SPÓŁKA EUROPEJSKA

Uwagi ogólne

• Europejska Spółka Akcyjna uregulowana została

rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej z 8.10.2001 r.
Uzupełnieniem tego rozporządzenia jest Dyrektywa Piętnasta
Rady UE z 8.10.2001 r., regulująca uczestnictwo pracowników
w spółce europejskiej.

• Ze względu na fakt, iż SE jest uregulowana przepisami

rozporządzenia to mamy bezpośrednie stosowanie tego aktu
we wszystkich państwach członkowskich. W Polsce
konkretyzację ww. rozporządzenia stanowi ustawa z 4 marca
2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych
i spółce europejskiej.

•

Zgodnie z art. 1 ww. rozporządzenia na terytorium
Wspólnoty może zostać założona spółka handlowa w
formie europejskiej spółki akcyjnej. Podstawowym
celem takiej spółki jest umożliwienie przedsiębiorcom,
których działalność wykracza poza granice jednego
państwa członkowskiego połączenia ich potencjałów
gospodarczych oraz reorganizacji w skali europejskiej.
Niektóre cechy SE są tożsame z cechami spółki akcyjnej
prawa polskiego, chodzi m.in. o:
- SE jest spółką, która działa w oparciu o kapitał
zakładowy podzielony na akcje,
- akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności za
zobowiązania spółki (ponosi ryzyko do wysokości
wniesionego do spółki wkładu),
- SE ma osobowość prawną.

• Natomiast do cech charakterystycznych SE zaliczyć można:
- szczególny sposób zakładania SE, przyjmujący uczestnictwo

podmiotów z różnych państw członkowskich UE lub

prowadzących działalność wykraczającą poza jedno państwo

członkowskie UE,

- możliwość wyboru modeli zarządu SE między tzw. systemem

dualistycznym, w którym następuje rozdział funkcji

zarządzających i nadzorczych między dwa odrębne organy

(zarząd i radę nadzorczą) oraz systemem monistycznym,

charakteryzującym się istnieniem w spółce jednego organu

administrującego sprawami spółce, w ramach którego

następuje funkcjonalny podział zadań nadzorczych i sticte

zarządczych pomiędzy jego członków,

- sformalizowany sposób uczestnictwa pracowników w

zarządzaniu przedsiębiorstwem spółki, oparty na

postanowieniach Dyrektywy 2001/86/WE,

- możliwość przeniesienia siedziby SE do innego państwa

członkowskiego, z zachowaniem podmiotowości prawnej spółki,

tzn. bez konieczności jej likwidacji w Polsce i założenia „na

nowo” w innym państwie,

- kapitał zakładowy wyrażony jest w euro i wynosi co najmniej

120 000 euro.

Utworzenie SE

•

Istnieją 4 sposoby utworzenia spółki europejskiej:

1.

Poprzez połączenie spółek akcyjnych, w których co najmniej dwie

podlegają prawu różnych państw członkowskich (tzw. fuzja

transgraniczna, w której nowa spółka staje się SE, albo

inkorporacja, w której spółka przejmująca przybiera formę SE);

2.

Poprzez utworzenie spółki holdingowej (tzw. spółki matki),

założonej przez spółki akcyjne i spółki z o.o., z których co

najmniej dwie podlegają prawu różnych państw członkowskich

lub od co najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną podlegającą

prawu innego państwa członkowskiego lub oddział w innym

państwie członkowskim. Elementem różnicującym ten tryb

tworzenia jest wymiana akcji lub udziałów w spółkach akcyjnych

lub z o.o., reprezentujących co najmniej 50% głosów

„wymienialnych”, uczestniczących w założeniu, na akcje nowo

zawiązanej spółki europejskiej. Utworzenie SE w tym trybie

prowadzi do powstania ponadnarodowej grupy kapitałowej,

której „szczyt” tworzy SE. Po zakończeniu całego procesu

założycielskiego spółki uczestniczące w założeniu nie tracą

osobowości prawnej (jak to ma miejsce w przypadku połączenia),

lecz istnieją nadal jako spółki zależne od spółki europejskiej,

która jest właścicielem większości akcji (udziałów) w tychże

spółkach;

