ANTYKONCEPCJA

HORMONALNA

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Antykoncepcja hormonalna jest jedną z najbardziej komfortowych
metod zapobiegania ciąży. Istnieje wiele metod antykoncepcji
hormonalnej:
•pigułki antykoncepcyjne dwuskładnikowe i jednoskładnikowe (tzw.

minipigułka),

•plastry antykoncepcyjne,
•antykoncepcyjny krążek dopochwowy,
•implant,
•zastrzyki hormonalne,
•pigułka „72 godziny po”,
•wkładka wewnątrzmaciczna uwalniająca hormony.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Antykoncepcja hormonalna polega na stosowaniu,
podawanych w różny sposób, preparatów zawierających
hormony. W antykoncepcji zastosowanie znalazły dwie ich
grupy:
•estrogeny
•progestageny

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

•PROGESTAGENY:
•hamują wydzielanie LH przez co hamują samo jajeczkowanie
•zmieniają konsystencje śluzu szyjkowego, tak że staje się on nieprzepuszczalny dla

plemników

•zmieniają budowę błony śluzowej macicy, czyniąc ją mniej podatną na przyjęcie

zapłodnionej komórki jajowej do implantacji

•zmniejszają kurczliwość jajowodów oraz ilość komórek rzęskowych w nich się

znajdujących co powodują zwolnienie transportu komórki jajowej i plemników w

jajowodach (im później się spotkają tym mniejsza szansa na zapłodnienie)

•ESTROGENY:
•zwiększają czułość organizmu na progestageny, przez co było możliwe zmniejszenie

ilości progestagenów w tabletce, przy cały czas zachowanym efekcie antykoncepcyjnym

•hamując wydzielanie FSH zapobiegają wzrostowi pęcherzyka w jajniku, a co za tym idzie

hamują owulacje

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Przed decyzją o antykoncepcji hormonalnej konieczne jest
wnikliwe badanie ginekologiczne i wykluczenie pewnych chorób
będących przeciwwskazaniem do tej metody. Co należy zrobić ?
•badanie ginekologiczne
•cytologie
•badanie sutków
•określenie fenotypu i stanu hormonalnego
•ocena wskaźników wątroby i ocena układu krzepnięcia krwi
•oznaczenie poziomu cholesterolu i tłuszczy we krwi
•kontrola ciśnienia tętniczego

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

sposób, w jaki hormony dostają się do organizmu:
•przez układ pokarmowy (tabletki antykoncepcyjne),
•przez skórę (plastry antykoncepcyjne),
•przez błonę śluzową pochwy (antykoncepcyjny krążek

dopochwowy),

•przez błonę śluzową macicy i szyjki macicy (spirala

uwalniająca hormony),

•przez małe naczynka pod skórą (zastrzyki hormonalne,

implanty).

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Pigułka jednoskładnikowa

Pigułka „mini” zawiera tylko jeden rodzaj hormonu – progestagen. Dzięki
temu możliwe jest jej przyjmowanie przez kobiety karmiące. Podczas jej
stosowania naturalny przebieg cyklu owulacyjnego może być
zachowany, włącznie z jajeczkowaniem. Mechanizm działania pigułki
„mini” polega głównie na zwiększeniu gęstości śluzu szyjkowego, co
utrudnia znacznie wędrówkę plemników do komórki jajowej.
Należy ją zażywać codziennie, dokładnie o tej samej porze, bez 7-
dniowej przerwy (w opakowaniu jest 28 tabletek). Mniej więcej 4 godziny
po zażyciu pigułki szyjka macicy wytwarza najskuteczniejszą barierę
śluzową dla plemników, tak więc warto zgrać porę jej przyjmowania ze
swoimi zwyczajami seksualnymi.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Pigułka dwuskładnikowa

