (grupy) BŚ:
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju – udziela pożyczek na ulgowych
zasadach
- Międzynarodowa Korporacja Finansowa – wspiera kredytami swoich
inwestorów na terenie E ŚiW
- Agencja Gwarancji Inwestycji Wielostronnych – udziela gwarancji w związku z
ryzykiem inwestycyjnym


Cele działalności Banku Światowego:



odbudowa zniszczonych przez wojnę gospodarek krajów członkowskich



popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych na terytorium krajów
członkowskich



doprowadzenie do równowagi w wymianie międzynarodowej



rozwój przedsiębiorstw lokalnych poprzez dostarczenie im zagranicznych
źródeł finansowania

Struktura Banku Światowego obejmuje:



Radę Gubernatorów



Dyrekcję Banku



Departamenty Funkcjonalne



Departamenty Operacyjne

Polska w Banku Światowym:
- od 1944 – 14 marca 1950
- ponowne przystąpienie 27 czerwiec 1986

Lata

Do

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Ogółem

Środki
przyznane

3339 522

327

161

155

100

-

326

4930

Środki
wypłacone

2516 193

140

262

323

314

155

148

4051

c) Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR)

- W 1991 roku Bank rozpoczął działalność. W 1998 roku zrzeszał 58 państw
członkowskich w tym 26 państw będących podmiotami (w tym: Australia, Egipt,
Izrael, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Meksyk, Maroko, Nowa Zelandia,
Turcja, USA) tej działalności (tzn. przekształcających swe systemy gospodarcze po
rozpadzie systemu komunistycznego).
- utworzony podczas obrad Rady Europejskiej W Strasburgu w dniach 8-9 grudnia
1989
- właściwe porozumienie w sprawie EBOR podpisano uroczyście w Paryżu 29 maja
1990
Cele:



wsparcie dla działań na rzecz rozwoju gospodarczego i odbudowy państw
Europy Środkowej i Wschodniej



rozwój gospodarki rynkowej w regionie



propagowanie prywatyzacji



ochrona środowiska naturalnego

Organy:
- Rada Gubernatorów – zarządza Bankiem, w jej skład wchodzą szefowie banków
centralnych, przedstawiciele WE i EBI. Polskę reprezentuje Prezes NBP.

- Rada Dyrektorów – wybiera ją Rada Gubernatorów. W jej skład wchodzi 23
dyrektorów wykonawczych, 4 z nich reprezentuje kraje Europy Środkowej i
Wschodniej oraz kraje byłego Związku Radzieckiego. Obecnie jednym z nich jest
przedstawiciel Polski, który jednocześnie reprezentuje Bułgarię i Albanię.

EBOR:



udziela pożyczek współfinansujących projekty w sektorze prywatnym (do
45% ich wartości) i w sektorze państwowym (do 35% ich wartości)



wykupuje udziały w przedsiębiorstwach prywatnych i państwowych



udziela gwarancji, które zapewniają dostęp do międzynarodowych rynków
kapitałowych



tworzy fundusze celowe

Reprezentacja:
Przewodniczącym EBOR jest obecnie Jean Lemierre. Obecnie Polskę reprezentuje
zastępca członka rady zarządzającej (Kalin Mitrev) – Tadeusza Syryjczyk. Niegdyś
wiceprezesem była Hanna Gronkiewicz – Waltz.

d) Europejski System Walutowy (ESW)

- utworzony w 1979 roku

e) Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

- działa od 1 stycznia 1958 roku, na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 roku o
utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami są
państwa członkowskie Wspólnoty. Siedziba w Luksemburgu.
- jest bankiem koordynującym przedsięwzięcia zgodnie z celami politycznymi UE.
Polska też korzystała z kredytów. Środki EBI pochodzą z międzynarodowego rynku
kapitału,.
- niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy
decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów, Komitet Zarządzający, Komisja
Audytowa).
- Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów państw członkowskich.
- Rada Dyrektorów składa się z 28 członków – po jednym nominowanym przez
każde państwo członkowskie oraz jedna osoba wyznaczona przez Komisję
Europejską.

Ekonomika integracji europejskiej 22.11.2013

Konsekwencje członkostwa Polski w strefie EURO

Polska w UE - kalendarium



1991 – podpisanie układu o stowarzyszeniu ze wspólnotami



1994 – wejście w życie tego układu tzw. „Układ Europejski”



1994 – złożenie formalnego wniosku o członkostwo



1997 – opinia Rady Europejskiej o wniosku Polski o członkostwo (avis)



1998 – rozpoczęcie negocjacji o członkostwo



2002 – zakończenie negocjacji



2003 – podpisanie Traktatu o przystąpieniu do Unii Europejskiej i jego ratyfikacja



2004 – akcesja do Unii Europejskiej

1997 – opracowanie Narodowej Strategii Integracji przez Komitet Integracji Europejskiej i
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych

1998 – opracowanie Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE

Gospodarka otwarta

1. Część popytu krajowego na dobra zaspokajana jest przez dobra importowane
2. Część dóbr wytwarzanych w kraju sprzedawana jest za granica
3. Mieszkańcy danego kraju mogą kupować aktywa za granicą
4. Aktywa krajowe mogą być kupowane przez cudzoziemców

Kraj <-> przepływy finansowe <-> zagranica

Bilans obrotów kapitałowych

 zestawienie napływów pieniądza do kraju związanych z zakupem aktywów

krajowych przez podmioty zagraniczne

 oraz odpływów pieniądza z kraju związanych z zakupami aktywów za granicą przez

podmioty krajowe

Bilans płatniczy

 -zestawienie wszystkich przychodów i wydatków związanych z transakcjami „kraj-

zagranica”

BP= BB + BK

 -składniki:

BP = bilans płatniczy (saldo)

BB = bilans obrotów bieżących (saldo)

BK = bilans obrotów kapitałowych (saldo)

Równowaga bilansu płatniczego

-saldo bilansu płatniczego = 0

-Przychody i wydatki związane z ogółem transakcji handlowych i kapitałowych są równe

-deficyt BB jest zrekompensowany nadwyżką BK oraz deficyt BK jest zrekompensowany
dodatnim saldem BB (zrównoważony bilans płatniczy)

Oczekiwane skutki dla Polski:



Powiększenie obszaru racjonalnych wyborów dla producenta i konsumenta



Ożywienie procesów innowacyjnych poprzez napływ BIZ



Wzrost wydajności, eksportu i PKB



Poprawa salda handlu zagranicznego



Transfer środków finansowych i technologii



Wzrost stopy inwestycji



Poprawa instytucji



Poprawa innowacyjności i konkurencyjności

Wprowadzenie

Ocena skutków jest trudna z uwagi na krótki okres funkcjonowania wspólnej waluty w 17
krajach wspólnoty i brak w nich jednoznacznej oceny. Jest to problem wieloaspektowy gdyż
konsekwencje tego faktu dotyczą



skali makro i mikro



konsumentów i producentów oraz



rozpatrywane są w okresie krótkim i długim

Obecnie członkami strefy euro jest 17 państw (Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja,
Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja,
Słowenia, Włochy, Estonia), Łotwa od 01.01.2014

Wielka Brytania i Dania posiadają klauzulę „opt-out” , która daje im prawo wyboru
przyszłości walutowej

Podstawowe pojęcia

Unia Gospodarcza i Walutowa (UG i W)



utworzono w 1987 w Jednolitym Akcie Europejskim



inaczej Europejska Unia Walutowa (Monetarna)

Tworzenie UG i W występowało w trzech etapach:



Pierwszy etap (1990-1993) stworzono jednolity rynek wewnętrzny i warunki dla
wspólnego rynku finansowego. Założono wysoki stopień konwergencji gospodarczej
(Maastricht)



Drugi etap (1994 – 1998) – stworzono infrastruktury działania UG i W. utworzono EBC
działający od 01.06.1998r., Europejski System Banków Centralnych oraz wyznaczono
kryteria konwergencji finansowej



Trzeci etap (1999-2002) dotyczył państw które spełniały te kryteria:

 Cechą charakterystyczną tego okresu jest wprowadzenie euro i usztywnienie

relacji kursowych, po których waluty krajowe były wymieniane na euro.
Wystąpiło wówczas przekazanie uprawnień przez krajowe banki centralne,
dotyczące prowadzenia polityki pieniężnej oraz rezerw walutowych do EBC.

