4. . Jaka jest zdaniem Durkheima relacja pomiędzy jednostką a społeczeństwem?
Poszukiwał równowagi między aspiracjami jednostki a potrzebami społ.. Społ. jest bytem zewnętrznym w stosunku do jednostki . Sprzeciwia się atomistycznej koncepcji społ. . Między innymi dlatego odrzucał liberalizm ,gdyż ten traktował społeczeństwo jako ciało złożone z indywidualnych osób.
Człowiek zastaje rzeczywistość społeczną i musi się do niej dostosować. Przeciwstawienie jednostki i społeczeństwa równoznaczne jest z przeciwstawieniem natury i kultury .
D. przeciwstawia się introspekcji jako metodzie socjologii. Traktowania zjawisk społ. jak rzeczy pociągało za sobą uznanie społeczeństwa za rzeczywistość sui generis . Jej popznanie nie może się opierać na badaniu właściwości osobników ludzkich wchodzących w skład zbiorowości.
Poznanie części nie jest równoznaczne z poznaniem całości . Społ. to coś więcej niż zbiór jednostek .”Grupa myśli , czuje działa zupełnie inaczej , niż robiliby to jej członkowie gdyby znajdowali się w izolacji . Jednostki tworzą społ. i w wyniku ich zrzeszenia wytwarzają się nowe zjawiska . Zjawiska te oddziałują na świadomość jednostki i w pewnym stopniu ja kształtują . Powiązana z tym jest teoria świadomości zbiorowej .D przeciwstawiał się traktowaniu jej jako wypadkowej świadomości jednostek .Grupa społ. posiada swój własny byt. D. pojmuje społ. jako istniejące ponad jednostkami
Jaka jest definicja faktu społecznego według Durkheima?
Fakt społ.- „wszelki sposób robienia ,utrwalony lub nie , zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu -taki który jest w danym społ. powszechny ..'.jawi się nam jako nie odparta konieczność ma trzy podstawowe cechy ; powszechność( przekonania i reguły są podzielane przesz członków danej społ.), zewnętrzność ( nie są wymyślone przez członka danej społ. ale istniały już wcześniej i zostały mu przekazane w procesie socjalizacji ), przymusowość. Ludzie żyjąc pośród rzeczy wytwarzali sobie o nich pewne idee i jest to nie uniknione .Idee te wskazywały jak postępować i człowiek nie mógł się bez nich obejść .Powstało pośród nich błędne przekonanie ze zjawiska społeczne są przez ludzi „robione” Filozofia społeczna utwierdzała to przekonanie koncentrując na ideach swoją uwagę .sprzeciwiał się temu zalecając by fakty traktować jak rzeczy
typologia samobójstw Durkheima.
altruistyczne
Działanie jednostki wynikające z silnej integracji z pewnymi normami, zasadami, które każą jednostce poświęcić życie dla idei, dla sprawy. Jednostka świadomie i dobrowolnie zgadza się oddać życie dla jakiejś sprawy (np. dla religii, wiary; żołnierz - dla obrony ojczyzny, honoru).
egoistyczne (indywidualistyczne)
Więzi łączące jednostkę i społeczeństwo ulegają wyraźnemu osłabieniu → jednostka pozostaje sama ze sobą. Stan anomii oddziaływuje na jednostkę (anomia z punktu widzenia jednostki). Człowiek zagubiony.
anomiczne
Człowiek poszukuje jakiegoś punktu odniesienia, norm, wartości i ich nie znajduje, bo społeczeństwo jest rozbite, zatomizowane. Społeczeństwo nie reguluje życia jednostki. Pustka w coraz większej ilości sfer życia.
Czym jest solidarność? Durkheima typologia solidarności społecznej.
Społeczeństwo daje system etyczny i poczucie solidarności. Solidarność = więź.
Dwa rodzaje ładu oparte są o dwa rodzaje solidarności, czyli charakteru powiązań. Społeczeństwa według typu solidarności społecznej możemy podzielić na dwa skrajnie odmienne typy solidarności społecznej (typy idealne):
Solidarność mechaniczna
Wspólnota wartości. Dominująca rola religii, tradycji i autorytetu. Wytwarza się spójny system wartości. Margines indywidualizmu jest ograniczony i bardzo cienki. Wszystkie zachowania jednostki są regulowane. Nie ma podziału pracy. Jednostka zajmuje się szeregiem różnych prac. Wspólnota osobowości - każdy jest mentalnie, psychicznie obrazem innej osoby. Jednostka nie ma możliwości wykształcenia indywidualnych cech. Wszyscy są skrajnie podobni. Nie istnieję pojecie osobowości. Każdy jest częścią całości. Wynika to z podobieństwa wykonywanych funkcji. Każdy jest bardzo silnie podporządkowany społeczeństwu. Ludzie pod względem osobowości są bardzo do siebie podobni. Dominuje prawo karne. Pod kontrolą zbiorowości znajduje się nieomal całe życie jednostki. Względnie jednolity system norm obejmujący wszystkich. Jednostka nie ma jeszcze osobowości i stanowi replikę wzoru ogólnospołecznego. Wspólnota dóbr, dominacja religii, tradycjonalizm. Brak podziału pracy. Kara ma przywrócić poczucie jedności. Podstawowa wartością jest poczucie jedności.
