Leki hamujące układ

współczulny

Leki hamujące aktywność układu

współczulnego, na drodze różnych

mechanizmów

Mechanizmy hamowania
aktywności współczulnej:

1)Obwodowe hamowanie

gromadzenie / uwalniania NA

2)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów alfa2
adrenergicznych

3)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów imidazolowych

1)Obwodowe hamowanie

gromadzenie / uwalniania
NA

2)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów alfa2
adrenergicznych

3)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów imidazolowych

Rezerpina

Liczne działania niepożądane

obrzęk błony śluzowej nosa, senność obniżenie
sprawności intelektualnej, depresja ( do tendencji
samobójczych ) – obecnie niestosowana

1)Obwodowe hamowanie

gromadzenie / uwalniania
NA

2)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów alfa2
adrenergicznych

3)Pobudzenie ośrodkowych

receptorów imidazolowych

2 i 3 ) tzw. leki o działaniu

ośrodkowym

Agoniści

receptora

alfa 2

Agoniści

receptora

alfa2 i

imidazolowe

go

Agoniści

receptora

imidazolowe

go

Metyldoba

Klonidyna

Moksonidyna
Rilmenidyna

Ośrodkowa regulacja

krążenia:

Ośrodek naczynioruchowy

: lokalizacja

twór siatkowaty ( jądro pasma
samotnego )

w rdzeniu przedłużonym

– jego neurony

pobudzają układ współczulny

Metyldopa

Mechanizm działania

:

ośrodkowo (

j. pasma samotnego

) działa

jako „fałszywy neuroprzekaźnik” –

alfa-metylonoradrenalina –

zastępując NA pobudza w OUN
receptory alfa 2

także obwodowo pobudza rp. alfa 2

Metyldopa jest lekiem pierwszego
rzutu

w nadciśnieniu u ciężarnych

Preparat :
• Dopegyt

Klonidyna – Iporel 75μg

(=0.075mg)

Dawkowanie – 2 – 3 x 1 tabl

1 ) pobudza receptory alfa 2 ( głowanie

w OUN też obwodowo )

2 ) receptory imidazolowe ( w OUN też

obwodowo )

Nie wolno gwałtowanie odstawić –
ryzyko tzw.

rebound phenomenon

( objawy jak w pheochromocytoma –
gwałtowny wzrost ciśnienia i
tachykardia).

Działania niepożądane:

 Suchość
 Senność
 Obrzęki ( retencja sodu i wody )
 Bradykardia
 Zaburzenia libido, potencji

Za większość działań niepożądanych klonidyny
odpowiada pobudzenie receptorów alfa 2

Rilmenidyna –

Tenaxum tabl. 1

mg
Dawkowanie : 1 x 1 tabl

Moxonidyna

– Physiotens

tabl. 0.2mg, 0.4 mg

Dawkowanie : 1 x 1 tabl.

Wskazanie:

nadciśnienie tętnicze

Działania niepożądane :

Leki dobrze tolerowane, bo nie
działają na ośrodkowe receptory alfa
2 – adrenergiczne.

Obecnie ani alfa 1 –
adrenolityki ani leki
działające ośrodkowo
NIE należą do
podstawowych w leczeniu
nadciśnienia tętniczego

Punkty uchwytu leków hamujących układ alfa -
adrenergiczny

OUN

Zwoje

współczulne

Zakończeni
a
Neuronów
współczulny
ch

Receptory
adrenergiczne

Leki
ganglioplegiczne

Rezerpina

Leki alfa -
adrenolityczne

PODSUMOWANIE:

GRUPY LEKÓW HAMUJĄCYCH
AKTYWNOŚĆ

UKŁADU

WSPÓŁCZULNEGO

afla 1 adrenolityki
agoniści receptorów
alfa 2 adrenergicznych ( ośrodkowych )
Agoniści receptorów imidazolowych
Leki hamujące uwalnianie amin

katecholowych z zakończeń nerwowych

β - blokery

UKŁAD

AUTONOMICZ

NY

UKŁAD WSPÓŁCZULNY

CZĘŚĆ II

Pobudzające rp. β1 i

β2

Pobudzające rp. β2

Leki

Izoprenalina

Orciprenalina

Salbutamol

Fenoterol

Terbutalina

Salmeteprol

Formoterol

Bambuterol

Wskazania

Bradykardia

Zaburzenia

przewodnictwa

Stany spastyczne

oskrzeli (np. astma

oskrzelowa, POChP )

