1

KAMICA NERKOWA

2

Obecność w drogach moczowych
nierozpuszczalnych złogów, które
powstają wskutek wytrącania się
substancji chemicznych zawartych w
moczu, gdy ich stężenie przekracza
próg rozpuszczalności.

3

Rocznie na objawową kamicę
choruje 1-3% populacji.
W ciągu całego życia kamica
występuje u ok. 5% kobiet i
dwukrotnie częściej u mężczyzn.
W połowie przypadków przebieg
jest nawrotowy.

4

Powstawaniu złogów sprzyjają:

1.

1.

Duże stężenie w moczu substancji

Duże stężenie w moczu substancji

kamicorodnych (litogennych):

kamicorodnych (litogennych):

- wapnia (

- wapnia (

hiperkalciuria

hiperkalciuria

)

)

- kwasu szczawiowego

- kwasu szczawiowego

- fosforanów

- fosforanów

- moczanów

- moczanów

- cystyny

- cystyny

5

Powstawaniu złogów sprzyjają:

2. Małe wydalanie substancji antylitogennych

2. Małe wydalanie substancji antylitogennych

- magnezu

- magnezu

- cytrynianów

- cytrynianów

3. Zbyt niskie lub zbyt wysokie pH (kwaśny

3. Zbyt niskie lub zbyt wysokie pH (kwaśny

mocz sprzyja powstawaniu kamieni

mocz sprzyja powstawaniu kamieni

moczanowych, zasadowy-fosforanowo-

moczanowych, zasadowy-fosforanowo-

wapniowych i struwitowych)

wapniowych i struwitowych)

4. Zastój moczu i zakażenie układu moczowego

4. Zastój moczu i zakażenie układu moczowego

(

(

ZUM

ZUM

)

)

5. Duża gęstość względna moczu (> 1015 g/ml)

5. Duża gęstość względna moczu (> 1015 g/ml)

6

Powstawaniu złogów sprzyjają:

6. Unieruchomienie

6. Unieruchomienie

7. Nieprawidłowa dieta:

7. Nieprawidłowa dieta:

- bogatobiałkowa

- bogatobiałkowa

- bogatosodowa

- bogatosodowa

7

Hiperkalciuria:

1.

1.

Nadczynność przytarczyc

Nadczynność przytarczyc

2.

2.

Hiperkalciuria idiopatyczna:

Hiperkalciuria idiopatyczna:

-

absorpcyjna – najczęstsza; zwiększone

absorpcyjna – najczęstsza; zwiększone

wchłanianie wapnia w jelitach,

wchłanianie wapnia w jelitach,

-

nerkowa – zmniejszone wchłanianie

nerkowa – zmniejszone wchłanianie

wapnia w nerkach,

wapnia w nerkach,

-

resorpcyjna – zwiększone uwalnianie

resorpcyjna – zwiększone uwalnianie

wapnia z kości

wapnia z kości

powrót

powrót

8

Kamica sprzyja zakażeniom.

Kamica sprzyja zakażeniom.

Zakażenia sprzyjają kamicy.

Zakażenia sprzyjają kamicy.

Bakterie G(-), głównie

Bakterie G(-), głównie

Proteus

Proteus

,

,

rzadziej

rzadziej

Pseudomonas

Pseudomonas

i

i

Serratia

Serratia

rozkładają mocznik do amoniaku i

rozkładają mocznik do amoniaku i

CO

CO

2

2

. Amoniak alkalizuje mocz i jest

. Amoniak alkalizuje mocz i jest

jednym ze składników kamieni

jednym ze składników kamieni

struwitowych.

struwitowych.

powrót

powrót

9

Skład kamieni:

1.

1.

Szczawianowo-wapniowe

Szczawianowo-wapniowe

2.

2.

Fosforanowo-wapniowe

Fosforanowo-wapniowe

3.

3.

Moczanowe 15%

Moczanowe 15%

4.

4.

Struwitowe (fosforan magnezowo-

Struwitowe (fosforan magnezowo-

amonowy) 5%

amonowy) 5%

5.

5.

Cystynowe - najrzadsze

Cystynowe - najrzadsze

10

80% kamieni to złogi

80% kamieni to złogi

szczawianowo- i fosforanowo-

szczawianowo- i fosforanowo-

wapniowe.

wapniowe.

11

Obraz kliniczny:

-

kolka nerkowa – po uruchomieniu

kolka nerkowa – po uruchomieniu

złogu

złogu

-

krwinkomocz lub krwiomocz (85%

krwinkomocz lub krwiomocz (85%

chorych)

chorych)

-

leukocyturia, baktriomocz (3%)

leukocyturia, baktriomocz (3%)

12

Badania obrazowe

-

RTG przeglądowy – złogi wapniowe

RTG przeglądowy – złogi wapniowe

-

USG – złogi i poszerzenie dróg

USG – złogi i poszerzenie dróg

moczowych; badanie pierwszego

moczowych; badanie pierwszego

wyboru u kobiet w ciąży

wyboru u kobiet w ciąży

-

spiralna TK bez środka cieniującego

spiralna TK bez środka cieniującego

– uwidacznia złogi we wszystkich

– uwidacznia złogi we wszystkich

odcinkach dróg moczowych i cechy

odcinkach dróg moczowych i cechy

nefropatii zaporowej

nefropatii zaporowej

13

Badania obrazowe

-

Urografia – złogi moczanowe i

Urografia – złogi moczanowe i

cystynowe widoczne jako ubytek

cystynowe widoczne jako ubytek

cienia

cienia

UWAGA !

UWAGA !

Ubytek cienia może również być

Ubytek cienia może również być

spowodowany skrzepem lub guzem

spowodowany skrzepem lub guzem

– konieczna dalsza diagnostyka

– konieczna dalsza diagnostyka

14

Różnicowanie kolki
nerkowej

1.

1.

Ostry brzuch

Ostry brzuch

2.

2.

Kamica żółciowa

Kamica żółciowa

3.

3.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

4.

4.

Obturacja dróg moczowych przez

Obturacja dróg moczowych przez

skrzepy krwi (nowotwory), martwicze

skrzepy krwi (nowotwory), martwicze

fragmenty tkanki nerkowej w ostrej

fragmenty tkanki nerkowej w ostrej

martwicy brodawek (cukrzyca,

martwicy brodawek (cukrzyca,

nefropatia analgetyczna) lub gruźlicy

nefropatia analgetyczna) lub gruźlicy

15

Leczenie

1.

1.

Zniesienie bólu

Zniesienie bólu

2.

2.

Usunięcie złogu

Usunięcie złogu

3.

3.

Doraźne przywrócenie odpływu

Doraźne przywrócenie odpływu

moczu

moczu

4.

4.

Leczenie zakażeń układu

Leczenie zakażeń układu

moczowego

moczowego

16

Zniesienie bólu

- NLPZ p.o. lub p.r.; w przypadku

- NLPZ p.o. lub p.r.; w przypadku

dużego nasilenia bólu dożylnie

dużego nasilenia bólu dożylnie

- opioidy: petydyna 50-100mg i.m.

- opioidy: petydyna 50-100mg i.m.

i.v.

i.v.

tramadol 100mg i.m. i.v.

tramadol 100mg i.m. i.v.

morfina 2-5mg i.v.

morfina 2-5mg i.v.

- spazmolityki

- spazmolityki

17

Usunięcie złogu

PILNE

PILNE

– jeżeli gorączka, dreszcze, skąpomocz

– jeżeli gorączka, dreszcze, skąpomocz

lub bezmocz, a w badaniach obrazowych

lub bezmocz, a w badaniach obrazowych

cechy zastoju moczu

cechy zastoju moczu

1. ESWL – litotrypsja pozaustrojowa, kruszenie

1. ESWL – litotrypsja pozaustrojowa, kruszenie

kamieni nerkowych i moczowodowych falami

kamieni nerkowych i moczowodowych falami

uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo.

uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo.

Leczenie pierwszego wyboru w złogach do

Leczenie pierwszego wyboru w złogach do

2,5cm zlokalizowanych w miedniczce i

2,5cm zlokalizowanych w miedniczce i

kielichach lub bliższym odcinku moczowodu

kielichach lub bliższym odcinku moczowodu

18

Usunięcie złogu cd.

Przeciwwskazania bezwzględne:

Przeciwwskazania bezwzględne:

- ciąża

- ciąża

- skaza krwotoczna

- skaza krwotoczna

(przed zabiegiem odstawić leki

(przed zabiegiem odstawić leki

przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe)

przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe)

UWAGA na:

UWAGA na:

- tętniaki aorty brzusznej,

- tętniaki aorty brzusznej,

- stymulatory serca

- stymulatory serca

19

Usunięcie złogu cd.

