Prekursorzy

Prekursorzy

i klasycy

i klasycy

socjologii.

socjologii.

Auguste Comte

Auguste Comte

- urodzony

- urodzony

17

17

l

l

utego

utego

1798 w Montpellier -

1798 w Montpellier -

zmarł

zmarł

5

5

wrześni

wrześni

a 1857 w Paryżu) -

a 1857 w Paryżu) -

francuski

francuski

filozof

filozof

i pozytywista

i pozytywista

,

,

twórca socjologii. Zainicjował, poprzez syntezę całej

twórca socjologii. Zainicjował, poprzez syntezę całej

dotychczasowej wiedzy, nową dyscyplinę nauki - socjologię.

dotychczasowej wiedzy, nową dyscyplinę nauki - socjologię.

Comte nakreślił podstawy filozofii pozytywistycznej

Comte nakreślił podstawy filozofii pozytywistycznej

(był twórcą

(był twórcą

pojęcia

pojęcia

pozytywizm

pozytywizm

). Myślenie pozytywne było w jego ujęciu

). Myślenie pozytywne było w jego ujęciu

ukoronowaniem ewolucji myśli ludzkiej przechodzącej trzy

ukoronowaniem ewolucji myśli ludzkiej przechodzącej trzy

stadia: teologiczne, metafizyczne i wreszcie pozytywne.

stadia: teologiczne, metafizyczne i wreszcie pozytywne.

Inspiracje czerpał przede wszystkim od uczonych-przyrodników,

Inspiracje czerpał przede wszystkim od uczonych-przyrodników,

którzy dokonywali refleksji

którzy dokonywali refleksji

metodologicznych oraz empiryzmu

metodologicznych oraz empiryzmu

brytyjskiego,

brytyjskiego,

zwłaszcza Davida Hume'a.

zwłaszcza Davida Hume'a.

Wiele idei pozytywistycznych zawdzięczał

Wiele idei pozytywistycznych zawdzięczał

także filozofowi francuskiego oświecenia

także filozofowi francuskiego oświecenia

d'Alembertowi. Plany reformy społecznej

d'Alembertowi. Plany reformy społecznej

były w tym

były w tym

czasie szeroko

czasie szeroko

rozpowszechnione;

rozpowszechnione;

Comte przyjaźnił

Comte przyjaźnił

się przez pewien czas z najwybitniejszym

się przez pewien czas z najwybitniejszym

przedstawicielem tzw. socjalizmu

przedstawicielem tzw. socjalizmu

utopijnego- Claude-Henrim

utopijnego- Claude-Henrim

de Saint-

de Saint-

Simonem.

Simonem.

Comte określił zakres filozofii pozytywnej, ograniczając ją do

Comte określił zakres filozofii pozytywnej, ograniczając ją do

realnie istniejących przedmiotów, o których można uzyskać

realnie istniejących przedmiotów, o których można uzyskać

wiedzę pewną i ścisłą: czyli do faktów zewnętrznych

wiedzę pewną i ścisłą: czyli do faktów zewnętrznych

dotyczących przedmiotów fizycznych. O faktach psychicznych

dotyczących przedmiotów fizycznych. O faktach psychicznych

takiej wiedzy, zdaniem Comte'a, nie można uzyskać - więc

takiej wiedzy, zdaniem Comte'a, nie można uzyskać - więc

psychologia nie jest przedmiotem rzetelnej wiedzy - podobnie

psychologia nie jest przedmiotem rzetelnej wiedzy - podobnie

jak metafizyka. Filozofia miała być podstawą teoretyczną tak

jak metafizyka. Filozofia miała być podstawą teoretyczną tak

pomyślanej nauki, zestawiając gromadzoną przez badaczy

pomyślanej nauki, zestawiając gromadzoną przez badaczy

wiedzę. Pozytywizm odrzucał dociekania co do istnienia

wiedzę. Pozytywizm odrzucał dociekania co do istnienia

materii albo Boga jako niepewne, znajdujące się poza

materii albo Boga jako niepewne, znajdujące się poza

rzetelnym doświadczeniem.

rzetelnym doświadczeniem.