Solidarność organiczna
Pojawia się podział pracy, uzupełnianie się. Nie wszystkie sfery życia są kontrolowane. Powstają nisze dowolności. W coraz mniejszym stopniu społeczeństwo reguluje życie jednostki. Coraz bardziej kształtuje się indywidualność. Więź między ludźmi wynika z różnicy. Wykonujemy różne funkcje przez co się uzupełniamy. Ludzie coraz bardziej różnią się od siebie. Z tej różnorodności i podziału pracy też wynika jedność. Przewaga prawa korporacyjnego. Podstawą solidarności jest zróżnicowanie członków w następstwie podziału pracy. Wskutek zróżnicowania ludzie potrzebują siebie nawzajem. Dzięki specjalizacji kształtuje się osobowość. Nadrzędność prawa restytucyjnego nad prawem karnym. Istotą jest kontraktowość. Przestrzeganie i szacunek dla regulacji. Obywatele mają świadomość rangi prawa. Większa zdolność abstrakcyjnego myślenia. Nie oznacza to, ze państwo traci na znaczeniu. Celem prawa nie jest ukaranie, a przywrócenie równowagi wewnętrznej. Im większe jest zróżnicowanie tym bardziej potrzebny jest porządku prawnego. Przymus jest niewidoczny, poczucie zobowiązań. Indywidualizm.
Rola religii według Durkheima.
Dla Durkheima religia jest najpełniejszym, kluczowym wytworem społeczeństwa, które dzięki niej wywiera wpływ na jednostkę, sankcjonuje jej zachowania. Przyznawał jej szczególnie doniosła rolę. Ponad sfera profanum pojawia się sfera sacrum, wobec której jednostka odczuwa szacunek i lęk. Dzięki religii okazuje się możliwe przejście od zwierzęcia do człowieka. Religia wytwarza nakazy i zakazy. Pewne sposoby działania są narzucane lub proponowane z zewnątrz, dołączają do natury jednostki. To czynnik integrujący społeczeństwo. Na początku wszystko było religijne. Społeczeństwo może nakładać i sankcjonować pewne wzorce zachowań odwołując się do sacrum. Społeczeństwa pierwotne są bardzo religijne. Bóstwa są wytworem społecznym. Społeczeństwo odwołuje się sankcjonując normy do sankcji religijnych. Upadek religii to kluczowa przyczyna anomii. Nie istnieje społeczeństwo bez religii. Bóstwem może być naród (kult narodu, przywódcy, manifestacje narodowe), wszystko to, co integruje jednostki wokół wspólnych wartości.
Religia była dla Durkheima instytucją wzorcową, prototypem społecznych instytucji., najważniejszym zjawiskiem społecznym. To sfera stosunków między ludźmi. Religia jest źródłem całego instytucjonalnego aparatu i musi trwać, aby ten aparat mógł działać.
1.
Pozytywizm wywodził się z nurtu filozoficznego oświecenia, który przeciwstawiał się metafizyce, a więc wszelkim teoriom idealistycznym, nienaukowym, trudno przyswajalnym przez umysł ludzki, a budował wiedzę o świecie na badaniu faktów dostępnych rozumowi i sprawdzalnych empirycznie.
Rozwój pozytywizmu w Europie przypada na lata czterdzieste - siedemdziesiąte XIX w. Są to czasy gwałtownego rozwoju nauk i techniki, który to rozwój pozwala człowiekowi wierzyć w niemal nieograniczone możliwości rozumu ludzkiego w wykrywaniu praw rządzących przyrodą, życiem jednostek i grup społecznych.
Pozytywiści widzą społeczeństwo jako wytwór przyrody, w którym rządzą takie same
prawa jak w świecie zwierzęcym lub jakimkolwiek organizmie żyjącym. Drogę ku postępowi, ku szczęściu społeczeństw, widzą w rozwoju nauki, która jest w stanie zmienić los jednostek, jak i wnieść na wyższy stopień rozwoju całe społeczności i państwa. Ów kult nauki, zaufanie do jej możliwości i znaczenia nazywamy scjentyzmem. To w tym czasie dokonuje swych odkryć w biologii i medycynie Pasteur, w chemii Berthelot, zaś Darwin tworzy podstawy teorii ewolucji (ewolucjonizm). Na określenie pozytywizmu używa się w Polsce także nazw dominujących wówczas prądów literackich: naturalizmu, realizmu, a w poezji parnasizmu. W okresie po II wojnie światowej używano również terminu "realizm krytyczny", rozciągając jego zastosowanie na osiągnięcia literatury realistycznej w późniejszych okresach.