 Wprowadzono wówczas euro, które przez poł roku funkcjonowało jako

eurowaluta jednocześnie z walutami narodowymi, a następnie pieniądz ten
stał się jedynym środkiem płatniczym i cyrkulacji na obszarze państw
należących do UG i W

 Te państwa, które nie przeszły do trzeciego etapu obowiązują ustalenia

zawarte w Europejskim Mechanizmie Kursowym (Exchange Rate mechanizm
2)

 Nowa waluta „euro” pełni swoje funkcje pieniądza od 1 stycznia 2002r.

Obecnie zajmuje ona drugie miejsce na rynkach światowych po dolarze
amerykańskim i przed jenem japońskim. Jedną z podstawowych korzyści
wprowadzenie euro miało być zwiększenie siły ekonomicznej UE na świecie.

Szoki asymetryczne:

Szoki asymetryczne to negatywne zdarzenia o rożnym charakterze i pochodzeniu, które
inaczej się kształtują w jednym lub kilku krajach niż w pozostałych. Są one nazywane szokami
ekonomicznymi popytowo-podażowymi. Ich przyczyny leżą albo po stronie podaży np.
wzrost cen surowców, płac, zmian klimatycznych, lub po stronie popytu inwestycyjnego czy
konsumpcyjnego lub na pieniądz. Są one skutkiem braku synchronizacji cykli
koniunkturalnych w różnych krajach.

Szoki asymetryczne określane są:



częstotliwością wahań



głębokością faz cyklu (amplituda)



przesunięcia faz cyklu w czasie

ERM II Europejski Mechanizm Kursowy (Exchange Rate Mechanizm)

Jest to etap poprzedzający przystąpienie państw do UG i W. ERM II wprowadzony w życie
1.01.1999r., zgodnie z ustaleniami w JAE. Jest to mechanizm kursowy dla krajów UE
pozostających poza strefą euro umożliwiający zapewnienia stabilności kursów walutowych w
UE. Mechanizm ERM II wyznacza standardowe pasmo wahań +-w 15% kursów walut
krajowych w stosunku do euro. Dopuszczono także możliwość dobrowolnego zawężenia tego
pasma. Obecnie do ERM II należy Litwa, Łotwa i Dania. Jest to etap poprzedzający
przystąpienie tych państw do strefy euro. Wielka Brytania i Szwecja nie przystąpiły do ERM II.

Traktat z Maastricht

To Traktat o Unii Europejskiej, który wszedł w życie 1 listopada 1993r., w którym:



Zmieniono nazwę EWG ma Wspólnotę Europejską



Powołano do życia Unię Europejską

5 kryteriów z Maastricht:

1. redukcja wydatków publicznych i dług publiczny nie przekraczający 60% PKB – mały

dług publiczny

2. ograniczenie deficytu budżetu do 3 % PKB ( w oparciu o Pakt Rady Europejskiej w

Dublinie pod groźbą kary finansowej) – zrównoważenie budżetu

3. długoterminowe stopy procentowe nie wyższe niż 2 punkty % ponad średnią dla

trzech krajów o najniższej inflacji – zbieżność stóp procentowych

4. stabilność kursu walutowego, udowodniona co najmniej dwuletnim okresem

uczestnictwa w mechanizmie kursowym ERM (Exchange Rate Mechanism)

5. poziom inflacji nie wyższy niż 1,5 punktu procentowego ponad średnią dla tzech

krajów o najniższej inflacji – stabilność cen

W maju 2010 Polska spełnia tylko dwa kryteria konwergencji : kryterium długu publicznego,
kryterium długookresowej stopy procentowej, natomiast nie spełnia kryterium stabilności
cen oraz kryterium kursowego i kryterium fiskalnego

Kraje które w 2009 roku spełnią kryteria z Maastricht

Kraje które w 2012 roku spełnią kryteria z Maastricht

Korzyści i koszty przystąpienia do UG i W w świetle literatury

Okres

Korzyści

Koszty

Krótki okres

1. Zanik kosztów wymiany walut,
tańsza obsługa obrotu
gospodarczego, ruchu turystycznego
, migracji ludności
2. Zanik ryzyka kursowego w
stosunkach gospodarczych między
krajami Unii monetarnej
3. Zmniejszenie wielkości
niezbędnych do obsługi obrotów z
zagranicą rezerw walutowych.

1. Wzrost bezrobocia w wyniku
szoków asymetrycznych popytowych
i podażowych
2. Wzrost inflacji w wyniku szoków
asymetrycznych podażowych
3. obniżenie tempa wzrostu PKB
4. Koszty dostosowania
przedsiębiorstw po wprowadzeniu
jednolitej waluty
5. przejściowy wzrost poziomu cen
po wprowadzeniu jednolitej waluty
w wyniku tzw. zaokrągleń

Średni i długi

okres

1. Wzrost poziomu realnego PKB w
wyniku zanikania w obrotach między
krajami unii niepewności w
odniesieniu do cen, poprzez
poszerzenie rynku zbytu i efekty
ekonomii skali
2. Stabilność cen (wzrost sektora
dóbr niewymienialnych w
gospodarce krajów Unii powinien
spowodować, że wahania kursu
płynnego jednolitej waluty wobec
walut krajów trzecich znacznie
mniejszym stopniu będą wpływać na
kształtowanie się poziomu cen)
3. Większa przejrzystość cen o
transakcji
4. Niski poziom inflacji
5. Niski poziom stóp procentowych

Koszty związane z dostosowaniem
gospodarek do kryteriów
optymalnego obszaru walutowego.

Długotrwałe obniżenie tempa
wzrostu gospodarczego oraz
obniżenie poziomu dobrobytu w
wyniku zastosowania i utrzymania
restrykcyjnej polityki fiskalnej w
odpowiedzi na wzrost inflacji.

Utrzymanie się wyższego poziomu
inflacji w wyniku szoków
podażowych.

Polska podpisując Traktat Akcesyjny do UE 16.04.2003 zobowiązała się do wprowadzenia
euro. Wielu ekonomistów uważa, że im szybciej tym lepiej.

Wg L. Balcerowicza:



będzie to mobilizacja rządów do zakończenia reform strukturalnych w celu spełnienia
kryteriów z Maastricht,



członkostwo w strefie euro daje znaczące korzyści prowadzące do wzrostu
gospodarczego. Wówczas bowiem wzrasta dyscyplina fiskalna, zostaje
wyeliminowane ryzyko kursowe i koszty zabezpieczenia się przed nim, występuje
redukcja kosztów transakcyjnych i kosztów informacji w wymianie z zagranicą praz

obniżają się długoterminowe stopy procentowe. Prowadzi to do zmniejszenia
kosztów produkcji.

