Choroby

zawodowe głosu i

metody badania

głosu

Choroby zawodowe narządu głosu są

najczęściej rozpoznawaną patologią
zawodową w Polsce i stanowią w naszym
kraju jeden z najpoważniejszych
problemów leczniczych w medycynie
pracy, a także istotny problem społeczny i
ekonomiczny.

Dowodem na postawienie takiej tezy jest

analiza danych epidemiologicznych
dotyczących częstości występowania
dolegliwości z zakresu narządu głosu
u osób pracujących zawodowo głosem,
zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Analiza zapadalności na choroby

narządu głosu w Polsce na przestrzeni
ostatnich lat, oraz kalkulacja kosztów,
jakie choroby te za sobą pociągają.

W ciągu ostatnich 10 lat schorzenia

narządu głosu przesunęły się z
siódmego miejsca najczęściej
występujących chorób zawodowych
na miejsce pierwsze.

Struktura chorób zawodowych w 2007 r.

Choroby zawodowe o najwyższej

zapadalności wśród mężczyzn w 2007

Choroby zawodowe o najwyższej

zapadalności wśród kobiet 2007 r.

Mimo systematycznego zmniejszania

się ilości chorób zawodowych narządu
głosu u nauczycieli, nadal jednostka
ta zajmuje znaczące miejsce wśród
innych chorób zawodowych
stanowiąc, ponad 1/3 wszystkich
rozpoznanych chorób.

Przewlekłe choroby narządu głosu od

1998 roku znajdują się w czołówce
orzekanych chorób zawodowych.
Według danych w roku 1970
stanowiły 0, 12% chorób zawodowych,
w 2001 roku już 30%. Co roku
liczba osób niezdolnych do pracy z
powodu zawodowej choroby narządu
głosu zwiększa się. Szacuje się, że
rocznie przybywa około 3,5 tysiąca
osób z takim orzeczeniem.

Najliczniejszą grupę wśród osób z zawodowymi

chorobami narządu głosowego stanowią
nauczyciele- aż 90%; według badań
Instytutu Pracy ¾ z nich pali papierosy. W
porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi i
krajami Europy Zachodniej w Polsce notuje
się dwukrotnie więcej zachorowań na
choroby narządu głosowego. Ponadto,
według foniatrów częstotliwość
występowania zaburzeń głosu u nauczycieli
w stosunku do innych zawodów
stawiających znaczne wymagania narządowi
głosowemu (aktorzy, śpiewacy, prezenterzy,
tłumacze, politycy itp.) jest przeważająca.

Fakt ten związany jest nie tylko z

walorami narządu głosu w tych
grupach zawodowych, ale także z
jego wieloletnim przygotowaniem do
wykonywania zawodu i
opanowaniem prawidłowej techniki
głosowej.
Warto również zaznaczyć, że

choroby narządu głosu jako
choroby zawodowe są Polską
specyfiką.

Nie znajdują się one na listach chorób

zawodowych w Unii Europejskie czy
w USA. Ze względu na częste
zwolnienia lekarskie, urlopy zdrowotne,
zniżki godzin, dodatki do emerytury
oraz jednorazowe odszkodowania z
tytułu uszczerbku na zdrowiu stanowią
one ogromne obciążenie państwowego
budżetu (według ocen MEN około 60
mln złotych rocznie).

Rodzaje chorób zawodowych

narządu głosu

Zawodowe choroby narządu głosu

czyli dysfonie zawodowe, są to
przewlekłe choroby narządu głosu
związane z nadmiernym
wysiłkiem głosowym, trwającym co
najmniej 15 lat, które wykaz chorób
zawodowych z 2002 r. (Dz.U. Nr 132 z 19
sierpnia 2002 r.)

Wyliczamy :

 guzki głosowe twarde
 wtórne zmiany przerostowe fałdów

głosowych

 niedowład mięśni przywodzących

i napinających fałdy
głosowe z
niedomykalnością fonacyjną głośni
i trwałą dysfonią.

W krajach Unii Europejskiej dysfonie

zawodowe nie są umieszczone w
wykazie chorób zawodowych, stoi się
tam na stanowisku, że nadużywanie
głosu bądź codziennie powtarzany
wysiłek głosowy, często o natężeniu
przekraczającym fizjologiczne warunki
fonacji, prowadzi do powstania
niedyspozycji głosowej.

