GUZY SZYI

schemat postępowania

diagnostycznego i terapeutycznego

W przypadku pojawienia się

guza na szyi, bez względu na

wiek pacjenta, podstawowym

zadaniem lekarza

jest wykluczenie

NOWOTWOROWEGO

charakteru zmian !!!!

• Często spotykane zmiany
• Wszystkie grupy wiekowe
• Złożona diagnostyka

różnicowa

1. pole przeduszne
2. pole zauszne
3. pole podbródkowe
4. pole podżuchwowe
5. pole migdałkowe
6. pole pośrodkowe szyi
7. przedni brzeg m-o-s
8. rzut n. XI
9. pole przytchawicze
10. pole nadobojczykowe
11. pole nadmostkowe

Typowe lokalizacje guzów szyi

(wg. Maya)

Typowe lokalizacje przerzutów nowotworowych

Do węzłów chłonnych szyi – regiony węzłowe

DIAGNOSTYKA

WYWIAD

 kiedy pojawiła się zmiana

 jak szybko rosła

 czy jest bolesna

 czy chory gorączkuje

 wywiad onkologiczny

Wiek

• 0 – 15 r.ż.

90%

zmiany łagodne

• 16 – 40 r.ż.

90%

zmiany łagodne

• Powyżej 40 r.ż. –

„zasada

osiemdziesięciu”

„Zasada osiemdziesięciu”

• u dorosłych

80%

zmian guzowatych

niezwiązanych z gruczołem
tarczowym to nowotwory

• z czego

80%

to guzy złośliwe

• z których

80%

to zmiany przerzutowe

w węzłach chłonnych

BADANIE PALPACYJNE

 u każdego chorego z podejrzeniem

choroby

nowotworowej badanie

palpacyjne jest niezbędne

 nie jest to badanie dokładne i zależy

nie tylko

od umiejętności badającego, ale

także

od budowy szyi

 13-25% wyniki fałszywie dodatnie

 5-44% wyniki fałszywie ujemne

Uwarunkowania

anatomiczne

• Charakterystyczne

punkty

• Trójkąty szyi
• Opuszka tętnicy szyjnej
• Regiony węzłowe

Uwarunkowania

anatomiczne

• Charakterystyczne punkty

• Trójkąty szyi

• Opuszka tętnicy szyjnej
• Regiony węzłowe

1.Trójkąt potyliczny
2. Trójkąt nadobojczykowy
3.Trójkąt przedni szyi
4.Tójkąt mięśniowy
5.Trójkąt podżuchwowy
6.Trójkąt podbródkowy

5 6

Uwarunkowania

anatomiczne

• Charakterystyczne

punkty

• Trójkąty szyi

• Opuszka tętnicy szyjnej

• Regiony węzłowe

Uwarunkowania

anatomiczne

• Charakterystyczne

punkty

• Trójkąty szyi
• Opuszka tętnicy szyjnej

• Regiony węzłowe

USG

 badanie nieinwazyjne

 łatwo dostępne

 tanie

 średnica zmiany ok. 5 mm

(10 mm węzeł podejrzany)

 kształt węzła

 ostrość granic

 echogeniczność

 czułość ok. 70%

BADANIE HISTOPATOLOGICZNE



BAC lub BACC

 bad. histopatologiczne wycinków



bad. histopatologiczne materiału

pooperacyjnego

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA
I REZONANS MAGNETYCZNY

Kryteria radiologiczne wg. Mancusco i
wsp.


okrągły kształt



średnica węzła >1 cm (>1,5 cm dla

węzłów trójkąta podżuchwowego)


obecność ogniska martwicy w

centrum węzła


występowanie mnogich węzłów lub

pakietów


nieregularne zarysy torebki węzła

W 90% przypadków późniejsze badanie
histopatologiczne potwierdza przerzut.

POZYTRONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA –
PET



czułość 96-100%

Wskazania do PET


ocena rozległości nowotworu (przypadki na

pograniczu

racjonalnego leczenia

przyczynowego)
 ocena przerzutów regionalnych (zwłaszcza N0 w

ocenie

klinicznej)

 ocena przerzutów odległych

 wykrycie ogniska pierwotnego przy obecnych

przerzutach

do węzłów chłonnych

 wykrycie drugiego ogniska pierwotnego

 różnicowanie zmian nowotworowych od zmian

popromiennych i pooperacyjnych
 monitorowanie skuteczności leczenia

(zwłaszcza chemioterapii)

Podział guzów

szyi

1. GUZY ROZWOJOWE

a. torbiele środkowe i boczne szyi

b. torbiele krtani (laryngocele)
c. struniak
d. guz zarodkowy
e. rak skrzelopochodny

2. GUZY ZAPALNE

a. zakażenia bakteryjne nieswoiste
b. zakażenia bakteryjne swoiste
c. zakażenia wirusowe
d. sarkoidoza

3. GUZY UKŁADU CHŁONNEGO

SZYI

a. pierwotne nowotwory układu

limfatycznego

białaczka,

chłoniaki nieziarnicze

choroba Hodgkina

b.przerzuty nowotworowe do węzłów

chłonnych

c. limfadenopatie nienowotworowe

(mononukleoza, toxoplazmoza, choroba kociego pazura, dermopatyczne zapalenia
węzłów, polekowe limfadenopatie)

d.choroby autoimmunologiczne

– m.in.

ziarniniak Wegenera

GUZY POCHODZENIA GRUCZOŁOWEGO

a. guzy ślinianek
b. guzy gruczołu tarczowego
c. guzy przytarczyc

5. GUZY POCHODZENIA

NERWOWEGO

a. nerwiaki
b. guz kłębka szyjnego

(glomus jugulare)

6. GUZY POCHODZENIA NACZYNIOWEGO

a. tętniaki
b.przetoki tętniczo-żylne

Typowe lokalizacje guzów szyi

(wg. Maya)

1. POLE PRZEDUSZNE

a. wrodzone:

 torbiel surowicza

 naczyniaki

 zaburzenia rozwojowe układu żylnego

b. zapalne:

 zapalenie węzłów chłonnych wtórne do zapaleń w obrębie

twarzy,

ślinianki

przyusznej, przedniej części skalpu

 zapalenia bakteryjne i wirusowe ślinianki przyusznej

 choroby z wytwarzaniem ziarniny (gruźlica, sarkoidoza)

c. urazowe:

 krwiaki

 pourazowe torbiele gruczołów ślinowych

d. nowotwory ślinianki przyusznej:

 łagodne

 złośliwe

e. idiopatyczne:

 sialozy

2. POLE ZAUSZNE

a. wrodzone:

 przetoki i torbiele (pozostałość I łuku skrzelowego)

b. zapalne:

 zapalenie wyrostka sutkowatego

 zapalenie węzłów chłonnych

3. POLE PODBRÓDKOWE

a. wrodzone:



torbiel środkowa szyi z przewodu

tarczowo-językowego


torbiel surowicza



torbiel dermoidalna



zaburzenia rozwojowe żylne

b. zapalne:



zapalenia węzłów chłonnych wtórne do

zakażenia zębów, dna jamy ustnej, jam nosa,
skóry wargi dolnej, promienica

c. nowotwory:



rak w przewodzie językowo-tarczowym,



przerzut do węzła chłonnego

4. POLE PODŻUCHWOWE

a. wrodzone:



torbiel surowicza



naczyniak

b. zapalne:



zapalenia węzłów chłonnych wtórne

do zakażenia

w obrębie jamy ustnej



promienica



zapalenie ślinianki podżuchwowej i

podjęzykowej

c. nowotwory:



łagodne lub złośliwe ślinianek

podżuchwowych


przerzut do węzłów chłonnych

podżuchwowych

5. POLE MIGDAŁKOWE

a. struktury prawidłowe:



wyrostek poprzeczny C



wyrostek rylcowaty

b. zapalne:

 zapalenia węzłów chłonnych wtórne do

zakażenia

w obrębie jamy ustnej
gardła środkowego
przyusznicy
przestrzeni przygardłowej

c. wrodzone:



pozostałości I lub II łuku skrzelowego



naczyniak



torbiel surowicza

d. nowotworowe:



guzy przyusznicy



przerzut do węzłów chłonnych

6. POLE POŚRODKOWE SZYI

a. prawidłowe struktury anatomiczne:



kość gnykowa



węzina tarczycy



chrząstka tarczowata

b. wrodzone:



torbiel środkowa szyi



torbiel dermoidalna

c. uraz:



krwiak przedkrtaniowy



odma przedkrtaniowa

d. zapalne:



zapalenie węzłów chłonnych



zapalenie ochrzęstnej i chrząstek krtani

e. nowotworowe:



