Skutki przemocy w

Skutki przemocy w

rodzinie

rodzinie

Skutki przemocy i ich źródło:

Skutki przemocy i ich źródło:

►

Dziecko jako cel aktu przemocy-

Dziecko jako cel aktu przemocy-

ZESPÓŁ DZIECKA MALTRETOWANEGO.

ZESPÓŁ DZIECKA MALTRETOWANEGO.

►

Dziecko jak świadek przemocy w

Dziecko jak świadek przemocy w

rodzinie.

rodzinie.

►

Wpływ przemocy domowej na dzieci.

Wpływ przemocy domowej na dzieci.

►

Przemoc wobec żony lub mężą.

Przemoc wobec żony lub mężą.

►

Przemoc wobec osób starszych

Przemoc wobec osób starszych

(rodziców,dziadków)

(rodziców,dziadków)

Zjawiska związane z

Zjawiska związane z

przemocą:

przemocą:

►

Zespół wyuczonej bezradności.

Zespół wyuczonej bezradności.

►

„

„

Pranie mózgu”.

Pranie mózgu”.

►

Proces wiktymizacji.

Proces wiktymizacji.

►

Zespół zaburzeń stresu

Zespół zaburzeń stresu

pourazowego.

pourazowego.

ZESPÓŁ DZIECKA

ZESPÓŁ DZIECKA

MALTRETOWANEGO

MALTRETOWANEGO

►

na ogół definiowane jest jako rozmyślne

na ogół definiowane jest jako rozmyślne

niszczenie lub znaczące obniżanie

niszczenie lub znaczące obniżanie

możliwości prawidłowego rozwoju dziecka

możliwości prawidłowego rozwoju dziecka

bez stosowania przemocy fizycznej. Zakres

bez stosowania przemocy fizycznej. Zakres

zachowań, które kwalifikować można do tej

zachowań, które kwalifikować można do tej

kategorii, jest bardzo duży - od wyzwisk,

kategorii, jest bardzo duży - od wyzwisk,

gróźb, poprzez emocjonalne odrzucenie, po

gróźb, poprzez emocjonalne odrzucenie, po

nadmierne wymagania i nieliczenie się z

nadmierne wymagania i nieliczenie się z

możliwościami rozwojowymi dziecka.

możliwościami rozwojowymi dziecka.

c.d.

c.d.

►

Zespół Maltretowanego Dziecka jako choroba został

Zespół Maltretowanego Dziecka jako choroba został

po raz pierwszy przedstawiony przez

po raz pierwszy przedstawiony przez

amerykańskiego pediatrę

amerykańskiego pediatrę

Henry Kampego

Henry Kampego

na

na

Zjeździe Pediatrów w Los Angeles w 1961 roku. Na

Zjeździe Pediatrów w Los Angeles w 1961 roku. Na

podstawie kilkuset przypadków dotyczących

podstawie kilkuset przypadków dotyczących

różnorodnych obrażeń u małych dzieci wynikających

różnorodnych obrażeń u małych dzieci wynikających

z wyładowania fizycznej agresji osoby dorosłej

z wyładowania fizycznej agresji osoby dorosłej

opracowano i opublikowano pierwsze naukowe

opracowano i opublikowano pierwsze naukowe

doniesienia pt. "The Battered Child Syndrome"

doniesienia pt. "The Battered Child Syndrome"

(JAMA, 1962, 181). Głównym autorem był dr

(JAMA, 1962, 181). Głównym autorem był dr

Henry

Henry

Kampe

Kampe

, uznany za pioniera w badaniach nad

, uznany za pioniera w badaniach nad

Zespołem Maltretowanego Dziecka.

Zespołem Maltretowanego Dziecka.

Cztery rodzaje

Cztery rodzaje

maltretowania:

maltretowania:

►

Fizyczne:

Fizyczne:

bicie lub innego rodzaju

bicie lub innego rodzaju

nadużywanie siły wobec dziecka.

nadużywanie siły wobec dziecka.

►

Seksualne:

Seksualne:

naruszanie intymnej

naruszanie intymnej

przestrzeni dziecka, dotykanie o

przestrzeni dziecka, dotykanie o

podtekście seksualnym, nadużycie, gwałt.

podtekście seksualnym, nadużycie, gwałt.

►

Emocjonalne:

Emocjonalne:

poniżanie dziecka i

poniżanie dziecka i

niszczenie jego poczucia własnej

niszczenie jego poczucia własnej

godności.

godności.

