Dr n. med. Bogusław Bucki
Rozwój czynnościowy
Rozwój czynnościowy
układu pokarmowego
układu pokarmowego
Instytut Dietetyki
PWSZ w Nysie
Dr n. med. Bogusław Bucki
Rozwój czynnościowy
Rozwój czynnościowy
układu pokarmowego
układu pokarmowego
Instytut Dietetyki
PWSZ w Nysie
Funkcje układu pokarmowego
- Trawienie i wchłanianie,
- Obrona przed wnikaniem toksyn
i antygenów,
- Udział w endokrynnej regulacji układu
pokarmowego i organizmu,
- wydalanie nie strawionych resztek
pokarmowych.
Żywienie naturalne i
sztuczne
Pokarm matki naturalnie jest
dostosowany
do potrzeb i zdolności trawiennej
rozwijającego się układu pokarmowego
i rosnącego organizmu.
Żywienie naturalne i
sztuczne
Żywienie sztuczne należy odpowiednio
modyfikowć, tak aby dostosowane było do
etapu rozwoju układu pokarmowego,
jednocześnie jednak musi pokrywać
zapotrzebowanie organizmu na substraty
energetyczne i budulcowe.
Dojrzewanie układu
pokarmowego
Dojrzałość motoryczna
- umiejętność ssania i połykania
- opróżnianie żołądka
- mieszanie treści pokarmowej
- wydalanie nie strawionych resztek
Dojrzałość trawienno absorpcyjna
Dojrzewanie motoryczne
Odruch ssania u wcześniaków
< 29 – 30 Hbd nieobecny,
30 – 33 Hbd wykształca się w ciągu kilku
dni,
> 33 – 34 Hbd dobrze wykształcony
skoordynowany,
Dojrzewanie motoryczne
Kształtowania się odruchu ssania
Faza I - poruszanie ustami
Faza II – krótkie serie (4-6 ssań)
Faza III – wydłużone serie ok. 30 i
więcej
Dojrzewanie motoryczne
Opróżnianie żołądka
- czynniki przyspieszające opróżnianie
- pokarm matki
- skrobia
- średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe
- ułożenie na prawym boku
Dojrzewanie motoryczne
Opróżnianie żołądka
- czynniki opóźniające
- kazeina zawarta
w mleku krowim
- konsystencja pokarmu
- choroby współistniejące
(refluks ż-p, m.p.dz., posocznica, wady serca,)
Dojrzewanie motoryczne
Wpływ na opróżnianie żołądka
mają również :
- wiek płodowy noworodka
- ułożenie na lewym boku
Dojrzewanie motoryczne
Refluks żołądkowo – przełykowy
U wcześniaków i niemowląt do 2 m. ż
objawy
refluksu ż-p są nasilone, pojawiają się w
związku
z fizjologiczną niedojrzałością anatomiczno
czynnościową warstwy mięśniowej.
Dojrzewanie motoryczne
Refluks żołądkowo – przełykowy
Inne czynniki usposabiające:
- pozioma pozycja ciała,
- obfitość pokarmu,
- bogatotłuszczowe posiłki,
- gastropareza
( opóźnione opróżnianie
żołądka)
- leki
- wzrost ciśnienia w jamie brzusznej
Dojrzewanie motoryczne
Wydzielanie soku żołądkowego
Kwas solny
- początek w 19 tyg. życia płodowego
- po porodzie pH soku żoł. ok. 6,0
- po 6 godz. życia pH ok. 2,2 – 2,5
Dojrzewanie motoryczne
Wydzielanie soku żołądkowego
Aktywność enzymatyczna
- początek wydzielania lipazy i
pepsyny
ok. 12 tyg. życia płodowego
Dojrzewanie motoryczne
Jelita
- długość jelita cienkiego ok. 2,5 m
- długość jelita grubego ok. 40 cm
Czas pasażu jelitowego
- do 5 dnia ok. 13 godz. ± 4 godz.
- po 45 dniach ok. 10 godz.
(karmione piersią)
<
10 godz.