Dotychczasowe koszty pozostawania poza strefą euro

1. wyższe stopy %
2. koszty transakcyjne zamiany waluty
3. większe zmiany kursu
4. większe ryzyko kursowe
5. Niższy poziom inwestycji

Efekt Balassy – Samuelsona

Szybki wzrost wydajności -> wzrost płac w tych branżach -> wzrost płac w całej gospodarce ->
aprecjacja realnego i nominalnego kursu walutowego -> wzrost cen

Zagrożenia – skutki dotychczasowe

1. Rozbieżność wzrostu gospodarczego między krajami strefy euro
2. Wzrost deficytu = wzrostu emisji obligacji
3. Pogorszenie się konkurencyjności cenowej (spadek wydajności)
4. Inflacja – efekty Ballasy- Samuelsona i bańki spekulacyjnej

Koszty zamiany pieniądza



utrata własnej polityki monetarnej (nieskuteczna autonomiczna polityka pieniężna)



konieczność zgromadzenia rezerwy walutowej



koszt wniesienia opłat



koszty samej operacji wprowadzenie euro (ok. 1% PKB)



koszt psychologiczny – funkcjonowanie podwójnego obiegu pieniądza ( 1 – 6
miesięcy)

Przeciętny poziom cen dóbr i usług wchodzących w skład PKB w Polsce

Wpływ Euro na gospodarkę

Doświadczenia państw strefy EURO (konsument)

Korzyści dla konsumentów



ograniczenie strat czasu na wymianę



przejrzystość cen



porównywalność cen



tańsze kredyty

Koszty dla konsumentów



wzrost cen usług niewymienialnych w skali międzynarodowej



wzrost cen poprzez zawyżanie

Doświadczenia państw strefy EURO (producent)

Skutki negatywne dla producenta



spadek marży i opłacalności działalności – wzrost konkurencji na rynku

Skutki pozytywne dla producentów



restrukturyzacja organizacyjno-własnościowa firm poprzez koncentrację, integrację,
konsolidację, i dywersyfikację



wzrost konkurencyjności



wzrost skali produkcji



obniżka kosztów produkcji



zwiększenie specjalizacji



wzrost akumulacji kapitału

Doświadczenia innych krajów

Efekty w ocenie MFW i raportu NBP

Kierunki (kanały) oddziaływania euro na gospodarkę

1. wzrost o kilka lub kilkadziesiąt % wymiany handlowej poprzez :



zniesienie ryzyka zamiany kursu walutowego



eliminacja kosztów transakcyjnych m.in. prowizje banku



koszty obsługi rachunków walutowych



zmniejszenie czasu rozliczeń miedzy firmami



wzrost efektywności w skali mikro

2. wzrost inwestycji (ok. 1 punkt % rocznie)



obniżka stóp % kredytów



większa dostępność kredytów



napływ większego rozmiaru BIZ



wzrost gospodarczy (ok. 1 pkt. PKB rocznie)



wzrost zatrudnienia i konsekwencji długoterminowych (przez 5-20 lat)

3. Większa wiarygodność kraju poprzez :



większą elastyczność gospodarki



stabilny kurs waluty zmniejsza niepewność do kosztów i zysków w przyszłości



lepszą pozycję kraju w rankingach

4. wzrost przejrzystości cenowej w krajach UE powoduje:



zwiększenie konkurencyjności gospodarki



stabilizuje ceny

Brak konwergencji realnej Polski i krajów strefy Euro wynika z:

a) Różnic strukturalnych gospodarki
b) różnic struktury produkcji
c) struktury konsumpcji
d) handlu zagranicznego
e) poziomu wydajności
f) poziomu PKB per capita

Cechy charakterystyczne Polskiej gospodarki:

1. W produkcji dominuje dział I, a nie III (usługowy)
2. Duży jest udział dóbr podstawowych w strukturze konsumpcji, co w przypadku wahań

popytu może mieć większy wpływ na rynek pracy

3. Eksport produktów jest wysoce zdywersyfikowany, duży jest udział handlu

międzygałęziowego w handlu zagranicznym

4. Szybki wzrost wydajności w branżach, których wyroby są przedmiotem handlu

zagranicznego, mogą generować wzrost płac i inflacji

Bariery wzrostu efektywności w polskiej gospodarce:

1. Infrastrukturalne, głównie techniczne i ochrony środowiska naturalnego
2. Biurokratyczne, etatystyczne
3. Powolne zmiany strukturalne gospodarki (duże różnice w stosunku do krajów strefy

Euro)

4. Mała mobilność usług, kapitału i siły roboczej
5. Spadek wartości złotego w Polsce to obniżenie :



Siły nabywczej dochodów ludności



Wzrost cen dóbr z importu



Mniejsza konsumpcja



Większe bezrobocie



Mniejszy wzrost gospodarczy

6. Zmniejszenie deprecjacji złotego wymaga decyzji o wejściu do ERM II (wiarygodność)

oraz dyscypliny budżetowej

7. Warunki niezbędne w Polsce przed przyjęciem euro:



kryteria z Maastricht muszą być spełnione



brak zmiany kryteriów z Maastricht przez UE, które nie przystają do gospodarek
wchodzących z Europy Środkowo-Wschodniej
uelastycznienie rynków pracy (płace, zatrudnienie, stopa aktywizacji)



reforma systemu fiskalnego (uelastycznia, zmniejszyć wydatki sztywne, dyscyplina
fiskalna i budżetowa) reforma finansów publicznych



reforma strukturalna dla synchronizacji cykli koniunkturalnych z innymi krajami



zachowanie w okresie konwergencji płynnego kursu walutowego (nie należy
wprowadzać stałego kursu do euro) jak kraje z BFTA



zwiększanie inwestycji w nowe technologie i kapitał ludzki



zrównoważony budżet



kontrola poziomu zadłużenia



bezinflacyjny wzrost gospodarczy



zwiększenie mobilności usług, kapitału, towarów i siły roboczej

Charakterystyka badań:

1. zbiorowość 446 studentów z 5 uczelni w Poznaniu
2. respondenci starszych lat studiów podyplomowych i doktoranckich
3. cel badań: wyznaczenie kierunków niezbędnej polityki informacyjnej oraz

edukacyjnej społeczeństwa

4. metoda: ankietowa
5. zbiorowość: 15 MSP
6. metoda: ankietowa on-line, 22 pytania dotyczące 3 problemów:

 czy korzyści długoterminowe przewyższają koszty wprowadzenie euro i jaki

jest stan niepewności co do skutków dla ankietowanych (3 pytania)

 ocena skutków pozytywnych ( 11 pytań )
 ocena skutków negatywnych ( 8 pytań )

Wnioski końcowe

1. Mniejsze koszty ponosimy przystępując do UGiW niż pozostając poza strefą euro w

okresie

2. Istnieją opóźnienia w stosowaniach strefy realnej i instytucjonalnej Polski
3. Brak zdecydowanej i objaśnionej strategii wejścia Polski do strefy euro przekłada się

na dużą niepewność młodzieży akademickiej co do skutków tego procesu

4. Oczekiwania studentów związane z wprowadzeniem euro świadczą o zaufaniu i

przekonaniu, że jest to droga do poprawy dobrobytu

5. W niezbędnej strategii wejścia Polski do strefy euro przygotowanej przez specjalistów

należy uwzględnić szeroki zakres komunikacji społecznej i stosowane w niej
efektywne instrumenty

6. W programach edukacyjnych warto byłoby wprowadzić spotkania seminaryjne lub

eksperckie o charakterze interaktywnym, uwzględniające problematykę euro. Na
takie formy pracy można uzyskać wsparcie z funduszy UE

7. Przewaga konkurencyjna MSP obecnie maleje, wejście Polski do strefy euro stanowi

nowe wyzwania i szanse jej wzmocnienia

8. Utrzymanie pozycji konkurencyjnej poprzez wzrost jakości i obniżkę kosztów jest

możliwe tylko poprzez wzrost zewnętrzny w celu podniesienie efektywności

Problemy z produkcją euro

1. 5 mld monet – 21 tys. ton
2. wielkość – duży kraj
3. składowanie
4. dystrybucja do centrów dystrybucji NBP, banków i sklepów

Banknoty i monety

Jaki będzie na rewersie polskiego EURO (monet) : Orła Białego, Jana Pawła II, znak
„Solidarności”

Koszty dostosowywania firm do wprowadzenia euro:

Zmiana, modernizacja systemów informatycznych:

a) księgowania
b) fakturowania
c) szkolenia personelu
d) wymiana kas fiskalnych
e) zmiana strategii marketingowych

Stan obecny



w sprawie Euro brak jest politycznego zrozumienia. Stanowisko rządu mało stabilne



wejście do ERM II wymaga zmiany Konstytucji



referendum (1 pytanie) nie jest dobrym pomysłem (koszty)



trwała debata na ten temat, ale cyklicznie



jest Biuro Integracji ze strefą EURO NBP



brak jest narodowego planu przyjęcia EURO



realna szansa wejścia Polski do strefy EURO występuje przy wzroście gospodarczym
powyżej 3,8%. W sytuacji tempa wzrostu pogorszy się saldo budżetu i deficyt
finansów oraz stopa podatków wzroście

Ranking konkurencyjności za 2009 rok

Kraj

Punkty

Miejsce ‘08

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Singapur
Hong Kong
USA
Szwajcaria
Austria
Szwecja
Kanada
Tajwan
Norwegia
Malezja

100,0
99,4
99,1
96,1
92,2
90,9
90,5
90,4
90,0
87,2

3
2
1
4
7
6
8
23
11
18

32

Polska

64,5

44

Plany Ministerstwa Finansów:

 Polska w strefie euro 2015 roku
 jeśli reformy zapewnią 5% wzrostu gospodarczego to 3% deficytu budżetu

osiągniemy w latach 2012-2013

Dług publiczny krajów na świecie

Droga Polski do EURO

 2004 – pierwszy raport NBP o korzyściach i kosztach przyjęcia EURO
 2008 – drugi raport NBP o korzyściach i kosztach przyjęcia EURO
 2009 – konsultacje z EBC i Komisją Europejską (NBO i Ministerstwo Finansów ) trwały

ok. 2 miesięcy i zaprzestano.