Wśród dysfonii powstałych w

następstwie znacznego obciążenia
głosu wyróżnia się następujące typy:

 dysodia: zaburzenia głosu

śpiewaczego

 rheseasthenia: zaburzenia głosu

mówionego

 kleseasthenia: zaburzenia głosu

rozkazodawczego.

Czynniki ryzyka predysponujące do

powstania zawodowych schorzeń
narządu głosu można podzielić
na:

 wewnętrzne

 zewnętrzne

Wewnętrzne:

 zmiany w ośrodkowym i

autonomicznym układzie nerwowym

 budowa ciała
 wiek
 stan słuchu (wydolność słuchu i słuch

muzyczny) oraz narządu głosowego
(w odniesieniu zarówno do
fonacji, jak i oddychania i
artykulacji)

stan endokrynologiczny (szczególnie

w zakresie gruczołów
płciowych)

 usposobienie
 zachowanie emocjonalne (stosunek

do wykonywanego zawodu)

 zdolność do nawiązywania kontaktów

(szczególnie z dziećmi).

Zewnętrzne:

 lata zatrudnienia
 braki w zawodowych i

pedagogicznych kwalifikacjach

 specjalność nauczania (sport,

wychowanie muzyczne, języki)

 klimat (nastrój w pracy oraz warunki

atmosferyczne)

 warunki pracy (pomieszczenia,

wielkość klas i grup nauczania, hałas
zakłócający)

 nawyki (palenie papierosów, alkohol)
 schorzenia górnych dróg

oddechowych (w tym alergiczne)

 poważne schorzenia ogólne
 nadwrażliwość błony śluzowej na

czynniki mechaniczne i chemiczne

 predyspozycja do obrzęków i

krwawień śródnabłonkowych, konflikty
życiowe

 rytm życia i pracy
 nerwowość, przeciążenie,

wyczerpanie.

Częstość występowania zaburzeń głosu

w zawodach pedagogicznych,
w których przewaga kobiet jest
uderzająca (6-9:1) waha się od 7 do
15 % , nasilenie tych zaburzeń
pojawia się najczęściej w: 2 roku pracy
- proces adaptacji, 10 - pełne
obciążenie, a najczęściej przeciążenie
narządu głosu i w 20 - klimakterium.

Czynnościowe zaburzenia

głosu:

 Phonoponosis

nieprawidłowe

tworzenie głosu.

 Phononeurosis

następstwo zmian

psychicznych.

Zaburzenia typu phonoponosis

spotyka się u osób zawodowo
posługujących się głosem, nieraz
nadużywających go w
czasie trwania schorzeń krtani i
ogólnych, w otoczeniu
zanieczyszczonym lub hałaśliwym.
Zaburzenia te są następstwem
dyskoordynacji różnych grup
mięśniowych oraz dysfunkcji różnych
narządów, które biorą udział w
tworzeniu głosu.

Mogą mieć swoje źródło w

następujących zmianach :

1. Zmiany konstytucjonalne krtani:

a) dyskretne asymetrie chrząstek mięśni,

niezgodność drgań obu fałdów głosowych

b) niezgodność w narządzie fonacyjnym

(mała krtań, duża klatka piersiowa, za
małe lub za duże jamy rezonacyjne itp.)

c) ogólna konstytucja (pyknicy -

nadużywają głosu, nastawienie głosu jest
twarde, astenicy -głos słaby,
wzdychający, nastawienie chuchające)

2. zmiany w narządzie słuchu - utrudnienie

prawidłowego sprzężenia zwrotnego

3. choroby ogólne (choroby wycieńczające,

awitaminozy, zatrucia, złe odżywianie

się, niedokrwistość)

4. zmiany endokrynologiczne,

(niedoczynność jajników, dysfunkcje

tarczycy itp.)

5. choroby narządu fonacyjnego

(przejściowe schorzenia krtani,

upośledzenie oddychania przez nos,

ukryta niewydolność podniebienno -

gardłowa, niewydolność mięśni powłok

brzusznych),

6. Niewłaściwa technika tworzenia głosu –

nadmierne natężenie głosu, wadliwe
nastawienie głosowe, niewłaściwe
oddychanie, niewłaściwa wysokość głosu
w stosunku do cech anatomicznych
krtani (szkodliwsza jest wyższa niż
niższa), wadliwa artykulacja, szczególnie
artykulacja przy zaciśniętych wargach
zbyt napięta lub luźna, niedbała

7. zmiany neurologiczne (korowe

uwidaczniają się w głosie śpiewaczym,
podkorowe dotyczą głosu podczas
mowy).