W systemie Comte'a nauka pozytywna była tylko częścią

W systemie Comte'a nauka pozytywna była tylko częścią

doskonałego ustroju społecznego, który postulował. Idealnym

doskonałego ustroju społecznego, który postulował. Idealnym

celem społeczeństwa miało być doskonalenie natury ludzkiej.

celem społeczeństwa miało być doskonalenie natury ludzkiej.

Jednak jego postulaty w tym zakresie okazały się dziwaczne:

Jednak jego postulaty w tym zakresie okazały się dziwaczne:

postulował ustanowienie kultu Ludzkości, Postępu i Ładu,

postulował ustanowienie kultu Ludzkości, Postępu i Ładu,

której kapłani mieliby monopol na nauczanie i medycynę oraz

której kapłani mieliby monopol na nauczanie i medycynę oraz

sprawowaliby cenzurę; ustrój miałby być dyktatorski, a urzędy

sprawowaliby cenzurę; ustrój miałby być dyktatorski, a urzędy

- dziedziczne. Dewizą tego ładu miałoby być hasło Comte'a:

- dziedziczne. Dewizą tego ładu miałoby być hasło Comte'a:

L'amour pour principe; l'ordre pour base; le progrès pour but

L'amour pour principe; l'ordre pour base; le progrès pour but

("Miłość jako zasada, porządek jako podstawa, postęp jako

("Miłość jako zasada, porządek jako podstawa, postęp jako

cel").

cel").

EMIL DURCHAIM

EMIL DURCHAIM

– (1858-1917)

– (1858-1917)

– francuski uczony, zapoczątkował

– francuski uczony, zapoczątkował

on specjalizację socjologii. Mówił,

on specjalizację socjologii. Mówił,

że socjologia nie jest nauką o

że socjologia nie jest nauką o

społeczeństwie, ale o faktach

społeczeństwie, ale o faktach

społecznych, a to jest sposób

społecznych, a to jest sposób

działania zdolny do wywierania na

działania zdolny do wywierania na

jednostkę zewnętrznego

jednostkę zewnętrznego

przymusu. Durchaim interesował

przymusu. Durchaim interesował

się przyczynami samobójstw.

się przyczynami samobójstw.

Szczególnie interesowała go skala

Szczególnie interesowała go skala

wartości społeczeństwa oraz

wartości społeczeństwa oraz

problem porządku społecznego.

problem porządku społecznego.

Badał znaczenie funkcji różnych

Badał znaczenie funkcji różnych

elementów życia społecznego, dla

elementów życia społecznego, dla

zachowania spójności

zachowania spójności

społeczeństwa. Podkreślał

społeczeństwa. Podkreślał

ważność wspólnoty przekonań i

ważność wspólnoty przekonań i

wartości.

wartości.