Mapa wejścia polski do unii walutowej

nie mogłam się rozczytać

Opinie ekonomistów:

 Wejście Polski do ERM II (mechanizm kursowy – stworzony przez traktat

amsterdamski 1997r.,( wąż walutowy, przedsionek) przed zmianą konstytucji dla
przyjęcia euro może oznacza ryzyko ataków spekulacyjnych na złoto

 W Słowacji silne osłabienie korony po wejściu do ERM II zmusiła 3-krotniw Bank

Słowacji do jej obrony. Musi być konstytucyjna większość w Sejmie

 Waluta Słowacka w ERM II umocniła się o 25%
 Na przyjęcie kraju do mechanizmu kursu ERM II zgodę musi wydać cała strefa euro

(Ministrowie finansów, prezesi banków). To może trwać kilka miesięcy

Polska w drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej

nie mogłam się doczytać

Wykład Ekonomia Integracji Europejskiej, .06.12.2013r

Instytucje główne:



Rada Europejska- charakter polityczny



Rada Unii Europejskiej- reprezentuje poszczególne państwa członkowskie



Parlament Europejski- reprezentuje obywateli UE i jest bezpośrednio przez nich
wybierany



Komisja Europejska- pilnuje interesów Unii jako całości



Europejski Trybunał Sprawiedliwości



Europejski Trybunał Obrachunkowy

Instytucje pomocnicze:



Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny- reprezentuje społeczeństwo
obywatelskie, pracowników i pracodawców



Komitet Regionów- reprezentuje władze regionalne i lokalne



Europejski Bank Centralny- odpowiada za europejską politykę monetarną



Europejki bank Inwestycyjny- finansuje projekty inwestycyjne UE



Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich- chroni obywateli o organizuje UE przed
przypadkami złego zarządzania



Wyspecjalizowane agencje realizujące zadania techniczne i naukowe

Rada Europejska:



Skład: szefowie rządów państw członkowskich oraz przewodniczący Komisji
Europejskiej



Spotkania odbywają się co najmniej 2 razy w roku w Brukseli



Rada nadaje Unii impulsy do jej rozwoju i określa główne wytyczne polityki (charakter
polityczny)



Decyzje nie są podejmowane w drodze głosowania, ale w negocjacjach i dochodzeniu
do kompromisu i konsensusu

Rada Unii Europejskiej:



Powstała wraz z EWG w 1957 roku. Jest głownym organem decyzyjnym i
legislacyjnym reprezentującą interesy państw członkowskich na szczeblu Wspólnoty.



W jej skład wchodzą przedstawiciele państw członkowskich na szczeblu
ministerialnym. Spotkaniom przewodniczy państwo kierujące w danym półroczu
(prezydencja zmieniająca się co 6 miesięcy). Skład zmienia się w zależności
przedmiotu obrad.



COREPER- Komitet Stałych Przedstawicieli



Funkcje:
- uchwala europejskie aktywna prawne,
-koordynuje ogólną politykę gospodarczą,

-zawiera umowy międzynarodowe,
- zatwierdza budżet UE,
-Określa kierunki Wspólnoty Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa,
-Koordynuje współprace krajowych sądów i policji w sprawach kryminalnych

Parlament Europejski:



Siedzibą Parlamentu jest Strasburg i Bruksela, gdzie raz w miesiącu odbywają się
tygodniowe sesje parlamentarne,



732 Parlamentarzystów w tym 54 z Polski. Miejsca w Sali plenarnej przydzielane są w
zależności od przynależności do grupy politycznej, a nie delegacji narodowej.
Przewodniczącym PE jest Martin Schulz



Parlament może powołać podkomisję, komisje tymczasowe lub dochodzeniowe, jeśli
istnieje konieczność rozwiązywana specyficznych problemów.

Uprawnienia Parlamentu Europejskiego:



Uprawnienie ustawodawcze- wyrażanie opinii w sprawie projektów aktów prawnych,
zatwierdzanie wniosków w sprawie UE, udzielanie zgodny lub odrzucanie propozycji
Komisji Europejskiej



Uprawnienia kontrolne- prawo zgłaszania zapytań do Komisji Europejskiej, zgłaszania
wotum nieufności wobec Komisji, mianowani rzecznika praw Obywatelskich



Uprawnienia Budżetowe- prawo zgłaszania poprawek do projektu budżetu,
zatwierdzanie bądź odrzucanie budżetu, decydowanie w sprawie nieobligatoryjnych
wydatków budżetowych

Komisja Europejska:



Inicjatywa- prawo zgłaszania projektów aktów prawnych do rady UE i Parlamentu
Europejskiego



Uprawnienia wykonawcze do decyzji Rady UE. Uchwalanie przepisów wykonawczych
do obowiązujących aktów prawnych



Nadzór nad stosowaniem prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie, w tym
możliwość wytoczenia procesu przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości



Kontakty- reprezentowanie UE wobec państw trzecich i organizacji
międzynarodowych, w tym negocjowanie umów

Komisja Europejska:



24 komisarzy + przewodniczący: Jose Manuel Barroso



Z polski : Janusz Lewandowski



Dyrektor Generalny



Służba Cywilna UE

Europejski Trybunał Sprawiedliwości:



Istnieje od początku działań wspólnot



25 sędziów i rzecznicy generalni



Zadania: kontrola stosowania prawa wspólnotowego, wykładania prawa, koordynacja
rozwoju prawa wspólnotowego



Procedury przed ETS: niewywiązywanie się państwa ze zobowiązań (najczęściej
Francja, Włochy, Belgia, Grecja, najrzadziej- Wielka Brytania i Dania), postępowanie o
unieważnienie aktu wspólnotowego, postępowanie o zaniechanie wydania aktu
prawnego, procedura odszkodowawcza za delikaty Wspólnoty (odszkodowania)

Europejski Trybunał Obrachunkowy:



Istnieje od 1977roku



25 członków mianowanych przez radę



Prowadzi audyt księgowy wspólnot oraz kontroluje państwa członkowskie



Wydaje opinie i raporty z własnej inicjatywy

Komitet Społeczno-Ekonomiczny:



Funkcjonuje od 1958 roku



Ma kompetencje doradcze i opiniodawcze



Składa się z 350 przedstawicieli producentów, rolników, pracodawców, pracowników,
handlowców



Członkowskie KSE są nominowani przez Radę na 4 lata



Jest obowiązkowo konsultowany w sprawach: swobody przepływu siły roboczej,
zakładania przedsiębiorstw, komunikacji i transportu, kształcenia, ochrony zdrowia,
sieci transeuropejskich, polityki regionalnej

Komitet Regionów:



Powołany w Traktacie z Masstricht (1992)



Pełni funkcje opiniodawcze i doradcze



Członkowie są powołaniu przez Radę



350 przedstawicieli pochodzących z władz regionalnych i lokalnych



Konsultowany obowiązkowo w prawach: kształcenie, kultura zawodowa, zdrowie,
sieci transeuropejskie, polityka regionalna

Europejski Bank Centralny:



Siedziba: Frankfurt nad menem,



Istnieje od 1998 roku



Obecnym prezesem jest Mario Draghi- Włoch



EBC zarządza rezerwami walutowymi 17 państw członkowskich, ustala poziom stóp
procentowych w strefie euro, przeprowadza operacje dewizowe i dba o sprawne
działanie systemów płatniczych, decyduje o emisji banknotów euro, pełni funkcje
doradcze (może wyrażać opinie UE i organów narodowych w kwestiach należących
do zakresu jego kompetencji)



EBC ma być niezależny od jakichkolwiek wpływów politycznych

Bilans płatniczy- to zestawienie wszystkich transakcji zewnętrznych danego kraju w
określonym czasie, zwyczajowo w ciągu roku. Obejmuje: obroty towarowe, obroty usług,
przepływ kapitału.