3. Poprzez utworzenie spółki zależnej (spółki córki), założonej

poprzez spółki osobowe, spółki kapitałowe oraz inne osoby

prawne prawa prywatnego i publicznego, z których co najmniej

dwie podlegają prawu różnych państw członkowskich lub od co

najmniej 2 lat posiadają spółkę zależną podlegająca prawu

innego państwa członkowskiego lub oddział w innym państwie

członkowskim. W przypadku tym powstaje powiązanie

pionowe, którym spółki tworzące „szczyt” wnoszą wkłady do

spółki europejskiej;

4.

Poprzez przekształcenie w SE spółki akcyjnej podlegającej

wyłącznie prawu państwa członkowskiego i mającej siedzibę

statutową oraz główny zarząd na terenie Wspólnoty, jeżeli

spółka przekształcana od co najmniej 2 lat posiada spółkę

zależną podlegającą prawu innego państwa członkowskiego.

Przekształcenie w tym trybie – ze względu na wysoki pułap

minimalnego kapitału zakładowego spółki akcyjnej

podlegającej wyłącznie prawu polskiemu (500 000 zł), może

być szczególnie dal nich atrakcyjne, gdyż minimalny kapitał

zakładowy Se wynosi 120 000 euro. Zatem w zależności od

kursu euro może się okazać, że reprezentowany kapitał

zakładowy „ polskiej” spółki akcyjnej, która ma ulec

przekształceniu, będzie wystarczający aby spełnić wymogi

wskazane dla przekształcenia.

Organy spółki europejskiej

• Spółka europejska musi posiadać walne zgromadzenie

akcjonariuszy oraz organ nadzorujący i organ zarządzający
albo organ administrujący. Założyciele i akcjonariusze
muszą dokonać wyboru między systemem dualistycznym
(tak funkcjonuje spółka akcyjna prawa polskiego) i
systemem monistycznym. Ten ostatni system zarządzania i
nadzoru jest zupełnym novum dla polskiego systemu prawa
spółek.

System dualistyczny

• Stanowi w istocie podział kompetencji między walne

zgromadzenie, radę nadzorczą i zarząd. Muszą więc działać dwa

odrębne organy – zarządzający i nadzorczy. Kompetencja do

prowadzenia spraw i reprezentacji SE należy w systemie

dualistycznym do zarządu, natomiast organ sprawujący nadzór nie

może prowadzić spraw spółki.

• Członków organu nadzoru powołuje walne zgromadzenie SE.

Jednakże porozumienie zawarte z pracownikami w związku z

tworzeniem spółki może przewidywać, że pracownicy są

uprawnieni do wyboru części rady nadzorczej.

• Zarząd informuje organ nadzorczy przynajmniej raz na kwartał o

biegu spraw spółki i o planowanych działaniach. Zarząd ma

obowiązek udostępniać organowi nadzorczemu wszelkie

informacje o zdarzeniach, które mogą mieć wpływ na stan spółki.

Zatem organ nadzorczy ma prawo żądania dostarczenia wszelkich

informacji koniecznych do wykonywania nadzoru.

• Rada nadzorcza SE składa się z co najmniej 3 członków, a jeżeli SE

jest spółka publiczną – z co najmniej 5 członków.

System monistyczny

• W systemie tym obok walnego zgromadzenia występuje jeden

organ o kompetencjach zarządzająco - nadzorczych, który
określany jest mianem organu administrującego. W ramach
zadań rady administrującej można wyróżnić czynności z
zakresu prowadzenia spraw i stałego nadzoru nad spółką

• Rada administrująca korzysta z domniemania kompetencji

polegającego na tym, że wszystkie sprawy, które nie zostały
zastrzeżone dla walnego zgromadzenia, należą do
kompetencji rady. W zakresie nieuregulowanym rozp.
2157/2001 i ustawie z 4.3.2005 r. w odniesieniu do rady
administrującej i jej członków, stosuje się odpowiednie
przepisy KSH. Natomiast w razie wątpliwości, czy do rady
administrującej lub jej członków stosować przepisy o
zarządzie czy o radzie nadzorczej, stosuje się przepisy o
zarządzie i jego członkach.

Rada administrująca

•

Do wyłącznych kompetencji rady administrującej w zakresie

prowadzenia spraw SE należy podejmowanie uchwał m.in. w

następujących sprawach:

a)

powoływania i odwoływania dyrektorów wykonawczych,

b)

ustalania wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych,

c)

ustalania rocznych i wieloletnich planów biznesowych,

d)

wyrażania zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet

przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego,

e)

przyjęcia sprawozdania z działalności SE i sprawozdania finansowego

za dany rok obrotowy w celu przedstawienia ich zwyczajnemu

walnemu zgromadzeniu do rozpatrzenia i zatwierdzenia,

f)

zawierania przez SE, będącą spółką zależną, umowy kredytu,

pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu,

rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo

likwidatorem spółki dominującej,

g)

innych zastrzeżonych w statucie do wyłącznej kompetencji rady

administrującej

h)

zwoływanie walnego zgromadzenia oraz udzielanie i odwoływanie

prokury, chyba że ustawa lub statut stanowi inaczej.

• Zasadą jest, że rada administrująca wykonuje swoje kompetencje

kolegialnie, chyba, że statut stanowi inaczej.

• Rada administrująca składa się z co najmniej 3 członków, a w spółce

publicznej z co najmniej 5 członków.

• Jeżeli statut lub przepisy szczególne nie stanowią inaczej, zasada jest,

że członkowie rady administrującej są powoływani i odwoływani

uchwałą walnego zgromadzenia.

• Rada administrująca podejmuje uchwały jeżeli wszyscy jej członkowie

zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu.

• Podejmowanie uchwał w trybie określonym w art. 388 § 2 i 3 KSH nie

dotyczy wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady

administrującej oraz powoływania i odwoływania dyrektora

wykonawczego.

• Organizację i sposób wykonywania czynności rady administrującej

określa jej regulamin. Regulamin rady administrującej uchwala
walne zgromadzenie, chyba że statut stanowi inaczej.

• Walne zgromadzenie nie może wydawać radzie administrującej

wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw SE.

• W umowie między SE a członkiem rady administrującej, jak

również w sporze z nim, SE reprezentuje pełnomocnik powołany
uchwałą walnego zgromadzenia.

Zakaz konkurencji

• Członków rady administrującej obowiązuje zakaz

działalności konkurencyjnej. Zgodnie z art.. 39 EZIGU,

członek rady administrującej nie może bez zgody

walnego zgromadzenia zajmować się interesami

konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce

konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki

osobowej oraz jako członek organu zarządzającego lub

nadzorującego jej działalność, albo jako dyrektor

wykonawczy spółki kapitałowej, ani uczestniczyć w innej

konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu

zarządzającego lub nadzorującego jej działalność.

• Dotyczy to także udziału w konkurencyjnej spółce

kapitałowej w przypadku posiadania w niej przez

członka rady administrującej co najmniej 10% udziałów

lub akcji lub prawa do powoływania co najmniej jednego

członka zarządu albo rady administrującej w spółce.

Dyrektorzy wykonawczy

• Niezależnie od sposobu działania rady administrującej możliwe jest

prowadzenie spraw spółki na podstawie delegacji kompetencji dyrektorowi

wykonawczemu albo kilku dyrektorom wykonawczym powołanym przez

radę administrującą.

• Delegacja kompetencji na rzecz dyrektora wykonawczego nie uszczupla

kompetencji rady administrującej w zakresie prowadzenia spraw i

reprezentacji. Powierzenie takich czynności może być cofnięte, zmienione

w każdym czasie uchwałą rady administrującej.

