Dr n. med. Bogusław Bucki

Rozwój czynnościowy

Rozwój czynnościowy

układu pokarmowego

układu pokarmowego

Instytut Dietetyki

PWSZ w Nysie

Funkcje układu pokarmowego

- Trawienie i wchłanianie,
- Obrona przed wnikaniem toksyn
i antygenów,
- Udział w endokrynnej regulacji układu
pokarmowego i organizmu,
- wydalanie nie strawionych resztek
pokarmowych.

Żywienie naturalne i

sztuczne

Pokarm matki naturalnie jest

dostosowany

do potrzeb i zdolności trawiennej

rozwijającego się układu pokarmowego

i rosnącego organizmu.

Żywienie naturalne i

sztuczne

Żywienie sztuczne należy odpowiednio

modyfikowć, tak aby dostosowane było do

etapu rozwoju układu pokarmowego,

jednocześnie jednak musi pokrywać

zapotrzebowanie organizmu na substraty

energetyczne i budulcowe.

Dojrzewanie układu

pokarmowego

Dojrzałość motoryczna

- umiejętność ssania i połykania
- opróżnianie żołądka
- mieszanie treści pokarmowej
- wydalanie nie strawionych resztek

Dojrzałość trawienno absorpcyjna

Dojrzewanie motoryczne

Odruch ssania u wcześniaków

< 29 – 30 Hbd nieobecny,
30 – 33 Hbd wykształca się w ciągu kilku
dni,
> 33 – 34 Hbd dobrze wykształcony
skoordynowany,

Dojrzewanie motoryczne

Kształtowania się odruchu ssania

Faza I - poruszanie ustami

Faza II – krótkie serie (4-6 ssań)

Faza III – wydłużone serie ok. 30 i
więcej

Dojrzewanie motoryczne

Opróżnianie żołądka

- czynniki przyspieszające opróżnianie

- pokarm matki
- skrobia
- średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe
- ułożenie na prawym boku

Dojrzewanie motoryczne

Opróżnianie żołądka

- czynniki opóźniające

- kazeina zawarta

w mleku krowim
- konsystencja pokarmu
- choroby współistniejące

(refluks ż-p, m.p.dz., posocznica, wady serca,)

Dojrzewanie motoryczne

Wpływ na opróżnianie żołądka

mają również :

- wiek płodowy noworodka
- ułożenie na lewym boku

Dojrzewanie motoryczne

Refluks żołądkowo – przełykowy

U wcześniaków i niemowląt do 2 m. ż
objawy
refluksu ż-p są nasilone, pojawiają się w
związku
z fizjologiczną niedojrzałością anatomiczno
czynnościową warstwy mięśniowej.

Dojrzewanie motoryczne

Refluks żołądkowo – przełykowy

Inne czynniki usposabiające:

- pozioma pozycja ciała,
- obfitość pokarmu,
- bogatotłuszczowe posiłki,
- gastropareza

( opóźnione opróżnianie

żołądka)

- leki
- wzrost ciśnienia w jamie brzusznej

Dojrzewanie motoryczne

Wydzielanie soku żołądkowego

Kwas solny

- początek w 19 tyg. życia płodowego
- po porodzie pH soku żoł. ok. 6,0
- po 6 godz. życia pH ok. 2,2 – 2,5

Dojrzewanie motoryczne

Wydzielanie soku żołądkowego

Aktywność enzymatyczna

- początek wydzielania lipazy i

pepsyny

ok. 12 tyg. życia płodowego

Dojrzewanie motoryczne

Jelita

- długość jelita cienkiego ok. 2,5 m
- długość jelita grubego ok. 40 cm

Czas pasażu jelitowego

- do 5 dnia ok. 13 godz. ± 4 godz.
- po 45 dniach ok. 10 godz.

(karmione piersią)

<

10 godz.