Transakcje eksportowe- oznaczają popyt na rynkach międzynarodowych na walutę danego
kraju, natomiast transakcje importowe są równoznaczne z podażą danej waluty na rynkach
światowych.

1. Bilans płatniczy- sporządza Bank Centralny danego kraju zgodnie z zaleceniami MFW i

jego metodologii na koniec roku. Występują też bilanse cząstkowe poszczególnych
obszarów, ugrupowań zintegrowanych lub z 1 państwem.

2. Jest on formalnie zawsze wyrównywany, ale nie musi oznaczać zrównoważenia.

Bilans płatniczy zrównoważony występuje wówczas, gdy transakcje autonomiczne
równoważą się i nie występują transakcje wyrównawcze (sfinansowanie deficytu).

3. Deficyt bilansu płatniczego występuje wtedy gdy transakcje autonomiczne wykazują

saldo ujemne, a nadwyżka wtedy gdy wykazują one saldo dodatnie.

4. Wyróżnia się ponadto równowagę: rzeczywistą- bez interwencji państwa, pozorną –

gdy równowaga transakcji autonomicznych jest osiągana wskutek restrykcyjnej
polityki ekonomicznej.

5. Transakcje autonomiczne- dokonywane są przez różne podmioty gospodarcze

wyłącznie z motywów ekonomicznych.
Bilans obrotów wyrównawczych obejmuje główne zmiany stanu oficjalnych rezerw
danego kraju w walutach wymiennych i złocie oraz kredyty np. z MFW.

6. Na rynku walutowych deficyt bilansu płatniczego oznacza nadwyżkę podaż waluty

krajowej i nacisk na jej deprecjację (opłacalny eksport)
Nadwyżka bilansu płatniczego prowadzi do powstania nadwyżki popytu na walute
krajową i presję na ego aprecjację (opłacalny import)
Aby nie dopuścić do zmian kursu państwo interweniuje, likwiduje nierównowagę i
pojawia się pozycja r-k rezerw oficjalnych (transakcje wyrównywacze).
Ma to miejsce w systemie stałego kursu walutowego.

7. Najważniejszą pozycje w bilansie obrotów usługami stanowią płatności z tytułu

świadczenia usług transportowych, spedycyjnych i logistycznych. Istotne znaczenie
mają również usługi turystyczne, ubezpieczeniowe, finansowe, prawne oraz
konsultingowe.

8. Bilans dochodów i wydatków dotyczy: inwestycji zagranicznych (BIZ)- dywidendy,

zyski od obligacji i akcji, od kredytów udzielanych i otrzymywanych.

9. Rachunek kapitałowy- obejmuje transakcje krótko i długoterminowe. Jest to

zestawienie zagranicznych inwestycji w danym kraju i jego inwestycji za granicą (m.in.
zakup majątku, budynków, ziemi, akcji, obligacji).

10. Bilans płatniczy- jest wskaźnikiem sytuacji gospodarczej i dynamiki wzrostu. Między

nimi występuje sprzężenie zwrotne. Jego stan determinuje rozwój kraju w przyszłości.
Znaczenie bilansu płatniczego jest tym większe, im bardziej dana gospodarka jest
otwarta, gdyż więcej warunków go kształtuje.
Z bilansem płatniczym związany ściśle jest kurs walutowy (KW).
Obecnie kurs walutowy jest wynikiem relacji podaży do popytu na waluty obce.
Relacja ta odzwierciedla stan bilansu płatniczego.

Międzynarodowe systemu walutowe- rozliczenia międzynarodowe dokonywane są poprzez
wzajemną wymienialność waluty krajowej na podstawie przyjętego międzynarodowego
systemu walutowego. Relacje wymienne określają kursy walutowe, które są cenami waluty
obcej wyrażone w pieniądzu krajowym. Obecnie stosuje się system zmiennego kursu
walutowego.

System kursów walutowych:



Od II połowy XIX w d lat 30-tych XX wieku – system stałego kursu walutowego był
oparty na złocie



Od lat 30-tych wprowadzono system stałego kursu walutowego na bazie dolara USA-
do lat siedemdziesiątych



Obecnie występuje system zmiennego kursu walutowego jako odzwierciedlenie
relacji podaży do popytu na waluty w 2 odmianach:
- bez interwencji banku centralnego na rynku walutowym
-z interwencją banku centralnego na rynku walutowym

Determinanty kształtowania kursu płatniczego:

Wewnętrzne:



Aktualny poziom, struktura produkcji,



Zasoby naturalne,



Zasoby siły roboczej



Sytuacja polityczno-społeczna



Innowacyjność i mobilność gospodarki



Skuteczność polityki gospodarczej

Zewnętrzne:



Poziom i kompletność (spójność) innych gospodarek krajowych



Aktualne trendy i tendencje w gospodarce światowej



Istnienie umów i porozumień WTO



Oddziaływanie innych podmiotów w ramach np. MFW.

Wykład Ekonomika Integracji Europejskiej, 17.01.2014.

Temat: Wybrane Problemy Polityki UE

Unia Europejska:



Dla realizacji celów polityki regionalnej UE wprowadzono Uniwersalny podział na 5
obszarów typu NUTS+0 dla kraju (terytorialne jednostki statystyczne)



Sa to jednostki przestrzenne wykorzystywane dla celów statystycznych EUROSTAT,
wdrażania polityki regionalnej oraz analizy i monitorowania problemów regionalnych



Mają układ hierarchiczny i nakładający się na siebie



Obowiązkowe jest wyróżnienie NUTS 1,2 i 3, a 4 i 5 jest dobrowolne



Najważniejsza dla polityki regionalnej jest NUTS 2 (ok. 13,5 tys. Km2 i 2 mln ludności)



Na tym poziomie określane są jednostki kwalifikujące się do pomocy w ramach celu
1, 2 i 3.



Podział terytorialny na jednostki NUTS pokrywa się z podziałami administracyjnymi
wszystkich państw i nie jest jednolity i trwały.



Poziom 1,2, i 3 stanowią szczeble regionalne

Polska:



NUTS 1 dotyczy 6 makroregionów (zgrupowanych województw, np. region północno-
zachodni tworzą woj. Wielkopolskie, zachodniopomorskie i lubuskie)



NUTS 2- 16 województw



NUTS 3- 66 podregion utworzone z grupowania powiatów oraz miasta na prawach
powiatów



NUTS 4- obejmuje powiaty i miasta (379)



NUTS 5- gminy, gminy miejskie na prawach powiatu oraz dzielnice Warszawy (18)-
razem 2479.

Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej:

Definicja:



Wspólna polityka rolna (WRP)- wszystkie przedsięwzięcia sektora rolnego,
podejmowane przez UE dla wypełnienia postanowień zapisanych w Traktacie o
funkcjonowaniu UE. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz
ogrodnictwo.



Powstała jako pierwsza wspólna polityka Wspólnoty Europejskiej



Cele WPR zostały określone w Traktacie Rzymskim i później ich nie zmieniano.

Cel WPR – ewoluował:



Pierwotnym celem WPR było zapewnienie Europie samowystarczalności w zakresie
zaopatrzenia w żywność



WPR przetrwała bez większych zmian do 1992 roku, kiedy to w kontekście trudnych
negocjacji Rundy Urugwajskiej GATT, irlandzki komisarz MacSharry przeforsował
pierwsze reformy dotyczące nadwyżek produkcji i kosztów ich zagospodarowania



Od tej pory zaczęto odstępować od subwencjonowania produkcji rolnej na rzecz
bezpośrednich opłat wyrównawczych do dochodów rolników.