►

Zaniedbywanie:

Zaniedbywanie:

ignorowanie

ignorowanie

podstawowych potrzeb dziecka.

podstawowych potrzeb dziecka.

Dziecko maltretowane:

Dziecko maltretowane:

►

.

.

Doświadczanie przemocy może

Doświadczanie przemocy może

powodować szereg problemów

powodować szereg problemów

natury fizycznej, psychicznej, jak i

natury fizycznej, psychicznej, jak i

problemów dotyczących

problemów dotyczących

zachowania się dzieci oraz ich

zachowania się dzieci oraz ich

funkcjonowania wśród ludzi:

funkcjonowania wśród ludzi:

Skutki przemocy u dzieci:

Skutki przemocy u dzieci:

►

efekty przemocy fizycznej: rany, otarcia, siniaki,

efekty przemocy fizycznej: rany, otarcia, siniaki,

złamania;

złamania;

►

udzielanie pomocy matce lub rodzeństwu, np. fizyczne

udzielanie pomocy matce lub rodzeństwu, np. fizyczne

zasłanianie przed sprawcą – co może powodować

zasłanianie przed sprawcą – co może powodować

uszkodzenia fizyczne, okłamywanie sprawcy w celu

uszkodzenia fizyczne, okłamywanie sprawcy w celu

chronienia innych członków rodziny;

chronienia innych członków rodziny;

►

przedwczesna dojrzałość i poczucie odpowiedzialności

przedwczesna dojrzałość i poczucie odpowiedzialności

niewspółmierne do wieku;

niewspółmierne do wieku;

►

agresja/złość skierowana do matki i innych osób;

agresja/złość skierowana do matki i innych osób;

►

wycofanie się z życia, zamknięcie we własnym świecie;

wycofanie się z życia, zamknięcie we własnym świecie;

►

poczucie winy, obwinianie się za prowokowanie

poczucie winy, obwinianie się za prowokowanie

sprawcy;

sprawcy;

►

przekonanie, że należy to trzymać w sekrecie;

przekonanie, że należy to trzymać w sekrecie;

►

poczucie rozgoryczenia;

poczucie rozgoryczenia;

c.d.

c.d.

►

strach, lęk, brak poczucia bezpieczeństwa;

strach, lęk, brak poczucia bezpieczeństwa;

►

ucieczki z domu;

ucieczki z domu;

►

kłopoty z nauką;

kłopoty z nauką;

►

wagarowanie;

wagarowanie;

►

trudności ze zrozumieniem swoich uczuć wobec

trudności ze zrozumieniem swoich uczuć wobec

rodziców – emocjonalne rozchwianie (ambiwalencja

rodziców – emocjonalne rozchwianie (ambiwalencja

uczuć);

uczuć);

►

moczenia nocne (regres w rozwoju);

moczenia nocne (regres w rozwoju);

►

koszmary senne;

koszmary senne;

►

kłopoty ze snem;

kłopoty ze snem;

►

problemy z jedzeniem;

problemy z jedzeniem;

►

samookaleczenia;

samookaleczenia;

►

utrata wagi ciała;

utrata wagi ciała;

Dziecko jako świadek

Dziecko jako świadek

przemocy:

przemocy:

►

Dzieci mogą nie widzieć awantur i bicia

Dzieci mogą nie widzieć awantur i bicia

matki, ale słyszą np. jej płacz, jęki,

matki, ale słyszą np. jej płacz, jęki,

wyzwiska. Widzą skutki przemocy:

wyzwiska. Widzą skutki przemocy:

zdemolowane mieszkanie, ślady krwi,

zdemolowane mieszkanie, ślady krwi,

siniaki, potargane ubrania, rozbite okulary,

siniaki, potargane ubrania, rozbite okulary,

policjantów w domu. Na pewno czują

policjantów w domu. Na pewno czują

atmosferę napięcia w rodzinie, lęk i obawy

atmosferę napięcia w rodzinie, lęk i obawy

matki, kiedy sprawca wraca do domu.

matki, kiedy sprawca wraca do domu.

c.d.

c.d.

►

Bycie świadkiem przemocy wobec matki

Bycie świadkiem przemocy wobec matki

jest silnym urazem psychicznym, który

jest silnym urazem psychicznym, który

wzrasta, jeżeli dzieci są nie tylko

wzrasta, jeżeli dzieci są nie tylko

świadkami, ale i ofiarami przemocy.

