BIOTERRORYZM

BIOTERRORYZM

PODSTAWOWE POJĘCIA

PODSTAWOWE POJĘCIA

I

I

ZAGADNIENIA

ZAGADNIENIA

Bioterroryzm

Bioterroryzm

celowo wykorzystuje

celowo wykorzystuje

substancje zakaźne (biologicznie czynne

substancje zakaźne (biologicznie czynne

substancje toksyczne lub patogenne

substancje toksyczne lub patogenne

drobnoustroje)

drobnoustroje)

w celu rozprzestrzeniania

w celu rozprzestrzeniania

chorób, a nawet śmierci wśród ludzi lub

chorób, a nawet śmierci wśród ludzi lub

zwierząt wywołując katastrofę i panikę w

zwierząt wywołując katastrofę i panikę w

społeczeństwie. Zamierzone użycie

społeczeństwie. Zamierzone użycie

mikroorganizmów i toksyn staje się coraz

mikroorganizmów i toksyn staje się coraz

bardziej niepokojące ze względu na: łatwość

bardziej niepokojące ze względu na: łatwość

produkcji, szeroką dostępność czynników

produkcji, szeroką dostępność czynników

biologicznych oraz wiedzy technologicznej.

biologicznych oraz wiedzy technologicznej.

Niemal od zawsze wykorzystywano

Niemal od zawsze wykorzystywano

czynniki biologiczne w walce z

czynniki biologiczne w walce z

przeciwnikiem, np.

przeciwnikiem, np.

plemiona zatruwały strzały

plemiona zatruwały strzały

wyciągami roślin lub zanurzały groty

wyciągami roślin lub zanurzały groty

w rozkładających się szczątkach

w rozkładających się szczątkach

zwierząt.

zwierząt.

W średniowieczu ciała zmarłych na

W średniowieczu ciała zmarłych na

dżumę przerzucane były przez

dżumę przerzucane były przez

fortyfikacje obronne nieprzyjaciela.

fortyfikacje obronne nieprzyjaciela.

Wszelkie środki, materiały oraz technologie

Wszelkie środki, materiały oraz technologie

niezbędne do wytworzenia środków

niezbędne do wytworzenia środków

biologicznych mają podwójne przeznaczenie:

biologicznych mają podwójne przeznaczenie:

1. zastosowanie cywilne- badania naukowe,

1. zastosowanie cywilne- badania naukowe,

których rezultatem są szczepionki mają na celu

których rezultatem są szczepionki mają na celu

zwalczanie i kontrolowanie różnych epidemii

zwalczanie i kontrolowanie różnych epidemii

2.użyte do celów wojskowych-w połączeniu z

2.użyte do celów wojskowych-w połączeniu z

technikami inżynierii genetycznej do produkcji

technikami inżynierii genetycznej do produkcji

opornych na działanie surowicy szczepów,

opornych na działanie surowicy szczepów,

używanych następnie w działaniach wojennych

używanych następnie w działaniach wojennych

bądź operacjach terrorystycznych.

bądź operacjach terrorystycznych.

3 kategorie czynników

3 kategorie czynników

biologicznych, które mogą być

biologicznych, które mogą być

użyte jako broń biologiczna:

użyte jako broń biologiczna:

A

A

: Patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo

: Patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo

rozprzestrzeniające się, które stanowią poważne

rozprzestrzeniające się, które stanowią poważne

zagrożenie dla zdrowia publicznego i w związku z tym

zagrożenie dla zdrowia publicznego i w związku z tym

wymagają stałego nadzoru:

wymagają stałego nadzoru:



wirus ospy prawdziwej

wirus ospy prawdziwej



Bacillus anthracis

Bacillus anthracis

(wąglik)

(wąglik)



Yersinia pestis

Yersinia pestis

(dżuma)

(dżuma)



Francisella tularensis

Francisella tularensis

(tularemia)

(tularemia)



egzotoksyna

egzotoksyna

Clostridium botulinum

Clostridium botulinum

(botulina, jad

(botulina, jad

kiełbasiany)

kiełbasiany)



Filoviridae

Filoviridae

: wirusy gorączek krwotocznych - wirus Ebola,

: wirusy gorączek krwotocznych - wirus Ebola,

wirus Marburg

wirus Marburg



Arenaviridae

Arenaviridae

: wirus gorączki Lassa, wirusy krwotocznych

: wirus gorączki Lassa, wirusy krwotocznych

gorączek południowo-amerykańskich - wirus Junin,

gorączek południowo-amerykańskich - wirus Junin,

Mapucho, Sabial

Mapucho, Sabial

B

B

: Czynniki wywołujące groźne choroby o

: Czynniki wywołujące groźne choroby o

umiarkowanej śmiertelności, wymagające

umiarkowanej śmiertelności, wymagające

ścisłego nadzoru:

ścisłego nadzoru:



Coxiella burnetii

Coxiella burnetii

(gorączka Q)

(gorączka Q)



bakterie z rodzaju

bakterie z rodzaju

Brucella

Brucella

(brucelozy)

(brucelozy)



Burkholderia mallei

Burkholderia mallei

(nosacizna)

(nosacizna)



gronkowcowa enterotoksyna B

gronkowcowa enterotoksyna B



toksyna ε

toksyna ε

Clostridium perfringens

Clostridium perfringens



rycyna

rycyna



alfawirusy: wenezuelskie zaplanie mózgu

alfawirusy: wenezuelskie zaplanie mózgu

Ponadto mikrorganizmy

Ponadto mikrorganizmy

przenoszone drogą

przenoszone drogą

pokarmową:

pokarmową:



bakterie z rodzaju

bakterie z rodzaju

Salmonella

Salmonella



S

S

higella dysenteriae

higella dysenteriae



Escherichia coli

Escherichia coli

O157:H7

O157:H7



Vibrio cholerae

Vibrio cholerae



Cryptosporidium parvum

Cryptosporidium parvum

C: Nowo pojawiające się patogeny lub patogeny

C: Nowo pojawiające się patogeny lub patogeny

uzyskane na drodze inżynierii genetycznej:

uzyskane na drodze inżynierii genetycznej:



wirus Nipah

wirus Nipah



Bunyaviridae

Bunyaviridae

: wirus Hanta

: wirus Hanta



wirus żółtej febry

wirus żółtej febry



wielooporne szczepy

wielooporne szczepy

Mycobacterium

Mycobacterium

tuberculosis

tuberculosis



wirus kleszczowego zapalenia mózgu

wirus kleszczowego zapalenia mózgu



wirus kleszczowej gorączki krwotocznej

wirus kleszczowej gorączki krwotocznej

W przypadku ataku

W przypadku ataku

biologicznego

biologicznego

Do pełnej gotowości powinny być

Do pełnej gotowości powinny być

zobowiązane: wojsko, wywiad, urzędy,

zobowiązane: wojsko, wywiad, urzędy,

instytucje i służby państwowe

instytucje i służby państwowe

odpowiedzialne za sprawy zdrowia

odpowiedzialne za sprawy zdrowia

i medycyny.

i medycyny.

Szybkie rozpoznanie nietypowej epidemii

Szybkie rozpoznanie nietypowej epidemii

ma zasadnicze znaczenie dla

ma zasadnicze znaczenie dla

wprowadzenia antybiotykoterapii lub

wprowadzenia antybiotykoterapii lub

szczepień. Konieczna jest znajomość

szczepień. Konieczna jest znajomość

zasad dochodzenia epidemiologicznego.

zasad dochodzenia epidemiologicznego.

Zaletami broni biologicznej

Zaletami broni biologicznej

dla terrorystów są:

dla terrorystów są:

1. Niskie koszty wytworzenia. Na podstawie analizy

1. Niskie koszty wytworzenia. Na podstawie analizy

przeprowadzonej w 1969 r. przez ekspertów dla

przeprowadzonej w 1969 r. przez ekspertów dla

ONZ stwierdzono, że koszt wywołania tych samych

ONZ stwierdzono, że koszt wywołania tych samych

strat w ludności cywilnej przy użyciu broni:

strat w ludności cywilnej przy użyciu broni:



konwencjonalnej- wynosi 2000$/km²

konwencjonalnej- wynosi 2000$/km²



atomowej- 800$/km²

atomowej- 800$/km²



chemicznej- 600$/km²

chemicznej- 600$/km²



biologicznej- 1$/km²

biologicznej- 1$/km²

2. Dostępność. Wiele czynników biologicznych

2. Dostępność. Wiele czynników biologicznych

występuje naturalnie w środowisku

występuje naturalnie w środowisku

(np. Bacillus anthracis, Francisella tularensis

(np. Bacillus anthracis, Francisella tularensis

,

,

Clostridium botulinum).

Clostridium botulinum).

3. Produkcję można łatwo ukryć. Może być

3. Produkcję można łatwo ukryć. Może być

prowadzona w zwykłym laboratorium lub

prowadzona w zwykłym laboratorium lub

zakładach przemysłu farmaceutycznego.

zakładach przemysłu farmaceutycznego.

4. Masowość rażenia. Szacuje się, że

4. Masowość rażenia. Szacuje się, że

rozpylenie 100 kg wąglika nad

rozpylenie 100 kg wąglika nad

Waszyngtonem w sprzyjających warunkach

Waszyngtonem w sprzyjających warunkach

atmosferycznych doprowadziłoby do

atmosferycznych doprowadziłoby do

śmierci 300 tys.-3 mln osób. Dla

śmierci 300 tys.-3 mln osób. Dla

porównania głowica atomowa o mocy 1 Mt

porównania głowica atomowa o mocy 1 Mt

zabiłaby ok. 700 tys.-1,9 mln ludzi.

zabiłaby ok. 700 tys.-1,9 mln ludzi.

5. Trudności z wykryciem ataku. Sprzęt do

5. Trudności z wykryciem ataku. Sprzęt do

wykrywania broni biologicznej w czasie

wykrywania broni biologicznej w czasie

rzeczywistym nie jest tak powszechny, jak

rzeczywistym nie jest tak powszechny, jak

rentgenoradiometry do wykrywania

rentgenoradiometry do wykrywania

promieniowania, czy przyrządy chemicznego

promieniowania, czy przyrządy chemicznego

rozpoznania do wykrywania bojowych środków

rozpoznania do wykrywania bojowych środków

trujących.

trujących.

6. Łatwość rozprzestrzeniania się czynników

6. Łatwość rozprzestrzeniania się czynników

zakaźnych. Użycie broni biologicznej nie jest trudne,

zakaźnych. Użycie broni biologicznej nie jest trudne,

skutki jej użycia nie są natychmiast zauważalne, są

skutki jej użycia nie są natychmiast zauważalne, są

niewidoczne i opóźnione w działaniu ze względu na

niewidoczne i opóźnione w działaniu ze względu na

okres inkubacji (wystąpienie symptomów może

okres inkubacji (wystąpienie symptomów może

wystąpić od kilku godzin do kilku tygodni).

wystąpić od kilku godzin do kilku tygodni).