Zaburzenia typu phononeurosis

występują u osób w sytuacji
konfliktowej, dotyczącej życia
zawodowego, czy sytuacji osobistej.
Zaburzeniom tym najczęściej
towarzyszą elementy stresu, depresji
lub nerwicy. W próbie Lombarda przy
obuusznym zagłuszaniu "białym"
hałasem o natężeniu 80-100 dB głos w
dysfonii psychogennej normuje się. U
podłożu czynnościowych zanurzeń
głosu typu phononeurosis, leżą zatem
zmiany psychiczne.

Dysfonie czynnościowe :

 Postać hiperfunkcjonalna

 Postać hypofunkcjonalna

Postać hiperfunkcjonalna:

1. Głos jest party, ochrypnięty, z

odcieniem nosowym i gardłowym
mowy, brak mu pełnego rezonansu.

2. Wysokość głosu jest zmienna
3. Nastawienie głosowe jest twarde
4. Czas fonacji skrócony
5. Nadmierne napięcie mięśni szyi,

krtani i powłok brzusznych

6. Oddychanie wysokie obojczykowo-

żebrowe.

7. Wypełnienie żył szyi
8. Opadnięta nagłośnia utrudniająca

laryngoskopię

9. Fałdy głosowe są zaokrąglone,

uniesione, słabo odbijają światło,
poruszają się nierówno i wykazują
zmiany naczynioruchowe.

10. Może być tzw. sfinkterowy

mechanizm fonacji.

11. Gromadzenie się zasychającej

wydzieliny śluzowej.

12. Tworzenie głosu przedsionkowego

rzekomego.

W badaniu videostroboskopowym:

zmniejszenie amplitudy drgań, drgają
tylko brzegi fałdów głosowych, szpara
głośni w przebiegu drgania
fałdu głosowego jest mniejsza, w
tylnym spoidle powstaje trójkąt.
Zmiany te mogą występować tylko
w pewnym zakresie głosu, w
innym można ich nie stwierdzać.

Postać hipofunkcjonalna:

1. Głos jest ochrypnięty, słaby,

męczliwy, o nastawieniu

chuchającym

2. Osłabiona jest czynność wszystkich

mięśni krtani

3. Średnie położenie głosu może być

podwyższone

4. Czas fonacji skrócony
5. Górna powierzchnia fałdów

głosowych może być nieco wklęsła,

same fałdy głosowe mogą być

atroficzne i położone niżej

W psychogennych dysfoniach

hypofunkcjonalnych głos dźwięczny
jest zachowany w czasie kaszlu,
śmiechu i płaczu.

Badanie videstroboskopowe: wzmożenie

komponentu pionowego drgań,
zwiększenie amplitudy drgań. Drgania
są nieregularne, niejednakowe,
niejednoczesne.

Guzki fałdu głosowego

potocznie

nazywamy guzkami krzykaczy, guzkami

śpiewaczymi. Są to małe, okrągłe twory

(zgrubienia fałdów głosowych). wielkości

główki szpilki (osiągają do 2-3 mm

średnicy), zlokalizowane na granicy 1/3

przedniej i środkowej wolnego brzegu fałdu.

Guzek może być pojedynczy, ale zwykle

występuje drugi, położony symetrycznie.

W pierwszym stadium rozwoju są to guzki

miękkie, które nieleczone ulegają

stwardnieniu i przechodzą w guzki twarde.

Ustępują jednak pod wpływem zachowania

milczenia przez kilka dni, leczenia

foniatrycznego oraz dzięki poprawie

techniki posługiwania się głosem. Guzki

twarde to zbite twory, barwy białawej,

jaśniejszej niż błona śluzowa fałdów.

Ich powstanie oprócz guzków

miękkich poprzedzać mogą zwiastuny w

postaci nitki śluzu rozpościerającej się

między fałdami głosowymi w miejscu

typowym dla guzków głosowych.

