Pojęcie socjologizmu:
Socjologizm był rozumiany jako teoria socjologiczna związana z określonym zespolem“zasad metody socjologicznej” (zawierająca pouczenia jak badać i wyjaśniać zjawiska społeczne) oraz jako doktrynę filozoficzno która rości sobie prawo do wypowiadania się o sprawach dalekich od socjologii.
Termin socjologizm stosowany jest najczęściej jako określenie teorii socjologicznej Durkheima i jego szkoły (tzw. fancuskiej szkoły socjologicznej).
(J. Szacki)
Socjologizmkierunek socjologiczny uznający zjawiska społeczne za pierwotne, życie zaś psychiczne ikulturowe jednostki za pochodne. Wg socjologizmu warunki społeczne określają kulturę, wiedzę, moralność, sztukę i in. zjawiska nieprzyrodnicze. Do badania wszelkich przejawówżycia psychicznego należy stosować metody socjologiczne. Socjologizm zdobył największą popularność na przełomie XIX i XX w., a jego najwybitniejszym przedstawicielem był E. Durkheim.
(internet)
Społeczeństwo jako sui generis:
Rzeczywistość społeczna jest rzeczywistością sui generis. Jest ona niepowtarzalna, unikatowa, zewnętrzna w stosunku do jednostki. Społeczeństwa nie należy traktować jako sumy jednostek. Kluczowym elementem badań socjologicznych są fakty społeczne. Socjolog powinien odrzucić wszelkie uprzedzenia, stereotypy o społeczeństwie i powinien stanąć "w dystansie" wobec badanych faktów.
(internet)
Socjologia jako podstawowa nauka społeczna:
Socjologizm cechowała tendencja do przyporządkowywania socjologii tych wszystkich dyscyplin które zajmują się takim czy innym fragmentami rzeczywistości społecznej. Zjawiska religijne, prawne, moralne i ekonomiczne należy traktować jako fakty społeczne. Opisując je oraz wyjaśniając musimy odnieść je do określonego środowiska, szukając podstawowych przyczyn rozważanego zjawiska. Fakty te nie można zrozumieć w izolacji. Socjologia ma dostarczać klucza do zrozumienia wszelkich zjawisk społecznych.
(J. Szacki)
Socjolgia Ludwika Gumplowicza:
a) teoria konfliktu i koncepcja rasy Ludwik Gumplowicz zakładał podział ludzkości na "rasy" (w rozumieniu kulturowym nieantropologicznym) i ich trwały konflikt. Co za tym idzie przejawy altruzimu i solidarności mogły pojawiać się jedynie w obrębie własnej grupy. Wobec inny, obcych towarzyszyła wrogość i brak zaufania. Co ważne nie zgadzał się ze Spencerem co do zmiany tego stanu rzeczy w czasie. Dopuszczał jedynie możliwość osłabnięcia antagonizmu. Według Gumplowicza konflikt ten jest “prawem natury” dlatego zmianie może ulec jedynie jego forma. (J.Szacki)
b) grupy społeczne
Socjologia według Gumplowicza nie jest nauką o społeczeństwie ale o grupach. Zajmuje się jedynie tymi zjawiskami, których podłożem jest podział ludzkości na heterogeniczne grupy. Gumplowicz przywiązywał duże znaczenie do wysuniętej przezsiebie hipotezy wieloplemienności, zgodnie z którą ludzkość nie wywodzi się z jednegopnia (czyli nie jest całością) lecz stanowi konglomerat heterogenicznych grup mającychodrębną genezę i charakter. Zależało mu aby dzięki założeniu pierwotnejwieloplemienności obalić fikcję jednostki, której istnienie poprzedza istnienie społeczeństwa oraz fikcję społeczeństwa jako organizmu. Gumplowicz uważał, że wszystkie społ. historyczne były i są niejednorodne i wewnętrznie rozbite, powstawały bowiem zawsze jako rezultat łączenie się wrogich grup które starają się nawzajem podporządkować.
(J.Szacki)