Wraz z rozwojem biotechnologii,

Wraz z rozwojem biotechnologii,

prawdopodobieństwo użycia broni

prawdopodobieństwo użycia broni

biologicznej może wzrosnąć i osiągnąć

biologicznej może wzrosnąć i osiągnąć

wymiar strategiczny.

wymiar strategiczny.



Inżynieria genetyczna rozwinęła

Inżynieria genetyczna rozwinęła

mikroorganizmy, w której geny produkują

mikroorganizmy, w której geny produkują

śmiertelne toksyny w innych komórkach,

śmiertelne toksyny w innych komórkach,

uaktywniające się pod wpływem skoku

uaktywniające się pod wpływem skoku

temperatury, obecności lub braku składnika

temperatury, obecności lub braku składnika

pokarmowego lub substancji chemicznej.

pokarmowego lub substancji chemicznej.



Biotechnologia uczyniła tę broń

Biotechnologia uczyniła tę broń

bardziej śmiercionośną. Przykładem

bardziej śmiercionośną. Przykładem

mogą być eksperymenty z chimerą

mogą być eksperymenty z chimerą

środka biologicznego i niezłośliwymi

środka biologicznego i niezłośliwymi

mikroorganizmami, z których

mikroorganizmami, z których

poprzez manipulację genetyczną

poprzez manipulację genetyczną

wytworzone zostały patogeny.

wytworzone zostały patogeny.



Chimera środka biologicznego to środek

Chimera środka biologicznego to środek

biologiczny, w którym może być zapisana w

biologiczny, w którym może być zapisana w

kodzie genetycznym charakterystyka różnych

kodzie genetycznym charakterystyka różnych

patogenów.

patogenów.



Rozprzestrzenienie się w postaci aerozolu

Rozprzestrzenienie się w postaci aerozolu

chimery środka biologicznego z wirusa Ebola i

chimery środka biologicznego z wirusa Ebola i

ospy powoduje 100% śmiertelności. Kolejnym

ospy powoduje 100% śmiertelności. Kolejnym

przykładem jest wirus wytworzony z jądra wirusa

przykładem jest wirus wytworzony z jądra wirusa

HIV otoczonego proteinami wirusa Ebola – nowa

HIV otoczonego proteinami wirusa Ebola – nowa

hybryda miała zdolność infekcji tkanki płucnej.

hybryda miała zdolność infekcji tkanki płucnej.



Kolejnym sposobem wytwarzania broni

Kolejnym sposobem wytwarzania broni

biologicznej jest modyfikowanie

biologicznej jest modyfikowanie

niezłośliwych mikroorganizmów do postaci

niezłośliwych mikroorganizmów do postaci

patogenu. Obecnie znane są kody

patogenu. Obecnie znane są kody

genetyczne 600 wirusów oraz 30 bakterii i

genetyczne 600 wirusów oraz 30 bakterii i

liczba ta ma tendencję wzrostową.

liczba ta ma tendencję wzrostową.

Amerykańska agenda

Amerykańska agenda

Centers for Disease

Centers for Disease

Control (CDC)

Control (CDC)

opublikowała listę

opublikowała listę

drobnoustrojów, które mogą zostać użyte do

drobnoustrojów, które mogą zostać użyte do

ataku biologicznego po modyfikacji

ataku biologicznego po modyfikacji

genetycznej.

genetycznej.



Charakteryzują się one łatwym

Charakteryzują się one łatwym

rozsiewaniem, znaczną

rozsiewaniem, znaczną

chorobotwórczością oraz wysoką

chorobotwórczością oraz wysoką

śmiertelnością. Jest to kategoria C

śmiertelnością. Jest to kategoria C

czynników biologicznych o wysokim

czynników biologicznych o wysokim

priorytecie.

priorytecie.



Szczepionki i antybiotyki zmniejszają

Szczepionki i antybiotyki zmniejszają

efektywność użycia broni

efektywność użycia broni

biologicznej poprzez zmniejszenie

biologicznej poprzez zmniejszenie

działania czynnika biologicznego na

działania czynnika biologicznego na

populację oraz poprzez zapobieganie

populację oraz poprzez zapobieganie

działaniu innego rodzaju środka

działaniu innego rodzaju środka

biologicznego….

biologicznego….

…

…

ale

ale



Naukowcy odkryli mutacje patogenów

Naukowcy odkryli mutacje patogenów

odporne na działanie antybiotyków lub

odporne na działanie antybiotyków lub

szczepionek uprzednio stosowanych. Yersinia

szczepionek uprzednio stosowanych. Yersinia

pestis jest odporna na 16 typów

pestis jest odporna na 16 typów

antybiotyków, Bacillus anthracis jest odporna

antybiotyków, Bacillus anthracis jest odporna

na 5 antybiotyków. Poprzednio stosowano

na 5 antybiotyków. Poprzednio stosowano

antybiotyki do zmniejszenia skutków użycia

antybiotyki do zmniejszenia skutków użycia

broni biologicznej, teraz niektóre z nich

broni biologicznej, teraz niektóre z nich

dzięki rozwojowi biotechnologii straciły

dzięki rozwojowi biotechnologii straciły

swoje działanie lecznicze

swoje działanie lecznicze

W perspektywie najbliższych lat

W perspektywie najbliższych lat

przewiduje się wprowadzenie do

przewiduje się wprowadzenie do

arsenału biologicznego takich

arsenału biologicznego takich

nowości jak:

nowości jak:

- binarna broń biologiczna, która jest połączeniem

- binarna broń biologiczna, która jest połączeniem

dwóch środków biologicznych wirus + wirus

dwóch środków biologicznych wirus + wirus

pomocniczy np. WZW typ D + dżuma,

pomocniczy np. WZW typ D + dżuma,

- nowo wytworzone geny czy tez inne formy życia –

- nowo wytworzone geny czy tez inne formy życia –

syntetyczne geny, sieci genowe. Ich wytworzenie

syntetyczne geny, sieci genowe. Ich wytworzenie

byłoby możliwe dzięki inżynierii genetycznej,

byłoby możliwe dzięki inżynierii genetycznej,

- bronie genowe – użycie wirusów czy tez ich

- bronie genowe – użycie wirusów czy tez ich

nośników dla zmiany kodu genetycznego

nośników dla zmiany kodu genetycznego

zaatakowanego organizmu,

zaatakowanego organizmu,

- niewidzialne wirusy – egzystujące wewnątrz

- niewidzialne wirusy – egzystujące wewnątrz

organizmu ludzkiego i ewoluujące po kilkunastu

organizmu ludzkiego i ewoluujące po kilkunastu

latach w śmiercionośne formy.

latach w śmiercionośne formy.



Nadzieję budzi rozwój

Nadzieję budzi rozwój

biotechnologii, który zapewni

biotechnologii, który zapewni

otrzymanie nowych generacji

otrzymanie nowych generacji

szczepionek i antytoksyn.

szczepionek i antytoksyn.

Biologiczne Środki

Biologiczne Środki

Masowego Rażenia

Masowego Rażenia

Typowe Choroby Wywoływane

Typowe Choroby Wywoływane

Przez Broń Biologiczną

Przez Broń Biologiczną

Tularemia

Tularemia

( tularaemia )

( tularaemia )



Jest to choroba zakażna pochodzenia odzwierzęcego, wywoływana przez

Jest to choroba zakażna pochodzenia odzwierzęcego, wywoływana przez

drobnoustroje ( Francisella tularensis ).

drobnoustroje ( Francisella tularensis ).

Występowanie

Występowanie



Przeważnie na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego – w

Przeważnie na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego – w

Europie, Azji, Japonii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i w Meksyku.

Europie, Azji, Japonii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i w Meksyku.



W Polsce endemiczne ogniska tularemii występują głównie w północnej

W Polsce endemiczne ogniska tularemii występują głównie w północnej

części kraju.

części kraju.



Rezerwuarem zarazków w przyrodzie jest wiele gatunków zwierząt:

Rezerwuarem zarazków w przyrodzie jest wiele gatunków zwierząt:

ssaków, ptaków, owadów, płazów, a także ryb. Najczęściej są to: króliki,

ssaków, ptaków, owadów, płazów, a także ryb. Najczęściej są to: króliki,

zające, wiewiórki, chomiki, świstaki, lisy, wilki, nutrie oraz ptactwo

zające, wiewiórki, chomiki, świstaki, lisy, wilki, nutrie oraz ptactwo

domowe.

domowe.



W Polsce źródłem zakażenia sa przede wszystkim zające, więc

W Polsce źródłem zakażenia sa przede wszystkim zające, więc

zachorowania na tularemię obserwuje się głównie wśród myśliwych oraz

zachorowania na tularemię obserwuje się głównie wśród myśliwych oraz

członków ich rodzin.

członków ich rodzin.



Możliwość –przenoszenia zakażenia drogą inhalacyjną sprawia, iż pałeczki

Możliwość –przenoszenia zakażenia drogą inhalacyjną sprawia, iż pałeczki

tularemii coraz częściej są uznawane jako potencjalnie groźna broń

tularemii coraz częściej są uznawane jako potencjalnie groźna broń

biologiczna.

biologiczna.

Patogen

Patogen



Czynnikiem etiologicznym choroby jest Gram-ujemna pałeczka

Czynnikiem etiologicznym choroby jest Gram-ujemna pałeczka

tularemii.

tularemii.



Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu bezpośredniego z

Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu bezpośredniego z

zakażonymi zwierzętami, poprzez wodę lub żywność

zakażonymi zwierzętami, poprzez wodę lub żywność

zanieczyszczoną wydalinami zwierząt.

zanieczyszczoną wydalinami zwierząt.



Źródłem zakażenia może być również materiał biologiczny

Źródłem zakażenia może być również materiał biologiczny

pochodzenia zwierzęcego.

pochodzenia zwierzęcego.



Przenosicielami zarazków mogą być kleszcze.

Przenosicielami zarazków mogą być kleszcze.

Wrota zakażenia to

Wrota zakażenia to

:

:



skóra

skóra



spojówki

spojówki



błony śluzowe dróg oddechowych

błony śluzowe dróg oddechowych



przewód pokarmowy

przewód pokarmowy



Inkubacja - 3-5 dni, maksymalnie do 10 dni

Inkubacja - 3-5 dni, maksymalnie do 10 dni



Początek choroby:

Początek choroby:



Rozpoczyna się nagle: ogólne osłabienie, gorączka, dreszcze,

Rozpoczyna się nagle: ogólne osłabienie, gorączka, dreszcze,

nasilone bóle głowy, bóle stawowo-mięśniowe

nasilone bóle głowy, bóle stawowo-mięśniowe



Objawy:

Objawy:



Po wniknięciu bakterii do organizmu, namnażają się w okolicznych

Po wniknięciu bakterii do organizmu, namnażają się w okolicznych

węzłach chłonnych i drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych

węzłach chłonnych i drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych

przedostają się do różnych narządów, w których powodują nacieki

przedostają się do różnych narządów, w których powodują nacieki

zapalne.

zapalne.



