Etyka

Prowadzący: dr Antoni Benedikt

Charakterystyka etyki jako

poddyscypliny filozoficznej



Etyka jest jednym z głównych i

najbardziej ważkich działów filozofii.



Rozważania etyczne należy

odróżnić od refleksji moralnej –

która jest praktyką realizowania norm

działania uznanych w danym

środowisku lub w danej epoce

historycznej za ukierunkowujące to

działanie ku dobru

Charakterystyka etyki jako

poddyscypliny filozoficznej



Etyka jest nauką, jest zbiorem twierdzeń, sądów, które

jakkolwiek niewątpliwe są nastawione na to, aby

kierować czynami, niemniej znajdują się do tych

czynów w takiej relacji jak swoista teoria do samej

praktyki.



Problemem powiązania ogólnych zasad, jakie

znajdujemy w etyce, z konkretnymi zachowaniami,

które mają być przez te zasady kształtowane lub z ich

perspektywy oceniane, zajmuje się kazuistyka. Jej

przedmiotem są poszczególne fakty moralne

postrzegane w kontekście szczegółowych okoliczności

wypływających z sytuacji, w jakiej działający człowiek

się znalazł.

Charakterystyka etyki jako

poddyscypliny filozoficznej



Będąc nauką etyka gwarantuje
dążenie do tego, by normy
postępowania człowieka opierały się
na możliwie najgruntowniejszym
poznaniu tego, co dotyczy bytu
ludzkiego. Ponadto, jak każda nauka,
etyka odwołuje się do rozumu, a
swoje podstawy znajduje w refleksji
filozoficznej.

Charakterystyka etyki jako

poddyscypliny filozoficznej



Prawa etyczne można wyprowadzić z
następujących źródeł:

1.

Prawo natury;

2.

Nauki empiryczne;

3.

Różnorodne systemy religijne,
metafizyczne itp..

Charakterystyka etyki jako

poddyscypliny filozoficznej



Nie ma jednoznacznego stanowiska w
sprawie, czy etyka ma charakter
normatywny, czy opisowy. W aspekcie
normatywnym jest ona definiowana jako
nauka ustalająca, na podstawie przyjętych
norm i ocen, dyrektywy moralnego
postępowania, w aspekcie opisowym zaś –
jako nauka podejmująca opis, analizę i
wyjaśnianie rzeczywiście istniejącej
moralności.

Etyka biznesu



Etyka biznesu jest bardzo młodą dyscypliną

akademicką. Za pierwszą książkę

poświęconą temu tematowi uważa się pracę

E. Lorda Podstawy etyki biznesu wydaną w

1926 roku, lecz dużym zainteresowaniem

cieszy się etyka biznesu dopiero od lat

siedemdziesiątych XX wieku. Organizowane

są bowiem liczne konferencje, sympozja,

szkolenia oraz kursy podczas których

referowane są zagadnienia etyki biznesu.

Jednak jest to wciąż jeszcze dyscyplina o

niedookreślonym statusie i budząca obawy

oraz kontrowersje.

Etyka biznesu



Fundamentalnym pytaniem, które stawiają
przed sobą teoretycy wypowiadający się na
temat etyki biznesu jest następująca
kwestia: czy to, co powszechnie nazywamy
etyką biznesu należy w ogóle do rozważań
etycznych? Czy etyka biznesu nie jest
raczej nauką z rzędu prakseologicznych?
Jeszcze bardziej kategorycznie pytanie
postawione sugeruje wątpliwość czy w
ogóle etyka biznesu jest możliwa?

Etyka biznesu



Chcąc udzielić odpowiedzi na powyższe pytania, trzeba

wiedzieć, czym jest etyka jako taka. Tymczasem również i

tutaj napotykamy pewne problemy. Oto bowiem definicja

etyki nie jest wcale taka jednoznaczna. Toczą się spory na

temat statusu, celu i metodologii etyki. To, co proponują

współcześni etycy, często odbiega daleko od sokratejskiej

misji w stronę merkantylizacji zawodu etyka. Obserwujemy

lekceważenie tradycji i odchodzenie od wiedzy mądrościowej,

która jest zastępowana doraźnymi populistycznymi

diagnozami. W efekcie, jak stwierdza polski etyk Ryszard

Jadczak, poszukując odpowiedzi na pytanie: czy zmierzch

etyki? etycy mogą łatwo ulegać demoralizacji, stając się

funkcjonariuszami aktualnej rzeczywistości,

usprawiedliwiając ją i uzasadniając interesy zbiorowe. Sama

zaś etyka tracąc związek z duchowymi aspektami życia,

podporządkowując się paradygmatowi myślenia utylitarnego,

sama staje się źródłem współczesnego kryzysu moralnego.

Etyka jako nauka



Współcześnie etycy specjalizują się w
rozważaniach dotyczących wyodrębnionych
obszarów i zagadnień. Mamy dziś na
przykład etykę odpowiedzialności, etykę
mass mediów, etykę polityczną, etykę
menedżera i oczywiście etykę biznesu.
Niektórzy nawet twierdzą, iż tak
szczegółowy podział etyki dokonany został
ze względu na zatuszowanie upadku
moralności.



Gdy poszukujemy tego, co łączy

rozważania prowadzone w obszarze

poszczególnych rodzajów etyki,

zauważmy, iż wspólne jest

przekonanie ich autorów, że

użyteczność norm moralnych ma

swoje źródło w roztropności i nie

wymaga głębszych wyjaśnień i

uzasadnień ze strony antropologii

filozoficznej i metafizyki.



Przy czym roztropność jest pojmowana jako miara

zdrowego rozsądku, która w pełni podlega

doświadczeniu i znajduje w nim pełne uzasadnienie

dla swoich sądów. Normy i wartości porządkujące

ludzkie czyny wynikają z doświadczenia społecznego,

powinny być uzasadniane przez odwołanie się do tego

doświadczenia i przez nie weryfikowane. W

konsekwencji pojawia się wniosek, że należy

zrezygnować z myślenia teoretycznego, na wzór

sokratejskiej refleksji, ponieważ nie służy ono

skuteczności działania i ograniczyć się do

racjonalnego, zgodnego z praxis opisu, jak człowiek

powinien działać w określonych warunkach,

zachowując wolność, racjonalność wyboru i nie

krzywdząc innych ani siebie.



Przy zaakceptowaniu powyższych założeń
etyka przestaje być działem filozofii. Traci
ona bowiem głębię, ponadczasowość,
zostaje przeniesiona z metapoziomu teorii
do poziomu bezpośredniości wynikających z
praktyki doświadczenia, staje się zbiorem
praktycznych wskazówek postępowania
pozbawionych oparcia w sacrum. Czy
pozostaje jeszcze etyką?

Czym jest etyka?



Czy etyka biznesu jest etyką, czy raczej
nauką z rzędu prakseologicznych?
Prakseologia i etyka to dziedziny wiedzy,
których powstanie oddzielone jest duża
przestrzenią czasu. Za twórcę pierwszego
systemu etycznego uważa się Sokratesa
(469 – 399 r. p.n.e.), natomiast L. Bourdeau
jako pierwszy użył terminu prakseologia w
1882 roku.

Czym jest etyka?



Obie jednak i etyka, i prakseologia związane są z

wartościowaniem ludzkiej aktywności. Ale

wartościowanie to dokonuje się w innej perspektywie

w etyce, a w innej w prakseologii.



Etyka powstała jako dziedzina gromadząca rezultaty

poszukiwań sensu człowieczego bycia, dziedzina, w

której rozstrzyga się o wartościach i wpisuje cele

działań w strukturę aksjologiczną. Prakseologię

interesuje zagadnienie ekonomicznej skuteczności.

Nie poszukuje ona sensu działań, lecz metod

usprawniających osiągnięcie określonych celów.

Etyka a biznes



Geneza etyki biznesu wskazuje, iż jej zadania są

wyraźnie o charakterze pragmatycznym. W latach

pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku na łamach

czasopism ekonomicznych zaczęły pojawiać się

artykuły, które sygnalizowały potrzebę poszukiwań

postawy etycznej, adekwatnej do nowych problemów

związanych z sytuacjami będącymi rezultatem rozwoju

rozmaitych form działalności gospodarczej.

Dostrzeżono, iż firma może ponosić straty nie tylko z

powodu błędów związanych z zasadami

precyzowanymi w ekonomii, ale także w rezultacie

konfliktów powodowanych brakiem akceptacji

moralnej pewnych działań.

Etyka a biznes



Zauważono, iż zarówno pomyślność w

biznesie, jak i możliwość przetrwania zależy

od tego, czy przedsiębiorstwo jest mocno

związane, ale nie tylko ze swoimi klientami,

ale także z całą społecznością. Zaczęto

podkreślać, że przedsiębiorstwa nie

powinny pozostawać w izolacji od

otoczenia, w jakim działają, ponieważ im

wyraźniej społeczeństwo dostrzega związek

własnych interesów z interesami sfery

biznesu, tym więcej szans na rozwój i

sukces ma biznes.

Etyka a biznes



Zaczęto formułować swoiste kodeksy

etycznego działania, które miało

wpływać na zwiększenie efektywności

firmy. Ta podporządkowana celom

ekonomicznym pragmatyczna „etyka”

dość szybko zaczęła wzbudzać

wątpliwości. Albert Cart podkreśla

kontrowersyjność pomysłu „etyki

biznesu”, porównując ją z etyką gry w

pokera.

Etyka a biznes



Twierdzi, iż nie jest uczciwe podtrzymywanie

złudzenia, że biznes może pozwolić sobie, by

kierowały nim zasady etyki w tradycyjnym rozumieniu.

Trudno nie zauważyć, iż postawa, która argumentów

szuka w opłacalności i wyraża się w stwierdzeniach:

„opłaca się być uczciwym”, „solidna etyka to dobry

interes” nie jest w ogóle postawą etyczną, a jedynie

zamaskowaną kalkulacją własnych korzyści. Trudno nie

zgodzić się ze zdaniem A. Carta, że podejmowanie na

podstawie takich stwierdzeń decyzje są decyzjami

strategicznymi, nie zaś etycznymi.



Słowo „etyka” pochodzi od greckiego
słowa „ethiké” i oznacza moralność.
Etykę jako trzeci dział – obok fizyki i
logiki – wprowadził do filozofii
starożytnej Arystoteles (384 – 321).
Nazywał ją filozofia praktyczną.



Kumulowane przez wieki niezwykle bogate refleksje

na temat moralności, warunkujących je czynników i

skutków, które poglądy moralne wywołują,

spowodowały, że nazwa „etyka” obrosła w wiele

znaczeń, nie zawsze ze sobą możliwych do

pogodzenia. W różnych kierunkach myśli filozoficznej i

humanistycznej zagadnienia etyczne są rozmaicie

przedstawiane i nierzadko odmiennie interpretowane.

Wystarczy jednak powiedzieć, iż współcześnie mianem

etyki określa się ogół – całokształt refleksji nad

moralnością, doktrynami etycznymi i poglądami

moralnymi, nad wartościami, normami i ocenami

etycznymi.

Pojęcie moralności



Fundamentalnym pojęciem, którym
posługuje się etyka we wszystkich jej
działach jest „moralność”. Pojęcie to,
podobnie jak jego pochodne (moralny,
moralnie, niemoralnie, niemoralność)
jest wieloznaczne i nieostre. Powodem
tego jest kilka okoliczności.



Otóż zazwyczaj, kiedy o kimś mówimy, że jest

„moralny” lub „niemoralny”, przypisujemy mu pewne

predyspozycje psychiczne lub behawioralne. W innym

wypadku za moralne uchodzi w potocznym rozumieniu

wszystko to, co nie jest niemoralne. Skoro na przykład

tchórzostwo czy okrucieństwo są niemoralne, bo taka

jest powszechna opinia, to moralne są odwaga i

dobroć. Analogicznie, to co moralne, jest w potocznym

słownictwie przeciwstawiane temu, co uchodzi za

nieobyczajne, nieprzystojne. Wreszcie moralne jest to,

co ma wartość umoralniającą czy moralizatorską, jak

na przykład przypowieści moralne czy maksymy

moralne.

Pojęcie moralności



Przykłady te pokazują, że słowo „moralność” bywa

używane w dwóch zasadniczo odmiennych

znaczeniach:



w sensie opisowym moralność oznacza dominujące

w danej epoce i środowisku społecznym przekonania o

tym, jakie postępowanie jest moralnie wskazane, a

jakie jest niewłaściwe;



w sensie wartościującym natomiast moralne jest

to, co na gruncie określonego systemu etycznego jest

oceniane moralnie dodatnio, co jest uznawane za

absolutne dobro etyczne, co powinno być pożądanym

celem ludzkich dążeń.

