Choroby cywilizacyjne

i społeczne

• W ubiegłych wiekach głównymi

przyczynami zgonów były choroby
zakaźne.

• Obecnie rozwój chorób zależy

głównie od niewłaściwego żywienia,
niewłaściwego trybu życia,
zanieczyszczenia środowiska
(powietrza, wody, gleby) i stresu.

Choroby cywilizacyjne

• (zwane także chorobami XXI wieku) –

globalnie szerzące się, powszechnie
znane choroby, spowodowane
rozwojem cywilizacji. Częstotliwość
ich występowania zależy od stopnia
rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa.
Nie ma dokładnego podziału i nie można
jednoznacznie powiedzieć czy dana
choroba jest chorobą cywilizacyjną.

Choroby cywilizacyjne

wg WHO

1. cukrzyca
2. nadciśnienie tętnicze
3. choroba wieńcowa
4. otyłość
5. nieurazowe choroby narządów ruchu
6. przewlekłe nieswoiste choroby ukł. oddechowego
7. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
8. nowotwory
9. nerwice i zaburzenia psychiczne
10.urazy, wypadki, zatrucia
11.choroby jatrogenne
12. uzależnienia lekowe

Choroby społeczne

• - różnego typu schorzenia przewlekłe,

szeroko rozpowszechnione w społeczności.

Występujące u ponad 10%

społeczeństwa. Ograniczają możliwość

wykonywania podstawowych zadań

życiowych np. pracy. Wymagają długiej

regularnej opieki lekarskiej, są trudno

wyleczalne, stanowią problem dla całego

społeczeństwa. Dzięki zaliczeniu ich do tej

grupy chorób, łatwiejsze jest rozpoznawanie

ich i szybki dostęp do leków. Najczęściej

występującymi chorobami społecznymi są:

nadciśnienie i cukrzyca.

Choroby społeczne

• nadciśnienie
• miażdżyca
• alkoholizm
• nikotynizm
• reumatyzm
• cukrzyca
• choroby weneryczne

Profilaktyka chorób

cywilizacyjnych i społecznych

• BMI 20-25kg/m

2

• Min. 30 min aktywności fizycznej dziennie
• Dieta śródziemnomorska
• Mężczyźni do 2 drinków/dzień, kobiety do

1drinka/dzień

• 5 porcji owoców i warzyw/dzień (min 25g

błonnika/dzień)

• Ryby min 2x/tydzień jak główne danie

Starzenie się populacji

ludzkiej

W Polsce średni czas

życia wynosi:

• 82,9 lat – kobiety,
• 77,1 lat –mężczyźni

[GUS]

Obecnie mieszkańcy USA
żyją średnio 78 lat, to

znaczy,

że w ciągu 200 lat średni

czas

życia podwoił się.

Choroby środowiskowe

• Powstają w wyniku długotrwałego

oddziaływania czynników
szkodliwych występujących w
środowisku natury chemiczne,
fizycznej biologicznej i
psychofizycznej

Choroby środowiskowe

• Zespół przewlekłego zmęczenia
• Przewlekłe nieswoiste choroby ukł.

oddechowego (astma, nieżyty

oskrzeli, rozedma płuc)

• Wieloczynnikowa nadwrażliwość

chemiczna

• Schorzenia zależne od budownictwa
• Zespół chorego budynku
• Zespół wojny w Zatoce

Zespół przewlekłego

zmęczenia

• choroba która objawia się poprzez problemy

z pamięcią oraz koncentracją, częste bóle
głowy i mięśni (wycieńczenie mimo braku
jakiejkolwiek aktywności fizycznej).
Często pojawia się większe zmęczenie po
przebudzeniu niż przed pójściem spać.
Diagnozę można postawić dopiero wtedy,
gdy objawy utrzymują się przez ponad
pół roku. Jak dotąd nie znaleziono żadnych
skutecznych metod walki z tą chorobą.