Postacie tularemii

Postacie tularemii



- skórne

- skórne



- węzłowe

- węzłowe



- oczne

- oczne



- ustno-gardłowe

- ustno-gardłowe



- oskrzelowo-płucne

- oskrzelowo-płucne



- żołądkowo-jelitowe

- żołądkowo-jelitowe



- wrzodziejąco - gruczołowe

- wrzodziejąco - gruczołowe



- trzewne

- trzewne

Rokowanie

Rokowanie

Ze względu na zastosowanie antybiotyków rokowanie jest dobre

Ze względu na zastosowanie antybiotyków rokowanie jest dobre

Różnicowanie

Różnicowanie

: z

: z

- mononukleozą zakaźną

- mononukleozą zakaźną

- toksoplazmozą

- toksoplazmozą

- choroba kociego pazura

- choroba kociego pazura



W rozpoznaniu należy uwzględnić dane epidemiologiczne np.: pobyt

W rozpoznaniu należy uwzględnić dane epidemiologiczne np.: pobyt

w terenie endemicznym, kontakt ze zwierzętami lub materiałem

w terenie endemicznym, kontakt ze zwierzętami lub materiałem

pochodzenia zwierzęcego, kontakt z kleszczami.

pochodzenia zwierzęcego, kontakt z kleszczami.



Diagnostyka

Diagnostyka

- badania serologiczne (testy immunofluorescencyjne)

- badania serologiczne (testy immunofluorescencyjne)

- wykrywanie materiału genetycznego bakterii techniką PCR

- wykrywanie materiału genetycznego bakterii techniką PCR

- hodowla bakterii na specjalnych podłożach

- hodowla bakterii na specjalnych podłożach



Leczenie –

Leczenie –

antybiotyki

antybiotyki

Zapobieganie

Zapobieganie

- unikanie kontaktu z gryzoniami oraz kleszczami

- unikanie kontaktu z gryzoniami oraz kleszczami

- stosowanie odpowiedniej diety ochronnej podczas prac polowych

- stosowanie odpowiedniej diety ochronnej podczas prac polowych

oraz leśnych

oraz leśnych

- zachowanie szczególnej ostrożności podczas kontaktu z

- zachowanie szczególnej ostrożności podczas kontaktu z

materiałem pochodzenia

materiałem pochodzenia

zwierzęcego.

zwierzęcego.

Wąglik - Anthrax

Wąglik - Anthrax



Jest to ostra, zakaźna choroba odzwierzęca przebiegająca głównie

Jest to ostra, zakaźna choroba odzwierzęca przebiegająca głównie

pod postacią skórną, tzw. czarna krosta.

pod postacią skórną, tzw. czarna krosta.



Występowanie

Występowanie



Choroba ta występuje na całym świecie. Rezerwuarem są zwierzęta

Choroba ta występuje na całym świecie. Rezerwuarem są zwierzęta

roślinożerne. Do zachorowania człowieka dochodzi w środowiskach

roślinożerne. Do zachorowania człowieka dochodzi w środowiskach

przemysłowych. Zachorowalność na wąglik zmniejsza się w krajach

przemysłowych. Zachorowalność na wąglik zmniejsza się w krajach

rozwiniętych. Endemicznie występuje w Afryce, Azji, Ameryce

rozwiniętych. Endemicznie występuje w Afryce, Azji, Ameryce

Południowej. W Polsce wąglik notowany jest sporadycznie.

Południowej. W Polsce wąglik notowany jest sporadycznie.



Patogen

Patogen



Laseczka wąglika jest Gram-dodatnia. W obecności tlenu wytwarza

Laseczka wąglika jest Gram-dodatnia. W obecności tlenu wytwarza

formy przetrwalnikowe umiejscowione centralnie wewnątrz laseczki.

formy przetrwalnikowe umiejscowione centralnie wewnątrz laseczki.

Postacie zarodnikujące charakteryzują się opornością na środki

Postacie zarodnikujące charakteryzują się opornością na środki

dezynfekujące, temperaturę niską poniżej 10

dezynfekujące, temperaturę niską poniżej 10

°

°

C i wysoką powyżej

C i wysoką powyżej

40

40

°

°

C oraz wpływ środowiska. Zarodniki w sprzyjających warunkach

C oraz wpływ środowiska. Zarodniki w sprzyjających warunkach

mogą przetrwać nawet kilkadziesiąt lat, zachowując pełną zdolność

mogą przetrwać nawet kilkadziesiąt lat, zachowując pełną zdolność

do zakażania. Rezerwuarem tych bakterii są zwierzęta roślinożerne.

do zakażania. Rezerwuarem tych bakterii są zwierzęta roślinożerne.



Inkubacja

Inkubacja

– 2 – 7 dni

– 2 – 7 dni

Początek choroby

Początek choroby

- nagły, po kilku dniach nieswoistych dolegliwości pojawiają się

- nagły, po kilku dniach nieswoistych dolegliwości pojawiają się

charakterystyczne objawy

charakterystyczne objawy



Objawy

Objawy

Około 95% przypadków choroby stanowi - postać skórna, zwana

Około 95% przypadków choroby stanowi - postać skórna, zwana

czarną krostą

czarną krostą

- 5% płucna

- 5% płucna

- sporadycznie jelitowa

- sporadycznie jelitowa



Miejsce

Miejsce

Objawy wąglika skórnego występują na odsłoniętych

Objawy wąglika skórnego występują na odsłoniętych

powierzchniach ciała: dłonie, twarz, szyja

powierzchniach ciała: dłonie, twarz, szyja

Początkowo powstaje grudka, która powiększa się w ciągu 24-48

Początkowo powstaje grudka, która powiększa się w ciągu 24-48

godzin, tworząc pęcherzyk, krostę a następnie owrzodzenie o

godzin, tworząc pęcherzyk, krostę a następnie owrzodzenie o

średnicy 1-3 cm z charakterystycznym centrum wypełnionym

średnicy 1-3 cm z charakterystycznym centrum wypełnionym

masami martwiczymi i obrzękiem otaczającej skóry. Po 7-14 dniach

masami martwiczymi i obrzękiem otaczającej skóry. Po 7-14 dniach

owrzodzenie ulega wygojeniu, pozostawiając trwałą bliznę.

owrzodzenie ulega wygojeniu, pozostawiając trwałą bliznę.

Cechą typową zmian skórnych spowodowanych wąglikiem jest

Cechą typową zmian skórnych spowodowanych wąglikiem jest

bezbolesność. Powiększeniu ulegają okoliczne węzły chłonne.

bezbolesność. Powiększeniu ulegają okoliczne węzły chłonne.



Postać płucna: przebiega dwufazowo

Postać płucna: przebiega dwufazowo

I faza – występują nieswoiste objawy rzekomo grypowe: jak suchy kaszel,

I faza – występują nieswoiste objawy rzekomo grypowe: jak suchy kaszel,

bóle mięśniowe, osłabienie. Po 2-4 dniach stan chorego przejściowo

bóle mięśniowe, osłabienie. Po 2-4 dniach stan chorego przejściowo

poprawia się.

poprawia się.

II faza – objawia się nagłymi zaburzeniami oddychania, którym towarzyszy

II faza – objawia się nagłymi zaburzeniami oddychania, którym towarzyszy

hipoksja (wzrasta częstość tętna, oddechów i temperatura ciała)

hipoksja (wzrasta częstość tętna, oddechów i temperatura ciała)



Postać jelitowa

Postać jelitowa

Rozpoczyna się gorączką, wymiotami, chudnięciem. Pojawiają się

Rozpoczyna się gorączką, wymiotami, chudnięciem. Pojawiają się

fusowate wymioty, krwista biegunka, posocznica i wstrząs. Zmiany

fusowate wymioty, krwista biegunka, posocznica i wstrząs. Zmiany

umiejscawiają się najczęściej w jelicie ślepym. Chory może umrzeć w

umiejscawiają się najczęściej w jelicie ślepym. Chory może umrzeć w

czasie 2-5 dni.

czasie 2-5 dni.



Rokowanie

Rokowanie

Niepomyślnie rokuje 20% nieleczonych skórnych postaci wąglika.

Niepomyślnie rokuje 20% nieleczonych skórnych postaci wąglika.

Postacie płucne, nawet te niepowikłane, niemal zawsze rokują źle. Postać

Postacie płucne, nawet te niepowikłane, niemal zawsze rokują źle. Postać

płucna i jelitowa powikłane posocznicą zazwyczaj kończą się zgonem.

płucna i jelitowa powikłane posocznicą zazwyczaj kończą się zgonem.



Różnicowanie:

Różnicowanie:

z różą,

z różą,

zapaleniem płuc

zapaleniem płuc

biegunkami i etiologii bakteryjnej i wirusowej

biegunkami i etiologii bakteryjnej i wirusowej

czyrakami,

czyrakami,

półpaścem

półpaścem



Diagnostyka

Diagnostyka



metoda Elisa – stwierdzenie przeciwciał

metoda Elisa – stwierdzenie przeciwciał



metoda PCR – czuła i swoista metoda

metoda PCR – czuła i swoista metoda



preparat bezpośredni z owrzodzenia i krwi

preparat bezpośredni z owrzodzenia i krwi



Leczenie

Leczenie

– antybiotyki

– antybiotyki



Zapobieganie

Zapobieganie



Profilaktyka zakażenia u ludzi jest ściśle związana z nadzorem

Profilaktyka zakażenia u ludzi jest ściśle związana z nadzorem

weterynaryjnym chorych zwierząt (niszczenie zwłok padłych

weterynaryjnym chorych zwierząt (niszczenie zwłok padłych

zwierząt – spalanie, zakopywanie na głębokości co najmniej 2

zwierząt – spalanie, zakopywanie na głębokości co najmniej 2

metrów). Dezynfekcja zakażonej odzieży, wełny i sierści parami

metrów). Dezynfekcja zakażonej odzieży, wełny i sierści parami

formaldehydu

formaldehydu



Osoby narażone na środowiskowy kontakt z zakażonym

Osoby narażone na środowiskowy kontakt z zakażonym

materiałem zwierzęcym powinny być szczepione. Szczepienia są

materiałem zwierzęcym powinny być szczepione. Szczepienia są

skuteczne w około 92% przypadków.

skuteczne w około 92% przypadków.



Wiele państw prowadzi badania nad wykorzystaniem wąglika jako

Wiele państw prowadzi badania nad wykorzystaniem wąglika jako

broni biologicznej.

broni biologicznej.

Zgorzel gazowa - Gangrena

Zgorzel gazowa - Gangrena



Zgorzel gazowa to gwałtownie rozwijająca się zagrażająca życiu

Zgorzel gazowa to gwałtownie rozwijająca się zagrażająca życiu

martwica tkanek miękkich z ogólnoustrojową toksemią na skutek

martwica tkanek miękkich z ogólnoustrojową toksemią na skutek

zakażenia beztlenowymi laseczkami z rodzaju clostridium.

zakażenia beztlenowymi laseczkami z rodzaju clostridium.