( karmione sztucznie)

Dojrzewanie motoryczne

Praca jelit

Skurcze jelitowe

- toniczne
- segmentalne

( odpowiedzialne za mieszanie)

- atoniczne

( wydłużony rozkurcz)

- perystaltyczne

( propulsywne, od żołądka do

odbytu)

Dojrzewanie motoryczne

Praca jelit

4 fazy motoryki jelit (perystaltyczna)
w okresie międzyposiłkowym

I spokoju,
II nieregularnych skurczów,
III skurczów propulsywnych - MMC ( motoring

migrating complex),
IV powrotu do fazy I.

U wcześniaków i w stanie „głodzenia” często brak fazy III

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Oś jelitowo – trzustkowa

- fizjologicznie ulega normalizacji po
okresie

stresu

porodowego,
- zależna jest od uwalnianych

Enterohormonów

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Enterohormony

- motilina, PYY, neurotensyna

( odpowiedzialne za motorykę jelit)

- gastryna, CCK, sekretyna, GIP, PP

( wydzielanie żołądkowo- trzustkowe)

- somatostatyna
- insulina
- glukagon

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Wątroba

- obniżone wydzielanie kwasów żółciowych,

< 2,0 mmol/l

u wcześniaków

ok. 5,0 mmol/l u donoszonych

noworodków

śr. 8,0 mmol/l u dorosłych

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Wątroba

- odrębności w krążeniu jelitowo-wątrobowym
kwasów żółciowych,

wchłanianie w jelicie czczym u niemowląt
prawie w 100 % wchłaniane w jelicie krętym (dorosły)

- małe zapasy glikogenu

( skłonność do hipoglikemii)

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Trzustka

- masa trzustki u noworodka 5 g

- masa trzustki u dziecka w 2 r.ż. 60 g

w efekcie f

izjologiczna niewydolność

w trawieniu:

- skrobi
- tłuszczów

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Trzustka –

fizjologiczna niewydolność

Występuje u noworodków i niemowląt oraz

małych dzieci do 2 roku życia,

- uwarunkowana niewrażliwością na enterochormony;
sekretynę oraz pankreozyminę (CCK),
- wynik zmniejszonej liczby receptorów lub ich
fizjologicznej niedojrzałości.

Modyfikacja pożywienia wpływa na rozwój jej

masy.

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Trzustka

- enzymy proteolityczne (80%)
trypsyna, chymotrypsyna A i B, estalaza,
karboksypeptydaza A i B
- enzymy lipolityczne
lipaza trzustkowa, fosfolipaza A i B, esterazy
- enzymy glikolityczne
α - amylaza trzustkowa

Dojrzewanie trawienno

sekrecyjne

Komórki APUD

(

rozsianego układu wydzielania wewnętrznego modulującego

działanie innych komórek poprzez ich pobudzanie lub
hamowanie.)

- wytwarzają enterohormony;
sekretyna
pankreozymina (CCK)
GIP

gastric inhibitory peptide

hormon hamujący wydzielanie żołądkowe

gastryna

Odpowiedzialne za procesy trawienia i wchłaniania,

Komórki APUD żołądka;

Enterochormony
-

gastryna

(stymulującą wytwarzanie kwasu

solnego)

;

- somatostatyna

( hamującą wydzielanie

sąsiednich

komórek)

;

- motylina

(pobudzającą motorykę żołądka i jelit)

;

- neurotensyna

(pobudzającą wydzielanie soku

żołądkowego i jelitowego)

;

- polipeptyd trzustkowy

(modulujący

wydzielanie

soku trzustkowego).

Dojrzewanie jelitowej

bariery immunologicznej

Immunocyty błony śluzowej jelit

wytwarzają

przeciwciała:

- SIgA -

sekrecyjne

- IgG
- IgM

Dojrzewanie jelitowej bariery

immunologicznej

Enterocyty

,

m.in.

immunocyty błony śluzowej

jelit

dojrzewają i regenerują się pod
wpływem krótko łańcuchowych kwasów
tłuszczowych

- mlekowego,
- propionowego,
- masłowego,

Dojrzewanie jelitowej bariery

immunologicznej

Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe
wytwarzane są przez florę
bakteryjną
jelit z śluzocukrowców jelitowych
i substancji

resztkowych

pożywienia.

Probiotyki i prebiotyki