świadkami, ale i ofiarami przemocy.

Przejawiają wtedy bardziej nasilone objawy

Przejawiają wtedy bardziej nasilone objawy

zaburzeń emocjonalnych, zwłaszcza jeżeli

zaburzeń emocjonalnych, zwłaszcza jeżeli

przemoc ma charakter chroniczny.

przemoc ma charakter chroniczny.

Zaburzenia emocjonalne u

Zaburzenia emocjonalne u

dzieci przejawiają się w kilku

dzieci przejawiają się w kilku

aspektach:

aspektach:

►

-w zaburzeniach zachowania w postaci agresywnych zachowań,

-w zaburzeniach zachowania w postaci agresywnych zachowań,

okrucieństwa wobec zwierząt, napadów złości, zachowań typu

okrucieństwa wobec zwierząt, napadów złości, zachowań typu

acting-out, nadruchliwości, wagarowania, zachowań

acting-out, nadruchliwości, wagarowania, zachowań

przestępczych;

przestępczych;

►

-w emocjonalnych problemach: lęku, smutku, złości, wycofaniu,

-w emocjonalnych problemach: lęku, smutku, złości, wycofaniu,

niskiej samoocenie;

niskiej samoocenie;

►

-w problemach funkcjonowania społecznego: odrzuceniu przez

-w problemach funkcjonowania społecznego: odrzuceniu przez

rówieśników, niezdolności do empatii, małych umiejętnościach

rówieśników, niezdolności do empatii, małych umiejętnościach

społecznych;

społecznych;

►

-w problemach funkcjonowania poznawczego: słabych wynikach

-w problemach funkcjonowania poznawczego: słabych wynikach

w szkole, opóźnieniu w rozwoju intelektualnym, opóźnienie w

w szkole, opóźnieniu w rozwoju intelektualnym, opóźnienie w

rozwoju mowy;

rozwoju mowy;

►

-w zakresie zdrowia fizycznego: bezsenności, zaburzeniach

-w zakresie zdrowia fizycznego: bezsenności, zaburzeniach

jedzenia, symptomach chorób psychosomatycznych, słabym

jedzenia, symptomach chorób psychosomatycznych, słabym

rozwoju motorycznym i fizycznym, moczeniu nocnym.

rozwoju motorycznym i fizycznym, moczeniu nocnym.

Wpływ przemocy na dzieci –

Wpływ przemocy na dzieci –

czy naprawdę wiemy jak to

czy naprawdę wiemy jak to

jest?

jest?

►

Z badań prowadzonych w Wielkiej Brytanii

Z badań prowadzonych w Wielkiej Brytanii

wynika, że:

wynika, że:

►

ponad 1/3 dzieci dzwoniących do telefonu

ponad 1/3 dzieci dzwoniących do telefonu

zaufania mówi o problemie przemocy w domu;

zaufania mówi o problemie przemocy w domu;

►

90% dzieci przebywa w tym samym pokoju lub

90% dzieci przebywa w tym samym pokoju lub

w pokoju obok, gdy jeden z rodziców doznaje

w pokoju obok, gdy jeden z rodziców doznaje

przemocy od swego partnera;

przemocy od swego partnera;

►

26% bezdomnych, nieletnich i młodych ludzi

26% bezdomnych, nieletnich i młodych ludzi

podaje jako bezpośrednią przyczynę

podaje jako bezpośrednią przyczynę

opuszczenia/ucieczki z domu przemoc

opuszczenia/ucieczki z domu przemoc

domową;

domową;

c.d.

c.d.

►

71% chłopców żyjących w domach, gdzie przemoc jest

71% chłopców żyjących w domach, gdzie przemoc jest

codziennością stwierdza, że będzie także stosować

codziennością stwierdza, że będzie także stosować

przemoc wobec swoich partnerów;

przemoc wobec swoich partnerów;

►

badania przeprowadzone w Irlandii PN wykazały, że

badania przeprowadzone w Irlandii PN wykazały, że

72% przebadanych kobiet, u których w domu

72% przebadanych kobiet, u których w domu

dochodziło do przemocy, czuło, że przemoc ta miała

dochodziło do przemocy, czuło, że przemoc ta miała

bezpośredni wpływ na dzieci. Dzieci były wyjątkowo

bezpośredni wpływ na dzieci. Dzieci były wyjątkowo

nerwowe i cierpiały na powtarzające się koszmary

nerwowe i cierpiały na powtarzające się koszmary

senne;

senne;