Tabletka taka zawiera dwa rodzaje hormonów – estrogen i progestagen. Jej
stosowanie polega na doustnym przyjmowaniu pigułki codziennie przez 21
dni. Po skończeniu opakowania, które zawiera właśnie 21 tabletek, należy
zrobić 7-dniową przerwę w ich połykaniu, a potem zacząć nowe opakowanie.
Istnieją różne rodzaje tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych:
•jednofazowa – najczęstsza (wszystkie pigułki mają taki sam skład, więc

podczas ich zażywania nie jest ważna kolejność),

•dwufazowa (są dwa rodzaje pigułek, kolejność zażywania jest bardzo

ważna),

•trójfazowa (są trzy rodzaje pigułek, kolejność zażywania jest bardzo ważna),
•wielofazowa.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Pigułka dwuskładnikowa

Aby tabletka antykoncepcyjna była skuteczna, konieczne
jest jej regularne, codzienne przyjmowanie o stałej porze.
Pominięcie jednej lub więcej tabletek może doprowadzić
do niechcianej ciąży - także rozpoczęcie zażywania
tabletek w dniu innym niż pierwszy dzień miesiączki lub
wydłużenie 7-dniowej przerwy w zażywaniu. Niektóre leki
oraz wymioty i biegunka w czasie 3–4 godzin po zażyciu
mogą powodować niską skuteczność metody.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Plastry antykoncepcyjne

•Działanie plastrów antykoncepcyjnych polega na

ciągłym uwalnianiu do organizmu hormonów z plastra

przylepionego na gołą skórę. Ta droga podania

progestagenów, w przeciwieństwie do drogi doustnej,

sprawia, że substancja wywiera mniejszy wpływ na

wątrobę. W opakowaniu znajdują się trzy plastry. Każdy

z nich zawiera dawkę hormonów wystarczającą na jeden

tydzień. Stosuje się je przez trzy kolejne tygodnie.

Potem należy zrobić tygodniową przerwę.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Antykoncepcyjny krążek dopochwowy

Ma on postać niewielkiego, niewyczuwalnego przez
kobietę lub jej partnera, krążka uwalniającego
progestageny przez 21 dni. Krążek dopochwowy jest
umieszczany w pochwie przez kobietę i usuwany po 21
dniach. Po ustąpieniu trwającego siedem dni krwawienia
miesięcznego kobieta wkłada do pochwy nowy krążek
(istotne jest, by nastąpiło to tego samego dnia tygodnia,
co w poprzednim cyklu).

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Zastrzyk antykoncepcyjny

•Zastrzyki antykoncepcyjne to podawane domięśniowo (np. w pośladek) progestageny,

które: hamują owulację, zagęszczają śluz szyjkowy, uniemożliwiają implantację w

błonie śluzowej macicy.

W zależności od rodzaju progestagenu zabieg musi być powtarzany co 8 lub 12

tygodni. Pierwszą iniekcję podaje się od 1. do 5. dnia cyklu. Jeśli pierwsza iniekcja jest

podana pierwszego dnia cyklu, efekt antykoncepcyjny jest natychmiastowy, w

przeciwnym wypadku (podanie po 2. dniu cyklu) przez 8 dni należy stosować

dodatkowe środki zabezpieczające, np. 

mechaniczne

 lub chemiczne.

•Skuteczność działania antykoncepcyjnego zastrzyku jest nawet wyższa od działania

tabletek antykoncepcyjnych, gdyż kobieta nie musi pamiętać o codziennym

stosowaniu środka. Wadą zastrzyków jest to, że jeśli po zaaplikowaniu środka pojawią

się jakieś działania niepożądane (nieregularne i przedłużające się krwawienia, bóle i 

zawroty głowy, trądzik, 

mdłości

, 

torbiele jajników

, przyrost masy ciała), nie ma

możliwości odstawienia środka – on już jest w organizmie i nie da rady się go pozbyć!

Trzeba pomęczyć się do końca jego działania, czyli 2–3 miesiące. Kolejną wadą jest to,

że na powrót płodności po zakończeniu stosowania metody trzeba trochę poczekać.