Podział etyki



Abstrahując od ogromnego zróżnicowania zakresu przedmiotowego

etyki, można przyjąć za Marią Ossowską (1896 – 1974), że w etyce

zawierają się następujące zagadnienia:



moralistyka, czyli rozmaitego rodzaju pouczenia moralne,



rozważania nad naturą moralną człowieka, na przykład nad tym,

jaki z natury jest człowiek: czy przeważa w nim skłonność do

egoizmu czy do altruizmu,



analizy doktryn etycznych, które zostały w ciągu dziejów

wypracowane,



analizy kodeksów etycznych formułowanych w różnych czasach i w

różnych profesjach,



empiryczne badania nad moralnością, a więc socjologiczne,

psychologiczne, antropologiczne i historyczne studia na temat

tego, co ludzie w danej epoce i w danej kulturze uważają bądź

uważali za w przeszłości za moralne i niemoralne, za dobre i złe.

Podział etyki



We współczesnych ujęciach cała problematyka etyki

rozpada się na trzy główne działy:



1) Etykę normatywną – jest to dyscyplina filozoficzna,

która zajmuje się przede wszystkim formułowaniem i

uzasadnianiem reguł postępowania oraz analizą norm i ocen

w innych wypowiedziach etycznych. Stawia się w niej takie

problemy jak:



czy istnieje i czym jest najwyższe dobro i jak można je

poznać,



jakie jest powołanie człowieka i co powinno być celem

ludzkich dążeń,



co to jest szczęście,



na czym polega odpowiedzialność moralna,



Etyka normatywna stara się ponadto znaleźć odpowiedź na

pytanie, jakie warunki musza być spełnione, aby dane

działanie mogło być uznane za spełniające wymogi etyczne.

Podział etyki



2) Etykę opisową, czyli naukę o moralności, zwana

także niekiedy etologią, zajmuje się badaniem

moralności jako takiej (norm, ocen, wartości

uznawanych przez ludzi za moralne), docieka, jak

kształtują się poglądy moralne, jaką odgrywają rolę w

relacjach międzyludzkich, jakie są przyczyny

uznawania jednych, a nieuznawania innych poglądów

moralnych, pod wpływem jakich czynników poglądy te

ulegają zmianie.



W dziedzinie etyki opisowej podejmowane są głównie

badania socjologiczne, psychologiczne i historyczne.

Podział etyki



3) Metaetyka – jako trzeci podstawowy

dział etyki ukształtowała się stosunkowo

późno, bo dopiero w XX wieku. Zajmuje się

logiczną analizą języka etyki, a więc opisem

znaczenia terminów etycznych , ich funkcją

w języku oraz sposobami definiowania

terminów etycznych, zagadnieniem prawdy

w etyce ( a więc tym, czy sądy etyczne są

zdaniami w sensie logiki) oraz sposobami

uzasadniania ocen, norm i wartości

etycznych.

Metaetyka



Trzema rodzajami wypowiedzi etycznych,

które są najczęściej przedmiotem analiz

logicznych, semantycznych i

syntaktycznych, są:



zdania opisowe (np. „Każdy człowiek stara

się uniknąć hańbiących go czynów i

wyrzutów sumienia”),



oceny (np. „Lepiej jest krzywdy doznać, niż

ja wyrządzać”),



normy („Jeśli chcesz być szanowany przez

ludzi, powinieneś dotrzymywać zobowiązań

i danego słowa”).

Stanowiska na gruncie metaetyki



We współczesnej metaetyce

zarysowały się trzy przeciwstawne

stanowiska:



Kognitywizm – uznaje, że zdania

zawierające terminy etyczne (dobro,

zło, sprawiedliwość, słuszność) mają

charakter poznawczy, można więc

dowodzić ich prawdziwości lub

fałszywości.

Stanowiska na gruncie metaetyki



Intuicjonizm, którego jednym z najbardziej znanych

przedstawicieli był Henri Bergson (1859 – 1941),

zakłada, że człowiek posiada jakąś wewnętrzną

zdolność, zmysł moralny czy właśnie etyczna intuicję,

która pozwala mu stwierdzić, co jest dobre a co złe

moralnie.

Notabene,

przeniesiony

na

teren

matematyki intuicjonizm doprowadził do między

innymi zanegowania zasady wyłączonego środka.

Skoro bowiem „przedmioty” matematyczne są

konstruktami

umysłu,

przeto

z

dwóch

zdań

sprzecznych obydwa mogą być prawdziwe albo

fałszywe.

Stanowiska na gruncie metaetyki



Emotywizm z kolei głosi, że sądy etyczne są tylko

wyrazem

osobistych,

subiektywnych

doznań,

preferencji i ocen, które nie mogą być poparte

żadnymi logicznymi i empirycznymi racjami. Sądy te

wobec powyższego nie mogą być ani prawdziwe, ani

fałszywe,

ponieważ

nie

stwierdzają

niczego

obiektywnie istniejącego, o niczym nie komunikują. Są

jedynie sprawozdaniem z przeżywanych stanów

emocjonalnych. Dlatego bezowocna musi się okazać

próba rozstrzygnięcia podstawowych kontrowersji

etycznych. Można je co najwyżej opisywać poprzez

wskazanie, do czego dążą strony sporu, co jest jego

przedmiotem, co go wywołało, jaki będzie jego

prawdopodobny skutek.

Podział etyki Tadeusza

Kotarbińskiego



Według innego autora Tadeusza Kotarbińskiego (1886

– 1981), na fundamentalne zagadnienia etyki, tak jak

ona była uprawiana w ciągu stuleci, składają się trzy

następujące działy:



1) Felicytologia, która bywa określana także

hedonistką, eudajmonologią, a współcześnie

biotechniką, jest nauką, a może trafniej wiedzą, o

życiu szczęśliwym, wolnym od cierpień. Konstruuje

ona reguły postępowania prowadzące do

wypracowania osobistej satysfakcji, zadowolenia,

psychicznego dobrostanu. Ponieważ według

felicytologii szczęście jest najwyższą wartością i

ostatecznym celem ludzkich dążeń, etyka powinna

wskazywać ludziom sposoby osiągnięcia tego celu.

Etyk powinien nauczać sztuki życia szczęśliwego.

Podział etyki Tadeusza

Kotarbińskiego



2) Prakseologia moralna jest z kolei
nauką o praktycznych walorach różnych
działań. Tworzy ona strategie postępowania
z punktu widzenia ich sprawności,
racjonalności i skuteczności. Prakseologia
moralna zajmuje się technicznymi
aspektami ludzkich działań i ich zgodnością
z istniejącymi normami moralnymi, „dobrą
robotą” w sensie materialnym, technicznym
i etycznym.

Podział etyki Tadeusza

Kotarbińskiego



3) Deontologia jest wiedzą o powinnościach, które

należy spełniać, występując w rozmaitych rolach

społecznych, na przykład studenta, nauczyciela,

matki, ojca. Deontologia poucza także, jak zasłużyć na

miano porządnego człowieka, osoby uczciwej,

odpowiedzialne, wiarygodnej, takiej na której można

polegać. Ponieważ celem refleksji deontologicznych

jest formułowanie zasad powinnościowego –

właściwego, słusznego postępowania, przeto mieści

się w niej znaczna część problematyki odnoszącej się

do kodeksów etycznych i etyki zawodowej.

Stanowiska w etyce



Problem uniwersalności norm etycznych i norm moralnych jest

jednym z donioślejszych zagadnień. Pytanie, czy istnieją takie

normy, które powinny obowiązywać wszystkich ludzi zawsze i

wszędzie, oraz – w przypadku odpowiedzi pozytywnej – jakie są to

normy, od dawna nurtowało nie tylko etyków. Ale to w ich

koncepcjach wykrystalizowały się cztery stanowiska:



skrajny absolutyzm (pryncypializm), który zakłada, że zasady

etyczne mają uniwersalny, ponadczasowy charakter. Do głównych

reprezentantów skrajnego absolutyzmu etycznego zalicza się

Immanuela Kanta, który głosił, że źródłem zasad moralnych jest

rozum, normom zaś etycznym przysługuje zaś walor powszechnego

obowiązywania. Naczelna dyrektywa moralna, nazwana przez

niego imperatywem kategorycznym, nakazuje, by każdy

postępował tak, jakby jego postępowanie miało stać się prawem

powszechnym – czyli obowiązującym wszystkie istoty rozumne.

Absolutyzm etyczny uznaje istnienie wiecznych, niezmiennych,

niezależnych od człowieka prawd etycznych.

Stanowiska w etyce



skrajny sytuacjonizm (relatywizm),
głosi on, że z etycznego punktu widzenia
każda sytuacja, w jakiej znajduje się
człowiek, jest niepowtarzalna i z takich czy
innych względów wyjątkowa. Najbliżsi temu
stanowisku

są

egzystencjaliści

i

postmoderniści, według których wszystkie
lub nieomal wszystkie normy etyczne
obowiązują w sposób względny.

Stanowiska w etyce



umiarkowany sytuacjonizm czy relatywizm, który

przyjmuje, że normy etyczne średniego poziomu,

które

sytuują

się

między

normami

ściśle

skonkretyzowanymi a normami najogólniejszymi i

których jest najwięcej, są bardzo często normami

konfliktowymi, co oznacza, iż nie można ich

równocześnie spełnić. W niektórych sytuacjach nie

można

być

równocześnie

prawdomównym

i

oszczędzać bliźniemu cierpień. Z tego powodu walor

powszechnego obowiązywania można przypisać tylko

normom szczegółowym, które dokładnie określają, jak

w danej sytuacji powinien zachować się konkretny

adresat normy.

Stanowiska w etyce



immoralizm wyrażający pogląd, że reguł

etycznych nie można w żaden sposób

uzasadnić, pozbawione są przeto wszelkiej

wartości. W wersji skrajnej immoralizm

staje

się

amoralizmem,

który

żąda

zniesienia

wszelkiej

etyki,

a

także

etycznych ograniczeń nakładanych na

postępowanie

człowieka.

Wybitnym

przedstawicielem tej orientacji jest Fryderyk

Nietzsche (1844 – 1900). Negował on

pojęcia winy, kary, dobra i zła. „Dlaczego

mam postępować raczej dobrze niż źle” –

pytał ironicznie.



W dyskusjach nad tym, w czym tkwi
istota norm etycznych i norm
moralnych oraz jaki jest zakres ich
obowiązywania, wyłonił się problem
między innymi różnic między
normami tej kategorii a innymi
normami społecznymi. Niektóre z tych
różnic przedstawiono w tabeli poniżej



Normy etyczne i prawne są w tym znaczeniu tetyczne,

że powstały w wyniku pewnego aktu stanowienia i

stąd bierze się ich moc obowiązywania.



Bezwarunkowy sposób formułowania norm oznacza,

ze ich treść nie jest zrelatywizowana do określonych

okoliczności, cech adresata, skutków jakie jego

działanie powoduje.



Z heteronomicznym obowiązywaniem norm mamy do

czynienia wtedy, gdy adresaci winni są im posłuch bez

względu na to, jaki mają do nich stosunek, czy je

akceptują

Historia myśli etycznej



W dziejach myśli europejskiej próby

zbudowania etyki jako wyodrębnionego

działu filozofii znajdujemy już w pismach

starożytnych autorów. Na początek V wieku

p.n.e. przypada działalność greckich

sofistów. Nauczali oni, iż moralnie

pozytywne jest wszystko to, co przynosi

ludziom korzyść. Ponieważ potrzeby i

dążenia ludzi są zróżnicowane, przeto też i

reguły moralne powinny być dla różnych

ludzi różne.

Protagoras i sofiści



Protagoras (ok. 481 – ok. 411 p.n.e.),
majętny i popularny retor, miał ponoć
napisać, iż „człowiek jest miarą
wszechrzeczy”. Maksyma ta oznacza,
że wszystko, zwłaszcza prawda, jest
względne. Nie istnieje również
obiektywna rzeczywistość do której
człowiek mógłby się odwołać.

Etyka Sokratesa



Za twórcę pierwszej w historii etyki normatywnej

uważany jest Sokrates (469 – 399r. P.n.e.). Jego

propozycję nazwano intelektualizmem etycznym.

Określenie to ma związek z przekonaniem Sokratesa,

iż człowiek, który ma wiedzę jest jednocześnie mądry.



Zdaniem Sokratesa, warunkiem koniecznym i

wystarczającym dobra moralnego jest wiedza.



Nie można wiedzieć czym jest dobro i nie czynić

dobro.



Wszelkie zło pochodzi z braku wiedzy.



Przeciwieństwem wiedzy nie jest stan niewiedzy a

brak wiedzy – pustka.

Etyka Sokratesa



Twórcę pierwszej etyki normatywnej interesował przede wszystkim

człowiek i jego dobro. Uważał on, że bezwzględnym i najwyższym

dobrem człowieka jest cnota moralna, wiążąca ze sobą dobro i

pożytek oraz pozwalająca osiągnąć szczęście.



Cnota (gr. arete) jest podstawową kategorią etyki Sokratesa.



W starożytnym znaczeniu greckim arete oznaczała dzielność,

sprawność, doskonałość, w jakiejś dziedzinie aktywności. Arete

była określeniem sumy zalet składających się na charakter

człowieka.



Początkowo odnoszono to pojęcie do aktywności fizycznej. Sokrates

związał je natomiast z aktywnością umysłową. W jego koncepcji

umiejętność dochodzenia do prawdy można ćwiczyć i doskonalić

tak, jak umiejętność posługiwania się siłą mięśni i panowania nad

emocjami. Jest to bardzo ważna umiejętność, ponieważ człowiek

jest skazany na ciągłe dochodzenie do prawdy i wciąż na nowo

powinien sobie uświadamiać, jak Sokrates, że „nic nie wie”.

Etyka Sokratesa



Sokrates nie spisał jednak swoich

przemyśleń, twierdząc, iż książki są

bezradne wobec złego zrozumienia

ich treści i nie są w stanie zareagować

na pytania, jakie mogą się pojawić u

czytelnika.



Sokrates cenił bezpośredni kontakt i

dialog jako najlepszą metodę

dochodzenia do wiedzy.

Etyka sokratesa



Sokrates opracował metodę
dialektyczną. Składa się ono z trzech
etapów:

1.

Krytyka poglądów zastanych,

2.

Zachęta

3.

Pomoc w bardziej świadomym
mówieniu i myśleniu.



Cynicy



Po Sokratesie wpływową szkołą w IV wieku
p.n.e. była szkoła cyników, reprezentowana
głównie przez takich filozofów, jak
Antystenes i Diogenes z Synopy. Głosili oni,
iż najwyższą cnotą jest obojętność na to, co
przynosi los. Szczęście jest gwarantowane
jedynie przez niezmącony spokój,
odporność na odmiany fortuny i jak
najpełniejsza samowystarczalność.

Platon



Ogromną rolę w sformułowaniu
podstawowych zasad etycznych odegrał
Platon (427 – 347 p.n.e.) – uczeń Sokratesa.
Dowodził on, że istnieje absolutne prawo
moralne, powszechnie obowiązujący ład
moralny i dobro absolutne, którym jest
mądrość. To bowiem mądrość jest
najważniejszym składnikiem szczęśliwego
życia. Mądrość prowadzi do
sprawiedliwości.

Arystoteles



Arystoteles (384 – 321 p.n.e.), najwszechstronniejszy umysł

starożytności, w wieku osiemnastu lat udał się do szkoły

Platona. Później był nauczycielem i wychowawcą Aleksandra

Macedońskiego. Kiedy miał 50 lat, powrócił do Aten i założył

własną szkołę filozoficzną. Odrzucił Platońską ideę

wiecznych, niezmiennych idei. To, co faktyczne, jest zawsze

czymś konkretnym – twierdził. Etyka jest nauką o zasadach

słusznego postępowania i o tym, jakie życie jest najlepsze

dla człowieka. Życie powinno dostarczać szczęścia. Aby go

doznawać, trzeba wiedzieć, na czym szczęście polega. Nie

jest ono jednak samą przyjemnością. Nie każda też

przyjemność jest godna pożądania. Szczęściem jest

rozumnie zorganizowana działalność człowieka, harmonijne

wykonywanie zadań. Życie człowieka szczęśliwego jest

życiem pełnym, w którym czyny cnotliwe wykonywane są z

umiarem.

Epikur



Spośród innych greckich filozofów duży

rozgłos zdobył sobie Epikur (341 – 270

p.n.e.), który w wieku sześćdziesięciu lat

przybył do Aten i założył tam własną szkołę

filozoficzną. Swoją uwagę kierował na

udzielenie odpowiedzi na pytanie, jakie

postępowanie przynosi człowiekowi

najwięcej szczęścia.



Dlaczego człowiek jest nieszczęśliwy bo się

boi. Kogo? Bogów i śmierci. Epikur uczuł, iż

nie należy się bać.

Aureliusz Augustyn



Kiedy w 324 roku n. e. cesarz Konstantyn zamknął wszystkie

starożytne szkoły filozoficzne datujemy już początek czasów

średniowiecznych. Cesarz ów ogłosił ponadto, iż

chrześcijaństwo jest religią panującą, a filozofia wraz z etyką

zaczęły ustępować przed tajemnicami wiary i prawdami

objawionymi ustalonymi w czasie soborów. Na rozwój myśli

chrześcijańskiej na przełomie IV i V w. największy wpływ

wywarły pisma św. Augustyna (350 – 430). „Musimy przede

wszystkim uwierzyć, aby móc poznać” – głosił.



Celem życia powinno być pragnienie prawdziwego dobra tj.

Boga. Podstawową cnota jest więc miłość do Boga. Augustyn

podjął także próbę teodycei czyli usprawiedliwienia Boga.

Jak to pogodzić: Bóg byt najdoskonalszy tworzy swoje dzieło

– Wszechświat w którym panuje tyle zła. Czym wobec tego

jest zło, kto jest jego twórcą?

Piotr Abelard



Dziełem etycznym Abelarda (1079 – 1142)
jest traktat etyczny Poznaj samego siebie.
Abelard dowodzi w nim, iż wartość moralna
czynu zależy od intencji. Jeśli intencja była
zła, czyn jest grzechem, a więc zgodą na
zło i tym samym wzgardą okazaną Bogu.
Lecz kto może oceniać postępowanie
moralne innych osób? Ten kto ma wgląd w
ich intencje. Tylko Bóg.

Roger Bacon



Renesans ducha naukowego oraz postępującej

laicyzacji życia znalazł najpełniejszy wyraz w dziełach

Rogera Bacona (1214 – 1292). Uchodzi on za badacza,

który pierwszy użył określenia „nauka

eksperymentalna”. Etyka, zdaniem Bacona, jest

wiedzą praktyczną dotyczącą postępowania człowieka,

który jest bardziej skłonny do złego niż do dobrego.

Celem etyki jest poznanie, w jaki sposób człowiek

może stać się lepszy. W wizerunku człowieka jednak

nakreślonym przez Bacona przeważają ciemne barwy.

Ludzie mają skłonność do upiększania własnych

czynów, ukrywania swojej niewiedzy i

deprecjonowania innych ludzi celem podkreślenia

swoich własnych, często pozornych zalet.

Nicollo Machiavelli



W epoce Odrodzenia zwrócimy naszą
uwagę na myśl Nicollo Machiavellego
(1469 – 1527), z którego nazwiskiem
złączył się termin „makiawelizm”,
rozumiany jako cyniczne i pozbawione
skrupułów stosowanie podstępu, co
prawda dla osiągnięcia celu uznanego
jako godziwy.

Tomasz Hobbes



Na podłożu myśli renesansowej tworzyły się w XVII w.

racjonalistyczne podstawy myśli Oświecenia, która

zapanowała w Europie w następnym stuleciu. Tomasz

Hobbes (1588 – 1679) negował tezę Arystotelesa, iż

człowiek jest istotą społeczną. Uważał, iż wszyscy

ludzie są z natury egoistami i jedynym dobrem, o

które zabiegają jest ich własne dobro. Państwo

powstało z obawy przed przemocą. Zarówno dobro,

jak i zło nie mają charakteru absolutnego. To, jak są

interpretowane zależy od potrzeb społecznych.

Słowem homo homini lupus est.

Kartezjusz



Innym filozofem, a zarazem matematykiem i fizykiem,

którego poglądy wywarły głęboki wpływ na następne

pokolenia uczonych, był Kartezjusz (1569 – 1650).

Zgodnie z regułami praktycznego postępowania, które

sformułował w dziełku Rozprawa o metodzie, w życiu

należy przede wszystkim unikać krańcowości,

respektować konwenanse i zdanie innych ludzi.

Zamiast zmieniać porządek świata. Lepiej starać się

zmienić swoje pragnienia. Człowiek jest bowiem z

natury skłonny raczej ku dobremu, a jego rozum

kieruje się ku prawdzie.

Johna Locke



Na drugą połowę XVII w. datuje się

powstanie empiryzmu. Za jego ojca

uważa się Johna Locke`a (1632 –

1704). Twierdził on, iż rozum jest

tabula rasa (czystą kartą), a zapisuje

go doświadczenie. Nie istnieją

wrodzone, powszechne i oczywiste

idee moralne, logiczne, religijne czy

jakieś inne. Wszystkie zależą od

miejsca, czasu i okoliczności.

Dawid Hume



Przedstawicielem myśli racjonalistyczno – empirycznej

i w znacznej mierze kontynuatorem idei Locke`a był

Dawid Hume (1711 – 1776). Jest on uważany za

prekursora utylitaryzmu, sądził bowiem, że użyteczne

jest wszystko to, co dostarcza przyjemności, a

szkodliwe jest to, co powoduje cierpienie.

Przyjemność, jaka ludzie czerpią z dobroci, hojności

czy wdzięczności, świadczy o ich użyteczności. Jedne

cnoty, zapewniające przyjemność są użyteczne dla

tych, którzy je posiadają (pracowitość, ostrożność,

umiarkowanie) inne dla partnerów interakcji

(ofiarność, miłosierdzie).

Immanuel Kant



Etyka Immanuela Kanta (1724 – 1804) jest

nazywana etyką rygorystyczną lub

uniwersalistyczna. W swoim podstawowym

dziele etycznym Krytyce praktycznego

rozumu twierdził, iż cenna jest jedynie dobra

wola, wyrażająca się w spełnieniu

obowiązku. Dobre, czyli moralne są takie

czyny, które zostały wykonane z obowiązku,

Anie pod wpływem takich czy innych

skłonności. Podporządkowanie się prawu

powszechnemu (prawu natury), co jest

nakazem rozumu praktycznego stanowi

istotę obowiązku.

Bertrand Russell



Bertrand Russell (1872 – 1970)

twierdził, iż sądy o wartościach są

wyrazem emocji i maja charakter

życzeniowy. Etyka jest sprawą

poglądów, a nie faktów. Dylematy

etyczne są na gruncie doświadczenia

nierozstrzygalne, oponenta można co

najwyżej przekonać wykorzystując

chwyty perswazyjne lub środki

przymusu.

Egzystencjalizm



Rodzaj etycznego pesymizmu propagowali w latach

pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w.

egzystencjaliści. M. Heidegger (1889 – 1976), Jean

Paul Sartre (1905 – 1980), Albert Camus (1913 –

1960). Głosili oni tragizm i nicość życia, udrękę

wolności i samotność. W tym wiecznym rozdarciu

człowiek nie znajduje żadnej wskazówki etycznej,

która by mu powiedziała jak żyć. Życie jest bowiem

przypadkowe i chimeryczne. W sprawach etycznych

nikt i nic nie może pełnić roli arbitra. Nie istnieją

powszechnie obowiązujące nakazy i zakazy, wartości i

powinności. Każdy człowiek musi sam dokonywać

wyborów.

Zawodowe kodeksy etyczne



Poszukiwanie podobieństw i odmienności

norm etycznych i moralnych w stosunku do

innych rodzajów norm wydaje się mieć we

współczesnych czasach mniejsze znaczenie

poznawcze i praktyczne niż problematyka

zawodowych kodeksów etycznych.

Powstają bowiem zupełnie nowe zawody, a

dotychczasowe profesje ulegają daleko

idącym zmianom, choćby w związku z

nowymi formami kształcenia, nowymi

technologiami oraz internalizacją uprawnień

zawodowych.

Zawodowe kodeksy etyczne



W tych nowych warunkach wytworzyła się

w wielu środowiskach potrzeba

kodeksowego zapisania podstawowych

uprawnień i obowiązków zawodowych. W

Polsce ekspansja problematyki etyki

zawodowej oraz kodeksów etycznych to

zjawisko charakterystyczne dla przełomu

XX i XXI wieku, świadczy o tym między

innymi fakt, iż w programach studiów na

poziomie nawet licencjackim jest

wprowadzony obowiązkowy wykład z tego

przedmiotu.

Zawodowe kodeksy etyczne



Mianem Etyki zawodowej określa się zbiór

norm i reguł, które stanowią, jakie są

moralne powinności przedstawicieli danego

zawodu, kto stoi na straży ich

przestrzegania i jakie konkretnie sankcje

mogą być zastosowane wobec sprawcy

niewłaściwego czy nagannego zachowania.



Uporządkowany zbiór takich reguł czy

przepisów procedury, które wyznaczają

obowiązki moralne związane z

czynnościami zawodowymi, nazywa się

kodeksem etycznym danego zawodu.