Uważał

Uważał

, ze społeczeństwo zespolone jest to forma struktury

, ze społeczeństwo zespolone jest to forma struktury

społecznej. W społeczeństwach pierwotnych ludzie łączyli się

społecznej. W społeczeństwach pierwotnych ludzie łączyli się

ze względu na podobieństwa, robili podobne rzeczy ( byli

ze względu na podobieństwa, robili podobne rzeczy ( byli

wszechstronni). Durchaim nazywał to solidarnością

wszechstronni). Durchaim nazywał to solidarnością

mechaniczną. Współczesne społeczeństwa SA

mechaniczną. Współczesne społeczeństwa SA

wyspecjalizowane. Wykonują swoje zadania i stają się sobie

wyspecjalizowane. Wykonują swoje zadania i stają się sobie

niezbędne. Jest to związek oparty na wzajemnym wsparciu i

niezbędne. Jest to związek oparty na wzajemnym wsparciu i

współzawodnictwie. Durchaim przyczynił się do rozwoju

współzawodnictwie. Durchaim przyczynił się do rozwoju

metodologii socjologicznej. Uważał, że socjologia musi badać

metodologii socjologicznej. Uważał, że socjologia musi badać

fakty społeczne tj. siły istniejące poza jednostką i

fakty społeczne tj. siły istniejące poza jednostką i

ograniczające je. Twierdził, że ludzi wtapiają wpływy społeczne

ograniczające je. Twierdził, że ludzi wtapiają wpływy społeczne

we własną tożsamość i przekształcają kontrolę społeczną w

we własną tożsamość i przekształcają kontrolę społeczną w

samokontrolę.

samokontrolę.

Herbert Spencer

Herbert Spencer

- (27 kwietnia 1820 –

- (27 kwietnia 1820 –

8 grudnia 1903) był angielskim filozofem

8 grudnia 1903) był angielskim filozofem

oraz socjologiem. Był przedstawicielem

oraz socjologiem. Był przedstawicielem

organicyzmu oraz ewolucjonizmu

organicyzmu oraz ewolucjonizmu

w naukach społecznych .Spencer

w naukach społecznych .Spencer

spopularyzował i filozoficznie

spopularyzował i filozoficznie

analizował teorię ewolucji Karola

analizował teorię ewolucji Karola

Darwina. Uważał, że prawo ewolucji

Darwina. Uważał, że prawo ewolucji

rządzi nie tylko w świecie przyrody

rządzi nie tylko w świecie przyrody

żywej, ale jest prawem powszechnym:

żywej, ale jest prawem powszechnym:

wyjaśnia kształtowanie się planet,

wyjaśnia kształtowanie się planet,

umysłów, społeczeństw. Ewolucja

umysłów, społeczeństw. Ewolucja

jego zdaniem, polegała na

jego zdaniem, polegała na

stopniowym, postępowym różnicowaniu

stopniowym, postępowym różnicowaniu

się części. Spencer wywodził

się części. Spencer wywodził

ewolucjonistyczną etykę z teorii

ewolucjonistyczną etykę z teorii

"walki o byt": dobre jest to co służy

"walki o byt": dobre jest to co służy

przystosowaniu i rozwojowi. Należy

przystosowaniu i rozwojowi. Należy

w tym celu wspierać silnych, a nie

w tym celu wspierać silnych, a nie

słabych i upośledzonych przez naturę.

słabych i upośledzonych przez naturę.

Georg Simmel

Georg Simmel

- (ur. 1 marca

- (ur. 1 marca

1858r., zm. 28 września

1858r., zm. 28 września

1918r.) był jednym z

1918r.) był jednym z

pierwszych niemieckich

pierwszych niemieckich

socjologów. Był też filozofem,

socjologów. Był też filozofem,

eseistą oraz teoretykiem

eseistą oraz teoretykiem

kultury.

kultury.

Był twórcą najważniejszych

Był twórcą najważniejszych

założeń formalizmu w

założeń formalizmu w

socjologii, które pozwoliły na

socjologii, które pozwoliły na

wyodrębnienie jej spośród

wyodrębnienie jej spośród

innych nauk. Za przedmiot

innych nauk. Za przedmiot

socjologii Simmel uznał trwałe

socjologii Simmel uznał trwałe

formy społeczne, badane

formy społeczne, badane

niezależnie od kontekstu

niezależnie od kontekstu

historyczno-psychologicznego,

historyczno-psychologicznego,

w jakim występują. Simmel był

w jakim występują. Simmel był

też jednym z twórców

też jednym z twórców

mikrosocjologii. Jego

mikrosocjologii. Jego

najważniejsze prace to

najważniejsze prace to

Filozofia pieniądza

Filozofia pieniądza

(1900) oraz

(1900) oraz

Socjologia

Socjologia

(1908).

(1908).