Powstają często u nauczycieli, przede

wszystkim dotyczą kobiet i związane

są z emisją wyższych

dźwięków. Pojawienie się guzków

głosowych zależy także od osobniczej

zdolności rogowacenia po urazie

wysiłkowym nabłonka pokrywającego

fałdy głosowe. Guzki głosowe wpływają

na wibracje fałdów głosowych;

utrudniają ich zwarcie podczas fonacji.

Objawy:

 chuchające nastawienie głosu, szmer

(głos jest pomieszany ze szmerem
powietrza, które nie zostało
zamienione na falę drgającą)

 głos jest ochrypły, chrypka nasila się

pod dłuższym mówieniu i ma
tendencję do nawrotów

 trudności w utrzymaniu wysokości

tonu i oddychaniu - głos drży,
intonacja jest nieczysta

 skrócenie czasu fonacji
 dwugłos
 uczucie zalegania wydzieliny,

zawadzania w krtani

 bezgłos

Do powstawania guzków głosowych

przyczyniają się:

 nieprawidłowa emisja głosu:

mówienie zbyt wysoko, mówienie zbyt
głośno, mówienie wysiłkowe,
mówienie w nieodpowiednim
środowisku

 brak higieny głosowej np. zbyt małe

nawodnienie fałdów głosowych, brak
odpoczynku głosowego

 wysiłek głosowy, krzyk, przeciążenie

głosu

stres
 napięcie , głównie mięśni szyi i krtani

towarzyszące fonacji (mówieniu,
śpiewaniu)

 stany chorobowe krtani: ostre i

przewlekłe zapalenie krtani

 hipotonia mięśniowa i niewydolność

narządu głosowego

 zmiany hormonalne

Leczenie:

Leczenie guzków głosowych jest

długotrwałe i często dochodzi do
nawrotów choroby- zwłaszcza przy
stosowaniu złej techniki głosowej i
dalszym przeciążaniu głosu. Leczy się
je zachowawczo- wówczas stosuje się
odpoczynek głosowy i
rehabilitację głosu (ćwiczenia emisyjne,
ćwiczenia oparcia oddechowego),
zabiegi fizykalne oraz farmakologię.

Zalecane są

: elektryzacja, masaż

wibracyjny krtani, inhalacje. Należy
ograniczyć mówienie i wyeliminować
wszelkie czynniki drażniące krtań,
przede wszystkim zaniechać palenia
tytoniu i picia alkoholu. W niektórych
przypadkach konieczna jest
interwencja chirurgiczna i usunięcie
guzków- jednak zawsze jest to
usuwanie jedynie objawów choroby, a
nie eliminowanie jej przyczyn.

Wtórne zmiany przerostowe

fałdów głosowych (patologia
nabłonka fałdów głosowych)

Zmiany przerostowe nabłonka błony

śluzowej mają różną etiologią i nasilenie.
Mogą występować pierwotnie
towarzysząc zaburzeniom głosu lub
wtórnie jako skutek nieprawidłowej emisji
głosu.

Do ich powstania przyczyniają się:

 wysiłek głosowy, szczególnie podczas

stanów zapalnych krtani

 palenie papierosów
 nadużywanie alkoholu
 alergie
 zaburzenia hormonalne
 schorzenia ogólne takie jakie

cukrzyca, awitamionozy, sideropenia

 czynniki fizyczne i chemiczne

Objawy :

U nauczycieli najczęściej występuje fałd

pogrubiony, z obrzękiem
podnabłonkowym, ze zwyrodnieniem
polipowatym brzegu fałdu głosowego
oraz przerostem polipowatym na
powierzchni. Wzrost masy fałdu
głosowego zaburza prawidłową
czynność fonacyjną. Głos jest ochrypły,
ma obniżoną częstotliwość
podstawową, występuje zawężenie skali
głosu w mowie, czas fonacji jest
skrócony, może wystąpić bezgłos.

Leczenie :

Jeśli zmiany nie powodują trudności

w oddychaniu zaleca się
inhalacje, jonoforezy i oszczędzanie
głosu. Zmiany mogą powracać
przy nieprzestrzeganiu zasad higieny
głosu.

Niedowład mięśni

przywodzących i
napinających fałdy głosowe
z
niedomykalnością fonacyjną
głośni i trwałą dysfonią
(patologia mięśni głosowych)

Niewydolność głośni jest stanem

patologicznym, w którym fałdy głosowe
nie zwierają się na całej długości

Niepełne zwarcie fałdów podczas fonacji

powoduje, że przez szczelinę przedostaje się
powietrze, które nie zostało zmienione na falę
akustyczną (przy całkowitym zwiotczeniu
mięśni napinających więzadłach głosowe
dochodzi do bezgłosu, czyli afonii).
Stan ten powoduje pogorszenie wydolności
i jakości głosu. Są one spowodowane
zmianami, jakie zaszły w mięśniach
głosowych pod wpływem wysiłku głosowego.

Objawy:

 szybkie wyczerpywanie się

możliwości głosowych (powoduje
niezdolności do wykonywania zawodu)

 chrypka o stałym charakterze, która

nasila się po wysiłku głosowym

 bezdźwięczność, okresowy bezgłos
 uczucie napięcia i ból mięśni w

okolicy krtani

Przyczyny:

 przeciążenie aparatu nerwowo-

mięśniowego krtani ( wynikające np.
z nieprawidłowej emisji głosu,
wysiłku głosowego podczas stanów
zapalnych krtani lub infekcji dróg
oddechowych)

 urazy mechaniczne krtani, operacje

tarczycy, przedłużona intubacja,
operacje guzów szyi, dużych naczyń,
serca, płuc, przełyku, nowotworów
śródpiersia, prowadzących do porażenia
nerwów krtaniowych

Leczenie:

Niewydolność głośni podlega

rehabilitacji głosowej. Ważny jest
odpoczynek głosowy trwający kilka
dni i zmiana sposobu fonacji. Stosuje
się również zabiegi fizykalne, takie
jak: jonoforeza, galwanizacje,
inhalacje, elektrostymulacje.

Badanie krtani pod kątem

postępowania orzeczniczego

wg A. Obrębowskiego powinno

obejmować:

 szczegółowy wywiad, określający

częstotliwość występowania zaburzeń

głosu, przebieg leczenia, rozwój głosu,

schorzenia dróg oddechowych,

choroby ogólne, miesiączkowanie,

ciąże, przyjmowane leki, w tym leki

hormonalne, wykształcenie zawodowe,

nałogi.

 badanie laryngologiczne – krtani,

drożności nosa, błon śluzowych gardła

 właściwe badanie foniatryczne –

charakter głosu, zachowanie się mięśni

w czasie fonacji, rezonatory nasady,

czas fonacji średnie położenie głosu

mówionego, zakres głosu, artykulacja,

słuch

 badanie stroboskopowe - wprowadzenie

do gardła stroboskopu- urządzenia

oświetlającego wnętrze krtani światłem

przerywanym, dzięki czemu można

obserwować w zwolnionym tempie

zachowanie fałdów głosowych

 badanie natężenia głosu przed i po

obciążeniu

 pole głosowe – określa zakres zmian

częstotliwości i natężenia
jednocześnie, opisuje możliwości
głosowe

 badanie akustyczne

O chorobie zawodowej uprawniającej do

świadczeń z ubezpieczenia
społecznego decydują lekarze
orzecznicy ZUS.

Orzekanie o chorobie zawodowej

narządu głosowego powinno zawierać
m.in:

 określenie obrazu klinicznego danej

choroby

 stwierdzenie narażenia osoby na działanie

czynnika szkodliwego o odpowiednim
natężeniu i przez okres dostatecznie długi
dla wywołania zmian chorobowych

 wykluczenie możliwości powstania

choroby przed rozpoczęciem pracy lub z
innych przyczyn, niezwiązanych z
warunkami pracy

Warunkiem stwierdzenia choroby

zawodowej głosu jest więc wykazanie,
że choroba powstała w związku z
wykonywaną pracą i
szkodliwymi czynnikami
występującymi w środowisku
pracy.

Metody badania narządu

głosu:

Narząd głosu oceniany jest w

badaniu

foniatrycznym

. Badanie to u osoby

zawodowo posługującej się głosem
zawsze powinno być poprzedzone
dokładnym wywiadem dotyczącym
środowiska pracy, godzinowego
obciążenia głosu dziennie i tygodniowo
oraz liczby przepracowanych lat
w zawodzie.