Występowanie

Występowanie

Zachorowania na całym świecie

Zachorowania na całym świecie

Stanowią zakażenia przyranne na skutek urazów, jako powikłania po

Stanowią zakażenia przyranne na skutek urazów, jako powikłania po

zabiegach diagnostycznych i chirurgicznych .

zabiegach diagnostycznych i chirurgicznych .



Patogen

Patogen

Gram- dodatnie laseczki występujące w: glebie, osadach dennych

Gram- dodatnie laseczki występujące w: glebie, osadach dennych

mórz i oceanów, w przewodzie pokarmowym ludzi zwierząt

mórz i oceanów, w przewodzie pokarmowym ludzi zwierząt

kręgowych

kręgowych

Istotnym czynnikiem predysponującym do rozwoju zgorzeli gazowej

Istotnym czynnikiem predysponującym do rozwoju zgorzeli gazowej

są rany tłuczone, miażdżone, kłute, szarpane, zanieczyszczone ziemią

są rany tłuczone, miażdżone, kłute, szarpane, zanieczyszczone ziemią



Inkubacja

Inkubacja

Osiem minut od zanieczyszczenia sporami rany do rozwoju form

Osiem minut od zanieczyszczenia sporami rany do rozwoju form

wegetatywnych. Pierwsze objawy mogą wystąpić już po 6 godzinach.

wegetatywnych. Pierwsze objawy mogą wystąpić już po 6 godzinach.



Początek choroby:

Początek choroby:

nagły ból w okolicy zakażonej rany

nagły ból w okolicy zakażonej rany

wrażenie ciężaru, ucisku

wrażenie ciężaru, ucisku



Objawy

Objawy



w okolicy zakażonej po 6-10 godzinach obrzek i zblednienie skóry

w okolicy zakażonej po 6-10 godzinach obrzek i zblednienie skóry



tworzą się krwotoczne pęcherze i sącząca treść o słodkawym

tworzą się krwotoczne pęcherze i sącząca treść o słodkawym

zapachu ( tzw. posoka)

zapachu ( tzw. posoka)



przy ucisku okolicy rany wyczuwa się obecność gazu jako

przy ucisku okolicy rany wyczuwa się obecność gazu jako

crepitatio – trzeszczenie, jest to najbardziej typowy objaw zgorzeli

crepitatio – trzeszczenie, jest to najbardziej typowy objaw zgorzeli

gazowej

gazowej



objawy toksemii wielonarządowej

objawy toksemii wielonarządowej



Rokowania

Rokowania



Zależy od postaci klinicznej oraz od czasu wdrożenia właściwego

Zależy od postaci klinicznej oraz od czasu wdrożenia właściwego

postępowania. Chirurgiczne usunięcie martwych tkanek wraz ze

postępowania. Chirurgiczne usunięcie martwych tkanek wraz ze

stosowaniem antybiotyków oraz hiperbarii tlenowej zmniejsza

stosowaniem antybiotyków oraz hiperbarii tlenowej zmniejsza

śmiertelność do 20-25%

śmiertelność do 20-25%



Diagnostyka

Diagnostyka



badanie treści wydobywającej się z rany i jej barwienie ujawnia

badanie treści wydobywającej się z rany i jej barwienie ujawnia

obecność Gram – dodatnich bakterii

obecność Gram – dodatnich bakterii



hodowla w warunkach bezwzględnie beztlenowych

hodowla w warunkach bezwzględnie beztlenowych



Leczenie

Leczenie



w przypadku martwicy mięśni niezbędne jest jak najszybsze

w przypadku martwicy mięśni niezbędne jest jak najszybsze

usunięcie zmienionych tkanek

usunięcie zmienionych tkanek



chemioterapeutyka

chemioterapeutyka



Zapobieganie

Zapobieganie



rola właściwego chirurgicznego opracowania rany, czyli usunięcie

rola właściwego chirurgicznego opracowania rany, czyli usunięcie

martwych tkanek,

martwych tkanek,

nacięcie skóry i tkanki podskórnej

nacięcie skóry i tkanki podskórnej



skuteczny drenaż celem udostępnienia dopływu tlenu

skuteczny drenaż celem udostępnienia dopływu tlenu

Zatrucia jadem kiełbasianym - Botulismus

Zatrucia jadem kiełbasianym - Botulismus



Jest to groźna toksoinfekcja wywołana neurotoksynami wykazującymi

Jest to groźna toksoinfekcja wywołana neurotoksynami wykazującymi

powinowactwo do układu cholinergicznego, czego wynikiem jest

powinowactwo do układu cholinergicznego, czego wynikiem jest

symetryczny, postępujący niedowład mięśni

symetryczny, postępujący niedowład mięśni



Występowanie

Występowanie



Na całym świecie. Pojawia się gdzie stosowane są nieprawidłowe

Na całym świecie. Pojawia się gdzie stosowane są nieprawidłowe

metody przechowywania żywności oraz domowe sposoby pasteryzacji

metody przechowywania żywności oraz domowe sposoby pasteryzacji

produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w tzw. Wekach

produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w tzw. Wekach



Powodem zachorowania może być spożycie produktów

Powodem zachorowania może być spożycie produktów

konserwowanych lub pakowanych próżniowo np.. żółtych serów,

konserwowanych lub pakowanych próżniowo np.. żółtych serów,

wędlin, ryb, jaj.

wędlin, ryb, jaj.



Patogen

Patogen



Toksyny A,B,C1, C2, D, E, F, G wytwarzane są przez Gram-dodatnie

Toksyny A,B,C1, C2, D, E, F, G wytwarzane są przez Gram-dodatnie

laseczki

laseczki



Bombaż, czyli rozdęcie konserw wywołany jest obecnością gazów

Bombaż, czyli rozdęcie konserw wywołany jest obecnością gazów

wytwarzanych na skutek proteolizy.

wytwarzanych na skutek proteolizy.



Inkubacja

Inkubacja



Okres wylęgania choroby wynosi kilka dni, ale w przypadkach

Okres wylęgania choroby wynosi kilka dni, ale w przypadkach

skrajnych objawy zatrucia mogą wystąpić już po kilku godzinach.

skrajnych objawy zatrucia mogą wystąpić już po kilku godzinach.



Początek choroby

Początek choroby



Choroba rozpoczyna się nudnościami i wymiotami a także biegunką

Choroba rozpoczyna się nudnościami i wymiotami a także biegunką



Objawy

Objawy



- zaburzenia widzenia (widzenie przez mgłę, dwojenie)

- zaburzenia widzenia (widzenie przez mgłę, dwojenie)



- suchość w ustach, zaparcia

- suchość w ustach, zaparcia



- zaburzenia w połykaniu

- zaburzenia w połykaniu



- zatrzymanie moczu

- zatrzymanie moczu



- niedrożność porażenna jelit i mięśni oddechowych zagrażające

- niedrożność porażenna jelit i mięśni oddechowych zagrażające

bezpośrednio

bezpośrednio



życiu

życiu



Rokowanie

Rokowanie



Im krótszy okres wylegania choroby, tym gorsze bywa rokowanie.

Im krótszy okres wylegania choroby, tym gorsze bywa rokowanie.

Porażenie mięśni oddechowych rokuje bardzo niepomyślnie.

Porażenie mięśni oddechowych rokuje bardzo niepomyślnie.



Różnicowanie

Różnicowanie



Uwzględnić należy zatrucia pochodnymi atropinowymi, alkoholem

Uwzględnić należy zatrucia pochodnymi atropinowymi, alkoholem

metylowym

metylowym



Diagnostyka

Diagnostyka



- wykrycie toksyn we krwi

- wykrycie toksyn we krwi



- próba biologiczna na zwierzętach

- próba biologiczna na zwierzętach



Leczenie

Leczenie



Rozpocząć jak najwcześniej

Rozpocząć jak najwcześniej



Podać surowicę przeciwbotulinową po uprzednim wykonaniu próby

Podać surowicę przeciwbotulinową po uprzednim wykonaniu próby

uczuleniowej

uczuleniowej



Dostępne są surowice

Dostępne są surowice



- monowalentne A,B,E

- monowalentne A,B,E



- poliwalentne A+B, A+B+E

- poliwalentne A+B, A+B+E



Chorym którzy nie spożywali ryb, należy podać surowicę przeciw jadowi

Chorym którzy nie spożywali ryb, należy podać surowicę przeciw jadowi

kiełbasianemu typu A i B

kiełbasianemu typu A i B



W przypadku spożycia ryb podaje się dodatkowo surowicę typu E

W przypadku spożycia ryb podaje się dodatkowo surowicę typu E



Aktualnie dostępna jest w Polsce jedynie poliwalentna (A+B+E)

Aktualnie dostępna jest w Polsce jedynie poliwalentna (A+B+E)

surowica końska.

surowica końska.



Zapobieganie

Zapobieganie



zwracać uwagę na skuteczną pasteryzację konserw i przetworów

zwracać uwagę na skuteczną pasteryzację konserw i przetworów

owocowo-warzywnych

owocowo-warzywnych



unikać spożywania pokarmów nieświeżych

unikać spożywania pokarmów nieświeżych



nie karmić miodem pszczelim niemowląt i małych dzieci

nie karmić miodem pszczelim niemowląt i małych dzieci



gotowanie produktów spożywczych w temperaturze 100

gotowanie produktów spożywczych w temperaturze 100

°

°

C przez

C przez

10 minut inaktywuje neurotoksyny.

10 minut inaktywuje neurotoksyny.

Dżuma - Pestis

Dżuma - Pestis



To ostra ,gorączkowa choroba zakaźna o bardzo ciężkim przebiegu,

To ostra ,gorączkowa choroba zakaźna o bardzo ciężkim przebiegu,

szerząca się wśród zwierząt, przenoszona na ludzi przez pchły.

szerząca się wśród zwierząt, przenoszona na ludzi przez pchły.



Występowanie

Występowanie



Stwierdzona w Azji, Afryce, Ameryce. W Polsce nie występuje od 250 lat.

Stwierdzona w Azji, Afryce, Ameryce. W Polsce nie występuje od 250 lat.

Może być zawleczona przez turystów poza tereny endemiczne. Może być

Może być zawleczona przez turystów poza tereny endemiczne. Może być

także bronią biologiczną.

także bronią biologiczną.



Patogen

Patogen



Gram- pałeczka. Na ludzi zakażenie jest przenoszone przez pchły szczurze.

Gram- pałeczka. Na ludzi zakażenie jest przenoszone przez pchły szczurze.