Na kodeksowe normy
deontologiczne najczęściej składają
się skonkretyzowane normy etyki
ogólnej, dostosowane do specyfiki
danego zawodu, oraz nowe reguły
normatywne istniejące w danym
zawodzie.



Kodeks etyczny wylicza zazwyczaj
uprawnienia przedstawicieli danego zawodu
oraz rozstrzyga sytuacje konfliktowe, jak na
przykład którym wartościom w zaistniałych
okolicznościach przyznać pierwszeństwo,
jak reagować na pogwałcenie reguł
uczciwej konkurencji, naruszenie zaufania,
słowem, jak rozwiązywać najistotniejsze
dylematy, które pojawiają się w trakcie
wykonywania czynności zawodowych.



Kodeksy etyczne odgrywają fundamentalną rolę

zwłaszcza w zawodach, których wykonywanie łączy się

z dysponowaniem i ochroną zasobów i dóbr

mających duże znaczenie ogólnospołeczne. W

Polsce takie zawody mają szczególny status prawny i

mogą być nazywane zawodami zaufania

publicznego, który to termin, wobec użycia go w art.

17 ust. 1 Konstytucji, ma także określone znaczenie

prawne. Wartości, które są w gestii uprawiających te

zawody i zostały powierzone ich pieczy, to zdrowie i

życie (etyka lekarska, etyka aptekarska, etyka

psychologa), wolność (etyka sędziego, etyka

adwokacka), bezpieczeństwo (etyka policyjna, etyka

notariusza), oddziaływanie na osobowość (etyka

nauczycielska, etyka mediatora, etyka pracy

duszpasterskiej, etyka dziennikarska).

Podstawowe zasady etyki

biznesu

zaufanie



Zasada zaufania jest jedną z

najważniejszych zasad podstawowych etyki

biznesu. Jest ona także źródłem wielu

innych zasad, które można z niej

wyprowadzić. Jak jest ona bardzo ważna,

świadczyć może, choć pośrednio, fakt, iż

polski ustawodawca konstytucyjny

zdecydował, jak o tym wspomniałem

powyżej, o prawnej ochronie tego zaufania,

tworząc konstrukcję zawodów zaufania

publicznego. Na czy polega owa doniosłość?



Otóż, zaufanie jest pewnym stosunkiem faktycznym,

który może występować pomiędzy jednostkami i

pomiędzy grupami. Jego wagę podkreśla się,

twierdząc, iż minimum zaufania pomiędzy członkami

społeczeństwa jest w ogóle konieczne do jego

istnienia. Zaufanie jest podstawa współpracy

pomiędzy ludźmi oraz podstawowej w życiu

społecznym instytucji kontraktu. Im więcej zaufania

pomiędzy ludźmi, tym społeczeństwo lepiej

funkcjonuje. Odpadają bowiem koszty związane z

powołaniem systemu zabezpieczeń, sankcji i innych

instytucji, które zmuszają członków społeczeństwa do

odpowiedniego postępowania. Ten swoisty kapitał

społeczny odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju

gospodarczym.



Zasada zaufania w sensie normatywnym

oznacza obowiązek ochrony stosunków

zaufania. O zasadzie zaufania w etyce

prawniczej, a mediatora w szczególności,

możemy mówić w dwóch aspektach. W

pierwszym oznacza ona obowiązek dbania o

zaufanie klientów do organizacji, a więc

dotyczy konkretnych relacji organizacjia –

klient. W drugim oznacza obowiązek dbania

o zaufanie społeczeństwa do firmy, a więc

dotyczy relacji niezindywidualizowanych.

integralność



Po zasadzie zaufania – lojalności w następnej

kolejności należy przebadać zasadę integralności –

spójności. W polskiej tradycji etyki niewiele się o niej

mówi. Jest to pewnym zaniedbaniem. Trzeba przecież

poszukać odpowiedzi na pytanie o możliwość

przechodzenia pomiędzy różnymi zawodami

(wykonywaniem pewnych ról społecznych) i związane z

tym przejściem obowiązki, a także na pytanie o

stosunek pomiędzy okresami, kiedy konkretnie na

przykład menedżer wykonuje swoje obowiązki, a

okresami, kiedy wykonuje inne zajęcia. Czy można

oceniać postępowanie menedżera w tym drugim

okresie na podstawie jakiegoś korpusu norm

etycznych, a jeśli tak, to jakiego? Zasada integralności

dostarcza wskazówek, jak rozwiązywać tego typu

problemy.



Analogicznie jak inne podstawowe zasady etyki zasada

integralności ma kilka aspektów. Z jednej strony bowiem w

filozofii moralnej – etyce, mówi się o integralności moralnej

człowieka, z drugiej natomiast strony w etyce zawodu

wykorzystuje się pojęcie „integralność zawodu” i

„integralność zawodowa”. Oznacza to, iż integralność

moralna jako taka nie implikuje dla menedżera jakichś

szczególnych obowiązków w stosunku do osób niebędących

menedżerami. Inaczej jest z integralnością zawodową, która

ściśle wiąże się z wykonywaniem zawodu menedżera.

Integralność zawodu natomiast rozszerza zastosowanie

integralności zawodowej i innych podstawowych zasad etyki

menedżera na menedżerów niewykonujących zawodu.

Dlatego też najpierw zostanie omówiona integralność

moralna, a następnie integralność zawodowa, a na końcu

integralność zawodu.



Integralność moralna każdego człowieka nie

oznacza nic ponad obowiązek zachowania moralnej

spójności w sądach i czynach. Jest to innymi słowy

postulat stosowania jednolitych standardów w

ocenach moralnych czynów swoich i innych ludzi.

Mówiąc kolokwialnie chodzi o unikanie postawy „o

dwóch twarzach”. Jest to jednocześnie postulat

autonomii moralnej w sensie, w którym na oceny

moralne nie maja wpływu inne czynniki, które

mogłyby tę jednolitość sądów zakłócić. Szczególną

formą tak rozumianej integralności moralnej jest

jednolitość myśli, słów czynów, a więc unikanie

postępowania pozornie kierowanego określonymi

intencjami, gdy w rzeczywistości są one zupełnie inne.



Integralność zawodowa może być wywiedziona z

integralności moralnej. W socjologii istnieje teoria konfliktu

społecznego, która wiele wniosła do rozwoju etyki

zawodowej w ogóle, a szczególnie w zakresie konfliktu ról.

Założeniem tej teorii jest, iż każdy człowiek żyjący w

społeczeństwie wchodzi w kontakty z innymi ludźmi poprzez

role w jakich występuje i to owe role w znacznym stopniu

kontakty te determinują. I tak między innymi w domu

rodzinnym pełnimy role brata, siostry, syna, córki, ojca, w

pracy szefa czy współpracownika. Każda z tych ról nakłada

inne obowiązki i przyznaje inne prawa. Wśród rozmaitych ról

społecznych istnieją także role zawodowe. Do istnienia roli

zawodowej nie wystarczy wyodrębnienie określonej pracy

czy zajęcia. Niezbędna jest profesjonalizacja, to jest uznanie

zawodu za ważną wartość przez społeczeństwo, a

wykonywanie określonego rodzaju aktywności zawodowej za

podstawową zasadę bytowania w społeczeństwie.



Z konfliktem ról społecznych mamy
do czynienia wtedy, gdy obowiązki
wynikające z poszczególnych ról, w
których dana osoba funkcjonuje w
społeczeństwie, są ze sobą sprzeczne.
Typologie ról, które są sprzeczne z
etyką poszczególnych zawodów,
formułują zazwyczaj kodeksy etyki
zawodowej.



Podsumowując pozytywna treść zasady

integralności zawodowej głosi, iż

przedstawicielem własnego zawodu jest się

niezależnie od roli społecznej, w jakiej się w

danej chwili występuje. Wynika to z zasady

zaufania i oznacza konieczność oceniania

moralnego postępowania ludzi biznesu

przez cały czas według kryteriów etyki

zawodowej nie tylko w jego działalności

zawodowej, ale i w działalności publicznej

oraz w życiu prywatnym.



W zasadzie integralności zawodowej
znajduje wyraz intuicyjnie zapoznany
fakt, iż zaufanie do zawodów
prawniczych i opinie o nich kształtują
się nie tylko poprzez pryzmat
działalności zawodowej ich członków,
lecz także poprzez obserwację ich
zachowań w życiu pozazawodowym w
tym także i prywatnym.



Integralność zawodu jest ostatnim, lecz równie istotnym

aspektem zasady integralności. Najogólniej mówiąc, jest to

przeniesienie integralności moralnej i zawodowej na grunt

obowiązków całego środowiska w tym również menedżerów.

Tak więc środowisko biznesu powinno stosować jednolite

standardy moralne wobec wszystkich swoich członków oraz

w relacjach ze społeczeństwem, któremu zawdzięcza ono

swoją szczególną pozycję. Środowisko to powinno także

przyjąć, że jako całość ma wpływ na kształtowanie opinii o

osobach wykonujących konkretne zawody i na odwrót.

Niezależnie więc od tego, czy wykonuje się aktualnie jakiś

zawód czy nie, jeśli tylko można o sobie powiedzieć jako

menedżera, wiąże się to z obowiązkami wynikającymi z

etyki menedżera, przynajmniej w zakresie zasad

podstawowych.

Staranność i odpowiedzialność



Ostatnią zasadą podstawową etyki menedżera jest

zasada staranności i odpowiedzialności. Ze względu na

znaczenie w uznaniu i wyjaśnieniu tej zasady ramą dla

przedstawionych poniżej rozważań będzie filozofia

moralna Immanuela Kanta. Prowadzi ona wprost do

tego, iż każdy powinien nawet najprostszą czynność

wykonywać starannie i z poczuciem odpowiedzialności

za skutki swojego działania. Kant, który nieustannie

jest autorytetem w dziedzinie moralności na pytanie:

„Jak powinienem postępować?” odpowiedział, iż każda

decyzja, od której zależą losy innych ludzi powinna

wypływać z prawa, które głosi: zawsze postępuj tak,

aby człowieczeństwo zarówno w sobie, jak i w innych

traktować jako cel, nigdy jako środek do celu.

Obowiązkiem każdej istoty rozumnej jest postępować

zgodnie z tym imperatywem.



W dziedzinie zawodowej zasada ta łączy się ściśle ze

starannością i odpowiedzialnością, a wraz z nimi

prowadzi do postrzegania każdego człowieka jako

indywidualności. Odejście od etycznym ram

przemyśleń zawartych w filozofii Kanta prowadzić

może do próby uwolnienia się od odpowiedzialności,

do instrumentalnego traktowania drugiego człowieka,

do zachowania nadmiernego dystansu, który prowadzi

do dehumanizacji, a w konsekwencji do zmniejszenia

lub całkowitego zagubienia poczucia

odpowiedzialności.



Staranność i odpowiedzialność w realizacji

obowiązków zawodowych nie mogą być

zależne od ciężaru gatunkowego sprawy.

Oczywistym jest fakt, iż zdarzają się

sytuacje, w których wystarczy przeciętna

staranność, ale występują i takie, które

wymagają ponadprzeciętnej staranności.

Gradacja staranności dyktowana powinna

być poczuciem odpowiedzialności. To

odpowiedzialność zindywidualizowana, a

nie instytucjonalna, tworzyć powinna miarę

staranności.



Staranność w udzielaniu informacji,

wyjaśnień, czy w sporządzeniu

właściwego pisma ma znaczenie nie

do przecenienia. Jest ona bowiem

wyrazem szacunku, troski i

zrozumienia dla zaniepokojenia czy

lęku innej osoby. Jest ona wyrazem

kantowskiego imperatywu, aby

traktować innych tak, jakbyśmy

chcieli sami być traktowani.

Co należy zrobić by podnieść na

wyższy poziom standardy etyczne

w firmie?



Biorąc pod uwagę warunki działania szczególnie

małych i średnich firm można wskazać na następujące

kluczowe działania:

-podjęcie strategicznej decyzji o uruchomieniu prac nad

programem etycznym w firmie;

- opracowanie kodeksu etycznego;
- przedyskutowanie i uzgodnienie ostatecznej wersji

programu etycznego wewnątrz firmy

- przeprowadzenie wewnętrznego audytu „stanu

zerowego”

- wdrożenie systemu stałego monitorowania

przestrzegania standardów etycznych.

Podjęcie strategicznej decyzji o

uruchomieniu prac nad kodeksem

etycznym



Decyzja taka powinna być podjęta na najwyższym szczeblu,

w praktyce przez właścicieli (udziałowców) firmy lub zarząd

(w przypadku spółek kapitałowych). Ważne jest przy tym by

wszyscy decydenci mieli świadomość dalekosiężnych

skutków wdrożenia takiego programu.



Dlaczego?!