Wywiad

powinien też uwzględniać informacje

dotyczące dotychczasowych zaburzeń głosu

i ich leczenia, chorób współistniejących,

przyjmowanych leków (szczególnie

hormonalnych), nałogu palenia papierosów

oraz wpływu stanów emocjonalnych na

jakość głosu. Następnie wykonywane jest

badanie laryngologiczne (ocena nosa,

gardła, uszu, krtani). Po obejrzeniu krtani w

laryngoskopii pośredniej (w lusterku

krtaniowym o średnicy ok. 25-30 mm) lub

laryngoskopii lupowej (z powiększeniem)

dokonuje się oceny głosu, a w szczególności

takich jego parametrów, jak charakter głosu,

jego sposób tworzenia, tor oddychania, czas

fonacji, uczynnianie rezonatorów, średnie

położenie głosu i jego zakres oraz zdolność

kompensacyjna krtani.

Charakter głosu określamy jako

dźwięczny, matowy, obłożony, ochrypły lub
zupełny bezgłos. Prawidłowy głos
(eufoniczny) w ocenie subiektywnej
powinien być dźwięczny, czysty, pozbawiony
komponenty szumowej, niemęczliwy, bogaty
rezonansowo, tworzony z miękkim
nastawieniem głosowym, bez napięcia
wewnętrznego i bez napinania mięśni szyi.
Wysokość jego powinna odpowiadać płci
i wiekowi. Głos normalny powinien posiadać
odpowiednią giętkość wyrażającą się w
płynnych zmianach wysokości i głośności
w czasie wypowiadania treści słownych.

Poszerzenie żył szyi podczas fonacji

świadczy o wadliwym, partym sposobie

tworzenia głosu. Obserwując ruchy klatki

piersiowej podczas oddychania ustalamy

tor oddychania: górny piersiowy,

środkowy piersiowo-brzuszny lub dolny

brzuszny. Czas fonacji oznaczamy

polecając badanemu wymawiać

samogłoskę np. "a" podczas jednego

pełnego wydechu. Ważne dla

wzmocnienia i uzyskania indywidualnej

barwy głosu jest uczynnianie rezonatorów

nasady, czyli odpowiednie wykorzystanie

jam rezonacyjnych nosa, jamy ustnej,

gardła oraz zatok przynosowych.

Dla oceny uczynniania rezonatorów

środkowy palec należy przyłożyć do

bocznej, kostnej ściany nosa

i równocześnie fonować głoski mo-mu-

mi. W trakcie prawidłowej fonacji pod

opuszką palca powinny być

wyczuwane drgania. Średnie

położenie i zakres głosu określa się za

pomocą częstotliwościomierza.

Średnie położenie głosu znajduje się

najczęściej w 1/3 dolnej zakresu

i wynosi dla mężczyzn 128 Hz (c) i dla

kobiet 256 Hz (c 1). Przeciętny zakres

głosu obejmuje 1,5-2 oktaw.

Zdolność kompensacyjną krtani badamy

uciskając wcięcie chrząstki
tarczowatej ku tyłowi i dołowi.
W warunkach prawidłowych po ucisku
stwierdza się obniżenie tonu
krtaniowego.

Podstawowym badaniem

specjalistycznym krtani,
pozwalającym ocenić jakościowo
drgania fałdów głosowych jest

laryngostroboskopia

W badaniu tym wykorzystany jest efekt

stroboskopowy polegający na optycznym

złudzeniu wynikającym z tego, że

wrażenia świetlne trwają dłużej w

naszym oku, niż działający bodziec. Oko

ludzkie jest w stanie zarejestrować tylko

5 drgań w ciągu 1 sekundy. Drgania

fałdów głosowych są za szybkie, aby

mogły być widziane jako oddzielne

wrażenia. Jeżeli jednak oświetlimy krtań

światłem przerywanym

(stroboskopowym) o częstotliwości drgań

różnej od częstości drgań fałdów

głosowych, to zaobserwujemy ruchy

fałdów głosowych w zwolnionym tempie.

Na podstawie tak uzyskanego obrazu

można ocenić funkcjonowanie fałdów
głosowych. Badanie
laryngostroboskopowe powinno być
przeprowadzone w znieczuleniu
powierzchniowym, aby nadmierne
odruchy oraz napięcie mięśni gardła
i podniebienia nie wpływały na
czynność krtani. Badanie wykonuje się
obserwując ruchy fałdów głosowych
przy jednakowym natężeniu głosu
w zakresie całej skali głosu, zaczynając
od rejestru średniego.