Poród przedwczesny

(jako „tokolityki” )

Działania niepożądane

Zaburzenia rytmu

Napady dławicy

piersiowej

Nudności

Osłabienie

Nadmierne pocenie

Drżenie mięśniowe

Tachykardia

Hipokaliemia

Hiperglikemia

Bóle głowy

przeciwwskazania

Nadciśnienie

Choroba wieńcowa

Zaburzenia rytmu

Nadczynność tarczycy

Leki

blokujące

receptory β –

adrenergiczne

( β-blokery )

1) Podział wg rozpuszczalności

a/ lipofilne
-efekt pierwszego przejścia ( krótki T ½ )
-dobrze przenikają do OUN – ryzyko

działań niepożądanych z OUN

- NN nie wymaga redukcji dawki
np. Metoprolol, Propranolol, Karwedilol

b/ hydrofilne
-słabo wchłaniane, nie metabolizowane w

wątrobie ( długi T ½ )

-redukcja dawki w NN ( wydalane przez

nerki )

np. Atenolol, Sotalol

Podział

Ze względu na

wewnętrzna aktywność

sympatykomimetyczną ( ISA – słaba

aktywność agonistyczną wobec

receptorów β-adrenergicznych przy

zachowanej? Aktywności

anatagonistycznej )

Posiadające ISA
Nie posiadające ISA

ISA (ang. Intrinsic Sympathomimetic Activity) – w medycynie –

wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczna.

3/ ze względu na
powinowactwo

do receptorów

a)nieselektywne ( blokujące

receptory β1 i β2 )

b)Kardioselektywne

( blokujące receptory β1 )

c)Rozszerzające naczynia

( tzw. III generacji )

β-blokery

nieselektyw
ne

kardioselektywn
e

Rozszerzające
naczynia

Propranol
ol
Sotalol

Oksprenolol ( ISA )

Alprenolol ( ISA )

Nadolol

Tymolol

Pindolol ( ISA )

Karwedilo
l

Metoprolol
Bisoprolol
Atenolol
Betaksolol

Acebutolol ( ISA )

Celiprolol
( ISA )
Nebiwolol

Karwedilol
Celiprolol
( ISA )
Nebiwolol

Labatalol

Bucindolol

ISA – wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczna

β-blokery o właściwościach
rozszerzających naczynia –

MECHANIZMY

Karwedilol ( i Labetalol )-

blokuje receptor alfa 1 –adrenergiczny

Celiprolol-

pobudza receptor β2-adrenergiczny

Nebiwolol- uwalnia NO

pobudza receptor β3-adrenergiczny

Selektywność jest względna
i zależy od dawki –

zmniejsza się lub zanika
przy stosowaniu większych
dawek

Wpływ β – blokerów na
gospodarkę węglowodanową

Beta-blokery a hiperglikemia

β-blokery

wydzielania insuliny

przepływu przez

mikrokrążenie
w mięśniach

zużycia glukozy

hiperinsulinemia

insulinooporność

Efektem jest wzrost glikemii i insulinemii
na czczo



β – blokery maskują objawy

hipoglikemii
( tachykardię, drżenia, drażliwość –
stosować
ostrożnie u pacjentów z wahaniami
glikemii )

REASUMUJĄC:

β-blokery kardioselektywne i/lub
nowej generacji są
bezpieczniejsze u osób z:



cukrzycą



dyslipidemią



chorobami obturacyjnymi układu

oddechowego



zaburzeniami krążenia obwodowego

Wskazania do β-blokerów

 nadciśnienie tętnicze

 choroba wieńcowa

( oprócz postaci naczynioskurczowej! )

 zawał serca

 niewydolność serca

 zaburzenia rytmu

oraz

 migrena

 nadczynność tarczycy

 drżenia mięśniowe

 jaskra

 nadciśnienie wrotne

β-blokery należą do podstawowych
grup leków stosowanych w leczeniu:

 HA (

nadciśnienie tętnicze ang. hypertonia

arterialis )

ChNS ( choroba niedokrwienna

serca )

NS ( niewydolność serca )

Podstawowe grupy leków

stosowanych w leczeniu HA

( zalecenia PTNT 2011 )

 Diuretyki tiazydowe ( preferowane

tiazydopodobne )

 β-blokery

( preferowane wazodilatacyjne )

 Inhibitory enzymy konwertującego angiotensynę

( IKA )

 Sartany

 Blokery kanałów wapniowych

( dihydropirydynowe )

Pozostałe jak alfa 1 – adrenolityki, leki działające

ośrodkowo ( agoniści receptorów alfa 2 i

imidazolowych ) mogą być stosowane, ale nie są

lekami I-go wyboru.