• Osobami, które są powoływane jako dyrektorzy wykonawczy mogą być

tylko osoby fizyczne o pełnej zdolności prawnej, które nie zostały skazane

za przestępstwa, o których mowa w art. 18 KSH.

• Liczbę dyrektorów wykonawczych i ich kompetencje określa uchwała rady

administrującej, chyba że statut stanowi inaczej.

• Dyrektorzy wykonawczy mogą być członkami rady administrującej, lub tez

osobami spoza jej składu.

• Rada administrująca powinna jednak co najmniej w połowie składać się z

członków niebędących dyrektorami wykonawczymi.

• W strukturze dyrektorów wykonawczych może pojawić się generalny

dyrektor wykonawczy, który może mieć pozycję primus inter pares, ale

gdy statut tak stanowi może on mieć głos rozstrzygający w przypadku

równości głosów.

• Jednak generalny dyrektor wykonawczy nie może być przewodniczącym

rady administrującej, chyba że statut stanowi inaczej.

• Zasady funkcjonowania dyrektorów wykonawczych określa

regulamin uchwalany przez radę administrującą.

• Dyrektorzy wykonawczy mają obowiązek składania radzie

administrującej w terminie 3 miesięcy po upływie każdego roku
obrotowego łącznego sprawozdania z wykonania obowiązków.

• Walne zgromadzenie nie może wydawać dyrektorom

wykonawczym wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw
SE.

• Natomiast takie polecenia może wydawać dyrektorom

wykonawczym rada administrująca.

• Uprawnienia dyrektorów wykonawczych będących członkami rady

administrujących wynikają z generalnej kompetencji przysługującej
członkom rady.

• Natomiast uprawnienia dyrektorów wykonawczych niebędących

członkami rady administrującej do reprezentowania SE, obejmują
wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z zakresem
spraw powierzonych im do prowadzenia.

• Do dyrektorów wykonawczych stosuje się art. 373 KSH. Dyrektorzy

wykonawczy mający prawo reprezentowania SE podlegają wpisowi
do rejestru z określeniem sposobu i zakresu reprezentacji.

• Do dyrektorów wykonawczych stosuje się art. 377 KSH odnoszący

się do problematyki sprzeczności interesów spółki z interesami
dyrektorów wykonawczych.

• Ponadto dyrektorów wykonawczych obowiązuje zakaz działalności

konkurencyjnej, podobnie jak członków rady administrującej.

Komitety

• System monistyczny można jeszcze bardziej rozbudować,

bowiem rada administrująca może przekazać określone

kompetencje komitetowi albo komitetom składającym się co

najmniej z 2 jej członków. Takie przekazanie kompetencji, w

przeciwieństwie do delegacji uprawnień, dyrektorom

wykonawczym uszczupla odpowiednio kompetencje rady

administrującej.

• Ponadto komitety co do zasady składają się tylko z członków rady

administrującej.

• Dopuszcza się jednak tworzenie komitetów z udziałem

dyrektorów wykonawczych niebędących członkami rady

administrującej, jednak mogą one wyłącznie przygotowywać lub

wykonywać uchwały rady administrującej.

• W komitecie sprawującym nadzór nad działalnością SE nie może

uczestniczyć członek rady administrującej będący dyrektorem

wykonawczym.

• Komitety nie mogą podejmować uchwał w sprawach

zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji rady administrujacej.

Uregulowania wspólne dla systemu monistycznego i

dualistycznego

1.

Członkowie organów spółki powoływani są na okres określony w

statucie, trwający nie dłużej niż 6 lat,

2.

Z zastrzeżeniem ograniczeń przewidzianych w statucie, mogą być oni

ponownie, jednokrotnie lub wielokrotnie, wybrani na okres nie dłuższy

niż 6 lat,

3.

Członkiem organu SE nie mogą być osoby, które według prawa siedziby

SE nie mogą należeć do organu zarządzającego, nadzorczego lub

administrującego spółki akcyjnej podlegającej prawu tego państwa

członkowskiego lub wskutek wyroku sądowego lub decyzji

administracyjnej, wydanej w państwie członkowskim, nie mogą należeć

do organu zarządzającego, nadzorczego lub administrującego spółki

akcyjnej podlegającej prawu państwa członkowskiego,

4.