Przykładowo, jeśli w Kodeksie etycznym zostanie

wprowadzona zasada o niekorzystaniu ze środków i

urządzeń firmy do celów prywatnych to może to oznaczać

konieczność rezygnacji z pewnych przywilejów dla

kierownictwa firmy a przynajmniej poddania tych

przywilejów wewnętrznym regulacjom. Ważne jest, zatem by

już na wstępie decydenci zapoznali się z przykładowymi

rozwiązaniami proponowanymi w Części II, gdyż pozwoli to

na uzmysłowienie wszystkich konsekwencji.

Opracowanie kodeksu etycznego



Przy opracowaniu Kodeksu Etycznego

bardzo istotne na wstępie jest ustalenie

podmiotów i osób, które z racji istniejących

związków mają różnorodne interesy

związane z firmą, odnosząc korzyści bądź

odczuwając negatywne skutki z tytułu jej

działalności. Określamy te podmioty jako

interesariuszy firmy. Oprócz właścicieli i

pracowników głównymi interesariuszami

firm są także klienci firmy, jej dostawcy i

kooperanci, instytucje finansowe oraz

społeczności lokalne.

Elementy kodeksu etycznego



Typowo Kodeks etyczny składa się z
następujących części:

1.

Wstęp

2.

Zasady ogólne

3.

Zagadnienia szczegółowe

4.

Rozstrzyganie sporów

5.

Sankcje (ewentualnie)

Elementy kodeksu etycznego



Jeśli chodzi o zagadnienia szczegółowe, to mogą one

być uporządkowane w Kodeksie:



według kategorii wartości kluczowych dla firmy

(wartością jest to, co jest cenione bardziej niż

wszystko inne, na przykład zdrowie, rzetelność,

uczciwość)



według interesariuszy firmy (wskazanie głównych

interesariuszy firmy oraz wzajemnych stosunków

„firma  interesariusz” i zasad postępowania)



według podstawowych kwestii etycznych

występujących w firmie (wskazanie „złych praktyk”

zagrażających firmie oraz sposobów ich unikania)

Jakie znaczenie ma opracowanie i

wdrożenie kodeksu etycznego?



Doświadczenia firm, które podjęły takie

wyzwanie wskazują na wielorakie korzyści:



Dobrze zaprojektowany kodeks etyczny

przyczynia się do zmniejszenia kosztów

oraz do zwiększenia zysków, ponieważ:

1.

zmniejsza przypadki korupcji, defraudacji i

innych złych praktyk

2.

zmniejsza liczbę sytuacji, w których

występuje konflikt interesów

3.

zwiększa zaufanie klientów, kontrahentów i

partnerów

Jakie znaczenie ma opracowanie i

wdrożenie kodeksu etycznego?



Wdrożenie kodeksu etycznego poprawia wizerunek i reputację

firmy



Uporządkowanie w ramach Kodeksu kwestii etycznych i skuteczne

wdrożenie przyjętych standardów stanowi dodatkowe aktywa firmy,

powiększające jej wartość



Na podkreślenie zasługuje też przypisywanie kodeksom etycznym

wysokiego znaczenia przez pracowników firm, które je wdrożyły.

Oto kilka przykładowych wypowiedzi pracowników wskazujących,

że kodeks:

1.

„rozwiewa etyczne niejasności z zakresu zarządzania i

planowania”,

2.

„ujednolica pozytywne zasady działania”,

3.

„oddziałuje na sumienie i uczciwość członków organizacji”

4.

„eliminuje omijanie prawa”

5.

„daje poczucie zadowolenia i dumy z powodu jego stosowania”

6.

„przyczynia się do wyeliminowania drastycznych naruszeń

mogących przynieść szkodę całemu środowisku”

Przedyskutowanie z udziałem

interesariuszy treści

wprowadzanego kodeksu



Jak pokazują doświadczenia firm, które wdrożyły Kodeks jest

to niesłychanie ważny etap.



Zawarte w kodeksie etycznym firmy normy powinny,

bowiem zostać przyjęte przez adresatów, w tym zwłaszcza

pracowników, i znaleźć odbicie w sferze ich postępowania.

Jednocześnie, szczególnie w warunkach mniejszej firmy

dyskusja powinna mieć praktyczny charakter, nie zabierać

nadmiernie długiego czasu i kończyć się konkretnymi

ustaleniami. Z tego względu wskazane jest by dyskusja

dotyczyła w oparciu o projekty bazowych dokumentów: Misji

i Kodeksu etycznego. Ważne jest przy tym by zwłaszcza

pracownicy nie przyjęli projektów jako wersji ostatecznej, bo

to rzecz jasna zniechęci do otwartego wypowiadania

poglądów i zgłaszania własnych propozycji. Wystąpienie

kierownictwa firmy, inicjujące dyskusję nad kodeksem

powinno wyraźnie podkreślać roboczy charakter projektu i

zachęcać do dyskusji.

Wdrożenie stałego systemu

monitorowania przestrzegania

standardów etycznych



Doświadczenie pokazuje, ze bez wdrożenia
systemu stałego monitorowania postępu w
dziedzinie przestrzegania norm etycznych
opracowany i oficjalnie wprowadzony
Kodeks etyczny może stać się jedynie
formalną deklaracją, bez istotnego wpływu
na sposób funkcjonowania firmy.



Ocena taka pozwoli ustalić najbardziej
zagrożone obszary i podjąć zdecydowane
działania w tych właśnie obszarach.

Wdrożenie stałego systemu

monitorowania przestrzegania

standardów etycznych



Stały monitoring polega na regularnym, cyklicznym

przeglądzie przestrzegania standardów etycznych.

Sugerujemy by w początkowej fazie przeglądy takie były

przeprowadzane w cyklu rocznym. Punktem wyjścia powinno

być przeprowadzenie oceny audytu „stanu zerowego”, czyli

w momencie wprowadzenia kodeksu w życie. W ramach

okresowego przeglądu należy:

1.

zidentyfikować przypadki istotnego naruszenia standardów

2.

ocenić stopień realizacji zaleceń z poprzedniego przeglądu

3.

ocenić postęp bądź pogorszenie stanu w poszczególnych

dziedzinach

4.

sformułować zalecenia dotyczące konkretnych działań w

celu poprawy sytuacji w najbardziej zagrożonych

dziedzinach.

KODEKS ETYKI POLSKIEGO

STOWARZYSZENIA PUBLIC

RELATIONS

Kodekst ten został przyjęty na II Kongresie

PSPR 26 czerwca 1996 roku.

Wstęp (preambuła): Pracownicy public

relations, świadomi roli wysokiego poziomu

etycznego

w wykonywaniu tego zawodu dobrowolnie

przyjmują ten Kodeks i deklarują, że w

swojej pracy kierować się będą jego

postanowieniami w celu kreowania jak

najlepszej reputacji zawodu public relations.

KODEKS ETYKI POLSKIEGO

STOWARZYSZENIA PUBLIC

RELATIONS

1.

Pracownik public relations jest obowiązany zachować

szczególną staranność, rzetelność i uczciwość w pracy

zawodowej wobec swoich klientów i adresatów swoich

działań.

2.

W celu zachowania szczególnej staranności,

rzetelności i uczciwości pracownik public relations jest

zobowiązany do przestrzegania zasady

prawdomówności, a w szczególności do

relacjonowania faktów w ich właściwym kontekście i

bez zniekształceń.

3.

Pracownik public relations jest zobowiązany do

nierozpowszechniania tych informacji, które zgodnie z

jego wiedzą i doświadczeniem, są nieprawdziwe,

nieścisłe lub mogą wprowadzić odbiorcę w błąd.

KODEKS ETYKI POLSKIEGO

STOWARZYSZENIA PUBLIC

RELATIONS

4. Pracownik public relations nie może reprezentować

sprzecznych lub konkurencyjnych interesów, chyba że

zainteresowane strony,

po przedstawieniu im wszystkich faktów, wyrażą na to

zgodę.

5. Pracownik public relations jest zobowiązany do ochrony dóbr

osobistych człowieka, a w szczególności do ochrony

prywatności, czci i godności osobistej swoich klientów,

współpracowników i adresatów swoich działań.

6. Pracownik public relations jest zobowiązany do ochrony

tajemnic aktualnych i byłych klientów oraz pracodawców i

nie może podejmować działań wymagających ujawnienia

tych tajemnic, chyba że osoby, których tajemnice dotyczą

lub które je powierzyły, wyrażą na to zgodę.

KODEKS ETYKI POLSKIEGO

STOWARZYSZENIA PUBLIC

RELATIONS

7. Pracownik public relations nie może angażować się w żadną

działalność, która zmierza do korumpowania środków

masowego przekazu.

8. Informacje przekazywane środkom masowego przekazu

powinny być dostarczane do publikacji i wykorzystania bez

opłat i ukrytych korzyści majątkowych bądź osobistych

oferowanych dziennikarzom.

9. Jeżeli konieczne jest utrzymanie inicjatywy i kontroli

rozpowszechniania informacji, pracownik public relations ma

prawo wykupu miejsca lub czasu emisyjnego, zgodnie z

obowiązującym prawem odnoszącym się

do działalności reklamowej i sponsoringu.

KODEKS ETYKI POLSKIEGO

STOWARZYSZENIA PUBLIC

RELATIONS

10. Pracownik public relations nie może zawierać żadnych umów, w

których gwarantowałby osiągnięcie rezultatu uzależnionego od

autonomicznych decyzji innych podmiotów, takich jak redakcje,

instytucje publiczne itp., a jego wynagrodzenie nie może być

uzależnione od osiągnięcia takich rezultatów.

11. Pracownik public relations nie może nieuczciwie konkurować z

innym pracownikiem public relations i szkodzić jego reputacji.

12. Pracownik public relations kierując się zasadą uczciwości, nie może

podejmować działań niezgodnych z przekonaniami lub

postanowieniami niniejszego Kodeksu.

13. Członkowie i władze Polskiego Stowarzyszenia Public Relations oraz

inni sygnatariusze niniejszego Kodeksu zobowiązują się do

upowszechniania jego treści.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

Został on przyjęty 11 maja 1965 roku

podczas zgromadzenia ogólnego
Centre Europeen des Relations
Publiques (CERP) w Atenach.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

Wstęp (Preambuła): Świadomi faktu, iż wszystkie kraje

członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych

zobowiązały się przestrzegać Karty ONZ, która

potwierdza "wiarę w podstawowe prawa człowieka, w

godność i wartość osoby ludzkiej", oraz tego, że

szanując własny zawód, pracownicy public

relations zobowiązują się uznawać zasady, o których

mowa jest w Karcie ONZ, i przestrzegać ich, świadomi

faktu, iż oprócz praw, osoba ludzka ma nie tylko

fizyczne czy materialne potrzeby, ale także potrzeby

natury intelektualnej, moralnej i społecznej, i że prawa

człowieka przynoszą jednostkom korzyść tylko

wtedy, gdy potrzeby te są w podstawowym stopniu

zaspokojone,

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

świadomi faktu, iż w ramach wykonywania obowiązków zawodowych

i w zależności od tego, jak obowiązki te są spełniane, pracownicy public

relations w sposób znaczący mogą przyczynić się do zaspokojenia potrzeb

intelektualnych, moralnych i społecznych, świadomi również faktu, iż

wykorzystanie technik umożliwiających jednoczesne dotarcie do milionów

ludzi daje pracownikom public relations możliwości, które winny być

ograniczone ścisłym przestrzeganiem kodeksu moralnego,

niżej podpisani członkowie stowarzyszeń public relations deklarują

niniejszym, iż akceptują jako swój kodeks moralny zasady poniższego

Kodeksu Etyki. Jednocześnie zobowiązują się do tego, że gdyby w świetle

dowodów dostarczonych Radzie okazało się, że którykolwiek z członków

poniższych stowarzyszeń złamał zasady Kodeksu w trakcie wykonywania

obowiązków zawodowych, będzie on uznany za winnego poważnych

naruszeń i zostanie odpowiednio ukarany.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

W związku z powyższym, każdy z członków stowarzyszeń public

relations, będących sygnatariuszami Kodeksu Etyki, dołoży

wszelkich starań w celu:



Wspierania działań na rzecz osiągnięcia warunków

moralnych i kulturalnych umożliwiających osobie  ludzkiej

pełny rozwój oraz wykorzystanie jej niezbywalnych praw,

określonych przez Powszechną Deklarację Praw Człowieka;



Ustanowienia dróg i sposobów komunikacji, które poprzez

zabezpieczenie swobodnego przepływu informacji, pozwolą

każdemu członkowi danej społeczności czuć się należycie

poinformowanym oraz dadzą mu poczucie własnego

zaangażowania, odpowiedzialności i solidarności z innymi

członkami tejże społeczności;

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS



Respektowania w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych

zasad moralnych wynikających z Powszechnej Deklaracji Praw

Człowieka;



Poszanowania i stania na straży godności ludzkiej oraz uznawania

prawa każdej jednostki do własnego osądu;



Tworzenia moralnych, psychicznych i intelektualnych warunków

do prawdziwego dialogu oraz uznania  prawa zainteresowanych

stron do wyrażania własnych opinii;



Ugruntowania świadomości każdego członka stowarzyszenia, iż

ze względu na wykonywany zawód, jego zachowanie, także

prywatne, ma wpływ na odbiór całej profesji przez opinię

publiczną;



Nakłaniania go do tego, aby zawsze i w każdych okolicznościach

zachowywał się tak, aby zasłużyć na zaufanie osób, z którymi się

styka.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

Pracownicy public relations zobowiązują się do:



Działania, niezależnie od okoliczności, w sposób,

dzięki któremu reprezentowane byłyby interesy

wszystkich zainteresowanych stron, zarówno interesy

pracodawcy, jak i interesy klientów i adresatów

działań;



Uczciwego wykonywania swoich obowiązków, bycia

lojalnym wobec swoich klientów i pracodawców,

zarówno byłych, jak i obecnych, unikania języka,

który mógłby prowadzić do dwuznaczności bądź

nieporozumień.

MIĘDZYNARODOWY KODEKS ETYKI

PUBLIC RELATIONS

Pracownicy public relations powstrzymają się od:



Podporządkowywania prawdy jakimkolwiek innym

wymogom;



Rozpowszechniania informacji, które, zgodnie z ich

wiedzą

i doświadczeniem, nie są oparte na sprawdzonych

czy sprawdzalnych faktach;



Brania udziału w przedsięwzięciach, które byłyby

nieetyczne i przynosiłyby szkodę ludzkiej czci i

godności;



Wykorzystywania technik i metod manipulacji

mających na celu wywołanie podświadomych

zachowań, których jednostka nie jest w stanie sama

kontrolować, a zatem nie może ponosić

za nie odpowiedzialności.

Zasady Dobrej Praktyki Bankowej

Rozdział I - Postanowienia ogólne



1.Zasady Dobrej Praktyki Bankowej
zwane dalej „Zasadami" stanowią
zbiór zasad postępowania związanych
z działalnością banków i odnoszą się
odpowiednio do banków, osób w nich
zatrudnionych oraz osób, za których
pośrednictwem banki wykonują
czynności bankowe.

Zasady Dobrej Praktyki Bankowej

Rozdział I - Postanowienia ogólne



2.Banki, uznając, iż są instytucjami

zaufania publicznego, w swojej

działalności kierują się przepisami

prawa, uchwałami samorządu

bankowego, normami przewidzianymi

w Zasadach oraz dobrymi zwyczajami

kupieckimi, z uwzględnieniem zasad:

profesjonalizmu, rzetelności,

rzeczowości, staranności i najlepszej

wiedzy. 

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami  



1.W stosunkach z klientami banki postępują
z uwzględnieniem szczególnego zaufania,
jakim są darzone oraz wysokich wymagań
co do rzetelności, traktując wszystkich
swoich klientów z należytą starannością.



2.Bank nie może wykorzystywać swego
profesjonalizmu w sposób naruszający
interesy klientów.

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami



3.Bank w stosunkach z klientami i przy

wykonywaniu czynności na rzecz klienta

powinien działać zgodnie z zawartymi

umowami, w granicach dobrze pojętego

interesu własnego i z uwzględnieniem

interesu klientów.



4.Bank powinien informować klienta o

rodzajach i warunkach świadczonych usług,

wyjaśniając różnice między poszczególnymi

oferowanymi usługami ze wskazaniem

korzyści, które dana usługa gwarantuje oraz

związanych z daną usługą ryzykach.

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami



5.Zasady działania banku w
stosunkach z klientami, informacje o
świadczonych usługach, a także
umowy, dokumenty bankowe i pisma
kierowane do klientów powinny być
formułowane w sposób precyzyjny i
zrozumiały.

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami



6.Skargi na działalność banku, składane przez

klientów powinny być rozpatrywane rzetelnie i w

możliwie najkrótszych terminach. Maksymalny termin

udzielenia odpowiedzi nie powinien być dłuższy niż 30

dni. Jeżeli, z uwagi na złożoność sprawy, zachodzi

konieczność przeprowadzenia postępowania

wyjaśniającego i termin 30-dniowy nie może zostać

dotrzymany, bank informuje klienta o prowadzonym

postępowaniu i zakreśla termin udzielenia odpowiedzi.

W tym przypadku termin rozpatrzenia skargi przez

bank i udzielenia odpowiedzi nie może być dłuższy niż

90 dni.

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami



7.Banki powinny zapewnić klientom
informację o działających przy
samorządzie bankowym: Komisji Etyki
Bankowej, Arbitrze Bankowym i
Sądzie Polubownym, w sposób
powszechnie przyjęty w bankach.

Rozdział II Zasady postępowania

banków w stosunkach z klientami



8.Banki powinny dążyć do polubownego załatwiania

sporów, powstających pomiędzy nimi a klientami,

przedkładać terminowo wymagane dokumenty i

niezbędne wyjaśnienia Arbitrowi Bankowemu w

przypadku skierowania przez klienta wniosku do

Arbitra Bankowego, a w przypadku spraw

wykraczających poza właściwość Bankowego Arbitrażu

Konsumenckiego oraz braku możliwości polubownego

rozstrzygnięcia w toku mediacji z klientem, powinny

informować o możliwości skorzystania z sądownictwa

polubownego prowadzonego przez samorząd

bankowy.

Rozdział III Zasady wzajemnych

stosunków pomiędzy bankami  



1.Banki we wzajemnych stosunkach
kierują się zasadami rzetelności,
lojalności środowiskowej i kultury
korporacyjnej oraz powszechnie
przyjętymi wzorcami zachowań
instytucji zaufania publicznego, z
poszanowaniem zasad uczciwej
konkurencji.

Rozdział III Zasady wzajemnych

stosunków pomiędzy bankami



2.Banki, nie naruszając własnych interesów
oraz zachowując tajemnicę handlową,
powinny wspomagać się przy wykonywaniu
wspólnych przedsięwzięć, służących
umacnianiu systemu bankowego a także
przy wykonywaniu czynności bankowych -
na zasadzie równości i wzajemności,
szczególnie w zakresie wymiany informacji
dopuszczonej przepisami prawa i
wewnętrznymi porozumieniami.

Rozdział III Zasady wzajemnych

stosunków pomiędzy bankami



3.Przy wzajemnym udzielaniu informacji i

wydawaniu poświadczeń banki powinny

szczególnie dbać o ich prawdziwość i

rzetelność.



4.Banki, bez ważnych powodów, nie

powinny wypowiadać sobie umów,

zwłaszcza umów o stałej współpracy.



5.Banki powinny dążyć do polubownego

załatwiania powstających pomiędzy nimi

sporów, a w szczególności korzystać z

sądownictwa polubownego, prowadzonego

przez samorząd bankowy.

Rozdział IV Zasady reklamy



1.Akcje reklamowe banków powinny

rzetelnie informować klientów o

prowadzonej działalności.



2.Banki, informując o rodzajach i warunkach

świadczonych usług, powinny zapewnić

klientowi pełną i rzetelną informację, w tym

o możliwościach uzyskania dodatkowych

korzyści oraz o kosztach i ryzykach

związanych z poszczególnymi oferowanymi

usługami, umożliwiając klientowi dokonanie

właściwego wyboru.

Rozdział IV Zasady reklamy



3.Ocena usług oferowanych przez banki należy do

klientów, w związku z tym banki w reklamach nie

powinny odnosić się do ofert innych banków ani

kreować negatywnych wizerunków konkurentów.



4.Banki w swoich reklamach nie powinny poddawać w

wątpliwość solidności innych banków ani oceniać ich

działalności.



5.W celu zapewnienia wiarygodności i obiektywizmu

banki nie powinny finansować dokonywanych przez

prasę i instytucje niebankowe porównań ofert

bankowych.

Rozdział V Zasady postępowania

pracownika banku



1.Pracownik banku powinien:



•wykonywać swoje obowiązki starannie i sumiennie,

zgodnie z najlepszą wiedzą i wolą, w granicach

dopuszczalnego ryzyka uzasadnionego interesem

banku,



•dbać o dobre imię banku i godnie go reprezentować,



•być lojalnym wobec banku, w którym jest

zatrudniony,



•dążyć do  podnoszenia swoich kwalifikacji

zawodowych,



•wykorzystywać posiadaną wiedzę i kwalifikacje w

interesie banku i jego klientów.

Rozdział V Zasady postępowania

pracownika banku



2.Sprawą honoru pracownika banku powinna być

odpowiedzialność za wypowiadane przez niego słowa,

którymi powinien czuć się związany tak, jak formalnie

sporządzonym dokumentem.



3.Pracownik banku powinien być uprzejmy i taktowny,

udzielać rzetelnych informacji, rzeczowo wyjaśniać

klientom istotę świadczonych przez bank usług, przy

negocjacjach warunków umów udzielać informacji,

które mają znaczenie dla zawieranej umowy.

Rozdział V Zasady postępowania

pracownika banku



4.Pracownik nie powinien podejmować

czynności, które mogłyby doprowadzić do

powstania konfliktu interesów pomiędzy

nim a bankiem, w szczególności nie

powinien podejmować działań

konkurencyjnych wobec banku, w którym

jest zatrudniony.



5.Pracownik nie może wykorzystywać

zajmowanego w banku stanowiska dla

osiągania osobistych korzyści.

Rozdział VI Zasady postępowania

ze skargami i reklamacjami

klientów



1. Banki powinny zapewnić w miejscach obsługi, dostępnych dla

klientów informację o obowiązujących procedurach składania skarg

i/lub reklamacji, wskazując w szczególności możliwe sposoby i/lub

miejsca ich składania.



2. Banki po otrzymaniu skargi bądź reklamacji klienta, powinny go

poinformować o tym fakcie, podając o ile to możliwe na tym etapie,

przewidywany termin jej rozpatrzenia, oraz jednostkę banku

zobowiązaną do udzielenia odpowiedzi.



3. Skargi na działalność banku, składane przez klientów powinny

być rozpatrywane rzetelnie i w możliwie najkrótszych terminach.

Maksymalny termin udzielenia odpowiedzi nic powinien być dłuższy

niż 30 dni. Jeżeli, z uwagi na złożoność sprawy, zachodzi

konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i

termin 30-dniowy nie może zostać dotrzymany, bank informuje

klienta o prowadzonym postępowaniu i zakreśla termin udzielenia

odpowiedzi. W tym przypadku termin rozpatrzenia skargi przez

bank i udzielenia odpowiedzi nic może być dłuższy niż 90 dni.

Rozdział VI Zasady postępowania

ze skargami i reklamacjami

klientów



4. Banki powinny zapewnić klientom informacje o działających przy

Związku Banków Polskich:

1) Arbitrze Bankowym,

2) Sądzie Polubownym,

3) Komisji Etyki Bankowej,

oraz o sposobie komunikacji z tymi instytucjami.



5. Banki powinny dążyć do polubownego załatwiania sporów,

powstających pomiędzy nimi a klientami, przedkładać terminowo

wymagane dokumenty i niezbędne wyjaśnienia Arbitrowi

Bankowemu w przypadku skierowania wniosku przez klienta do

Arbitra Bankowego, a w przypadku spraw wykraczających poza

właściwości bankowego arbitrażu konsumenckiego oraz braku

możliwości polubownego rozstrzygnięcia w toku mediacji z

klientem, powinny informować o możliwości skorzystania z

sądownictwa polubownego prowadzonego przez samorząd

bankowy.

Rozdział VII Komisja Etyki Bankowej



1. Komisja Etyki Bankowej, zwana dalej „Komisją" powołana jest do oceny

przestrzegania przez banki i ich pracowników oraz przez osoby, za których

pośrednictwem banki wykonują czynności bankowe zasad określonych w

Zasadach Dobrej Praktyki Bankowej.



2. Komisja działa przy Związku Banków Polskich.



3. Członkowie Komisji powoływani są przez Walne Zgromadzenie Związku

Banków Polskich, spośród osób cieszących się powszechnym poważaniem i

autorytetem w środowisku bankowym.



4. Bank zgłaszający kandydata, po powołaniu go przez Walne Zgromadzenie

Związku Banków Polskich na członka Komisji:

1) umożliwia udział w pracach Komisji, w tym w zespołach rozpoznających,

2) pokrywa koszty delegacji owiązanych z pracą w Komisji, a w przypadku

zmiany miejsca pracy w trakcie kadencji, pokrywa te koszty do najbliższego

Walnego Zgromadzenia Związku Banków Polskich, chyba, że nowy

pracodawca przejmie na siebie ponoszenie tych kosztów.