Max Weber

(ur. 21 kwietnia 1864 w Erfurcie – zm. 14 czerwca

(ur. 21 kwietnia 1864 w Erfurcie – zm. 14 czerwca

1920 r. w Monachium) był niemieckim socjologiem,

1920 r. w Monachium) był niemieckim socjologiem,

historykiem, ekonomistą, prawnikiem, religioznawcą i

historykiem, ekonomistą, prawnikiem, religioznawcą i

teoretykiem polityki.

teoretykiem polityki.

Jedną z podstawowych zasług Webera jest umocowanie

Jedną z podstawowych zasług Webera jest umocowanie

metodologii nauk społecznych. Weber odrzucał

metodologii nauk społecznych. Weber odrzucał

pozytywistyczną koncepcję nauk społecznych

pozytywistyczną koncepcję nauk społecznych

jako nauk przyrodniczych (której przedstawicielem

jako nauk przyrodniczych (której przedstawicielem

był np. Auguste Comte).Weber postulował aby

był np. Auguste Comte).Weber postulował aby

nadać naukom społecznym ścisły i obiektywny

nadać naukom społecznym ścisły i obiektywny

charakter, poprzez opracowywanie specyficznej

charakter, poprzez opracowywanie specyficznej

dlań metodologii i filozofii nauki (np. koncepcja

dlań metodologii i filozofii nauki (np. koncepcja

typów idealnych),

typów idealnych),

opisywanie

opisywanie

ich jak najbardziej

ich jak najbardziej

precyzyjnym językiem (wprowadził wiele do dziś

precyzyjnym językiem (wprowadził wiele do dziś

użytecznych pojęć) oraz prowadzenie zakrojonych

użytecznych pojęć) oraz prowadzenie zakrojonych

na szeroką skalę badań historyczno

na szeroką skalę badań historyczno

-

-

porównawczych.

porównawczych.

Swoją teorię socjologiczną Weber buduje na pojęciu działania

społecznego. Od innych zachowań ludzkich odróżnia je to, że

działający podmiot wiąże z nim subiektywny sens. Operacja

rozumienia (Verstehen) jest możliwa, ponieważ większość

działań ludzkich to działania racjonalne. Wystarczy wtedy

odtworzyć subiektywną kalkulację środków i celów, kosztów i

zysków, jaka leży u podłoża działań. W odniesieniu do działań

afektywnych, opierających się na stanach uczuciowych,

pomocna jest empatia, do tradycjonalnych zaś - pamięć

historyczna.

Pojęcie działania racjonalnego jest kluczem do zrozumienia

procesu racjonalizacji zachodzącego w świecie zachodnim.

Nastawienie na racjonalność jest tym, co wyróżnia etykę

protestacką rozwijaną przez kalwinizm. Weber stawia tezę, że

kierunkiem rozwoju społeczeństw jest odchodzenie od tradycji

i rozszerzenie obszarów, w których dominuje myślenie i

działanie o charakterze racjonalnym. Proces ten Weber

określał jako odczarowywanie świata - niszczenie świata

opartego na magii. Wyrazem tych przekonań są zwłaszcza

analizy Webera dotyczące biurokracji.

Karol Marks

Karol Marks

(niem.

(niem.

Karl Heinrich

Karl Heinrich

Marx

Marx

) (ur. 5 maja 1818 r. w Trewirze, w

) (ur. 5 maja 1818 r. w Trewirze, w

Prusach - zm. 14 marca 1883 r. w

Prusach - zm. 14 marca 1883 r. w

Londynie) - filozof i ekonomista

Londynie) - filozof i ekonomista

niemiecki. Pochodził z zeświecczonej

niemiecki. Pochodził z zeświecczonej

rodziny żydowskiej, która wydała w

rodziny żydowskiej, która wydała w

przeszłości wielu wybitnych rabinów.

przeszłości wielu wybitnych rabinów.