Chorzy z postacią płucną dżumy zakażają innych drogą kropelkową

Chorzy z postacią płucną dżumy zakażają innych drogą kropelkową



Inkubacja 5-7 dni

Inkubacja 5-7 dni



Początek choroby:

Początek choroby:



- nagła wysoka gorączka

- nagła wysoka gorączka



- bóle pleców

- bóle pleców



- zaburzenia orientacji

- zaburzenia orientacji



- senność

- senność



Objawy

Objawy



- powiększenie i bolesność węzłów chłonnych (pachwinowych,

- powiększenie i bolesność węzłów chłonnych (pachwinowych,

pachowych, szyjnych)

pachowych, szyjnych)



- powiększenie wątroby i śledziony

- powiększenie wątroby i śledziony



Postać płucna dochodzić może do ostrej niewydolności oddechowej z

Postać płucna dochodzić może do ostrej niewydolności oddechowej z

nasiloną dusznością z obfitą wydzieliną – plwociną często krwistą

nasiloną dusznością z obfitą wydzieliną – plwociną często krwistą



Rokowanie

Rokowanie



Dżuma płucna jest jedną z najcięższych i najbardziej zaraźliwych

Dżuma płucna jest jedną z najcięższych i najbardziej zaraźliwych

chorób ludzi. Nie leczona postać jest śmiertelna w 50% przypadków

chorób ludzi. Nie leczona postać jest śmiertelna w 50% przypadków



Różnicowanie:

Różnicowanie:

z zapaleniami płuc i posocznicami i innej etiologii

z zapaleniami płuc i posocznicami i innej etiologii



Diagnostyka

Diagnostyka



Badanie plwociny i krwi, odczyny hemaglutynacji biernej,

Badanie plwociny i krwi, odczyny hemaglutynacji biernej,

precypitacji i wiązania dopełniacza

precypitacji i wiązania dopełniacza



Leczenie

Leczenie



W przypadku podejrzenia dżumy leczenie powinno być rozpoczęte

W przypadku podejrzenia dżumy leczenie powinno być rozpoczęte

natychmiast. Stosuje się antybiotyki

natychmiast. Stosuje się antybiotyki



Zapobieganie

Zapobieganie



Obecnie trwają prace nad wyprodukowaniem szczepionki.

Obecnie trwają prace nad wyprodukowaniem szczepionki.

Cholera - cholera

Cholera - cholera



Jest to ostra choroba zakaźna charakteryzująca się intensywną

Jest to ostra choroba zakaźna charakteryzująca się intensywną

biegunką i wymiotami, prowadząca do niebezpiecznego odwodnienia

biegunką i wymiotami, prowadząca do niebezpiecznego odwodnienia

organizmu.

organizmu.



Występowanie

Występowanie



Rzadko występuje w krajach rozwiniętych, natomiast stanowi poważny

Rzadko występuje w krajach rozwiniętych, natomiast stanowi poważny

problem krajów rozwijających się : Ameryki Południowej, Bangladeszu,

problem krajów rozwijających się : Ameryki Południowej, Bangladeszu,

Indii.

Indii.



Towarzyszy kataklizmom: trzęsieniom ziemi, powodziom.

Towarzyszy kataklizmom: trzęsieniom ziemi, powodziom.



Patogen

Patogen



Gram-ujemny przecinkowiec. Bakterie posiadają zdolność wytwarzania

Gram-ujemny przecinkowiec. Bakterie posiadają zdolność wytwarzania

silnej enterotoksyny, będącej przyczyną intensywnej, groźnej dla życia

silnej enterotoksyny, będącej przyczyną intensywnej, groźnej dla życia

biegunki typu sekrecyjnego

biegunki typu sekrecyjnego



Inkubacja

Inkubacja



Najczęściej 1-3 doby, może być wydłużona do 5-6 dni

Najczęściej 1-3 doby, może być wydłużona do 5-6 dni



Początek choroby - nagły

Początek choroby - nagły



Objawy:

Objawy:



1.postać poronna objawia się nieżytem żołądkowo-jelitowym

1.postać poronna objawia się nieżytem żołądkowo-jelitowym



2.postać typowa objawia się:

2.postać typowa objawia się:



a/ nagłą obfitą biegunką bez parcia, która jest wodnisto-brunatna,

a/ nagłą obfitą biegunką bez parcia, która jest wodnisto-brunatna,

nastepnie staje się wodnista z białawym zabarwieniem, przypomina

nastepnie staje się wodnista z białawym zabarwieniem, przypomina

odwar po ugotowaniu ryżu („stolec ryżowaty”)

odwar po ugotowaniu ryżu („stolec ryżowaty”)



b/ wymiotami

b/ wymiotami



Prowadzi to do szybkiego odwodnienia organizmu. Stan ten objawia

Prowadzi to do szybkiego odwodnienia organizmu. Stan ten objawia

się :

się :



- suchością jamy ustnej

- suchością jamy ustnej



- pragnieniem

- pragnieniem



- głos staje się piskliwy

- głos staje się piskliwy



- skóra nieelastyczna

- skóra nieelastyczna



- zaostrzają się rysy twarzy

- zaostrzają się rysy twarzy



- powstają duże zaburzenia elektrolitowe

- powstają duże zaburzenia elektrolitowe



Rokowanie

Rokowanie



Niepewne. W 3-5 dniu choroby może chory zginąć. Choroba jest

Niepewne. W 3-5 dniu choroby może chory zginąć. Choroba jest

szczególnie groźna dla małych dzieci oraz osób starszych.

szczególnie groźna dla małych dzieci oraz osób starszych.



Różnicowanie

Różnicowanie



- z zakażeniami bakteryjnymi wywołanymi przez pałeczki Shigella i

- z zakażeniami bakteryjnymi wywołanymi przez pałeczki Shigella i

Salmonella oraz Escherichia coli

Salmonella oraz Escherichia coli



- z Rota – Entero- i Parwowirusami

- z Rota – Entero- i Parwowirusami



Diagnostyka

Diagnostyka



Badanie mikroskopowe świeżego kału lub wymiocin, które

Badanie mikroskopowe świeżego kału lub wymiocin, które

uwidacznia charakterystyczny świdrowaty ruch bakterii ustający po

uwidacznia charakterystyczny świdrowaty ruch bakterii ustający po

podaniu swoistej surowicy.

podaniu swoistej surowicy.



Badaniem potwierdzającym zakażenie jest hodowla na podłożach

Badaniem potwierdzającym zakażenie jest hodowla na podłożach

selektywnych (bulion peptonowy, agar z tiosiarczanem, cytrynian)

selektywnych (bulion peptonowy, agar z tiosiarczanem, cytrynian)



Leczenie

Leczenie



Podstawową metodą jest jak najszybsze nawodnienie chorego wraz z

Podstawową metodą jest jak najszybsze nawodnienie chorego wraz z

uzupełnieniem elektrolitowym:

uzupełnieniem elektrolitowym:



- roztwór glukozy zawierający elektrolity podawany dożylnie

- roztwór glukozy zawierający elektrolity podawany dożylnie



- w przypadkach ciężkich – antybiotyki

- w przypadkach ciężkich – antybiotyki



Zapobieganie

Zapobieganie



- dbanie o higienę

- dbanie o higienę



- spożywanie tylko gotowanych jarzyn i owoców morza oraz picie

- spożywanie tylko gotowanych jarzyn i owoców morza oraz picie

pasteryzowanych napojów

pasteryzowanych napojów

Bruceloza - Brucellosos

Bruceloza - Brucellosos



Jest zoonozą powodującą liczne uszkodzenia wielonarządowe.

Jest zoonozą powodującą liczne uszkodzenia wielonarządowe.



Proces choroby przebiega:

Proces choroby przebiega:



- ostro

- ostro



- przewlekle

- przewlekle



Występowanie

Występowanie



- Europa – państwa basenu Morza Śródziemnego

- Europa – państwa basenu Morza Śródziemnego



- Kraje arabskie

- Kraje arabskie



- Stany Zjednoczone

- Stany Zjednoczone



- Meksyk

- Meksyk



- Peru Argentyna

- Peru Argentyna



W Polsce w roku 2000 wykazano występowanie zakażenia typem

W Polsce w roku 2000 wykazano występowanie zakażenia typem

II u 1,8% zajęcy i 12,3% dzików.

II u 1,8% zajęcy i 12,3% dzików.



Patogen

Patogen



Przyczyną choroby są pałeczki Gram-ujemne

Przyczyną choroby są pałeczki Gram-ujemne



Rezerwuarem tych bakterii a jednocześnie źródłem zakażenia

Rezerwuarem tych bakterii a jednocześnie źródłem zakażenia

ludzi są zwierzęta: owoce, kozy i bydło, czasami dziki, jelenie i

ludzi są zwierzęta: owoce, kozy i bydło, czasami dziki, jelenie i

bizony. Bakterie wydalane są z mlekiem, moczem i kałem zwierząt.

bizony. Bakterie wydalane są z mlekiem, moczem i kałem zwierząt.



Zakażenie człowieka następuje poprzez:

Zakażenie człowieka następuje poprzez:



- uszkodzoną skórę

- uszkodzoną skórę



- lub drogą pokarmową

- lub drogą pokarmową



Namnażanie bakterii występuje w węzłach chłonnych, które

Namnażanie bakterii występuje w węzłach chłonnych, które

następnie przedostają się do narządów bogatych w komórki

następnie przedostają się do narządów bogatych w komórki

układu siateczkowo - śródbłonkowego.

układu siateczkowo - śródbłonkowego.



Inkubacja

Inkubacja

5- 21 dni

5- 21 dni



Początek choroby

Początek choroby



- nagłe bóle głowy

- nagłe bóle głowy



- gorączka z dreszczami

- gorączka z dreszczami



Objawy

Objawy



- bóle stawów i kręgosłupa lędźwiowego

- bóle stawów i kręgosłupa lędźwiowego



- sztywność poranna

- sztywność poranna



- zaburzenia snu

- zaburzenia snu



Bruceloza może przebiegać jako postać zagrażająca życiu

Bruceloza może przebiegać jako postać zagrażająca życiu



- neurobruceloza

- neurobruceloza



- zapalenie wsierdzia

- zapalenie wsierdzia



- ropień ośrodkowego układu nerwowego

- ropień ośrodkowego układu nerwowego



Rokowanie

Rokowanie



Liczne uszkodzenia wielonarządowe mogą prowadzić do trwałego

Liczne uszkodzenia wielonarządowe mogą prowadzić do trwałego

inwalidztwa

inwalidztwa



Różnicowanie

Różnicowanie



- z boreliozą

- z boreliozą



- z chorobą reumatyczną

- z chorobą reumatyczną



Diagnostyka

Diagnostyka



- testy aglutynacyjne – Wrighta (zawiesina pałeczek)

- testy aglutynacyjne – Wrighta (zawiesina pałeczek)



- odczyny wiązania dopełniacza Burneta i Coombsa

- odczyny wiązania dopełniacza Burneta i Coombsa



- testy Elisa – są one najbardziej swoiste

- testy Elisa – są one najbardziej swoiste



Leczenie

Leczenie



- objawowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne, psychotropowe,

- objawowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne, psychotropowe,

nasenne)

nasenne)



- przyczynowe (antybiotyki + leki niszczące bakterie)

- przyczynowe (antybiotyki + leki niszczące bakterie)

SARS – zespół ostrej niewydolności

SARS – zespół ostrej niewydolności

oddechowej

oddechowej

Severe Acute Respiratory Syndrome

Severe Acute Respiratory Syndrome



SARS jest gwałtownie przebiegającą chorobą wirusową, objawiającą

SARS jest gwałtownie przebiegającą chorobą wirusową, objawiającą

się zapaleniem płuc z często współistniejącą niewydolnością

się zapaleniem płuc z często współistniejącą niewydolnością

oddechową, która u około 8% chorych kończy się niepomyślnie.

oddechową, która u około 8% chorych kończy się niepomyślnie.