►

w badaniach prowadzonych przez NSPCC (instytucja

w badaniach prowadzonych przez NSPCC (instytucja

zajmująca się ochroną dzieci) na grupie 23 małżeństw,

zajmująca się ochroną dzieci) na grupie 23 małżeństw,

w których powtarzały się akty przemocy, stwierdzono,

w których powtarzały się akty przemocy, stwierdzono,

że w 80% przemoc ta miała bezpośredni wpływ na

że w 80% przemoc ta miała bezpośredni wpływ na

dzieci, powodując u nich kłopoty w nauce, wycofanie

dzieci, powodując u nich kłopoty w nauce, wycofanie

się, złość.

się, złość.

Przemoc wobec

Przemoc wobec

współmałżonka:

współmałżonka:

►

Osoby dorosłe (mąż lub żona ) doznające aktów

Osoby dorosłe (mąż lub żona ) doznające aktów

przemocy ze strony współmałżonka tkwią w

przemocy ze strony współmałżonka tkwią w

traumatycznym związku z różnych powodów.

traumatycznym związku z różnych powodów.

Najczęściej jest tak, że są uzależnione od

Najczęściej jest tak, że są uzależnione od

partnera – finansowo, emocjonalnie lub jeszcze

partnera – finansowo, emocjonalnie lub jeszcze

na inne sposoby. Nie potrafią tak

na inne sposoby. Nie potrafią tak

przeorganizować swojego życia, by zamieszkać

przeorganizować swojego życia, by zamieszkać

bez niego, zacząć samodzielne życie. Często

bez niego, zacząć samodzielne życie. Często

duże znaczenie odgrywa wstyd przed

duże znaczenie odgrywa wstyd przed

ujawnieniem otoczeniu tego, co dzieje się w 4

ujawnieniem otoczeniu tego, co dzieje się w 4

ścianach .

ścianach .

Objawy:

Objawy:

►

poczucie upokorzenia,

poczucie upokorzenia,

►

zniewolenia przez partnera,

zniewolenia przez partnera,

►

gniew wobec partnera i siebie,

gniew wobec partnera i siebie,

►

depresja,

depresja,

►

choroby psychosomatyczne,

choroby psychosomatyczne,

►

myśli i próby samobójcze.

myśli i próby samobójcze.

Przemoc wobec osób

Przemoc wobec osób

starszych:

starszych:

►

Szczególnie dramatyczny jest los osób

Szczególnie dramatyczny jest los osób

starszych doświadczających przemocy. Ich

starszych doświadczających przemocy. Ich

stan zdrowia, sytuacja materialna, często

stan zdrowia, sytuacja materialna, często

zaawansowane otępienie nie pozwalają im ani

zaawansowane otępienie nie pozwalają im ani

na skuteczne bezpośrednie przeciwstawienie

na skuteczne bezpośrednie przeciwstawienie

się agresorowi, ani na efektywne szukanie

się agresorowi, ani na efektywne szukanie

pomocy na zewnątrz. Ich skargi

pomocy na zewnątrz. Ich skargi

przedstawiane osobom postronnym nie są

przedstawiane osobom postronnym nie są

traktowane poważnie, bywają interpretowane

traktowane poważnie, bywają interpretowane

jako urojenia, omamy.

jako urojenia, omamy.

Zespół wyuczonej

Zespół wyuczonej

bezradności

bezradności

►

Wyuczona bezradność jest poddaniem

Wyuczona bezradność jest poddaniem

się, zaprzestaniem działania, które wy

się, zaprzestaniem działania, które wy

nika z przekonania, że cokolwiek się

nika z przekonania, że cokolwiek się

zrobi, nie będzie to miało żadnego

zrobi, nie będzie to miało żadnego

znaczenia, gdyż zawsze znajdzie się

znaczenia, gdyż zawsze znajdzie się

powód do zachowań agresywnych.

powód do zachowań agresywnych.

►

Wyuczona bezradność jest

Wyuczona bezradność jest

najczęstszym objawem u osób

najczęstszym objawem u osób

doznających przemocy.

doznających przemocy.

Wyuczona bezradność prowadzi do wielu

Wyuczona bezradność prowadzi do wielu

negatywnych skutków, które mogą

negatywnych skutków, które mogą

przejawiać się w trzech sferach:

przejawiać się w trzech sferach:

►

1. Deficyty poznawcze, które polegają na

1. Deficyty poznawcze, które polegają na

ogólnym przekonaniu, iż nie ma takich

ogólnym przekonaniu, iż nie ma takich

sytuacji, w których możliwa jest zmiana, że

sytuacji, w których możliwa jest zmiana, że

w konkretnej sytuacji nic nie można zrobić i

w konkretnej sytuacji nic nie można zrobić i

nikt nie jest w stanie pomóc;

nikt nie jest w stanie pomóc;

►

2. Deficyty motywacyjne, które polegają na

2. Deficyty motywacyjne, które polegają na

tym, że osoba zachowuje się biernie, jest

tym, że osoba zachowuje się biernie, jest

zrezygnowana, nie podejmuje żadnych

zrezygnowana, nie podejmuje żadnych

działań, aby zmienić swoją sytuację;

działań, aby zmienić swoją sytuację;

►

3. Deficyty emocjonalne, które objawiają się

3. Deficyty emocjonalne, które objawiają się

stanami apatii, lęku, depresji, uczucia

stanami apatii, lęku, depresji, uczucia

zmęczenia, niekompetencji i wrogości.

zmęczenia, niekompetencji i wrogości.

„

„

Pranie mózgu”

Pranie mózgu”

►

Techniki „prania mózgu" znane były już

Techniki „prania mózgu" znane były już

za czasów Platona. Obecnie zjawisko

za czasów Platona. Obecnie zjawisko

to występuje w wielu dziedzinach życia

to występuje w wielu dziedzinach życia

społecznego: w polityce, w reklamie, w

społecznego: w polityce, w reklamie, w

szkole niach wojskowych, w działalności

szkole niach wojskowych, w działalności

sekt religijnych, a także w życiu

sekt religijnych, a także w życiu

rodzinnym.

rodzinnym.

Konsekwencje „prania

Konsekwencje „prania

mózgu":

mózgu":

►

Degradacja własnego obrazu - zabiegi te

Degradacja własnego obrazu - zabiegi te

powodują, że osoby doznające prze mocy,

powodują, że osoby doznające prze mocy,

zmniejszają swoją aktywność, wycofują się z

zmniejszają swoją aktywność, wycofują się z

działania i unikają podejmowania trudnych

działania i unikają podejmowania trudnych

zadań. Uważają, że są głupie i mało zdolne.

zadań. Uważają, że są głupie i mało zdolne.

Łatwo ulegają sugestiom i manipulacjom.

Łatwo ulegają sugestiom i manipulacjom.

Zmieniają swoje poglądy, przyzwyczajenia,

Zmieniają swoje poglądy, przyzwyczajenia,

by dostosować się do życzeń sprawcy.

by dostosować się do życzeń sprawcy.

►

Przeżywanie silnego poczucia lęku i

Przeżywanie silnego poczucia lęku i

zagrożenia - ofiary mają duże poczucie winy,

zagrożenia - ofiary mają duże poczucie winy,

wstydu i lęku. Od sprawcy oczekują jedynie

wstydu i lęku. Od sprawcy oczekują jedynie

kary, ponieważ wiedzą, że są pełne.

kary, ponieważ wiedzą, że są pełne.

Proces wiktymizacji.

Proces wiktymizacji.

►

U ofiar przemocy domowej

U ofiar przemocy domowej

doświadczających zespołu zaburzeń

doświadczających zespołu zaburzeń

stresu pourazowego i poddawanych

stresu pourazowego i poddawanych

intensywnej przemocy psychicznej

intensywnej przemocy psychicznej

często rozwija się tzw. proces

często rozwija się tzw. proces

wiktymizacji, który zmienia poczucie

wiktymizacji, który zmienia poczucie

tożsamości maltretowanej osoby.

tożsamości maltretowanej osoby.

Zespół zaburzeń stresu

Zespół zaburzeń stresu

pourazowego

pourazowego

►

Od kilkunastu lat przy pomaganiu

Od kilkunastu lat przy pomaganiu

ofiarom przemocy domowej rozpoznaje

ofiarom przemocy domowej rozpoznaje

się u nich specyficzną kategorię

się u nich specyficzną kategorię

zaburzeń emocjonalnych. Nazywa się

zaburzeń emocjonalnych. Nazywa się

ją zespołem zaburzeń stresu

ją zespołem zaburzeń stresu

pourazowego i oznacza

pourazowego i oznacza

międzynarodowym skrótem PTSD (post

międzynarodowym skrótem PTSD (post

traumatic stress disorder).

traumatic stress disorder).