Priorytet WPR:



Priorytetem nie było już wyżywienie Europy, lecz zachowanie społecznej struktury
wsi i ochrony środowiska



Dotychczasowy, kosztowny system interwencji hamował bowiem możliwość
liberalizacji handlu międzynarodowego (GATTA), utożsamiających WPR z górami
masła, jeziorami wina i niszczeniem płodów rolnych w celu utrzymywania wysokich
cen.

Cel WPR:



Aktualnie wspólny runek oznacza, ż zostają zniesione ograniczenia w handlu
produktami gleby, lasu i morza wewnątrz UE.



Obowiązuje zakaz stosowania barier taryfowych (ceł) i parataryfowych (np.
subwencje) utrudniających swobodny przepływ towarów rolnych pomiędzy krajami
członkowskimi, przy zachowaniu obowiązku spełniania wybranych norm w zakresie
bezpieczeństwa żywnościowego (barier pozataryfowe).



Funkcjonują wspólne ceny, stałe kursy walutowe w obrotach towarami rolnymi,
nastąpiła harmonizacja przepisów administracyjnych, fitosanitarnych,
weterynaryjnych i ochrony zdrowia.



Częścią składową WPR jest Polityka Strukturalna.



Równocześnie WPR realizuje silną politykę protekcyjną w stosunku do towarów
rolnych spoza Unii.

Podstawowe założenie polityki rolnej:



Podstawową jednostką produkcyjną w rolnictwie jest gospodarstwo rodzinne,



Rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarki unijnej, które ma zapewnić
samowystarczalność UE w zakresie produktów rolnych,



Polityka rolna wymaga osobnych regulacji prawnych.

Waga problemu:



Obszary wiejskie stanowią 91% powierzchni UE-27,



Są zamieszkałe przez ponad 56% jej obywateli



Ludność utrzymująca się z rolnictwa wynosi w UE 4,7%,



Udział sektora rolnego w tworzeniu PKB UE wynosi 1,7%



Udział WPR w budżecie UE w I 2007-13 wynosił 42%



Chorwacja jako 28 kraj UE (mały, górzysty) nie zmieniała istotnej tej statystyki.

Podstawowe zasady WPR:



Zasada jednolitego rynku (swobodny przepływ produktów rolnych między państwami
członkowskimi)



Zasada preferencji UE (preferencja towarów UE).



Zasada finansowej solidności ( koszty finansowania ponoszą wszystkie państwa
członkowskie). Zasada ta jest realizowana za pośrednictwem Europejskiego Funduszu
Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (poprzednio: Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej).

Osiągnięciu celów WPR mają służyć:



Regulacja poszczególnych rynków rolnych



Wsparcie finansowe dochodów rolników



Współfinansowanie projektów inwestycyjnych i modernizacyjnych w rolnictwie i na
obszarach wiejskich,



System składowania i sprzedaży towarów rolnych,



Wspólne techniki stabilizacji eksportu lub importu towarów.

Mechanizmy stabilizacji:



Interwencja na rynku wewnętrznym i ochrona zewnętrzna obejmująca: zboża, cukier,
oliwę, masło, mleko w proszku, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i warzywa.



Ochrona zewnętrzna bez interwencji wewnętrznej, obejmująca: rzepka, jaja, drób,
wino, chmiel, kwiaty.



Refundacje eksportowe w formie subsydiów jako rekompensata dla różnicy między
wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi na rynkach światowych,
obejmują : zboża, cukier, produkty mleczne, wołowinę, wieprzowinę, świeże owoce i
warzywa.



Refundacje produkcyjne w formie subsydiów (rekompensata dla różnicy pomiędzy
wyższymi cenami na rynkach wewnętrznych a niższymi cenami surowców
importowanych), obejmują: zboża i cukier.

Rozwój WPR:



1957-1962 – prace nad sprecyzowaniem regulacji



1958- przyjęcie zasad regulujących WPR



Lata 60. – „złoty okres” WPR



1962-1968 – okres wprowadzania CAP ( Common Agricultural Policy) w życie



1969-1975 – początek kryzysu WPR i pierwsze projekty reform



Lata 70-80- kryzys- nadwyżki produkcyjne



2000- wprowadzanie w życie dokumentu Agenda 2000 radykalnie reformującego
CAP.

Po 2000r. nastąpiło:



Zaproponowanie zmian wydatków na politykę rolną. Obejmowały one:
- obniżkę wydatków na interwencje rynkowe i subsydia eksportowe,
- wzrost płatności kompensacyjnych,
- wzrost dodatków na ochronę środowiska, zalesienie i wcześniejsze emerytury,
- fundusze przedakcesyjne dla państw kandydujących,

System Jednolitej Płatności (SJP)

Reforma Fischlera- szczyt w Luksemburgu 2003- realizacja od 2005:



Oddzielenie płatności od wielkości produkcji rolnej, na rzecz jednolitej płatności na
gospodarstwo lub region,



Płatność przypisana do powierzchni upraw z lat 2000-2002,



Odłogowanie (10%),



Możliwa jednolita płatność regionalna,



Zasada wzajemnej zgodności:
- dobra kultura rolna gruntów,
- bezpieczeństwo żywności,
-Ochrona środowiska,
- zdrowotność ludzi, zwierząt i roślin,
- dobrostan zwierząt.



Dalsza redukcja cen interwencyjnych na korzyść płatność bezpośrednich,



Zmniejszenie płatności dla największych gospodarstw (modulacja) na korzyść rozwoju
wsi,



Mechanizm dyscypliny wydatków (dot. Budżetu- 43mld euro- zamrożenie na lata
2007-20013)

Przykłady działań:



Mleko:
-limitowanie produkcji tzw. Kwota mleczna
-cena gwarantowana
-dopłata bezpośrednia



Zboża:
-cena gwarantowana,
-dopłata bezpośrednia ( dla zarejestrowanych w systemie IACS),
- opłaty za odłogowanie ziemi



Bydło mięsne:
-cena gwarantowana,
-premia od każdej sztuki



Trzoda chlewna:
-dopłata do eksportu,
-skup interwencyjny



Warzywa i owoce:
- wsparcie dla grup producentów

-określenie norm



Zalesianie:
-zwrot kosztów

Problemy:



Wysokie koszty (dochodzące do 60% budżetu UE),



Subsydiowanie eksportu rodzi konflikty z krajami trzecimi



Niewystarczająca ochrona środowiska (dopłaty  większa produkcja  degradacja
środowiska)



Z powodu zamknięcia UE, na import spoza Unii, o wiele wyższe ceny żywności niż w
przypadku sprowadzania jej np. z Afryki



Olbrzymia biurokracja



Odgórne sterowanie cenami



Odmowa ujawnia listy beneficjentów dopłat bezpośrednich w niektórych krajach.



Z powodu ograniczeń (kwot) nałożonych na produkcję cukru Unia Europejska z
eksportera stała się jego importerem – w 2012 roku wytwarzała cukier pokrywający
jedynie 80% regionalnego zapotrzebowania. Równocześnie utrzymywane są wysokie
cła importowe, co skutkowało wzrostem cen cukru w Polsce o ponad 60%



25 października 2007 Parlament Europejski wydał rezolucję, w której zaapelował do
władz Unii Europejskiej o częściowe ograniczenia regulacji WPR w związku z
wzrostem cen żywności oraz ryzykiem niedoborów żywności.



26 marca 2009 Parlamentu Europejski (PE) zwrócił się do rządów, by monitorowały
ceny rynkowe produktów spożywczych.



Według PE konsumenci płacą pięciokrotne więcej niż otrzymuje przy sprzedaży
rolnika lub hodowca.



Europejski Fundusz Rolnych na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich stanowi
instrument wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej.