Podstawowe grupy leków stosowanych w leczeniu

ChNS

1 ) poprawa rokowania

• IKA

• beta-blokery

• p/płytkowe
• hipolipemizujące ( statyny )

2 ) redukcja objawów ( poprawa jakości życia )

• azotany

• beta-blokery

• Ca blokery
• Inhibitory węzła zatokowego (iwabradyna)
• Leki metaboliczne ( trimetazydyna)???

• (otwierające kanały potasowe)

Podstawowe grupy leków stosowanych

w leczeniu niewydolności serca

IKA
Diuretyki (gł.oszczędzające potas)

β-blokery

 Ca-blokery
 Sartany
 Azotany
 Glikozydy naparstnicy
 Iwabradyna
 hydralazyna

Udowodnion
a poprawa
przeżycia

Zmniejsza
ją objawy

KLUCZOWE PYTANIA

Dlaczego β-blokery mają zastosowanie w leczeniu HA?

Czy rozszerzają naczynia krwionośne?

Dlaczego β-blokery mają zastosowanie w leczeniu

ChNS?

Czy rozszerzają naczynia wieńcowe?

Dlaczego β-blokery mają zastosowanie w leczeniu

NS ?

Czy poprawiają kurczliwość LK działając inotropowo

dodatnio ?

Jaki jest mechanizm ich działania antyarytmicznego?

Działania niepożądane:

Badykardia

Bloki A-V

Hipotonia

Ochładzanie kk.dolnych, zjawisko

Raynauda

Obturacja oskrzeli

( zwłaszcza nieselektywne )

OUN ( zmęczenie, ból głowy, zaburzenia

snu,

żywe sny, depresja ) –

głównie

lipofilne

Upośledzenie tolerancji wysiłku

Spadek libido, impotencja ( ? )

Zaburzenia metaboliczne ( lipidowe i

węglowodanowe ) –

starsze preparaty,

nieselektywne

β-blokerów nie można odstawiać nagle (!)

„rebound phenomenon”

nagły wzrost ciśnienia
zaburzenia rytmu
zaostrzenie dławicy piersiowej
Powinny być odstawione przez ponad 2

tyg.

Przeciwwskazania:

Bradykardia

Blok A-V powyżej I-stopnia

Astma oskrzelowa ( ale nie POChP !!!!!! )

Łuszczyca ( względne )

Względne:

Zaawansowana niewydolność serca

Zarostowa miażdżyca tętnic

kk. Dolnych ? ( nasilona )

Depresja

Cukrzyca ?

Metopro

lol

Preparaty:

• Metocard – tabl. 0.05

• MetoHEXAL 50, 100 – tabl. 0.05, 0.1

• MetoHEXAL 200 ret – tabl. o przedł uwal. 0.2

• Metoprolol – tabl 0.1

• Betaloc ZOK 25 ( 50, 100 ) tabl. o

kontrolowanym spowolnionym uwalnianiu

Stałe stężenie terapeutyczne w ciągu doby

Dawkowanie: 1 – 2 x dziennie
Formy o powolnym uwalnianiu 1 x dziennie

Karwedilol



nieselektywny



korzystny profil metaboliczny ( !!! )



dodatkowe działanie rozszerzające

naczynia
( działa jak alfa 1 – adrenolityk ) !!!

 działa antyoksydacyjnie ( kardioprotekcyjnie ),
 antyproliferacyjnie
 działa antyagregacyjnie ( hamuje agregację płytek

i

erytrocytów )

 zwiększają uwalnianie NO ze śródbłonka

Nebiwolol

 wysoce kardioselektywny, ISA ( - )
 dodatkowe działanie rozszerzające

naczynia – nasila syntezę NO !!!

Preparat:
Nebilet 0.005 ( 1 x dziennie )

ISA - wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczna.