Psychologia kliniczna

Wykład 5

Zaburzenia emocjonalne i

nawykowe

• Zaburzenia emocjonalne

Typy zaburzeń emocjonalnych

• Reaktywne zaburzenie przywiązania
• Lęk separacyjny
• Depresja dziecięca
• Fobie

– (Seligman, Rosenhan, 1994)

Kategorie diagnostyczne obejmują:
- subiektywny niepokój dziecka,
- symptomy: poczucie niższości, skrępowanie,

nieśmiałość, lęk,

smutek, wycofanie

społeczne

– stan nie zakłóca postrzegania rzeczywistości.

Reaktywne zaburzenie przywiązania

• Główny symptom:

Widoczne zakłócenie zdolności dziecka

do nawiązania relacji z innymi.

• Podtypy zaburzenia:

Zaburzenie z zahamowaniem:

trwała niezdolność inicjowania i

reagowania na sytuacje interpersonalne.

Podtyp z odhamowaniem:

dzieci niezahamowane w swoich

relacjach społecznych.

• Przed 5 r. ż. (trudności okazania przywiązania społecznego

typowego dla wieku)

• Przyczyny: niewłaściwa opieka, wystąpienie poważnego

zaniedbania, bezpośrednich nadużyć, opieka w zakładzie
opiekuńczym (problem adopcji)

Lęk separacyjny

• Główny symptom: dzieci wykazują nadmierną potrzebę kontaktu z

opiekunami.

• Fazy rozwojowe: symbiozy, separacji.

• Objawy kliniczne: koszmary nocne na temat separacji, bóle głowy,

żołądka, mdłości ( w chwili koniecznej separacji),

• Przyczyny:

- Przeżycie traumatyczne: śmierć bliskiej osoby, pobyt w szpitalu,

przeprowadzka do innego miasta,

- Grupa ryzyka: dzieci rodziców cierpiących na: depresję, zaburzenia
lękowe (zwłaszcza agorafobia)

• Rozpowszechnienie: 4 % (przed okresem dojrzewania),

częściej dziewczynki (2:1)

• Z wiekiem ryzyko wystąpienia ataków paniki

Depresja dziecięca

Rozpoznawanie (od lat 70-tych)

• Objawy

: - zahamowanie w aktywnościach, smutek, problemy ze

snem,

- drażliwość, nadaktywność.

• Czynniki ryzyka:

- przypadki depresji w rodzinie
- stresujące wydarzenia życiowe
- konflikt pomiędzy rodzicami
- niskie poczucie własnej wartości
- pesymistyczne nastawienie do życia

• Ryzyko samobójstwa (badania 1998r. Larsson i in. – wśród
młodzieży hospitalizowanej 59 % prób samobójczych)

- Leki: SSRI: prozac, luvox, zoloft

• Rozpowszechnienie: 0,4 - 3% przed okresem dojrzewania: 0,4 - 8%

w okresie dojrzewania

Fobie

• Strach nieproporcjonalny do rzeczywistego niebezpieczeństwa

• Najczęstsze przyczyny strachu:

Niemowlęta:

głośny hałas, duże przedmioty,

zmiany w domu, obcy ludzie, ciemność, zwierzęta.

Przedszkolaki:

maski, owady, nocne hałasy, burza, istoty nadprzyrodzone.

Wiek szkolny:

skaleczenie, testy, śmierć, węże, niemożność oddychania .

Wiek dorastania:

problemy w domu i problemy z rodziną, wygląd osobisty,

kontakty społeczne, szkoła, węże.

• Rozpowszechnienie: 2 - 8% dzieci przed okresem dojrzewania,

dziewczynki częściej (2 :1)

• Fobia szkolna (1% dzieci, 5% zgłoszonych na leczenie) grupa ryzyka

wystąpienia zaburzeń lękowych w przyszłości.

• Zaburzenia nawyków i

odżywiania

Typy zaburzeń

• Zaburzenia odżywiania
• Zaburzenia wydalania
• Zaburzenia mowy
• Tiki

Symptomy obejmują:
- zakłócenia indywidualnych wzorców: odżywiania,
- nawyków: wydalania, komunikacji, ruchu

Zaburzenia odżywiania

• Okres przedszkolny

nadmierny apetyt (żarłoczność),
brak łaknienia, awersje pokarmowe,
szkodliwe upodobania pokarmowe.

• Okres młodzieńczy

anoreksja i bulimia psychiczna

Zaburzenia odżywiania

• Jadłowstręt psychiczny (Anorexia nervosa)

- Lęk przed przybraniem na wadze, pomimo zbyt niskiej wagi
- Odmowa utrzymania wagi na poziomie właściwym do wieku i wzrostu
- Zaburzony wizerunek własnego ciała
Podtypy (powstrzymywanie się przed jedzeniem, przeczyszczanie się)

• Bulimia

(nadmierne objadanie się) i wypróżnianie (z czasem

nawykowe, kilka godzin dziennie); często współwystępuje depresja.

• Skutki zdrowotne: spadek ciśnienia krwi, arytmia serca, niedobór

potasu,

zatrzymanie menstruacji, śmierć.

• Przyczyny:

- model socjokulturowy anoreksji i bulimii,
- bulimiczny model redukcji stresu,
- anorektyczny model autonomii/kontroli

• Rozpowszechnienie: Anoreksja: 0,5 – 3,7 % (mł. 0,5 – 1%, dor. 0,2 –

0,8) ;
Bulimia: 1,1 - 4,2 %

Zaburzenia wydalania

• Moczenie (Enureza):

mimowolne oddawanie moczu przynajmiej 2

razy w m-cu pomiędzy 5 a 6 r.ż; raz w miesiącu u dzieci starszych.

Moczenie pierwotne

(często dziedziczone, 75 %: zaburzenia

sensoryczne)

Moczenie wtórne

(przeżycie traumatyczne, stres)

- leki antydiuretyczne, SSRI (przeciwdepresyjne)
- terapia behawioralna: trwalsze efekty, metoda „dzwonka i podkładki”
- 5 lat 7% ch i 3% dz,10 lat 3% ch i 2% dz, 18 lat – zaburzenie u 1% ch

• Zanieczyszczanie się (Enkopreza):

niepanowanie nad oddawaniem

stolca

- Nie diagnozuje się do 4 r.ż
- Często związana z innymi problemami zdrowotnymi
- Powiązane z zaburzeniami zachowania, zaburzeniami opozycyjno-

buntowniczymi.

Jąkanie się

• Główny symptom:

wyraźne zaburzenie rytmu mowy,

zwykle pierwsze objawy przed 3 r. ż.

• Typy trudności:

- Rozwojowa niepłynność mówienia.
- Jąkanie patologiczne (walka z niepłynnością), różny stopień nasilenia.

• Skutki: społeczne, edukacyjne, zawodowe.

• Rozpowszechnienie: 1%, (4 – 5 m-cy: przejściowe) lub dłuższe niż 6 m-

cy,
częściej chłopcy (4:1)

• Przyczyny: genetyczne, nieprawidłowości w lewej półkuli (Ludlow, 1999)

• Leczenie: (echokorektor, rytmiczne sylabizowanie, trening: nowy

sposób mówienia.

Tiki

• Główny symptom:

pojawiający się nagle i powtarzający się

mimowolny ruch lub dźwięk
Najczęstsze tiki
ruchowe: mruganie, potrząsanie szyją, grymasy twarzy
głosowe: pochrząkiwanie, pociąganie nosem, „szczekanie”, koprolalia

- Nasilenie w sytuacji stresu
- Występowanie: 12-24 % dzieci

• Zespół Tourette’a:

mnogość tików ruchowych i przynajmniej 1

głosowy
(DSM-IV: wielokrotnie w ciągu dnia, przynajmniej rok, upośledzenie

funkcjonowania, pojawienie przed 18 r. ż.)

- Rozpowszechnienie: 0.5 – 1%, częściej u chłopców
- Współwystępowanie: natręctw myślowych, czynności przymusowych
- Przyczyny: genetyka (50%, 80% bliźnięta), obszary podkorowe,

wzgórze
- Leki: blokujące receptory dopaminy typu D2, przeciwpsychotyczne.