Występowanie

Występowanie



Pierwsze przypadki SARS rozpoznano w Chinach pod koniec 2002r.

Pierwsze przypadki SARS rozpoznano w Chinach pod koniec 2002r.

Choroba rozprzestrzeniała się bardzo szybko do wielu krajów Azji:

Choroba rozprzestrzeniała się bardzo szybko do wielu krajów Azji:

Hongkongu, Wietnamu, Tajwanu, Singapuru a drogą lotnicza

Hongkongu, Wietnamu, Tajwanu, Singapuru a drogą lotnicza

przedostała się do Ameryki Północnej, Kanady i krajów Europy:

przedostała się do Ameryki Północnej, Kanady i krajów Europy:

Francji, Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii.

Francji, Niemiec, Włoch, Wielkiej Brytanii.



Patogen

Patogen



Przyczyną choroby są koronawirusy. Wirusy przenoszone są

Przyczyną choroby są koronawirusy. Wirusy przenoszone są

bezpośrednio od człowieka do człowieka. Dostają się do organizmu

bezpośrednio od człowieka do człowieka. Dostają się do organizmu

drogą inhalacyjną z cząsteczkami wody lub kurzu. Wykrywane są w

drogą inhalacyjną z cząsteczkami wody lub kurzu. Wykrywane są w

wydzielinie z dróg oddechowych, krwi, pocie, moczu i stolcu.

wydzielinie z dróg oddechowych, krwi, pocie, moczu i stolcu.

Aktualnie nie stwierdza się nosicielstwa SARS.

Aktualnie nie stwierdza się nosicielstwa SARS.



Inkubacja -

Inkubacja -

od kilku godzin do 10 dni

od kilku godzin do 10 dni



Początek choroby

Początek choroby



- gorączka powyżej 38

- gorączka powyżej 38

°

°

C

C



- kaszel, duszność

- kaszel, duszność



Objawy

Objawy



- wydzielina z nosa

- wydzielina z nosa



- bóle gardła

- bóle gardła



- dreszcze i bóle głowy

- dreszcze i bóle głowy



- bóle i uczucie sztywności mięśni

- bóle i uczucie sztywności mięśni



Rokowanie

Rokowanie



Bardzo poważne wśród chorych, u których rozwija się

Bardzo poważne wśród chorych, u których rozwija się

niewydolność oddechowa. Zgony dotyczą około 8% chorych.

niewydolność oddechowa. Zgony dotyczą około 8% chorych.



Różnicowanie

Różnicowanie



- z wirusowymi infekcjami grypopodobnymi, grypą

- z wirusowymi infekcjami grypopodobnymi, grypą



Epidemiologiczne kryteria rozpoznania

Epidemiologiczne kryteria rozpoznania



Pobyt lub tylko przejazd tranzytowy przez kraj w którym występują

Pobyt lub tylko przejazd tranzytowy przez kraj w którym występują

zachorowania na SARS albo kontakt z chorym na SARS. Istotny

zachorowania na SARS albo kontakt z chorym na SARS. Istotny

jest odstęp pomiędzy podróżą do kraju występowania SARS lub

jest odstęp pomiędzy podróżą do kraju występowania SARS lub

kontaktu z chorym na SARS dłuższy niż 10 dni.

kontaktu z chorym na SARS dłuższy niż 10 dni.



Diagnostyka

Diagnostyka



- wykrycie w surowicy swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV (testy

- wykrycie w surowicy swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV (testy

Elisa lub IFA)

Elisa lub IFA)



- stwierdzenie obecności wirusów w hodowlach tkankowych

- stwierdzenie obecności wirusów w hodowlach tkankowych



Wykluczeniem choroby jest nieobecność przeciwciał anty – SARS-

Wykluczeniem choroby jest nieobecność przeciwciał anty – SARS-

COV po 28 dniach lub więcej od wystąpienia objawów choroby.

COV po 28 dniach lub więcej od wystąpienia objawów choroby.



W badaniach morfologicznych chorych na SARS obserwuje się

W badaniach morfologicznych chorych na SARS obserwuje się



- limfopenię

- limfopenię



- małopłytkowść

- małopłytkowść



- wzrost aktywności fosfatazy kreatyninowej, dehydrogenazy

- wzrost aktywności fosfatazy kreatyninowej, dehydrogenazy

mleczanowej

mleczanowej



- aminotransferaz asparginianowej i alaninowej.

- aminotransferaz asparginianowej i alaninowej.



Leczenie

Leczenie



I objawowe:

I objawowe:



- wspomagające krążenie

- wspomagające krążenie



- wyrównjace gospodarkę wodno- elekrolitową i kwasowo-

- wyrównjace gospodarkę wodno- elekrolitową i kwasowo-

zasadową

zasadową



- glikokortykostereoidy

- glikokortykostereoidy



II zakażenia bakteryjne towarzyszące często chorobie podstawowej

II zakażenia bakteryjne towarzyszące często chorobie podstawowej

– antybiotykoterapia

– antybiotykoterapia



III przyczynowe: leki wirusowe

III przyczynowe: leki wirusowe



Zapobieganie

Zapobieganie



- rozwaga wyjazdów do krajów, w których występuje SARS

- rozwaga wyjazdów do krajów, w których występuje SARS



- chorzy hospitalizowani powinni być izolowani w pomieszczeniach

- chorzy hospitalizowani powinni być izolowani w pomieszczeniach

wyposażonych w system podciśnienia

wyposażonych w system podciśnienia



- osoby kontaktujące się z chorymi powinni używać masek

- osoby kontaktujące się z chorymi powinni używać masek

ochronnych oraz odzieży specjalnej

ochronnych oraz odzieży specjalnej



- skrupulatne przestrzeganie zasad higieny osobistej

- skrupulatne przestrzeganie zasad higieny osobistej



W Polsce pełny system zabezpieczający pobyt chorych i

W Polsce pełny system zabezpieczający pobyt chorych i

bezpieczeństwo personelu obsługującego zainstalowano w

bezpieczeństwo personelu obsługującego zainstalowano w

Instytucie Chorób Zakaźnych przy ul. Wolskiej w Warszawie

Instytucie Chorób Zakaźnych przy ul. Wolskiej w Warszawie

Wirusowe gorączki krwotoczne

Wirusowe gorączki krwotoczne



Mianem wirusowej gorączki krwotocznej – VHF (viral memorrhagic

Mianem wirusowej gorączki krwotocznej – VHF (viral memorrhagic

fever) określa się ciężką chorobę ogólnoustrojową, przebiegającą z

fever) określa się ciężką chorobę ogólnoustrojową, przebiegającą z

uszkodzeniem układu naczyniowego, prowadzącym do zaburzenia

uszkodzeniem układu naczyniowego, prowadzącym do zaburzenia

homeostazy organizmu i ( najczęściej) towarzyszącymi objawami skazy

homeostazy organizmu i ( najczęściej) towarzyszącymi objawami skazy

krwotocznej.

krwotocznej.



Wirusowe gorączki krwotoczne bardziej rozpowszechnione są w krajach

Wirusowe gorączki krwotoczne bardziej rozpowszechnione są w krajach

subtropikalnych i tropikalnych.

subtropikalnych i tropikalnych.



Są chorobami odzwierzęcymi, których rezerwuar zakażenia znajduje się

Są chorobami odzwierzęcymi, których rezerwuar zakażenia znajduje się

w środowisku naturalnym zwierząt dziko żyjących, szczególnie gryzoni i

w środowisku naturalnym zwierząt dziko żyjących, szczególnie gryzoni i

małp.

małp.



Zarażenie przenoszone jest przez komary i kleszcze drogą kropelkową

Zarażenie przenoszone jest przez komary i kleszcze drogą kropelkową

albo przez bezpośredni kontakt z materiałem zakaźnym.

albo przez bezpośredni kontakt z materiałem zakaźnym.



W przebiegu zakażenia niektórymi z wirusów, odpowiedzialnych za

W przebiegu zakażenia niektórymi z wirusów, odpowiedzialnych za

gorączki krwotoczne, choroba może się przenosić z człowieka (chorego)

gorączki krwotoczne, choroba może się przenosić z człowieka (chorego)

na człowieka , dotycz to szczególnie gorączek afrykańskich:

na człowieka , dotycz to szczególnie gorączek afrykańskich:



- Lassa

- Lassa



- Marburg i Ebola

- Marburg i Ebola



- krymsko- kongijskiej wirusowej gorączki krwotocznej CCHF

- krymsko- kongijskiej wirusowej gorączki krwotocznej CCHF



- oraz tzw. Postaci miejskich gorączek arbowirusowych

- oraz tzw. Postaci miejskich gorączek arbowirusowych



Przebieg kliniczny

Przebieg kliniczny



- okres wylęgania 3-21 dni (średnio-7 dni)

- okres wylęgania 3-21 dni (średnio-7 dni)



- początek jest ostry

- początek jest ostry



- wysoka gorączka (4-5 dni) (39-41

- wysoka gorączka (4-5 dni) (39-41

°

°

C)

C)



- tzw. Uczucie rozbicia

- tzw. Uczucie rozbicia



- dreszcze

- dreszcze



- bóle głowy i mięśni, okolicy krzyżowej

- bóle głowy i mięśni, okolicy krzyżowej



- kaszel

- kaszel



- bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka

- bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka



W fazie drugiej choroby dołączą się objawy skazy krwotocznej, z

W fazie drugiej choroby dołączą się objawy skazy krwotocznej, z

krwawieniami z różnych narządów i układów, związane z

krwawieniami z różnych narządów i układów, związane z

uszkodzeniem i wzrostem przepuszczalności ścian drobnych

uszkodzeniem i wzrostem przepuszczalności ścian drobnych

naczyń krwionośnych.

naczyń krwionośnych.



W tej fazie występują objawy niewydolności nerek, hipotensja

W tej fazie występują objawy niewydolności nerek, hipotensja

oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.

oraz zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.