Rozdział VII Komisja Etyki Bankowej



5. Komisja wydaje oceny w przypadku rozpatrywania spraw z zakresu:

1) zachowali banków we wzajemnych relacjach z innymi bankami,

2) poszanowania zasad uczciwej konkurencji w prowadzonej przez banki

promocji i reklamie oferowanych usług.

6. Komisja wydaje także oceny o charakterze ogólnym na tle analizy

zdarzeń występujących na rynku finansowym, które w opinii Komisji

wymagają wydania oceny, a także na podstawie problemów zgłaszanych w

listach klientów.



7. Komisja może również na wniosek podmiotów, o których mowa w pkt 11

Rozdziału VII, wydawać ocenę w sprawach naruszenia przez członka

Zarządu tub pracownika banku zasad rzetelności lub wykazywania się

brakiem profesjonalizmu,



8. Komisja nie wydaje ocen w zakresie:

1) spraw i wniosków dotyczących interpretacji prawnej umów i regulacji

wewnętrznych banków,

2) skarg i wniosków klientów banków, z zastrzeżeniem pkt. 6.

Rozdział VII Komisja Etyki Bankowej



9. W sprawach, o których mowa w pkt. 5 ppkt 2, Komisja kieruje wystąpienie klienta do

banku z ewentualnym wskazaniem naruszenia Zasad. Komisja informuje klienta o tym, iż

otrzymała pismo, a zawarte w nim uwagi wykorzysta w swojej pracy na rzecz

umacniania dobrych praktyk bankowych. Jeśli w ocenie Komisji sprawa poruszona w

wystąpieniu klienta będzie się kwalifikowała do rozstrzygnięcia przez Arbitra Bankowego,

wskaże klientowi odpowiedni tryb postępowania.



10. Skargi i wnioski dotyczące indywidualnych spraw klientów banków Komisja

wykorzystuje do formułowania ocen o charakterze ogólnym, o których mowa w pkt. 6. W

przypadku, gdy na podstawie analizy listu lub skargi klienta Komisja uzna celowość

zajęcia stanowiska w związku ze stwierdzeniem naruszenia przez bank Zasad Dobrej

Praktyki Bankowej, może ona wyrazić na piśmie swoje stanowisko (jednak bez

oznaczania stron) i poinformować Prezesów Zarządów banków - Członków Związku

Banków Polskich o tym stanowisku.



11. Postępowanie przed Komisją wszczyna się na wniosek banku - Członka Związku

Banków Polskich, Zarządu Związku Banków Polskich lub z inicjatywy własnej Komisji. Po

przeprowadzeniu postępowania Komisja wydaje ocenę, w której stwierdza, czy doszło do

naruszenia Zasad.



12. O ocenach, o których mowa w pkt 5, Komisja może poinformować Prezesów

Zarządów banków - Członków Związku Banków Polskich,

Rozdział VII Komisja Etyki Bankowej



13. W przypadku ustalenia naruszenia Zasad przez bank będący Członkiem

Związku Banków Polskich, Komisja przedstawia swoją ocenę do wiadomości

Zarządowi Związku Banków Polskich.



14. Oceny o charakterze ogólnym wpisywane są do Zbioru Ocen, który

stanowi załącznik nr 2 do Zasad. O wpisaniu oceny do Zbioru Ocen decyduje

Walne Zgromadzenie Związku Banków Polskich w drodze uchwały.



15. Począwszy od roku 2005, Komisja przedstawia Walnemu Zgromadzeniu

Związku Banków Polskich w okresach dwuletnich raport o relacjach

pomiędzy bankami a ich klientami (tzw. ..audyt społeczny"), zawierający

ocenę banków jako instytucji zaufania publicznego na rynku finansowym.

Raport będzie sporządzany na podstawie otrzymywanych przez Komisję

wystąpień od klientów banków.



16. Komisja corocznie składa Walnemu Zgromadzeniu Związku Banków

Polskich sprawozdanie ze swej działalności i rekomenduje oceny do wpisania

do zbioru ocen.



17. Organizację i tryb działania Komisji określa Regulamin, stanowiący

Załącznik nr 1 do Zasad.

Rozdział VIII Postanowienia

końcowe



1. Banki zapewniają pracownikom stałe zapoznawanie

się z treścią Zasad.



2. Banki powinny zapoznawać z treścią Zasad osoby

trzecie, za których pośrednictwem wykonują czynności

bankowe i zapewnić ich przestrzeganie przez te osoby.



3. Zasady Dobrej Praktyki Bankowej wchodzą w życie

z dniem ich przyjęcia przez Walne Zgromadzenie

Związku Banków Polskich w drodze uchwały.

Opis działalności Komisji Etyki

Bankowej

Komisja Etyki Bankowej powołana jest do oceny

przestrzegania przez banki i ich pracowników oraz osoby, za

których pośrednictwem banki wykonują czynności bankowe

zasad określonych w Zasadach Dobrej Praktyki Bankowej.

Komisja wydaje oceny w przypadku rozpatrywania spraw z

zakresu zachowań banków we wzajemnych relacjach z

innymi bankami oraz poszanowania zasad uczciwej

konkurencji w prowadzonej przez banki promocji i reklamie

oferowanych usług. Komisja wydaje także oceny o

charakterze ogólnym na tle analizy zdarzeń występujących

na rynku finansowym, które w opinii Komisji wymagają

wydania oceny, a także na podstawie problemów

zgłaszanych w listach przez klientów.

Komisja składa się z 20-35 członków powoływanych w tajnym

głosowaniu przez Walne Zgromadzenie Związku Banków

Polskich. Każdy bank może zgłosić dowolną liczbę

kandydatów na członków Komisji.

Niewłaściwe zachowania



Amerykańskie Modelowe Zasady Etyki Zawodowej definiują niewłaściwe

profesjonalne zachowanie. Przejawy takiego zachowania można ująć w

następujących punktach:



Pogwałcenie lub usiłowanie pogwałcenia zasad etyki zawodowej, świadome

pomaganie lub podżeganie innej osoby do takich działań albo dokonywanie

takich działań poprzez działania innej osoby.



Popełnienie czynu przestępczego, który źle świadczy o uczciwości,

wiarygodności lub zdolności do wykonywania zawodu pod innymi względami.



Zaangażowanie się w zachowanie obejmujące nieuczciwość, oszustwo,

wprowadzenie w błąd lub fałszywe oświadczenie.



Zaangażowanie w zachowanie, które jest szkodliwe dla wymiaru

sprawiedliwości.



Stwierdzenie lub sugerowanie możliwości wywierania niewłaściwego wpływu

na urząd państwowy lub urzędnika.



Szykanowanie jakiejś osoby ze względu na płeć, rasę, wiek, wyznanie, religię,

kolor skóry, pochodzenie narodowe, inwalidztwo, preferencje seksualne lub

stan cywilny w związku z zawodowymi czynnościami mediatora.



Popełnienie czynu zakazanego przez konstytucję, który źle świadczy o

przygotowaniu do wykonywania zawodu

Problem



Członkowie nieformalnej, ale bardzo groźnej
struktury biznesowej skupiającej między
innymi jednego z prominentnych działaczy
lewicy w czasach rządów Leszka Millera,
członków byłych i obecnych służb
specjalnych oraz przedstawicieli wymiaru
sprawiedliwości doprowadzili do celowego
zniszczenia Bestcomu – jednej z
największych obok Optimusa firm branży
komputerowej

Problem



Eksperci – członkowie sejmowych komisji Gospodarki i

do spraw Kontroli Państwowej, których poprosiliśmy o

konsultacje w tej sprawie są wstrząśnięci. Oto bowiem

ich zdaniem powtórzył się „kazus Kluski”.

Przewodniczący sejmowej Komisji Gospodarki poseł

Maksymilian Kraczkowski zawiadomił już NIK oraz CBA

i domaga się natychmiastowego wszczęcia

postępowania w tej sprawie. Co ciekawe zatrzymania

prezesów Bestcomu, które doprowadziło do upadku

tego przedsiębiorstwa, dokonano dosłownie na kilka

dni przed uruchomieniem przez te firmę specjalnego

systemu, dającego jej w efekcie ponad dwieście

sklepów partnerskich i pozycję niekwestionowanego

lidera w branży IT nie tylko na polskim rynku.

Problem

Powyżej przedstawioną sytuację możemy analizować

między innymi na płaszczyźnie:



ekonomicznej,



socjologicznej,



Psychologicznej,



Pedagogicznej,



Wreszcie możemy się zastanowić nad kontekstem

etycznym tej historii.

Cóż zatem jest specyfiką kwestii etycznych? Jakie

problemy są stawiane na gruncie tej nauki? A może

warto zapytać czy etyka jest w ogóle nauką?

Przywództwo etyczne – sylwetki
moralne menedżerów



Najważniejszymi osobami, podmiotami decyzyjnymi, w

przedsiębiorstwie są kierownicy. Warto więc zadać

pytanie, jacy mogą być hipotetycznie i jacy są

kierownicy?



Celem udzielenia odpowiedzi na pierwszą część

pytania zaprezentujemy podział kierowników według

R.P. Nielsena, zorientowany na „bycie kimś”, na wady i

na cnoty etyczne. Cytowany autor, biorąc za podstawę

moralne aspekty sylwetek menedżerów, wyróżnił trzy

typy, które alegorycznie określił jako:

1.

Eichmann

2.

Ryszard III

3.

Faust

Eichmann



Reprezentuje ten typ menedżerów,
którzy w ogóle nie interesują się
moralną stroną podejmowanych
działań. Dążą do technicznej
doskonałości w realizacji zadań, bez
oglądania się na etyczną jakość
swoich czynów. Są to menedżerowie
technicznie sprawni, lecz moralnie
bezmyślni.

Ryszard III



Jest on zdolny do rozróżniania dobra i
zła. Gotów jest jednak sięgać po
nieetyczne działania po to, aby
osiągnąć korzyści osobiste. W
zasadzie owe zyski są jedynym
kryterium oceny przy podejmowaniu
decyzji.

Faust



Dla Fausta natomiast regułą
postępowania moralnego jest
maksyma: „dobry cel uświęca czasem
złe środki”. Menedżerowie tego typu
często tak silnie identyfikują się ze
swoimi zadaniami, że negatywne
skutki działań mają dla nich znaczenie
drugorzędne.

Obywatel organizacji



Trzem przedstawionym powyżej typom menedżerów

R.P. Nielsen przeciwstawia typ idealnego – wzorowego

menedżera – obywatela organizacji.



Jest to człowiek stawiający sobie w pracy bardzo

wysokie wymagania etyczne.



Podejmowane decyzje kierownicze zawsze ocenia z

punktu widzenia kryteriów etycznych.



Nawiązując do języka Arystotelesa możemy

powiedzieć, że idealny menedżer żyje życiem

cnotliwym, czego przejawem w pracy zawodowej jest

etyczne zachowanie i działanie.



Arystoteles nie oddzielał życia zawodowego od

osobistego, szczęścia od moralności, ani sukcesu od

cnoty. W jego mniemaniu, o szczęściu i dobrym życiu

decydują w istotny sposób miłość, rodzina, przyjaźń i

to wszystko, co ogólnie nazywamy sukcesem.



W tak pojmowanym dobrym życiu, przewagę zyskuje

postawa altruistyczna, albowiem w życiu cnotliwym, w

samospełnieniu mieści się troska o dobrobyt innych.

Troska ta kształtuje ludzkie życie, nadaje mu sens i

integralność. Dlatego życie cnotliwe, według

Arystotelesa, jest zawsze życiem pełnym radości,

zadowolenia z tego, kim się jest!!!!



Natomiast według współczesnych poglądów na życie

ludzkie, istnieje potrzeba oddzielenia życiowego

sukcesu od osobistego szczęścia, a to z kolei

usprawiedliwia oddzielenie własnej interesowności od

altruizmu, dobra osobistego od społecznego, szczęścia

od moralności.



Konsekwencją rozdzielenia moralności i szczęścia czy

cnoty i sukcesu jest zanik szlachetnych bodźców

skłaniających współczesnych ludzi do poświęcenia

samego siebie dla realizacji dobrego i szczęśliwego

życia. Być może obserwowany nagminnie w życiu

gospodarczym brak moralności – choroba naszych

czasów – wynika właśnie z tego, iż przeceniamy

wartość sukcesu zawodowego i oddzielamy go od

szczęścia w życiu osobistym.



Zadaniem R.C. Solomona, warto propagować

arystotelesowską koncepcję życia i praktykowanie cnót na

gruncie biznesu. Jego stanowisko zyskało akceptację części

środowisk zajmujących się etyką biznesu, czego wyrazem

jest lista indywidualnych cnót i zasad, uznanych za

niezbędne w kierowaniu współczesnym przedsiębiorstwem –

przygotowana przez Instytut Etyki Josephsona. Należą do

nich takie zalety jak między innymi:

1.