Dyskusja dotyczy:



Nadwyżek produkcji,



Kwotowania (limity produkcji)



Cen interwencyjnych na rynku



Dopłat bezpośrednich (obszarowe, do pogłowia)



Subsydiów eksportowych



Dopłat do przechowania prywatnych zapasów



Ceł do importu produktów

Temat: Polityka Regionalna Unii Europejskiej

Polityka Regionalna UE:



Ma cechy polityki ponadregionalnej, której głównym celem jest zwiększenie spójności
ekonomicznej i społecznej oraz terytorialnej UE



Jej podstawą jest idea solidarności realizowana poprzez pomoc słabej rozwiniętym
regionom i sektorom gospodarek państw członkowskich. Dąży ona do zmniejszenia
różnic w poziomie rozwoju i w poziomie życia w regionach UE



Cel polityki regionalnej został zapisany w Traktacie Rzymskim, Traktacie o UE i
Traktacie z Masstricht, który powołał Komitet Regionów jako organ doradczy UE i
Komisji

Pierwszy fundusz 1975r.:



Wspierający rozwój słabo rozwiniętych regionów UE powstał jako Europejski Fundusz
Rozwoju Regionalnego w ramach EWG na mocy umowy z Wielką Brytanią w trakcie
jej negocjacji o członkostwo w EWG.



Z jego środków finansowych było wyrównywanie ekonomicznie ubogich regionów
UE (m.in. Wielkiej Brytanii i Irlandii)



W roku 1986 połączono EFRR z innymi instrumentami, np. istniejącymi już od lat 60-
XX wieku Europejskim Funduszem Społecznym we wspólną politykę regionalną.

Polityka regionalna UE:



To istotny element polityki strukturalnej



Wydatki przeznaczone sa na dofinansowanie dziedzin, w których występuje deficyt
środków.



Przyjęto, że część wydatków budżetowych transferowania jest w postaci przepływów
środków na rzecz wsparcia mnie rozwiniętych państw członkowskich lub tylko
samych określonych obszarów położonych na ich terytorium.

Pomoc w ramach Polityki Regionalnej to m.in.:



Wspieranie rozwoju gospodarczego regionów zacofanych ekonomicznie



Restrukturyzację regionów i obszarów przygranicznych



Zwalczanie długotrwałego bezrobocia



Stymulowanie rozwoju regionów wiejskich
Działania UE opierają się n zasadzie subsydiarności (pomocniczości)- uzupełniają
działania lokalne i samorządowe

Fundusze:



W perspektywie finansowej 2000-2006 UE posiadała 4 fundusze strukturalne:

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
2. Europejski Fundusz Społeczny
3. Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa
4. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – sekcja orientacji



Funkcjonował również Fundusz Spójności, ale nie był klasyfikowany jako fundusz
strukturalny

Fundusze strukturalne 2007-2013:



Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego



Europejski Fundusz Społeczny



Działa także Fundusz Spójności, niebędący wprawdzie funduszem strukturalnym, ale
wdrażany w perspektywie finansowej 2007-2013 na zasadach prawie identycznych
jak fundusze strukturalne, w ramach wspólnych z Europejskim Funduszem Rozwoju
Regionalnego programów operacyjnych

Wydatki:



Wydatki na politykę regionalną w cenach bieżących ciągle rosną. Sumą przyznanych
funduszy na ten cel wynosił w 1994-1999 wynosił 170mld euro, na lata 2000-2006
213mld euro, w latach 2007-2013 308mld euro



Należy jednak na uwadze że w ślad za kolejnymi rozszerzeniami UE systematycznie
rośnie liczba beneficjentów polityki spójności

Cel Polityki regionalnej 1988-1992:



Cel 1- wspieranie rozwoju i dostawanie strukturalne regionów słabo rozwiniętych
(zacofanych),



Cel 2- restrukturyzacja regionów, szczególnie przygranicznych lub części regionów,
które są dotknięte upadkiem przemysłu



Cel3 – zwalczanie długotrwałego bezrobocia



Cel 4- pomoc w zatrudnieniu ludziom młodym



Cel 5- reformy Wspólnej Polityki Rolnej
a) Dostosowanie struktur produkcyjnych
b) Wspieranie obszarów rozwoju wiejskich

Cel Polityki regionalnej 1993-1999:



Cel 1,2 i 5 pozostają bez zmian. Cel 3 powstaje po połączeniu Celu 3 i 4 z
poprzedniego okresu programowania



Cel 1- rozwój strukturalne dostosowanie regionów zacofanych



Cel2- konwersja regionów dotkniętych regresją przemysłu



Cel3- zwalczanie długookresowego bezrobocia oraz ułatwianie młodzieży dostępu do
rynku pracy



Cel 4- przystosowanie siły roboczej do zmian w systemie produkcji



Cel 5- wspieranie rozwoju obszarów wiejskich:
a) Wspieranie obszarów rolniczych
b) Ułatwianie rozwoju i dostosowywanie strukturalne obszarów wiejskich



Cel 6- wspieranie regionów z bardzo niską gęstością zaludnienia

Cel Polityki Regionalnej 2000-2006:



Cel 1 – wsparcie regionów zapóźnionych w rozwoju



Cel2- odbudowa terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi i gospodarki



Cel 3- modernizacja rynku pracy

Cel Polityki Regionalnej 2007-2013:



Cel1- konwergencja tj, polepszenie warunków wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
w najsłabiej rozwiniętych państwach i regionach



Cel 2- konkurencyjność regionalna i zatrudnienie



Cel3- europejska współpraca terytorialna

Realizacja celu 1 i 2:



Zwiększenie ilości i jakości inwestycji w kapitał ludzki i rzeczowy, w tym infrastruktury



rozwój innowacyjności i SOW



zwiększenie zdolności adaptacyjnych do zmian gospodarczych i społecznych



ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego



zwiększenie wydajności pracy administracji

Cel 3- Europejska współpraca terytorialna- wspieranie integracji UE poprzez:

1. wzmacnianie współpracy transgranicznej, umacnianie współpracy transnarodowej
2. umacnianie współpracy międzyregionalnej

Do finansowania ad1 kwalifikują się regiony NUTS 3 położone wzdłuż wszystkich
wewnętrznych i zewnętrznych granic lądowych. Polska należy do grupy państw
Morza Bałtyckiego i państw Europy Centralnej. Ad2 obejmuje współprace w ramach
miast i gmin bliźniaczych.

Pomoc dla polski:



Polska otrzymała 19,4% wszystkich funduszy ze względu na wielkość i stopień
rozwoju



EFRR finansuje inwestycyjne produkcyjne tworzące i chroniące miejsca pracy,
zwłaszcza w MSP: infrastrukturalne, wsparcie dla przedsiębiorstw i sieci współpracy,
pomoc techniczna, pomoc na strategie zrównoważone rozwoju i strategie
ograniczające koncentracje problemów ekologicznych, gospodarczych i społecznych.

Zasada spójności:



Komisja i państwa członkowskie zobowiązane są do zachowania spójności działań
przez fundusze strukturalne i fundusz spójności z innymi działaniami np. promującymi
konkurencyjność i tworzenie nowych miejsc pracy



Decyzją z Maasticht (1991) utworzono fundusz spójności, który jest głównym
instrumentem finansowym polityki spójności UE poprzez promowanie trwałego i
zrównoważonego rozwoju.

Definicje polityki społecznej:



Polityka ludnościowa i rodzinna, zatrudnienia, płac, warunków i ochrony pracy,
mieszkaniowa, ochrony zdrowia, edukacyjna, kulturalna, zabezpieczenia społecznego
i opieki społecznej, ochrony środowiska, prewencji i zwalczania zjawisk patologii
społecznej.



Każde państwo samo reguluje poszczególne dziedziny (różne prawa, systemy
ochrony, sposoby finansowania)

Polityka społeczna Unii Europejskiej:



Jej głównym celem jest wyrównywanie i polepszenie warunków życia i pracy
obywateli UE



U podłoża polityki społecznej UE leży założenie, że wszystkie państwa członkowskie
stoją na straży dobra publicznego, poprzez zapewnienie swoim obywatelom bez
względu na rasę, płeć czy wyznania zabezpieczeń społecznych oraz wynagrodzenia za
pracę.



