Antykoncepcja

Antykoncepcja

hormonalna

hormonalna

mgr Patrycja Soszyńska-

mgr Patrycja Soszyńska-

Zielińska

Zielińska

Trochę historii…

Trochę historii…

•

W 1942 roku Russel
Marker zsyntetyzował
progestagen z bulwy
meksykańskiego
pochrzynu.

•

W 1956 roku Pincus
opracował koncepcję
tabletki 2-
składnikowej.

•

W 1960 roku tabletkę
2- składnikową –
Enovid wprowadzono
w USA

Działanie

Działanie

•

Blokowanie owulacji

•

Zaburzenia perystaltyki jajowodów

•

Zmiany w endometrium

•

Zmiany w śluzie

Zapewnione jest to głównie przez

progestagen.

Obecność estrogenów ma zapewnić

regularność cyklu, rozumianą jako
występowanie kilkudniowych
krwawień imitujących krwawienia
miesiączkowe i brak krwawień oraz
plamień pomiędzy nimi.

Etynyloestrogen to syntetyczny E o 5-

10 krotnie silniejszym działaniu od
estradiolu. Silnie działa na wątrobę,
hamuje FSH, stabilizuje endometrium.

rodzaje

rodzaje

•

Tabletka doustna

•

Plastry

•

Iniekcje

•

Pierścień dopochwowy

•

IUD

•

Implanty podskórne (niedostępne w
PL)

DTA

DTA

•

Najpopularniejsza metoda

•

Tabletki 2-składnikowe i składające

się tylko z progestagenu

•

Tabletki 2- składnikowe przyjmuje się

w schematach: 21 dni + 7 dni

przerwy; przez cały czas: 28 dni ( 21

tabletek z hormonami 7 tabletek

placebo-w niektórych krajach; w

Polsce- preparat Yaz- 24 tabletki z

hormonami 4 tabletki placebo)

Tabletki zawierające same

Tabletki zawierające same

progestageny

progestageny

•

Wskazania- karmienie piersią, u
kobiet u których tabletka 2-
składnikowa jest p/wskazana:
cukrzyca powikłana naczyniowo,
choroby układu sercowo-
naczyniowego. Ew. u kobiet o
zdiagnozowanych czynnikach ryzyka
choroby zakrzepowo-zatorowej czy
palenie papierosów.

Antykoncepcja postkoitalna

Antykoncepcja postkoitalna

•

Stosowana po stosunku

•

W PL – Escapelle (72 h)- jednorazowa
dawka leworgestrelu i EllaOne (120 h)-
octan uliprastylu

•

Zaburza cykl

•

Nie dopuszcza do zapłodnienia

•

Opóźnia wędrówkę komórki jajowej

•

Zmienia grubość błony śluzowej macicy

Zmniejszenie skuteczności

Zmniejszenie skuteczności

antykoncepcji doustnej

antykoncepcji doustnej

•

Pominięcie tabletki

•

Biegunki, wymioty

•

Przyjmowanie leków zaburzających
wchłanianie z przewodu pokarmowego
(antybiotyki- z grupy penicylin β-
laktamowych, chinolony, tetracykliny
metronidazol, rifampicyna,
neuroleptyki, leki przeciwdepresyjne)

Plastry

Plastry

•

W Polsce dostępna Evra

•

Połączenie E i P

•

Plastry przykleja się w 1, 7, 15 dniu cyklu

•

Zalecane miejsce naklejania: brzuch,
pośladki, ramiona, plecy, uda

•

Hormony przenikają bezpośrednio do krwi

•

Kobiety ważące powyżej 80 kg nie
powinny stosować tej metody- mniejsza
skuteczność antykoncepcyjna

Iniekcje

Iniekcje

•

Podanie im lub sc substancji

progestagennej

•

W Polsce dostępne z octanem

medroksypreogesteronu (Depo Provera)

•

Czas działania – 14 tygodni; 10-14 dni

przed upływem tego okresu iniekcję

należy powtórzyć

•

Powrót płodności- długotrwały

•

Często- plamienia i nieregularny rytm

krwawień

Pierścień dopochwowy

Pierścień dopochwowy

•

NuvaRing- pierścień estrogenowo-
progestagenny

•

Zakładany do pochwy na 21 dni

•

Kobieta sama go zakłada, warunkiem
jego skuteczności jest stykanie się z
błoną śluzową pochwy

•

Częsty skutek uboczny- upławy,
zapalenia pochwy

Wkładka wewnątrzmaciczna

Wkładka wewnątrzmaciczna

•

Depo progestagen (Mirena)

•

Zakładane na 3-5 lat (przez ginekologa)

•

Wpływ na endometrium (ścieńczenie), na
śluz, uniemożliwienie implantacji

•

metoda antykoncepcyjna dla kobiet które
nie chcą mieć więcej potomstwa

•

Odwracalność- niepełna ( z uwagi na
możliwość wystąpienia zakażeń narządu
rodnego lub ciąży ektopowej)

Implanty podskórne

Implanty podskórne

•

Lekarz wszczepia pod skórę implant

zwykle od strony wewnętrznej, mający

postać 6 kapsułek silikonowo-

gumowych o wymiarach i wyglądzie

zapałki.