( karmione sztucznie)
Dojrzewanie motoryczne
Praca jelit
Skurcze jelitowe
- toniczne
- segmentalne
( odpowiedzialne za mieszanie)
- atoniczne
( wydłużony rozkurcz)
- perystaltyczne
( propulsywne, od żołądka do
odbytu)
Dojrzewanie motoryczne
Praca jelit
4 fazy motoryki jelit (perystaltyczna)
w okresie międzyposiłkowym
I spokoju,
II nieregularnych skurczów,
III skurczów propulsywnych - MMC ( motoring
migrating complex),
IV powrotu do fazy I.
U wcześniaków i w stanie „głodzenia” często brak fazy III
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Oś jelitowo – trzustkowa
- fizjologicznie ulega normalizacji po
okresie
stresu
porodowego,
- zależna jest od uwalnianych
Enterohormonów
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Enterohormony
- motilina, PYY, neurotensyna
( odpowiedzialne za motorykę jelit)
- gastryna, CCK, sekretyna, GIP, PP
( wydzielanie żołądkowo- trzustkowe)
- somatostatyna
- insulina
- glukagon
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Wątroba
- obniżone wydzielanie kwasów żółciowych,
< 2,0 mmol/l
u wcześniaków
ok. 5,0 mmol/l u donoszonych
noworodków
śr. 8,0 mmol/l u dorosłych
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Wątroba
- odrębności w krążeniu jelitowo-wątrobowym
kwasów żółciowych,
wchłanianie w jelicie czczym u niemowląt
prawie w 100 % wchłaniane w jelicie krętym (dorosły)
- małe zapasy glikogenu
( skłonność do hipoglikemii)
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Trzustka
- masa trzustki u noworodka 5 g
- masa trzustki u dziecka w 2 r.ż. 60 g
w efekcie f
izjologiczna niewydolność
w trawieniu:
- skrobi
- tłuszczów
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Trzustka –
fizjologiczna niewydolność
Występuje u noworodków i niemowląt oraz
małych dzieci do 2 roku życia,
- uwarunkowana niewrażliwością na enterochormony;
sekretynę oraz pankreozyminę (CCK),
- wynik zmniejszonej liczby receptorów lub ich
fizjologicznej niedojrzałości.
Modyfikacja pożywienia wpływa na rozwój jej
masy.
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Trzustka
- enzymy proteolityczne (80%)
trypsyna, chymotrypsyna A i B, estalaza,
karboksypeptydaza A i B
- enzymy lipolityczne
lipaza trzustkowa, fosfolipaza A i B, esterazy
- enzymy glikolityczne
α - amylaza trzustkowa
Dojrzewanie trawienno
sekrecyjne
Komórki APUD
(
rozsianego układu wydzielania wewnętrznego modulującego
działanie innych komórek poprzez ich pobudzanie lub
hamowanie.)
- wytwarzają enterohormony;
sekretyna
pankreozymina (CCK)
GIP
gastric inhibitory peptide
hormon hamujący wydzielanie żołądkowe
gastryna
Odpowiedzialne za procesy trawienia i wchłaniania,
Komórki APUD żołądka;
Enterochormony
-
gastryna
(stymulującą wytwarzanie kwasu
solnego)
;
- somatostatyna
( hamującą wydzielanie
sąsiednich
komórek)
;
- motylina
(pobudzającą motorykę żołądka i jelit)
;
- neurotensyna
(pobudzającą wydzielanie soku
żołądkowego i jelitowego)
;
- polipeptyd trzustkowy
(modulujący
wydzielanie
soku trzustkowego).
Dojrzewanie jelitowej
bariery immunologicznej
Immunocyty błony śluzowej jelit
wytwarzają
przeciwciała:
- SIgA -
sekrecyjne
- IgG
- IgM
Dojrzewanie jelitowej bariery
immunologicznej
Enterocyty
,
m.in.
immunocyty błony śluzowej
jelit
dojrzewają i regenerują się pod
wpływem krótko łańcuchowych kwasów
tłuszczowych
- mlekowego,
- propionowego,
- masłowego,
Dojrzewanie jelitowej bariery
immunologicznej
Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe
wytwarzane są przez florę
bakteryjną
jelit z śluzocukrowców jelitowych
i substancji
resztkowych
pożywienia.
Probiotyki i prebiotyki