Po raz pierwszy kwestia ta poruszona została w trakcie ustanawiającym EWWiS.
Artykuł 68 Traktatów przewidywał autonomię dla krajów członkowskich w zakresie
poziomu płac z jednoczesną harmonizacją ich poziomu.

Zmiany:



Rola polityki społecznej wzrosła w latach 80. XX w. co było związane z tzw.
Społecznym wymiarem rynku wewnętrznego i znalazło odbicie w Jednolitym Akcie
Europejskim



Kolejną zmianę przyniósł Traktat o Unii Europejskiej, który zobowiązywał wszystkie
państwa członkowskie do podejmowania wspólnych działań dla poprawy warunków

życia i pracy obywateli. Dotyczyło to przede wszystkim zatrudnienia oraz prawa i
warunków pracy.



W ramach polityki społecznej zreformowanej przez traktat z Maastricht istotne stały
się także inne obszary związane z zatrudnieniem m.in.
-ochrona przed wypadkami przy pracy,
- ochrona przed chorobami zawodowymi
-higiena pracy
-prawo do zrzeszania się
-prawo zbiorowych negocjacji między pracodawcami a pracownikami

Karta:



W traktacie z Maastricht przygotowana została i ogłoszona 21 października 1991r. w
Turynie Europejska Karta Społeczna, której sygnatariuszami byli członkowie rady
Europejskiej.



Karta gwarantowała 19 podstawowych praw m.in.:

a) Prawo do pracy
b) Prawo do godnych warunków życia
c) Prawo do bezpieczeństwa i higieny pracy
d) Prawo do godnego wynagrodzenia
e) Prawo do organizowania się
f) Prawo do ochrony dzieci i młodzieży



Istotnym elementem polityki społecznej stał się swobodny przepływ pracowników
wewnątrz UE i swoboda zakładania przedsiębiorstw na terenie Unii.



W ten sposób zrealizowano zadania wynikające z Traktatów rzymskich dla
urzeczywistnienia spójności ekonomicznej i społecznej przez redukcję różnic w
rozwoju regionów przy zastosowaniu funduszy strukturalnych UE



Organem polityki społecznej UE został Komitet ds. Ochrony Społecznej który został
decyzją Rady Europejskiej 4 czerwca 1999r.



Działania polityki społecznej UE polegają na koordynacji i harmonizacji, a nie
ujednolicaniu polityki poszczególnych krajów.

Obecne cele polityki społecznej (dotyczące głównie pracobiorców):



Tworzenie miejsc pracy, kształcenie i szkolenie



Poprawa warunków życia i pracy,



Rozwój zatrudnienia i równość szans, w tym zapobieganie wykluczeniu społecznemu



Zapewnienie minimalnej opieki socjalnej



Tworzenie ram prawnych i promocji dialogu społecznego



Umożliwia współprace między podmiatamy polityki społecznej i rozbudowę sieci
partnerskich.

Temat: Polityka konkurencji

Polityka konkurencji w Unii Europejskiej:



W UE polityka konkurencji uznawana jest za bardzo istotna. E skład Komisji
Europejskiej wchodzi komisarz ds. konkurencji, którego celem jest realizowanie
zakazu praktyka kartelowych, nadużywania silnej pozycji na rynku, zapewnienie
jednakowego tratowania przedsiębiorstw prywatnych i publicznych, kontrolowanie
fuzji oraz krajowych subwencji.



W dobie globalizacji w UE powstał dylemat jak pogodzić wewnętrzną politykę
konkurencji, za zdolnością konkurencyjną europejskich przedsiębiorstw na rynkach
zewnętrznych.

Cel polityki konkurencyjnej:



Zapewnienie przez państwo funkcjonowania (stworzenia lub otrzymania)
konkurencyjnego rynku, za pomocą dostępnych narzędzi jak np.:

a) Zakaz nadużywania pozycji dominującej na rynku (kontrola koncentracji

przedsiębiorstw)

b) Ustawy antymonopolowe
c) Nakładanie kar finansowych za praktyki monopolistyczne
d) Równe obciążenia podatkowe
e) Znoszenie subwencji
f) Blokowanie fuzji
g) Podział firmy

Temat: Polityka energetyczna

Podstawy traktatowe:



Szczególne kwestie polityki energetycznej UE są regulowane przez wiele aktów
prawnych. Brak jest jednak aktu, który regulowałby tę politykę kompleksowo



Cześć tych regulacji ma zastosowanie bezpośrednio do energetyki zaś część dotyczy
innych sektorów gospodarki powiązanych z energetyką



Zgodnie z art.4 ust. 2pktk. I Traktatu o funkcjonowaniu UE – energia należy do tzw.
Kompetencji dzielonych UE i państw członkowskich.

Cele polityki energetycznej UE:

W ramach ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz z uwzględnieniem
potrzeby zachowania i poprawy środowiska naturalnego, polityka UE w dziedzinie
energetyki, w duchu solidarność między państwami członkowskimi ma na celu:



Zapewnienie funkcjonowania rynku energii



Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii



Wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, jak również rozwój
nowych i odnawialnych form energii



Wspieranie wzajemnych połączeń między sieciami energii

Polityka energetyczna UE-uwarunkowania:



Zmiany klimatu i ochrona środowiska naturalnego



Malejące zasoby własne surowców energetycznych



Uzależnienie od importu źródeł energii



Bezpieczeństwo i stabilność dostaw



Wpływ cen energii na konkurencyjność przemysłu w UE



Ceny energii akceptowane dla konsumentów indywidualnych



Ceny energii zapewniające jej producentom środki na inwestycje



Różnice w strukturze źródeł energii i interesów pomiędzy państwami członkowskimi
UE

Polityka energetyczna UE- kilka danych statystycznych:



UE konsumuje około 13,8% energii zużywanej na świecie



UE wytwarza ok 6,5% energii produkowanej na świecie



Ponad 53% energii zużywane w UE pochodzi z importu



UE emituje ok 12,6% światowej emisji CO2 (Chiny 23%, USA-17,6%)



Polski import ok. 33,7% zużywanej energii

Polityka energetyczna UE – główne działania:



Oszczędzanie energii



Budowa wspólnego rynku energii



Rozwój i promocja odnawialnych źródeł energii



Modernizacja i rozwój sieci energetycznych



Działania na rzecz interesów konsumentów energii (łatwa zmiana dostawcy,
zrozumiałe faktury, możliwość kontrolowania zużyć energii)



Bezpieczeństwo



Rozwój technologii niskoemisyjnej



Zaangażowanie międzynarodowe UE mające na celu zapewnienie dostaw źródeł
energii

Aktualne działania:

Tzw. Trzeci Pakiet Energetyczny- który wszedł w życie w marcu 2011 i obejmuje:



Dwie dyrektywy rynkowe



Dwa rozporządzenia przemysłowe



Rozporządzenie ustanawiające Agencję ds. Współpracy organów Regulacji Energetyki

Aktualne działania:

Pakiet energetyczno-klimatyczny (2008r) 3x20:

1. Redukcja zużycia energii o 20%
2. Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20%
3. Redukcja emisji gazów cieplarnianych 20%

Do roku 2020.

Aktualne działania dotyczące bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego:



Obowiązuje rozporządzenie PE i Rady UE w sprawie środków zabezpieczających
bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego



Jego celem jest zapobieganie oraz łagodzenie potencjalnych skutków kryzysu
spowodowanego przerwaniem dostaw gazu



M.in. określa 3 rodzaje sytuacji kryzysowej: „stan wczesnego ostrzeżenia”, „stan
alarmowy”, „stan nadzwyczajny”



W sytuacji zagrożenia państw członkowskich muszą zapewnić transgraniczną
dostępność własnej infrastruktury przemysłowej i pojemności magazynowych.

Temat: Konwergencja regionów

Uwagi wstępne- konceptualizacja:

Ważna jest precyzja znaczeniowa terminologii. Wokół pojęć występuje wiele nieporozumień
np. luka technologiczna, efektywność, cywilizacyjna, rozwojowa.

Hipoteza konwergencji:

Oznacza tendencje do wyrównywania się:

a) Poziomów rozwoju gospodarczego
b) Poziomu życia w różnych regionach

Jest to efekt dogadania