Jego ojciec, by uniknąć ograniczeń

Jego ojciec, by uniknąć ograniczeń

ustawy uniemożliwiającej Żydom

ustawy uniemożliwiającej Żydom

dostęp do stanowisk prawniczych i

dostęp do stanowisk prawniczych i

lekarskich przeszedł z całą rodziną na

lekarskich przeszedł z całą rodziną na

luteranizm.

luteranizm.

Myśl Marksa rozwijała się pod

Myśl Marksa rozwijała się pod

wpływem dwóch sprzecznych

wpływem dwóch sprzecznych

tendencji - determinizmu i aktywizmu.

tendencji - determinizmu i aktywizmu.

Z jednej strony Marks wierzył, że

Z jednej strony Marks wierzył, że

historią i rozwojem społeczeństw

historią i rozwojem społeczeństw

rządzą prawa deterministyczne, a

rządzą prawa deterministyczne, a

studiowanie historii pozwoli poznać je i

studiowanie historii pozwoli poznać je i

przewidywać przyszłe zmiany, z

przewidywać przyszłe zmiany, z

drugiej zaś uważał, że mimo wszystko

drugiej zaś uważał, że mimo wszystko

można tę historię zmieniać -

można tę historię zmieniać -

filozofowie dotąd tylko objaśniali świat,

filozofowie dotąd tylko objaśniali świat,

chodzi jednak o to, by go zmieniać

chodzi jednak o to, by go zmieniać

.

.

Jednym z fundamentalnych pojęć koncepcji Marksa jest

Jednym z fundamentalnych pojęć koncepcji Marksa jest

praca

. Marks twierdził, że w naturze ludzkiej leży

. Marks twierdził, że w naturze ludzkiej leży

przekształcanie przyrody i nazwał ów proces transformacji

przekształcanie przyrody i nazwał ów proces transformacji

pracą

, a zdolność do przekształcania przyrody określił

, a zdolność do przekształcania przyrody określił

mianem

mianem siły

roboczej

. Siła robocza jest nierozerwalnie

. Siła robocza jest nierozerwalnie

związana z ludzką wyobraźnią i inteligencją. Choć dla Marksa

związana z ludzką wyobraźnią i inteligencją. Choć dla Marksa

siła

robocza

jest ludzką naturą, Marks uważał, że jest ona

jest ludzką naturą, Marks uważał, że jest ona

czynnikiem indywidualnym - praca jest aktywnością

czynnikiem indywidualnym - praca jest aktywnością

społeczną i jest zdeterminowana przez zmieniające się w

społeczną i jest zdeterminowana przez zmieniające się w

czasie warunki społeczne

czasie warunki społeczne

Mianem twórców polskiej socjologii określa się: Józefa

Mianem twórców polskiej socjologii określa się: Józefa

Supińskiego, Władysława Piłata, Ludwika Krzywickiego,

Supińskiego, Władysława Piłata, Ludwika Krzywickiego,

Edwarda Abramowskiego, Józefa Chałasińskiego, Floriana

Edwarda Abramowskiego, Józefa Chałasińskiego, Floriana

Znanieckiego, Leszka Gumplowicza, współcześnie: Jana

Znanieckiego, Leszka Gumplowicza, współcześnie: Jana

Szczepańskiego ( twórcę metody biograficznej w socjologii),

Szczepańskiego ( twórcę metody biograficznej w socjologii),

Antoninę Kłoskowską i Zygmunta Baumanna.

Antoninę Kłoskowską i Zygmunta Baumanna.

KONIEC

KONIEC

Przygotowali:

Przygotowali:

Aleksandra Grzelak,

Aleksandra Grzelak,

Joanna Grzelak,

Joanna Grzelak,

Kornelia Kukorowska,

Kornelia Kukorowska,

Marcin Zawadzki,

Marcin Zawadzki,

Mateusz Irzyk.

Mateusz Irzyk.

II SUM HG (zaoczne)

II SUM HG (zaoczne)