Badania wykonywane za pomocą

nowoczesnych laryngostroboskopów

mogą być rejestrowane na taśmie

video lub zapisywane na dyskach

komputerowych. Badanie

stroboskopowe można wykonać

również za pomocą elastycznego

laryngofiberoskopu.

Fiberoskop

wprowadzony przez nos na wysokość

wejścia do krtani umożliwia obserwację

krtani w warunkach fizjologicznej

fonacji (tj. bez wyciągania

języka, koniecznego przy stosowaniu

laryngostroboskopów sztywnych).

Badanie pola głosowego

jest

graficznym przedstawieniem
zależności poszczególnych tonów
z zakresu głosu od natężenia od
minimalnego do maksymalnego
natężenia z jakim są one tworzone.
Badanie to umożliwia obserwację
postępów leczenia i rehabilitacji.

Obraz struktur oraz funkcji krtani

można również uzyskać wykonując
tomogramy krtani czyli warstwowe
zdjęcia radiologiczne.

Bezinwazyjną i stosunkowo obiektywną

metodą badania głosu jest

analiza

akustyczna

zarejestrowanych próbek

głosu. Do niedawna ze względu na

kosztowną aparaturę analiza taka

wykonywana była tylko w niektórych

ośrodkach klinicznych, jednak w miarę

postępującego rozwoju sprzętu

komputerowego i algorytmów

analizujących - wybrane jej elementy

wykonać można z wykorzystaniem

standartowego komputera klasy PC.

Pierwszym etapem analizy akustycznej

jest zarejestrowanie próbki głosu.

Nagranie dokonywane jest zazwyczaj

wykorzystując kartę muzyczną

komputera i podłączony mikrofon. Ze

względu na specyfikę takiego badania,

w większości przypadków do wykonania

podstawowych analiz wystarczy prosty

mikrofon pojemnościowy, bezpośrednio

włączany do karty muzycznej. Do

wykonania bardziej zaawansowanych

elementów analizy potrzebny może być

jednak wyższej klasy mikrofon z

dedykowanym wzmacniaczem.

Zapobieganie chorobom

zawodowym narządu głosu:

1. Niewłaściwy mikroklimat

w klasach,

salach wykładowych, aulach i innych
pomieszczeniach szkolnych

 Małe przepełnione pomieszczenia
 Kurz na podłodze, wykładzinach

,firanach, zasłonach, kwiatach, pył
kredowy z tablicy

 Zbyt wysoka lub zbyt niska

temperatura powietrza

 Hałas

Suche i zanieczyszczone powietrze

drażni błonę śluzową gardła i krtani .
Hałas źle wpływa na wydolność
psychofizyczną i na głos. Skłania do
mówienia podniesionym głosem i w
zawyżonej tonacji. To przeciąża struny
i źle wpływa na prawidłową tonację.
Nadmierny ruch powietrza zaś
ochładza i wysusza krtań
zwiększając zapylenie.

Zaleca się:

 Nawilżać powietrze, wieszając na

kaloryferach zbiorniki z wodą
(zalecana wilgotność powietrza dla
narządu głosowego w
pomieszczeniach pracy wynosi wg
skali S. Klajmana 60-70 % przy
zachowaniu prawidłowej temperatury
powietrza: od 18 do 21 C.

2. Zła organizacja pracy głosem

(długotrwałe lub zbyt głośne
mówienie)- następstwem jest
przeciążenie strun głosowych.

Zaleca się:

 Planować lekcje tak, aby

równomiernie rozłożyć czas na
wypowiedź nauczyciela i pracę
samodzielną uczniów.

 W miarę możliwości wprowadzać jak

najwięcej pomocy audiowizualnych.

 Korzystać z mikrofonu , występując przed

dużym audytorium lub w sali gimnastycznej,

albo w czasie niedyspozycji głosowej.

 Zrobić godzinną przerwę w mówieniu po

trzech godzinach lekcyjnych , odświeżyć

krtań kilkoma łykami letniego,

niskosłodzonego, nie gazowanego napoju.

Dobrze jest zaczerpnąć kilka wdechów na

świeżym powietrzu, possać miętowy cukierek

albo przy pierwszych dolegliwościach któryś

z preparatów przeznaczonych do leczenia

objawów związanych ze stanem zapalnym

gardła i jamy ustnej (w postaci pastylek do

ssania ) Po powrocie do domu można

przepłukać gardło rumiankiem albo letnim

roztworem soli kuchennej.