Statut SE może określać szczególne warunki sprawowania członkostwa

w odniesieniu do członków organów SE, reprezentujących akcjonariuszy,

zgodnie z przepisami prawa narodowego obowiązującymi dla spółek

akcyjnych w państwie siedziby SE,

5.

Prawo europejskie nie narusza również przepisów państwa

członkowskiego, które pozwalają określonej mniejszości akcjonariuszy

lub innym osobom lub organom na powoływanie części członków

organów spółki,

6.

Statut SE określać musi rodzaje czynności prawnych, które w systemie

dualistycznym wymagają zgody organu nadzorczego udzielonej

organowi zarządzającemu, a w systemie monistycznym – wyraźnej

uchwały organu administrującego,

7. Członkowie organów SE nie mogą

rozprzestrzeniać informacji o SE, które w razie

ich ujawnienia mogłyby szkodzić interesom

spółki,

8. Kworum zostało określone jako obecna lub

reprezentowana co najmniej połowa jego

członków,

9. Uchwały podejmuje się większością głosów

obecnych lub reprezentowanych,

10. Jeśli statut nie stanowi inaczej, głos

przewodniczącego każdego organu ma

znaczenie decydujące w razie równości głosów.

Walne zgromadzenie

• Niezależnie czy SE działa w oparciu o system monistyczny czy

dualistyczny, musi także działać walne zgromadzenie. Rozporządzenie

zawiera tylko podstawową regulację zasad funkcjonowania tego organu,

odsyłając do przepisów o spółce akcyjnej obowiązujących w państwie, w

którym SE ma swoją siedzibę. W związku z tym zastosowanie mają

przepisy dotyczące walnego zgromadzenia w spółce akcyjnej.

• Rozporządzenie zawiera następujące wymogi co do funkcjonowania

tego organu:

- obrady walnego zgromadzenia odbywają się przynajmniej raz w ciągu

roku kalendarzowego, w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku

obrotowego,

- Walne zgromadzenia mogą być zwoływane w dowolnym terminie przez

organ zarządzający, administracyjny, nadzorczy lub inny, zgodnie z

prawem stosowanym w państwie statutowej siedziby SE,

- Akcjonariusz lub akcjonariusze, którzy reprezentują co najmniej 10%

kapitału zakładowego SE, mogą wystąpić z wnioskiem o zwołanie

walnego zgromadzenia, jak również umieszczenie określonych spraw w

porządku obrad.

• Uchwały walnego zgromadzenia podejmowane są większością ważnie

oddanych głosów, albo większością surowszą.

• Zmiana statutu SE wymaga jednak uchwały walnego zgromadzenia

podjętej większością głosów nie mniejszą niż 2/3 głosów oddanych.

Zaangażowanie pracowników w SE

• Rozporządzenie 2157/2001 przewiduje jedynie obowiązek

wyboru jednego z systemów współuczestnictwa w
funkcjonowaniu spółki przez pracowników.

• Pozostałe kwestie reguluje Dyrektywa Piętnasta z 8.10.

2001 r.

• Nie reguluje ona jednak modelu uczestnictwa pracowników

w SE, pozostawiając określenie zasad tego uczestnictwa w
konkretnej spółce ustawodawstwu krajowemu.

• Zaangażowanie pracowników – to zapewnienie prawa pracowników

do informacji, konsultacji i uczestnictwa, umożliwiające im
wywieranie wpływu na decyzje podejmowane w SE,

• Informowanie – to informowanie organu przedstawicielskiego lub, w

razie niepowołania takiego organu, ustanowionych w inny sposób
przedstawicieli pracowników, w sprawach dotyczących SE oraz jej
spółek zależnych i zakładów mających siedzibę w różnych
państwach członkowskich,

• Konsultacje – to wymiana poglądów i podjęcie dialogu między

organem przedstawicielskim lub ustanowionymi w inny sposób
przedstawicielami pracowników a właściwym organem SE w
zakresie, formie i terminie, umożliwiającym wzięcie pod uwagę
opinii wydanej po ich zakończeniu przy podejmowaniu decyzji w SE.

• Uczestnictwo – to wpływ organu przedstawicielskiego lub

ustanowionych w inny sposób przedstawicieli pracowników na
sprawy SE oraz prawo wyboru lub wyznaczenia określonej liczby
członków do rady nadzorczej albo rady administrującej SE albo
prawo ich rekomendowania lub prawo sprzeciwiania się
wyznaczeniu niektórych albo wszystkich członków tych organów.

• Dyrektywa nie przewiduje jednego modelu zaangażowania

pracowników w spółce europejskiej, ale pozostawia tę kwestię
konkretnej SE i zależy od decyzji przedstawicieli spółek
tworzących SE, ich spółek córek i zakładów oraz tworzących
SE.

• Spółka europejska nie może zostać zarejestrowana, jeżeli nie

zostaną ustalone reguły zaangażowania pracowników.

• Powyższe reguły mogą zostać ustalone:
- w drodze zawarcia porozumienia między specjalnym

zespołem negocjacyjnym a właściwymi organami spółek
uczestniczących w SE, lub

- przez przyjęcie reguł standardowych, zgodnie z treścią

przepisów zawartych w dziale 4EZIGU.

Przeniesienie siedziby SE do innego państwa członkowskiego

• Przeniesienie siedziby SE do innego państwa

członkowskiego następuje z zachowaniem jej tożsamości
podmiotowej, bez konieczności jej likwidacji i ponownego
zakładania w innym państwie. Siedziba SE określona w
statucie powinna znajdować się w tym samym państwie
członkowskim co jej główny zarząd, w związku z tym
przeniesienie siedziby SE do innego państwa
członkowskiego oznacza zmianę siedziby statutowej, której
towarzyszyć musi faktyczne przeniesienie jej zarządu
głównego.

• Nie można przenieść siedziby spółki europejskiej, wobec

której rozpoczęto postępowanie w sprawie jej rozwiązania,
niewypłacalności, wstrzymania płatności lub inne podobne
postępowania.

• Postępowanie to składa się z następujących elementów:
- przygotowanie i ogłoszenie przez organ zarządzający lub

administrujący SE projektu przeniesienia siedziby oraz

sprawozdania wyjaśniającego i uzasadniającego prawne i

ekonomiczne aspekty przeniesienia siedziby,

- podjęcie uchwały przez walne zgromadzenie SE

kwalifikowaną większością 2/3 głosów o przeniesieniu

siedziby, po upływie 2 miesięcy od ogłoszenia projektu,

- wydanie przez właściwy organ państwowy w państwie

dotychczasowej siedziby SE zaświadczenia

stwierdzającego dokonanie formalności potrzebnych do

przeniesienia siedziby,

- przedstawienie tego zaświadczenia właściwemu organowi

w państwie nowej siedziby i wpis do właściwego rejestru w

tym państwie,

- zawiadomienie rejestru dotychczasowej siedziby SE o

nowym wpisie i wykreślenie dotychczasowej rejestracji,

- ogłoszenie o nowym wpisie i o wykreśleniu

dotychczasowej rejestracji w obydwu państwach

członkowskich.

Rozwiązanie i likwidacja SE

• Zagadnienia rozwiązania, likwidacji podlegają przepisom

prawa narodowego, które znajduje zastosowanie do spółki
akcyjnej założonej zgodnie z prawem państwa, w którym SE
ma statutową siedzibę.

• Ponadto z godnie z art.66 ust. 1 rozp. 2157/2001, spółka

europejska może zostać przekształcona w spółkę akcyjną
podlegającą prawu państwa członkowskiego, w którym ma
ona statutową siedzibę. Uchwała o przekształceniu może
zostać podjęta dopiero po upływie 2 lat od zarejestrowania
SE lub po zatwierdzeniu dwóch pierwszych rocznych
sprawozdań finansowych SE.