•

Metoda ta niedostępna w Polsce

•

W porównaniu do iniekcji,

charakteryzują się mniejsza dawką

progestagenów uwalnianych codziennie

•

Skutek uboczny- zaburzenia krwawień,

w znacznej części przypadków

zahamowanie miesiączkowania

Generacje progestagenów

Generacje progestagenów

Pochodne 19- nortestosteronu

(II i III generacja)

•

II gen.- levonorgestrel (wpływa

na endometrium, działa

p/estrogennie) i noretysteron

(tabletki 3- fazowe)

•

III gen.- desogstrel (Regulon),

gestoden (Sylvie 20),

norgestimat (Cilest),

norelgestromin (plastry),

dienogest (Jeanine), drospirenon

(Yaz)- obniża ciśnienie tętnicze

krwi, redukuje objawy trądziku i

hirsutyzmu, nie powoduje

zatrzymania wody i sodu w

organizmie; nomegestron,

nesteron, trimegeston

Pochodne 17-ά

hydroksyprogesteronu

•

octan cyproteronu-

wykazuje największy

potencjał

antyandrogenny- odkłada

się w tk. tłuszczowej

•

octan

medroksyprogesteronu-

potencjał

antyestrogenowy

III generacja progestagenów powoduje

wzrost stężenia HDL i obniżenie
stężenia LDL- profilaktyka miażdżycy,
ale…

podwyższają stężenie trójglicerydów (o

ok. 29%). Najmniejszy wzrost
trójglicerydów powodują preparaty
zawierające norgestimat

Argumenty „za” i „przeciw”

Argumenty „za” i „przeciw”

•

Duża skuteczność

antykoncepcyjna

•

kontrola cyklu

miesiączkowego

•

Niektóre środki działają

antyandrogennie i nie

powodują otyłości

•

Ochrona przed rakiem

jajnika i błony śluzowej,

rakiem jelita grubego;

stanami zapalnymi

miednicy mniejszej

•

Przeciwdziałanie

utracie masy kostnej-u

K po 40 r.ż.

•

Wiele objawów

niepożądanych

•

Ryzyko naczyniowe-

choroba zakrzepowo-

zatorowa; udary

mózgu+ migrena

•

palenie tytoniu;

•

Wygoda

stosowania???

•

Kwestia religijna

Rak piersi i szyjki macicy?

Rak piersi i szyjki macicy?

•

W 1992 roku zorganizowana grupa robocza
do badań nad czynnikami hormonalnymi w
raku piersi ustaliła na podstawie analizy
przeszło 50 tyś przypadków chorych i 100
tyś kobiet z grupy kontrolnej, że
antykoncepcja hormonalna nie ma wpływu
na zapadalność na raka piersi.

•

Zapadalność na raka szyjki macicy wynika
raczej ze stylu życia

Rekomendacje PTG

Rekomendacje PTG

Wdrożenie antykoncepcji hormonalnej

powinno być poprzedzone badaniem

lekarskim:

•

Wywiad osobisty i rodzinny

•

Pomiar RR

•

Badanie piersi

•

Badanie ginekologiczne, cytologia

W przypadku pacjentek u których występują

zaburzenia endokrynologiczne rozważamy

przeprowadzenie badań hormonalnych, zaś

u pacjentek z obciążonym wywiadem nt.

trombofilii- wykonujemy specjalistyczne

badania koagulologiczne

Bezwzględne

Bezwzględne

przeciwwskazania do

przeciwwskazania do

stosowania 2-składnikowej

stosowania 2-składnikowej

antykoncepcji hormonalnej

antykoncepcji hormonalnej

•

Ciąża

•

Nowotwory estrogenozależne

•

Ciężkie choroby wątroby

•

Choroby układu sercowo- naczyniowego

•

Zakrzepica

•

Nadciśnienie tętnicze ( powyżej 160/100)

•

Długotrwałe unieruchomienie

•

Palenie tytoniu (u kobiet po 35 roku życia

palących powyżej 15 papierosów dziennie)

Wiek a antykoncepcja

Wiek a antykoncepcja

hormonalna

hormonalna

•

U młodocianych- indywidualne
podejście, stopień dojrzałości
fizycznej i psychicznej, aktywność
seksualna. Rok po ustaleniu
samoistnego rytmu krwawień
miesiączkowych.

•

Przed 18 r.ż. za wiedzą i zgodą
prawnego opiekuna.

BMI a skuteczność

BMI a skuteczność

antykoncepcji hormonalnej

antykoncepcji hormonalnej

•

Badania przeprowadzone w 2010
roku przez Lopez i wsp. w Północnej
Karolinie w USA wykazały że kobiety,
u których

BMI ≥ 25 obciążone są większym

ryzykiem zajścia w ciążę przy
stosowaniu antykoncepcji
hormonalnej.

Antykoncepcja hormonalna

Antykoncepcja hormonalna

a leki OTC

a leki OTC

•

Kwas acetylosalicylowy, Paracetamol-
doniesienia o przypadkowych ciążach

•

Ibuprofen, witamina C, węgiel
aktywowany- brak takich doniesień

Ciąża po antykoncepcji

Ciąża po antykoncepcji

hormonalnej

hormonalnej

•

W zależności od metody- różny czas

powrotu płodności

•

Tabletka dwuskładnikowa traci własności

antykoncepcyjne w następnym cyklu po

odstawieniu.

•

Jeśli chcemy zajść w ciążę bezpośrednio po

odstawieniu tabletek, to przyjmujemy 3-6

msc kwas foliowy wraz z antykoncepcją

•

Niskoandrogenne progestageny (używane

współcześnie jako składowe tabletek

antykoncepcyjnych) nie mają wpływu

wirylizującego na płody żeńskie.