Rokowanie

Rokowanie



Rokowanie jest zależne od:

Rokowanie jest zależne od:



- rozległości, lokalizacji i nasilenia skazy krwotocznej

- rozległości, lokalizacji i nasilenia skazy krwotocznej



- występowanie powikłań ogólnoustrojowych np.: wstrząsu

- występowanie powikłań ogólnoustrojowych np.: wstrząsu



- stopnia nasilenia patologii narządowych (np.: niewydolności nerek)

- stopnia nasilenia patologii narządowych (np.: niewydolności nerek)



- chorób pierwotnie współistniejących

- chorób pierwotnie współistniejących



Śmiertelność w wirusowych gorączkach krwotocznych jest wysoka,

Śmiertelność w wirusowych gorączkach krwotocznych jest wysoka,

osiąga wartość 50% a nawet 90% (gorączka Ebola i choroba

osiąga wartość 50% a nawet 90% (gorączka Ebola i choroba

Marburg)

Marburg)



Profilaktyka

Profilaktyka



1. osoby udające się w rejony tropikalne i subtropikalne powinny

1. osoby udające się w rejony tropikalne i subtropikalne powinny

zostać szczepione przeciwko gorączce krwotocznej

zostać szczepione przeciwko gorączce krwotocznej



2. unikanie kontaktu z gatunkami będącymi znanym rezerwuarem

2. unikanie kontaktu z gatunkami będącymi znanym rezerwuarem

zakażenia – głównie gryzoniami

zakażenia – głównie gryzoniami



3. kontrola populacji stawonogów, uniknięcie ukąszenia przez owady

3. kontrola populacji stawonogów, uniknięcie ukąszenia przez owady

(stosowanie moskitierów oraz siatek w oknach)

(stosowanie moskitierów oraz siatek w oknach)



4. stosowanie właściwej odzieży (długie rękawy i nogawki

4. stosowanie właściwej odzieży (długie rękawy i nogawki

wieczorami)

wieczorami)



5. przestrzeganie podstawowych rygorów sanitarnych

5. przestrzeganie podstawowych rygorów sanitarnych



a/ unikanie kontaktu z chorymi, ich wydalinami i płynami ustrojowymi

a/ unikanie kontaktu z chorymi, ich wydalinami i płynami ustrojowymi



b/ ścisła izolacja chorych i ich kontaktu

b/ ścisła izolacja chorych i ich kontaktu



c/ ścisłe przestrzeganie zasad higieny podczas opieki nad chorymi, a

c/ ścisłe przestrzeganie zasad higieny podczas opieki nad chorymi, a

w tym prawidłowe stosowanie sprzętu ochrony osobistej, sprzętu

w tym prawidłowe stosowanie sprzętu ochrony osobistej, sprzętu

jednorazowego użytku oraz środków dezynfekcyjnych

jednorazowego użytku oraz środków dezynfekcyjnych



d/ zgodne z przepisami utylizacje odpadów niebezpiecznych oraz

d/ zgodne z przepisami utylizacje odpadów niebezpiecznych oraz

zużytego sprzętu jednorazowego użytku

zużytego sprzętu jednorazowego użytku



e/ właściwa dezynfekcja sprzętu wielorazowego użytku

e/ właściwa dezynfekcja sprzętu wielorazowego użytku



6. chemioprofilaktyka po ekspozycji na patogen

6. chemioprofilaktyka po ekspozycji na patogen



Leczenie

Leczenie



1. kontrola bilansu płynów i uzupełnienie poziomu elektrolitów

1. kontrola bilansu płynów i uzupełnienie poziomu elektrolitów



2. leczenie przeciwwstrząsowe

2. leczenie przeciwwstrząsowe



3. leczenie powikłań: skazy krwotocznej, niewydolności nerek,

3. leczenie powikłań: skazy krwotocznej, niewydolności nerek,

zaburzeń neurologicznych, płucno- oddechowych

zaburzeń neurologicznych, płucno- oddechowych

Żółta gorączka (żółta febra) - YF (ang. yellow

Żółta gorączka (żółta febra) - YF (ang. yellow

fever)

fever)



Choroba występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej głównie

Choroba występuje w strefie tropikalnej i subtropikalnej głównie

w centralnej i zachodniej Afryce oraz południowej i środkowej

w centralnej i zachodniej Afryce oraz południowej i środkowej

Ameryce.

Ameryce.



Czynnikiem etiologicznym jest wirus żółtej gorączki (YF) należący

Czynnikiem etiologicznym jest wirus żółtej gorączki (YF) należący

do rodziny Flaoivividae, rodzaj Flavivirus.

do rodziny Flaoivividae, rodzaj Flavivirus.



Postacie gorączki

Postacie gorączki



1. forma miejska, z której rezerwuarem zakażenia jest człowiek, a

1. forma miejska, z której rezerwuarem zakażenia jest człowiek, a

wektorem komar z rodzaju Aedes

wektorem komar z rodzaju Aedes



2. forma leśna klasyczna, w której rezerwuarem zakażenia są

2. forma leśna klasyczna, w której rezerwuarem zakażenia są

naczelne, a wektorami komary z rodzaju Haemagogus

naczelne, a wektorami komary z rodzaju Haemagogus



Okres wylęgania

Okres wylęgania



3 – 6 dni, a początek choroby jest nagły , bez zwiastunów

3 – 6 dni, a początek choroby jest nagły , bez zwiastunów



Objawy

Objawy



- złe samopoczucie, ogólne rozbicie

- złe samopoczucie, ogólne rozbicie



- gorączka do 40

- gorączka do 40

°

°

C z dreszczami

C z dreszczami



- bóle głowy ból gałek ocznych

- bóle głowy ból gałek ocznych



Przypadki ciężkie

Przypadki ciężkie

– przebieg zakażenia jest 3- fazowy

– przebieg zakażenia jest 3- fazowy



1. objawy ogólne, które mogą ulegać remisji w ciągu 1-2 dni, kiedy

1. objawy ogólne, które mogą ulegać remisji w ciągu 1-2 dni, kiedy

temperatura ciała normalizuje się

temperatura ciała normalizuje się



2. ponowny wzrost gorączki przebiega zwykle z towarzyszącą

2. ponowny wzrost gorączki przebiega zwykle z towarzyszącą

żółtaczką

żółtaczką



3. objawy skazy krwotocznej (wymioty krwawe, krwawienia do

3. objawy skazy krwotocznej (wymioty krwawe, krwawienia do

przewodu pokarmowego, wybroczyny i wylewy do błon śluzowych i

przewodu pokarmowego, wybroczyny i wylewy do błon śluzowych i

narządów wewnętrznych oraz niewydolność nerek. Wystąpienie

narządów wewnętrznych oraz niewydolność nerek. Wystąpienie

tych objawów jest niepomyślne rokowniczo.

tych objawów jest niepomyślne rokowniczo.



W przypadkach łagodnych dominuje jednofazowy przebieg choroby,

W przypadkach łagodnych dominuje jednofazowy przebieg choroby,

a objawy ustępują po około 1 tygodniu.

a objawy ustępują po około 1 tygodniu.



Do zgonów dochodzi najczęściej w trakcie 3 fazy choroby (4-9

Do zgonów dochodzi najczęściej w trakcie 3 fazy choroby (4-9

dzień).

dzień).



Rozpoznanie

Rozpoznanie



- dodatnie odczyny serologiczne

- dodatnie odczyny serologiczne



- izolacje wirusa z krwi chorego

- izolacje wirusa z krwi chorego



- zmiany w obrazie krwi – leukopenia, wzrost poziomu bilirubuny,

- zmiany w obrazie krwi – leukopenia, wzrost poziomu bilirubuny,

wzrost transaminaz, wydłużenie czasu krzepnięcia, wydłużenie czasu

wzrost transaminaz, wydłużenie czasu krzepnięcia, wydłużenie czasu

protrombinowego

protrombinowego



Leczenie

Leczenie



- objawowe w szpitalu

- objawowe w szpitalu



W ciężkich przypadkach konieczne jest intensywne i zdecydowane

W ciężkich przypadkach konieczne jest intensywne i zdecydowane

leczenie powikłań choroby oraz prawidłowa pielegnacja.

leczenie powikłań choroby oraz prawidłowa pielegnacja.



Zwalczanie i profilaktyka

Zwalczanie i profilaktyka



Zapobieganie i zwalczanie regulują przepisy o zwalczaniu chorób

Zapobieganie i zwalczanie regulują przepisy o zwalczaniu chorób

zakaźnych w Polsce oraz Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne.

zakaźnych w Polsce oraz Międzynarodowe Przepisy Zdrowotne.

Zapobiegawczo stosuje się szczepionkę z żywego atenuowanego

Zapobiegawczo stosuje się szczepionkę z żywego atenuowanego

wirusa, podawana podskórnie, która zapewnia odporność na 10 lat.

wirusa, podawana podskórnie, która zapewnia odporność na 10 lat.

Ważność szczepienia w kontaktach międzynarodowych liczy się od 10

Ważność szczepienia w kontaktach międzynarodowych liczy się od 10

dnia po pierwszym szczepieniu i następnego dnia po szczepieniach

dnia po pierwszym szczepieniu i następnego dnia po szczepieniach

kolejnych. Fakt zaszczepienia przeciwko żółtej febrze podlega

kolejnych. Fakt zaszczepienia przeciwko żółtej febrze podlega

obowiązkowi wpisu do Międzynarodowego Świadectwa Zdrowia.

obowiązkowi wpisu do Międzynarodowego Świadectwa Zdrowia.

Dur powrotny – Febris recurrens

Dur powrotny – Febris recurrens



Endemiczna choroba gorączkowa wywołana przez krętki

Endemiczna choroba gorączkowa wywołana przez krętki

przenoszone przez wszy i kleszcze

przenoszone przez wszy i kleszcze



Występowanie

Występowanie



Gorączka powrotna występuje w krajach Afryki, Azji oraz Ameryce

Gorączka powrotna występuje w krajach Afryki, Azji oraz Ameryce

Środkowej i Południowej, skąd może być zawleczona do Europy

Środkowej i Południowej, skąd może być zawleczona do Europy



Patogen

Patogen



Krętki Borrelia przenoszone są przez wirusy oraz przez kleszcze.

Krętki Borrelia przenoszone są przez wirusy oraz przez kleszcze.

Dostają się do organizmu człowieka wraz ze śliną owada lub w

Dostają się do organizmu człowieka wraz ze śliną owada lub w

wyniku wtarcia jego szczątków w uszkodzoną skórę.

wyniku wtarcia jego szczątków w uszkodzoną skórę.



Inkubacja

Inkubacja



5 15 dni od chwili zakażenia

5 15 dni od chwili zakażenia



Początek choroby

Początek choroby



Występuje nagle – gorączka około 40

Występuje nagle – gorączka około 40

°

°

C, dreszcze, gwałtowne bóle

C, dreszcze, gwałtowne bóle

mięśniowe

mięśniowe



Objawy

Objawy



- gorączka 5 – 7 dni o charakterze ciągłym po czym ustępuje na 2-5

- gorączka 5 – 7 dni o charakterze ciągłym po czym ustępuje na 2-5

dni i ponownie powraca. Zwykle występuje 3-10 epizodów

dni i ponownie powraca. Zwykle występuje 3-10 epizodów

gorączkowych, każdy następny krótszy od wcześniejszych.

gorączkowych, każdy następny krótszy od wcześniejszych.