guz tarczycy



guz krtani



przerzut do węzłów chłonnych okolicy przedkrtaniowej

7. PRZEDNI BRZEG MIĘŚNIA M-O-S

a. prawidłowe struktury anatomiczne:

 kość gnykowa

 chrząstka tarczowata

 opuszka tętnicy szyjnej

b. wrodzone:

 pozostałość I-IV łuku skrzelowego

 naczyniak

 laryngocele

c. zapalne:

 zapalenie węzłów chłonnych

 promienica

 sarkoidoza

d. nowotwór:

 kłębczak (carotid body tumor)

 ziarnica złośliwa

 białaczka

 przerzut do węzłów chłonnych

8. RZUT NERWU DODATKOWEGO

a. zapalne:



zapalenie węzłów chłonnych

b. nowotworowe:



pierwotne



przerzutowe

9. POLE PRZYTCHAWICZE

a. nacieczenie zapalne lub nowotworowe tarczycy

b. uchyłek przełyku

c. zapalenia węzłów chłonnych:

 wirusowe

 bakteryjne

 swoiste

 nieswoiste

d. przerzuty nowotworowe

10. POLE NADOBOJCZYKOWE

a. zamiany pourazowe:



wylew krwawy



odma

b. zapalenie węzłów chłonnych

c. nowotworowe:



pierwotne



przerzutowe

11. POLE NADMOSTKOWE

a. zapalenie:



tarczycy



grasicy



węzłów chłonnych

b. nowotwory:



tarczycy



grasicy



węzłów chłonnych śródpiersia
(pierwotne lub przerzutowe)

ZASADA TRZECH SIÓDEMEK

• Guz 7-dniowy jest zapalny
• Guz 7-miesięczny jest złośliwy
• Guz 7-letni jest anomalią

rozwojową

PRZERZUTY NOWOTWOROWE

DO WĘZŁÓW CHŁONNYCH SZYJNYCH

Typowe lokalizacje przerzutów nowotworowych

Do węzłów chłonnych szyi – regiony węzłowe

Układ chłonny szyi

REGION WĘZŁOWY I



warga dolna



dno jamy ustnej



2/3 przednie języka



błona śluzowa policzków i dziąseł



rzadziej: jama nosa, zatoki przynosowe,
ślinianka podżuchwowa

REGION WĘZŁOWY II



część ustna gardła (migdałek,

podstawa języka, szczelina językowo-
migdałkowa, dołek zajęzykowy)


część nadgłośniowa i głośniowa krtani



część nosowa gardła

 rzadziej: skóra twarzy, małżowina uszna,
część krtaniowa gardła,
ślinianka przyuszna

REGION WĘZŁOWY III

 krtań

 część ustna gardła (zwłaszcza podstawa języka)

 część krtaniowa gardła



rzadziej część nosowa gardła

REGION WĘZŁOWY IV

 część krtaniowa gardła

 część podgłośniowa krtani i szyjny

odc. tchawicy
 tarczyca

REGION WĘZŁOWY V

 część nosowa gardła

 skóra głowy

(część owłosiona, małżowina uszna,

kark)


rzadziej: część krtaniowa gardła, tarczyca, płuco,

pierś,
po stronie lewej: żołądek, jajnik, prostata, jądro

REGION WĘZŁOWY VI

 tarczyca

 część podgłośniowa krtani i szyjny

odc. tchawicy


rzadziej: część głośniowa krtani (spoidło przednie)

PRZERZUTY DO SZYI
Z NIEZNANEGO OGNISKA PIERWOTNEGO

(Carcinoma of unknown primary – CUP, Focus primarius ignotus)

 0,5-15% ogółu chorych z nowotworami złośliwymi

 5-31% wszystkich przerzutów na szyi

 1944 Martin i Morfit – pierwsze opisy CUP



region I – migdałek podniebienny

 region II – zachyłek gruszkowaty, nasada języka

 region III – część nosowa gardła

 region IV – płuco, oskrzele

 region V – pierś, żołądek, jądro, okrężnica

Zasada Martina i Rumieu:

• Niesymetryczne powiększenie

jednego lub kilku węzłów chłonnych
na szyi występujące u dorosłego jest
niemal zawsze objawem nowotworu
złośliwego i zwykle związane jest z
przerzutem z ogniska pierwotnego
zlokalizowanego w obrębie głowy i
szyi