2. Metody endoskopowe

2. Metody endoskopowe

- nefrolitotrypsja przezskórna PCNL

- nefrolitotrypsja przezskórna PCNL

– usunięcie złogu, w całości lub po

– usunięcie złogu, w całości lub po

rozkruszeniu, z nerki lub z górnego

rozkruszeniu, z nerki lub z górnego

odcinka moczowodu za pomocą

odcinka moczowodu za pomocą

nefroskopu wprowadzonego

nefroskopu wprowadzonego

bezpośrednio do układu

bezpośrednio do układu

kielichowo-miedniczkowego

kielichowo-miedniczkowego

20

Usunięcie złogu cd.

(met.endoskopowe)

- litotrypsja ureterorenoskopowa –

- litotrypsja ureterorenoskopowa –

usunięcie złogu za pomocą

usunięcie złogu za pomocą

ureterorenoskopu

ureterorenoskopu

21

Usunięcie złogu cd.

3. Metody operacyjne:

3. Metody operacyjne:

- pielolitotomia – usunięcie złogu

- pielolitotomia – usunięcie złogu

z miedniczki nerkowej,

z miedniczki nerkowej,

- nefrolitotomia – usunięcie złogu

- nefrolitotomia – usunięcie złogu

po nacięciu miąższu nerki

po nacięciu miąższu nerki

- ureterolitotomia – usunięcie

- ureterolitotomia – usunięcie

złogu po nacięciu moczowodu

złogu po nacięciu moczowodu

- nefrektomia – usunięcie nerki

- nefrektomia – usunięcie nerki

22

Usunięcie złogu cd.

3.

3.

- pielolitotomia – usunięcie złogu

- pielolitotomia – usunięcie złogu

z miedniczki nerkowej,

z miedniczki nerkowej,

- nefrolitotomia – usunięcie złogu

- nefrolitotomia – usunięcie złogu

po nacięciu miąższu nerki

po nacięciu miąższu nerki

- ureterolitotomia – usunięcie

- ureterolitotomia – usunięcie

złogu po nacięciu moczowodu

złogu po nacięciu moczowodu

- nefrektomia – usunięcie nerki

- nefrektomia – usunięcie nerki

23

Doraźne przywrócenie odpływu
moczu

1.

1.

Wprowadzenie cewnika do

Wprowadzenie cewnika do

moczowodu z ominięciem złogu

moczowodu z ominięciem złogu

2.

2.

Nefrostomia

Nefrostomia

24

Postępowanie w okresie

międzynapadowym

1.

1.

Ustalanie przyczyny kamicy

Ustalanie przyczyny kamicy

- oznaczanie dobowego wydalania

- oznaczanie dobowego wydalania

wapnia, szczawianów, cytrynianów,

wapnia, szczawianów, cytrynianów,

kw.moczowego (po 2-3 mies. od napadu

kw.moczowego (po 2-3 mies. od napadu

kolki lub interwencji urologa, 2-3 krotnie)

kolki lub interwencji urologa, 2-3 krotnie)

– hiperkalciuria u 30-60% chorych

– hiperkalciuria u 30-60% chorych

hiperurykozuria

hiperurykozuria

hiperoksaluria

hiperoksaluria

hipocytraturia

hipocytraturia

u 30%

25

Postępowanie w okresie

międzynapadowym cd.

1.

1.

Ustalanie przyczyny kamicy cd.

Ustalanie przyczyny kamicy cd.

- badanie składu kamienia

- badanie składu kamienia

- posiew moczu

- posiew moczu

- oznaczanie w surowicy stęż. Na, K,

- oznaczanie w surowicy stęż. Na, K,

Ca, fosforanów, wodorowęglanów

Ca, fosforanów, wodorowęglanów

- oznaczanie parathormonu, jeżeli

- oznaczanie parathormonu, jeżeli

hiperkalcemia i hipofosfatemia

hiperkalcemia i hipofosfatemia

26

Postępowanie w okresie

międzynapadowym cd.

2. Zapobieganie

2. Zapobieganie

- duża podaż płynów

- duża podaż płynów

- zakwaszanie lub alkalizacja moczu

- zakwaszanie lub alkalizacja moczu

- ograniczenie wydalania wapnia z

- ograniczenie wydalania wapnia z

moczem (zmniejszenie spożycia soli i

moczem (zmniejszenie spożycia soli i

białka, leki tiazydowe)

białka, leki tiazydowe)

- inhibitory krystalizacji (cytryniany,

- inhibitory krystalizacji (cytryniany,

magnez

magnez

– zwłaszcza złogi

– zwłaszcza złogi

szczawianowe)

szczawianowe)

- leczenie zakażeń

- leczenie zakażeń