Ograniczyć picie zbyt mocnej kawy

czy herbaty, zbyt gorących albo zbyt
zimnych napojów, unikać ostrych
przypraw.

 W miarę możliwości oszczędzać głos

poza pracą.

3. Nieprzestrzeganie zasad

higieny głosowej

( palenie

papierosów, wadliwe odżywianie ,
niewłaściwy dobór ubrań, przebywanie w
przegrzanych, zimnych lub suchych
pomieszczeniach)

Zaleca się:

 Całkowite rzucenie palenia tytoniu

i unikanie przebywania w
zadymionych pomieszczeniach (dym
drażni błonę śluzową i powoduje alergie)

 Dbać o higienę jamy ustnej (leczyć

próchnicę zębów i zapalenie dziąseł,
usuwać kamień nazębny), zaniedbania
te wywołują zakażenie górnych dróg
oddechowych

 Unikać okoliczności sprzyjających

przeziębieniom

 Mówić mało, lub używać mikrofonu

(akademie ),albo zupełnie milczeć w
razie przeziębienia lub chrypki

 Skontaktować się z lekarzem foniatrą

w przypadku częstego
stosowania aspiryny, leków
hormonalnych, tabletek
antykoncepcyjnych

 Stosować kurację roślinną na katar

i chrypkę (Z. Pilch ,,Nauka
dykcji”); jeśli chrypka spowodowana
jest przeziębieniem, to należy wypić na
noc szklankę herbaty z kwiatu
lipowego , a w ciągu dnia wielokrotnie
oddychać parą z gotującego się mleka
lub wody

 Pić wywar przygotowany ze szklanki wody ,

pokrojonej cebuli i nasion anyżu – co 15
minut po łyżce stołowej

 Pić co pół godziny łyżkę stołową odwaru

z siemienia lnianego (można dodać
herbatę z szałwi )

 Zrobić okład na szyję (P. Gantowski

,,Technika żywej mowy’ ); ,,owinąć szyję
płótnem zwilżonym wodą pokojową, okryć
nieprzemakalnym batystem, owinąć flanelą
lub wełnianą chusteczką. W ten sposób
tworzy się wilgotne ciepło, które przyczynia
się do łagodzenia stanu podrażnienia
gardła”

4. Nieprawidłowa emisja głosu

–

zbyt głośne mówienie w wysokiej tonacji,

twarde nastawienie głosowe-

,,nastawienie twarde -rodzaj nastawienia

głosu powstający na skutek gwałtownego

zwarcia wiązadeł głosowych, np. przy

nagłym krzyku . Do fonacji wówczas

zużywana jest stosunkowo duża ilość

powietrza, która płynąc dynamicznym,

ostrym strumieniem niszczy narząd

głosowy . Nastawienie twarde może być

przyczyną przykrych dolegliwości

krtaniowych – częstych chrypek, guzków

śpiewaczych, obrzęku krtani, nieżytu

krtani”

Zaleca się:

 Nie przekrzykiwanie uczniów – o sile

głosu bowiem decyduje dobrze
wyszkolony oddech ( z podparciem
przeponowym ) oraz wyrazista
artykulacja, która uzupełnia brak
mocnego głosu

 Wzmacnianie brzmienia głosu – od

niezbyt mocnego do coraz
mocniejszego

 Pamiętać o odpowiedniej dla siebie

tonacji

 Stosować tzw. ,,miękkie nastawienie

głosowe; ,,rodzaj nastawienia głosu,
polegający na tym, że ciśnienie
powietrza podczas fonacji jest
regulowane prawidłowo, równomiernie
i swobodnie. Strumień wydechowego
powietrza nie napotykając na swej
drodze zbyt mocnego zwarcia
wiązadeł głosowych delikatnie
wprawia je w drgania, nie uszkadzając
ich”

5. Nieprawidłowa technika

oddychania

(oddech szczytowy) ,

,,chwytanie” powietrza ustami
z pominięciem nosa, który
nawilża, oczyszcza, ogrzewa lub chłodzi
powietrze. Oddech szczytowy sprawia,
że do krtani i dróg
oddechowych dostaje się suche,
zanieczyszczone powietrze. Objawem
jest chrząkanie, uczucie dławienia, a
nawet zanikanie głosu.