ANTYKONCEPCJA HORMONALNA

Implant antykoncepcyjny

•W tej metodzie pod skórę przedramienia wszczepiony zostaje

pręcik uwalniający przez cały czas progestageny (średnio 40

mikrogramów). Działanie antykoncepcyjne implantu trwa przez 5

lat. Po tym czasie należy go usunąć i ewentualnie wszczepić

nowy. W przypadku wystąpienia uciążliwych działań

niepożądanych, można usunąć implant wcześniej (robi to lekarz).

•Antykoncepcja hormonalna ma za zadanie zahamować

jajeczkowanie. Ponadto obejmuje swoim zasięgiem wszystkie te

środki, które hamują czynność dokrewną jajników oraz kory

nadnerczy, wzmagają lepkość śluzu szyjkowego (czyli utrudniają

wniknięcie plemników). Ponadto wywołują one zmiany błony

śluzowej macicy.

Powikłania antykoncepcji

hormonalnej 

•Antykoncepcja hormonalna polega na podawaniu leku (w tym wypadku hormonu). Tak

jak każdy lek tabletka antykoncepcyjna oprócz ewidentnych korzyści może

spowodować także pewne objawy niepożądane. Najczęściej występujące to:plamienia

i krwawienia, upławy

•obrzmienie i bolesność piersi
•kurcze i bóle łydek
•przejściowe obniżenie nastroju, zmniejszenie popędu płciowego
•bóle głowy
•nudności
•częstsze zakażenia układu moczowego
•wzrost masy ciała zwykle o 2-3 kilogramy w przeciągu pierwszych miesięcy

stosowania tabletki (później waga ciała stabilizuje się)

•często pierwszym objawem nietolerancji tabletki jest wzrost ciśnienia tętniczego krwi.

Powikłania antykoncepcji

hormonalnej 

•Długotrwałe przyjmowanie środków hormonalnych

zwiększa ryzyko zachorowania na choroby zakrzepowe

krwi i zawały serca (zwłaszcza u osób palących, po 35

roku życia nie należy łączyć hormonów z paleniem)

Długotrwałe przyjmowanie środków hormonalnych

zwiększa ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe

piersi i szyjki macicy – dotyczy to głównie pigułek 2- i 3-

fazowych przyjmowanych przez młode kobiety przez 5 i

więcej lat. Zmniejsza się natomiast ryzyko raka jajnik ó

w i macicy.

ZALETY ANTYKONCEPCJI

HORMONALNEJ

•Kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną, po jej

odstawieniu mają taką samą płodność, jak przed

rozpoczęciem jej stosowania. Dzieci, które zostały

urodzone przez kobiety stosujące wcześniej

antykoncepcję hormonalną są tak samo zdrowe, jak

dzieci innych kobiet. O dziecko można zacząć się starać

już w pierwszym cyklu po odstawieniu antykoncepcji

hormonalnej.

ZALETY ANTYKONCEPCJI

HORMONALNEJ

Do zalet antykoncepcji hormonalnej należą:
•skuteczność antykoncepcji – PI 0.2–1,
•metoda wygodna w użyciu – nie zaburza aktu seksualnego,
•tuż po zakończeniu metody możliwe poczęcie,
•zmniejszenie krwawień miesiączkowych oraz dolegliwości związanych

zzespołem napięcia przedmiesiączkowego (PMS),

•wzrost regularności cykli,
•zmniejszenie ryzyka wystąpienia ciąży pozamacicznej i torbieli jajnika,
•zmniejszenie ryzyka wystąpienia raka jajnika, raka endometrium,
•zmniejszenie częstości występowania zapaleń miednicy mniejszej.
•Istnieje możliwość wystąpienia licznych skutków ubocznych i związanych 

•

http://www.antykoncepcja.pl/metody-sztuczne/antykonc
epcja-hormonalna

•

https://portal.abczdrowie.pl/antykoncepcja-hormonalna

•

http://zdrowie.med.pl/antykoncepcja/antykoncepcja7.ht

ml

•Wiesław Sokoluk. 2003. Wychowanie do życia w

rodzinie. Poradnik metodyczny dla nauczycieli. WSIP.

Warszawa.