Zespół przewlekłego

zmęczenia

• Objawy

• ciężkie zmęczenie związane z wysiłkiem nie mające nic wspólnego

z występowaniem innych chorób (największe zmęczenie przez

pierwsze 6 miesięcy)

• zmęczenie wymuszające obniżenie poziomu dotychczasowych

aktywności.

• cztery lub więcej objawów występujących od 6 miesięcy lub dłużej:

– złe samopoczucie,

– osłabienie przy wysiłku a nawet bez wysiłku, fizyczne i psychiczne

zmęczenie doprowadzające do długotrwałego, ekstremalnego

wyczerpania i chorób,

– niespokojny sen,

– bóle mięśni w całym ciele (uczucie jak przy grypie),

– bóle stawów,

– bóle głowy nowego typu i poważniejsze,

– bóle gardła, częste, nawracające,

– Powiekszające się, bolące węzły chłonne (szyjne i pachowe).

Zespół przewlekłego

zmęczenia

• Inne częste objawy to:

• jelito nadwrażliwe,
• bóle brzucha,
• gorączki (stany podgorączkowe wywołane

przemęczeniem),

• nudności,
• biegunki,
• wzdęcia,
• dreszcze i poty nocne,
• "mgła" mózgu,

Zespół przewlekłego

zmęczenia

• bóle w klatce piersiowej,

• duszności,

• przewlekły kaszel,

• zaburzenia widzenia (niewyraźne widzenie,

nadwrażliwość na światło, ból oka lub suche oczy),

• alergie,

• wrażliwość na pokarmy, alkohol, zapachy,

chemikalia, leki, hałas,

• trudności w utrzymaniu pozycji stojącej

(niestabilność, hipotonia, nieregularne bicie serca,

zawroty głowy, problemy z utrzymaniem równowagi,

omdlenia),

• problemy psychologiczne (depresje, drażliwość,

wahania nastroju, lęki, ataki paniki),

Wieloczynnikowa

nadwrażliwość chemiczna

• jest to zespół objawów wywołany

ekspozycją na powszechnie

występujące zanieczyszczenia

środowiska, przy niskich poziomach

narażenia, nie powodujących

niekorzystnych skutków

zdrowotnych w populacji generalnej.

Objawy dotyczą wielu narządów i

układów, mogą wystąpić w różnych, nie

związanych ze sobą środowiskach.

Symptomy to między

innymi:

• nadmierna podatność na zmęczenie, bóle i

zawroty głowy, dezorientację, depresję,

drażliwość, zaburzenia pamięci świeżej,

zaburzenia emocjonalne, zaburzenia

koordynacji ruchowej, nadwrażliwość na

przykre zapachy, zaburzenia widzenia

( mroczki, okresowe zaczerwienienie pola

widzenia), osłabienie mięśni i stawów, bóle i

skurcze mięśni, objawy astmy lub inne zaburzenia

ze strony układu oddechowego, zaburzenia rytmu

serca, zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Syndrom niezdrowego

budynku SBS (sick building

syndrome)

• Prowadzone na zachodzie badania nad

Syndromem Niezdrowego Budynku
potwierdziły, że główną przyczyną
niedomagań ludzi zamieszkujących takie
budynki jest zła jakość znajdującego się
w nich powietrza. Zgodnie ze wskazaniami
Światowej Organizacji Zdrowia budynki, w
których ponad 30% użytkowników jest
niezadowolona z warunków klimatu
wewnętrznego, klasyfikuje się właśnie
jako „budynki chore”.

• Wielu zamieszkujących je lokatorów odczuwa różne

dolegliwości (senność, zmęczenie, nudności,

zawroty głowy, drażliwość, zaburzenia pamięci,

ociężałość, szybkie i łatwe męczenie się,

długotrwałe bóle i częste przeziębienia,

podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa,

krtani, gardła, zaczerwienienie skóry, objawy

zbliżone do astmy: ucisk w klatce piersiowej,

duszności). Na wystąpienie dolegliwości wpływa

wiele czynników, ale przede wszystkim zła jakość

powietrza spowodowana niewystarczającą

wentylacją.