Spójność osobowości w działaniu,

2.

Uczciwość,

3.

Dotrzymywanie obietnic i wzbudzanie zaufania,

4.

Lojalność,

5.

Sprawiedliwość,

6.

Troska o innych,

7.

Szacunek dla innych,

8.

Dbanie o rozwój moralny i dobrą reputację.

Zarządzanie w organizacjach

biurokratycznych i związane

z tym problemy etyczne



W I połowie XX wieku termin „biurokracja” nie miał jeszcze

pejoratywnego zabarwienia. Każda duża organizacja była

zamiennie nazywana „biurokracją”, a teoria organizacji i

zarządzania – „teorią biurokracji”.



Znanym teoretykiem kierunku administracyjnego w

biurokracji był Max Weber. Część jego teorii, pomysłów i

zasad, na przykład schematy i regulaminy organizacyjne

oraz zakresy czynności są praktykowane do dziś, pomimo, iż

niektórzy badacze je krytykują.



Z biegiem czasu, w miarę jak ujawniały się i pogłębiały

negatywne cechy dużych organizacji i ich wady, a później i

patologie, termin „biurokracja” stopniowo zmieniał swoje

pierwotne znaczenie, aż nabrał jednoznacznie negatywnego

zabarwienia.



Organizacje biurokratyczne – w złym tego słowa znaczeniu –

nie przeszły jeszcze do historii. Można je spotkać również

obecnie, i to we wszystkich krajach.

Przytłaczająca piramida w

organizacji biurokratycznej



W tradycyjnym dużym przedsiębiorstwie

przemysłowym sprzed trzydziestu lat naczelnego

dyrektora od robotnika dzieliło siedem – osiem szczebli

zarządzania. Łańcuch stanowisk kierowniczych bywał

jeszcze dłuższy, gdy poszczególni dyrektorzy i

kierownicy mieli swoich zastępców.



Im wyższa była piramida stanowisk kierowniczych, tym

bardziej podporządkowani byli pracownicy na

najniższych stanowiskach wykonawczych i tym niższe

były ich zarobki. Hierarchiczne i rozbudowane

struktury organizacyjne charakteryzowały się

hierarchicznymi systemami płac: ten, kto był

zatrudniony na wyższym szczeblu, musiał zarabiać

więcej od tego, kto zajmował niższe stanowisko.

Niezależnie od kompetencji, trudności i efektów pracy.

Przytłaczająca piramida w

organizacji biurokratycznej



Tego typu struktury rodziły specyficzne problemy

ekonomiczne, społeczne i etyczne. Były mało elastyczne i

kosztowne. Preferowały i lansowały awanse pionowe. Nawet

ludzie, którzy nie mieli żadnych predyspozycji przywódczych

i których nie interesowało kierowanie ludźmi, czuli się

zobligowani do uczestniczenia we wspinaczce po kolejnych

szczeblach piramidy. Doprowadziło to do niepotrzebnego,

ekonomicznie i społecznie szkodliwego tworzenia

nadmiernej liczby stanowisk kierowniczych.



Z etycznego punktu widzenia ocena silnie

zbiurokratyzowanych i zhierarchizowanych organizacji musi

być oczywiście negatywna i krytyczna. Organizacje takie

ograniczają wolność pracowników, są antydemokratyczne i

totalitarne (w szerokim rozumieniu tych słów), naruszają

zasadę sprawiedliwości płac, gdyż to nie kompetencje i

efekty pracy są najważniejsze, lecz miejsce w służbowej

hierarchii.

Droga służbowa



W tradycyjnej biurokratycznej organizacji
naganne i uznawane za nieetyczne było
omijanie tak zwanej drogi służbowej, czyli
komunikowania się innego niż przez
bezpośredniego przełożonego. Pomijanie
drogi służbowej było postrzegane jako
nielojalność lub – w najlepszym razie –
niesubordynację i kończyło się niekiedy
nawet dyscyplinarnym zwolnieniem z pracy.

Droga służbowa



Bezpośredni kierownik musiał być o wszystkim

poinformowany i o wszystkim decydować osobiście.

Pracownik nie mógł być zbyt samodzielny. We

współczesnych organizacjach wydaje się, iż jest

odwrotnie: niesamodzielność i nieumiejętność

podejmowania decyzji są uważane za wady

pracownika, natomiast za nieetyczne uznaje się

nadmierne uzależnienie pracownika, ograniczanie jego

swobody działania i inicjatywy przez kierownika.

Ocena tego, co jest, a co nie jest etyczne w

zarządzaniu, zmienia się z czasem, tak jak zmienia się

samo zarządzanie.

Droga służbowa



Z dzisiejszej perspektywy rygorystyczne

przestrzeganie drogi służbowej jest – pomijając

specyficzne organizacje (na przykład wojsko) i

nietypowe sytuacje (na przykład akcje ratunkowe w

sytuacjach kryzysowych) – samo w sobie nieetyczne.

Jednak w przeszłości jej zachowanie było przyzwoite i

zapewniało minimum bezpieczeństwa. Od kierowników

wymagano wówczas, nie tylko w Polsce, całkowitej

orientacji dotyczącej wszystkiego, co się wiązało z

powierzonymi im obowiązkami, oraz całkowitego

kontrolowania sytuacji. Kierownikiem, który nie

wiedział, co się dzieje w jego dziale, pogardzano i

najczęściej szybko go odwoływano.

Prawa Parkinsona – satyra na

organizacje biurokratyczne



Relacje panujące w zhierarchizowanych i

zbiurokratyzowanych organizacjach od

dawna były przedmiotem zjadliwych ocen,

dowcipów i komentarzy. Jednym z

pierwszych pamflecistów był C.N. Parkinson,

brytyjski profesor zarządzania. W swoim

głośnym prawie skonstruowanym pod

koniec lat pięćdziesiątych, zwanym prawem

Parkinsona, przedstawił wiele sarkastycznie

spuentowanych wyników własnych badań i

obserwacji, które poszerzyły stan wiedzy na

temat istoty biurokratycznych organizacji.

Prawa Parkinsona – satyra na

organizacje biurokratyczne



Parkinson stwierdził miedzy innymi, iż:



Każda organizacja po przekroczeniu pewnej liczby pracowników ma

dostatecznie dużo pracy z obsługiwaniem samej siebie; jeżeli na dodatek

nie jest organizacją samofinansującą się, nie musi już robić niczego

społecznie użytecznego.



Każda praca zajmuje każdy czas, jaki został pozostawiony do jej wykonania.



Awansuje się aż do osiągnięcia poziomu niekompetencji; w dłuższym czasie i

po pewnej liczbie awansów każdy przekracza granicę własnej kompetencji.



Początkiem zmierzchu firmy jest wybudowanie okazałej i reprezentacyjnej

siedziby.



Organizacje biurokratyczne zwykle zaciekle zwalczają jednostki szczególnie

uzdolnione i kreatywne.



Poważny odsetek umierających instytucji znajduje się w stanie ostatecznego

upadku celowo i po długotrwałym wysiłku. Upadek ten jest wynikiem

choroby, którą firma dobrowolnie się zaraziła. Od pierwszych oznak tego

stanu postęp choroby podsycano, jej przyczyny pogłębiano, a objawy witano

z radością. Jest to choroba polegająca na fałszywym założeniu własnej

niższości, całkowita degrengolada, dolegliwość powszechniejsza niż się

przypuszcza. Dużo łatwiej jednak postawić diagnozę, niż przeprowadzić

kurację.

Prawa Murphy’ego



Bardziej współczesne są tak zwane prawa

Murphy’ego, będące kpiną nie tylko z biurokracji i

relacji służbowych, ale też z „wyścigu szczurów” oraz z

wielu innych organizacyjnych zachowań i obiegowych

poglądów.



Współczesne prawa Murphy’ego tworzą inżynierowie,

prawnicy, informatycy, lekarze i inni pracownicy

biurokratycznych organizacji. Prawa te są uniwersalne

i ponadczasowe i zawsze wyrażają moralnie

uzasadniony protest ludzi „nieustawionych”,

społecznych outsiderów przeciwko ich

przedmiotowemu traktowaniu, manipulacji, wyzyskowi

i lekceważeniu, przeciwko bezdusznej hierarchii.

Prawa Murphy’ego



Poniżej przedstawiono niektóre prawa Murphy’ego dotyczące

biurokratycznych relacji i biurokratycznych organizacji.



Oto one:



Kto pod kim dołki kopie ten awansuje.



Zawsze rób dokładnie to, co szef zrobiłby szef, gdyby wiedział, o co mu

chodzi.



Zrób odrobinę więcej niż od Ciebie oczekują, a wkrótce zaczną oczekiwać

więcej.



Jeżeli wykonujesz daną pracę zbyt dobrze, to już się od niej nie odczepisz.



Dokonaj czegoś niemożliwego, a szef zaliczy to do Twoich obowiązków.



Jeżeli nie wiesz co robić, to dużo biegaj z zafrasowana miną.



Żaden szef nie będzie trzymał pracownika, który ma zawsze rację.



Niewiele centymetrów dzieli klepnięcie po plecach od kopnięcia w tyłek.



Niczego nie uda się zrobić, jeżeli najpierw trzeba odeprzeć wszelkie

istniejące obiekcje.



Jeżeli wszystko toczy się gładko to znajdujesz się na równi pochyłej.

Etyka a moralność

1.

Etyka to szeroko pojęte normy
społeczne, służące ocenie dobra i zła
w określonych sytuacjach, lub proces
stanowienia tych norm.

2.

Etyka różni się od moralności tym, iż
ta druga jest wyrazem poglądów
osobistych jednostki na temat dobra i
zła.

Jesteś menedżerem, który musi pilnie zatrudnić

pracownika do biura. Zadania, co prawda, są

wykonywane, ale spiętrzenia obowiązków powodują

okresowe opóźnienia. Niektórzy pracownicy narzekają,

iż wszystko szłoby sprawniej, gdyby zatrudnić jeszcze

jedna osobę. Wiesz jednak, że twoja szefowa nie jest

do tego nastawiona pozytywnie. Uważa, że problem

by zniknął, gdyby każdy bardziej przykładał się lub

pracował po godzinach. Ponadto budżet twojego

działu jest bardzo napięty i żeby uzyskać zgodę na

nowy etat, musiałbyś dowieść dyrekcji i szefowej, jak

bardzo potrzebujesz nowego pracownika.

Widzisz następujące możliwości:

1.

Wykazać, jak wiele obowiązków wykonuje każdy

pracownik oraz ile spraw jest opóźnionych lub

wykonywanych niewłaściwie, i przekazać szefowej

odpowiedni raport w tej sprawie;

2.

Przydzielić każdemu pracownikowi dodatkowe

zadania, szczególnie takie, które spowodują

dodatkowe opóźnienia o kilka miesięcy. Taki sztuczny

argument można wykorzystać w walce o nowy etat;

3.

Poprosić pracowników, aby pracowali zgodnie z

procedurami i skupiali się na jakości, a nie na ilości

wykonywanych zadań;

4.

Porozmawiać z szefową o przeniesieniu kogoś z działu

płac.

Etyka efektu końcowego

1.

Podejmuj decyzje, opierając się na
oczekiwanych rezultatach albo na
tym, co da największy zwrot z
inwestycji

Etyka zasad

1.

Podejmuj decyzje, opierając się na
przepisach prawa;

Etyka umowy społecznej

1.

Podejmuj decyzje, opierając się na
strategii i wartościach
obowiązujących w Twojej organizacji;

Etyka personalistyczna

1.

Podejmuj decyzje, opierając się na
osobistych przekonaniach i nakazach
sumienia;

Funkcje zarządzania

1.

Planowanie;

2.

Organizowanie;

3.

Kierowanie ludźmi;

4.

Kontrolowanie

Planowanie

1.

Określenie misji i wizji;

2.

Kształtowanie strategii;

3.

Planowanie wyników;

4.

Ustalanie programów i ich
optymalizowanie;

Organizowanie

1.

Zakładanie firmy;

2.

Kształtowanie struktur;

3.

Organizowanie zasobów;

4.

Organizowanie zespołów;

5.

Kształtowanie relacji i współpracy;

Kierowanie ludźmi

1.

Przewodzenie;

2.

Inspirowanie i motywowanie;

3.

Kształtowanie postawy etycznej;

4.

Ocenianie;

5.

Dokonywanie zmian na stanowiskach;

6.

Komunikowanie;

7.

Negocjowanie i rozwiązywanie konfliktów

Kontrolowanie

1.

Określenie obszarów i kryteriów
kontroli;

2.

Określenie standardów;

3.

Ustalenie stanu rzeczy;

4.

Wyciąganie wniosków i
podejmowanie działań korygujących;