Cechy:

Cechy:

►

bolesne powracanie śladów doświadczeń urazowych,

bolesne powracanie śladów doświadczeń urazowych,

►

przeżywanie specyficznego paraliżu emocjonalnego,

przeżywanie specyficznego paraliżu emocjonalnego,

►

unikanie tego co przypomina uraz, a także stany

unikanie tego co przypomina uraz, a także stany

hiperpobudzenia

hiperpobudzenia

►

mimo upływu czasu pojawiają się koszmary senne i

mimo upływu czasu pojawiają się koszmary senne i

bezsenność, wstrząsające wspomnienia i wizje na jawie,

bezsenność, wstrząsające wspomnienia i wizje na jawie,

niezrozumiałe i bolesne stany emocjonalne i

niezrozumiałe i bolesne stany emocjonalne i

somatyczne.

somatyczne.

►

Ofiara czuje jakby jej uczucia znajdowały się w stanie

Ofiara czuje jakby jej uczucia znajdowały się w stanie

zamrożenia lub związania. Towarzyszy temu gotowość

zamrożenia lub związania. Towarzyszy temu gotowość

do nagłego pojawiania się reakcji ucieczki lub walki, bez

do nagłego pojawiania się reakcji ucieczki lub walki, bez

sytuacyjnego uzasadnienia. Obawia się, że zwariowała,

sytuacyjnego uzasadnienia. Obawia się, że zwariowała,

nie rozumie tego co z nią się dzieje.

nie rozumie tego co z nią się dzieje.

Podsumowanie:

Podsumowanie:

►

Dorosłe życie osób, które w dzieciństwie doświadczały

Dorosłe życie osób, które w dzieciństwie doświadczały

przemocy w rodzinie charakteryzuje się dużymi

przemocy w rodzinie charakteryzuje się dużymi

trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu

trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniu

kontaktów interpersonalnych, przyjaźni, a zwłaszcza

kontaktów interpersonalnych, przyjaźni, a zwłaszcza

związków małżeńskich. Z reguły również ich

związków małżeńskich. Z reguły również ich

umiejętności rodzicielskie upośledzone. Osoby te nie

umiejętności rodzicielskie upośledzone. Osoby te nie

mają także łatwego życia zawodowego. W roli

mają także łatwego życia zawodowego. W roli

pracownika są konfliktowi i roszczeniowi, w roli

pracownika są konfliktowi i roszczeniowi, w roli

pracodawcy bezwzględnie wymagający. Wszystko to

pracodawcy bezwzględnie wymagający. Wszystko to

wynika z ich ciągłego poczucia zagrożenia i braku

wynika z ich ciągłego poczucia zagrożenia i braku

zaufania do innych osób. Ryzyko popadnięcia w

zaufania do innych osób. Ryzyko popadnięcia w

alkoholizm lub inne uzależnienia jest u nich o wiele

alkoholizm lub inne uzależnienia jest u nich o wiele

wyższe niż u osób, które spokojnie spędziły

wyższe niż u osób, które spokojnie spędziły

dzieciństwo.

dzieciństwo.

c.d.

c.d.

►

Występowanie zachowań agresywnych u osób,

Występowanie zachowań agresywnych u osób,

które same doświadczały przemocy tłumaczy

które same doświadczały przemocy tłumaczy

się narastaniem u nich poziomu leku, co z kolei

się narastaniem u nich poziomu leku, co z kolei

zwiększa prawdopodobieństwo reagowania

zwiększa prawdopodobieństwo reagowania

agresją. Człowiek zachowujący się agresywnie

agresją. Człowiek zachowujący się agresywnie

ma z tego powodu wiele kłopotów, poziomu

ma z tego powodu wiele kłopotów, poziomu

lęku znowu narasta i błędne koło zaczyna się

lęku znowu narasta i błędne koło zaczyna się

nakręcać. Mechanizm ten jest tym trudniejszy

nakręcać. Mechanizm ten jest tym trudniejszy

do opanowania, gdyż osoby funkcjonujące w

do opanowania, gdyż osoby funkcjonujące w

rodzinach z problemem przemocy nie mają

rodzinach z problemem przemocy nie mają

okazji nauczyć się innych niż agresywne .

okazji nauczyć się innych niż agresywne .

DZIĘKUJEMY ZA

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ

UWAGĘ