Przyczyny problemu:

• budowanie obiektów z niewłaściwie

zaprojektowaną wentylacją,

• modernizacja budynków mieszkalnych pod

kątem zwiększenia izolacji termicznej,

znacznie zmniejszająca skuteczność

istniejącego systemu wentylacji

( najczęściej grawitacyjnej),

• wymiana stolarki otworowej na

szczelniejszą bez troski o skutki zamknięcia

jedynej drogi dla świeżego powietrza.

• Nieszczelności w starej stolarce

okiennej są jedynym źródłem
świeżego powietrza w ok. 95%
budynków mieszkalnych w Polsce.
Jednak wraz z wymianą okien
nieszczelności, a więc i źródło
dopływu świeżego powietrza są
eliminowane .

• W budynkach spędzamy 80-90%

czasu w naszym klimacie.

• Wskazane jest, by przed

wprowadzeniem się do
nowowybudowanego lub świeżo
wyremontowanego mieszkania
wietrzyć je przez 10 tygodni.

Legionelloza

• to ciężka zakaźna choroba dróg

oddechowych wywołana zakażeniem
Gram-ujemną bakterią Legionella
pneumophila. Po raz pierwszy
bakteria ta została wyizolowana
podczas epidemii zachorowań, która
miała miejsce w 1976 r. w Filadelfii, w
trakcie zjazdu weteranów wojennych
w hotelu Bellevue Stratford Hotel.

Legionelloza

• W lipcu 1976 r. w Bellevue-Stratford Hotel w

Filadelfii odbywał się zjazd amerykańskiej

organizacji kombatanckiej American Legion. Już dwa

dni od jej rozpoczęcia jeden z uczestników

zachorował na ciężkie zapalenie płuc. Liczba osób

które zachorowały różni się w zależności od źródeł,

ale przyjmuje się, że ogółem zachorowało 221 z

czego 34 osoby zmarły (29 uczestników i 5 z obsługi

hotelu).

• Dochodzenie przeprowadzone przez ośrodek CDC z

Atlanty ostatecznie 18 stycznia 1977 r. dowiodło, że

to bakteria Legionella pneumophila jest

odpowiedzialna za te zachorowania.

• Do rozwoju bakterii doszło w hotelowym systemie

klimatyzacji.

Endoprofilaktyka

• profilaktyka związana bezpośrednio

z człowiekiem, polegająca na
szybkim wykrywaniu zagrożenia
przez oznaczanie substancji, jej
metabolitów lub skutków działania w
płynach ustrojowych lub zwiększenie
odporności ustroju lub ograniczenie
wchłaniania substancji przez
stosowanie specjalnej diety.

Endoprofilaktyka

• W profilaktyce zatruć ołowiem stosowana jest dieta

bogata w białko, zawierająca aminokwasy siarkowe o

zwiększonej dawce Ca i Mg . Pierwiastki te

ograniczają wchłanianie z przewodu pokarmowego

Pb Cd i Hg. W przypadku zatrucia metalami można

wprowadzić do organizmu związki chelatujące w

celu związania i wydalenia z organizmu toksycznego

metalu. W przypadku ekspozycji na fluorki

profilaktycznie działają związki magnezu, najlepiej

dolomity. W zapobieganiu chorobie popromiennej

wskazane jest zmiataczy wolnych rodników ( wit. C i

E). W przypadku emisji radioaktywnego jodu

próbowano podawć płyn Lugola (J w KJ) w celu

wysycenia tarczycy jodem radioaktywnym.

Egzoprofilaktyka

• Polega na prawidłowym

projektowaniu w przemyśle,
budownictwie i transporcie w celu
maksymalnej ochrony człowieka
przed zanieczyszczeniami i
skażeniami. Elementem
egzoprofilaktyki jest monitoring
środowiska.

Dziękuję za uwagę