Rokowanie

Rokowanie



Uosób nieleczonych śmiertelność wynosi 2-10 %

Uosób nieleczonych śmiertelność wynosi 2-10 %



Różnicowanie

Różnicowanie



- posocznica

- posocznica



- dur brzuszny

- dur brzuszny



- choroba Denego

- choroba Denego



- choroby nowotworowe

- choroby nowotworowe



- AIDS

- AIDS



Diagnostyka

Diagnostyka



- obecność krętków we krwi obwodowej pobranej podczas

- obecność krętków we krwi obwodowej pobranej podczas

gorączki

gorączki



- testy serologiczne

- testy serologiczne



Leczenie

Leczenie



- antybiotyki

- antybiotyki



Zapobieganie

Zapobieganie



- brak możliwości czynnego i biernego uodpornienia

- brak możliwości czynnego i biernego uodpornienia



- stosowanie repelentów zapewnia ochronę indywidualnie

- stosowanie repelentów zapewnia ochronę indywidualnie

Ospa prawdziwa – Variola Vera

Ospa prawdziwa – Variola Vera



Choroba zakwalifikowana do grupy chorób kwarantannowych.

Choroba zakwalifikowana do grupy chorób kwarantannowych.

Umowna data eradykacji tej ciężkiej choroby zakaźnej przyjmuje

Umowna data eradykacji tej ciężkiej choroby zakaźnej przyjmuje

się 26 X 1978r.

się 26 X 1978r.



Źródłem zakażenia ospą prawdziwą jest człowiek. Zakażenie

Źródłem zakażenia ospą prawdziwą jest człowiek. Zakażenie

przenosi się na drodze kropelkowej i kontaktowej przez:

przenosi się na drodze kropelkowej i kontaktowej przez:



- złuszczony naskórek

- złuszczony naskórek



- treść pęcherzyków i krost

- treść pęcherzyków i krost



- strup

- strup



- przedmioty osobiste i ubrania (skażone koce i odzież)

- przedmioty osobiste i ubrania (skażone koce i odzież)



Okres wylegania

Okres wylegania

7-17 dni (średnio !2)

7-17 dni (średnio !2)



Przebieg kliniczny

Przebieg kliniczny



1. okres wiremii

1. okres wiremii



2. okres wysypkowy

2. okres wysypkowy



Objawy

Objawy



- nagłe uczucie rozbicia

- nagłe uczucie rozbicia



- wysoka gorączka sięgajaca 40

- wysoka gorączka sięgajaca 40

°

°

C

C



- bóle głowy karku,kończyn, stawów, krzyża (w nocy), jąder u

- bóle głowy karku,kończyn, stawów, krzyża (w nocy), jąder u

mężczyzn

mężczyzn



- objawy infekcji wirusowej ( nieżyt gardła, nosa, oskrzeli)

- objawy infekcji wirusowej ( nieżyt gardła, nosa, oskrzeli)



- 2-3 dzień na skórze wysypka plamista – grudkowa na twarzy

- 2-3 dzień na skórze wysypka plamista – grudkowa na twarzy

( okolice czoła, nosa, wargi górnej), owłosina skóra głowy,

( okolice czoła, nosa, wargi górnej), owłosina skóra głowy,

przedramion, pas barkowy ud i podudzi

przedramion, pas barkowy ud i podudzi



Wykwity wykazują tendencję do zlewania się, tworzą się

Wykwity wykazują tendencję do zlewania się, tworzą się

owrzodzenia, strupy i blizny

owrzodzenia, strupy i blizny



Rozpoznanie

Rozpoznanie



- badanie serologiczne i badanie wirusologiczne( wykonuje się w

- badanie serologiczne i badanie wirusologiczne( wykonuje się w

wytypowanych laboratoriach na świecie), próby biologiczne

wytypowanych laboratoriach na świecie), próby biologiczne



Materiał zakaźny (krew, treść pęcherzyków i krost, strupy,

Materiał zakaźny (krew, treść pęcherzyków i krost, strupy,

wymazy, popłuczyny)

wymazy, popłuczyny)



Leczenie

Leczenie



Objawowe, ze szczególnym uwzględnieniem zabiegów

Objawowe, ze szczególnym uwzględnieniem zabiegów

pielęgnacyjnych oraz intensywnych działań mających na celu

pielęgnacyjnych oraz intensywnych działań mających na celu

zapobieżenie rozwojowi powikłań.

zapobieżenie rozwojowi powikłań.



W związku z rozkwitem światowego terroryzmu istnieje obecnie

W związku z rozkwitem światowego terroryzmu istnieje obecnie

realne ryzyko wykorzystania wirusa ospy prawdziwej jako środka

realne ryzyko wykorzystania wirusa ospy prawdziwej jako środka

ataku bioterrorystycznego i w związku z czym powrócił problem

ataku bioterrorystycznego i w związku z czym powrócił problem

szczepień ochronnych społeczeństwa.

szczepień ochronnych społeczeństwa.

Malaria

Malaria



Jest chorobą wywołana przez 4 gatunki zarodźców

Jest chorobą wywołana przez 4 gatunki zarodźców



- Plasmodium vivax (zarodziec ruchliwy)

- Plasmodium vivax (zarodziec ruchliwy)



- Plasmodium malariae (zarodziec pasmowaty)

- Plasmodium malariae (zarodziec pasmowaty)



- Plasmodium falciparum (zarodziec sierpowaty)

- Plasmodium falciparum (zarodziec sierpowaty)



- Plasmodium ovale (zarodziec owalus)

- Plasmodium ovale (zarodziec owalus)



Są to pierwotniaki pasożytujące u człowieka w wątrobie i krwinkach

Są to pierwotniaki pasożytujące u człowieka w wątrobie i krwinkach

czerwonych krwi obwodowej

czerwonych krwi obwodowej



W krajach europejskich spotykana w Turcji i Grecji i południowych

W krajach europejskich spotykana w Turcji i Grecji i południowych

republikach byłego Związku Radzieckiego

republikach byłego Związku Radzieckiego



Około 40% ludności świata żyje w rejonach endemicznego występowania

Około 40% ludności świata żyje w rejonach endemicznego występowania

choroby (2-2,5 mld narażonych na zachorowanie)

choroby (2-2,5 mld narażonych na zachorowanie)



Na zimnice rocznie zapada 300-500 mln ludzi z czego 1,5-2,7 mln umiera

Na zimnice rocznie zapada 300-500 mln ludzi z czego 1,5-2,7 mln umiera



W Polsce notuje się rocznie kilkadziesiąt przypadków zachorowań,

W Polsce notuje się rocznie kilkadziesiąt przypadków zachorowań,

dotyczących osób powracających z pracy i sporadycznie żołnierzy misji

dotyczących osób powracających z pracy i sporadycznie żołnierzy misji

pokojowych.

pokojowych.



Malaria przenoszona jest przez samice komarów, w których ciele

Malaria przenoszona jest przez samice komarów, w których ciele

zachodzi cykl rozwojowy. Człowiek zostaje zarażony w trakcie

zachodzi cykl rozwojowy. Człowiek zostaje zarażony w trakcie

ssania krwi przez samicę widliszka.

ssania krwi przez samicę widliszka.



Przebieg kliniczny

Przebieg kliniczny



Napad malarii przebiega w trzech fazach:

Napad malarii przebiega w trzech fazach:



1/ faza zimna – uczucie zimna, dreszcze

1/ faza zimna – uczucie zimna, dreszcze



2/ faza gorąca – gorączka powyżej 40

2/ faza gorąca – gorączka powyżej 40

°

°

C, uczucie goraca, suchość

C, uczucie goraca, suchość

skóry i błon śluzowych, zaburzenia świadomości, śpiączka, bóle

skóry i błon śluzowych, zaburzenia świadomości, śpiączka, bóle

brzucha związane z powiększeniem śledziony

brzucha związane z powiększeniem śledziony



3/ faza ustępowania objawów – gwałtowne obniżenie temperatury

3/ faza ustępowania objawów – gwałtowne obniżenie temperatury

ze zlewnymi potami

ze zlewnymi potami



W przypadku zarażenia zarodźcem ruchliwym i owalnym napady

W przypadku zarażenia zarodźcem ruchliwym i owalnym napady

występują co 48 godzin (trzeciaczka), zarodziec pasmowaty

występują co 48 godzin (trzeciaczka), zarodziec pasmowaty

powoduje czwartaczkę (napady co 72 godzin), natomiast w

powoduje czwartaczkę (napady co 72 godzin), natomiast w

zarażeniu sierpowatym napady są nieregularne.

zarażeniu sierpowatym napady są nieregularne.



Zagrożenia

Zagrożenia

dla życia stanowią objawy takie, jak:

dla życia stanowią objawy takie, jak:



- śpiączka, napady drgawkowe, objawy ogniskowe uszkodzenia

- śpiączka, napady drgawkowe, objawy ogniskowe uszkodzenia

ośrodkowego układu nerwowego (malaria mózgowa)

ośrodkowego układu nerwowego (malaria mózgowa)



- ciężka niedokrwistość (normocytarna, normochromiczna)

- ciężka niedokrwistość (normocytarna, normochromiczna)



- zaburzenia w układzie krzepnięcia ze skazą krwotoczną

- zaburzenia w układzie krzepnięcia ze skazą krwotoczną

małopłytkową lub DJC

małopłytkową lub DJC



- niewydolność serca, obrzęk płuc

- niewydolność serca, obrzęk płuc



- ostra niewydolność nerek z hemoglobinurią (objaw czarnego

- ostra niewydolność nerek z hemoglobinurią (objaw czarnego

moczu)

moczu)



- wstrząs, kwasica, hipoglikemia

- wstrząs, kwasica, hipoglikemia



Głównym mechanizmem jest rozpad zarażonych erytrocytów

Głównym mechanizmem jest rozpad zarażonych erytrocytów

(wywołujący charakterystyczny napad gorączkowy)

(wywołujący charakterystyczny napad gorączkowy)



Niszczone są również prawidłowe erytrocyty i płytki krwi.

Niszczone są również prawidłowe erytrocyty i płytki krwi.



Istotna rolę w patogenezie zmian narządowych odgrywa

Istotna rolę w patogenezie zmian narządowych odgrywa

uogólnione reakcje zapalne stymulowane aktywacją cytokin

uogólnione reakcje zapalne stymulowane aktywacją cytokin

odpowiedzialnych za tworzenie przeciwciał. Dochodzi do zaburzeń

odpowiedzialnych za tworzenie przeciwciał. Dochodzi do zaburzeń

w przepływie krwi przez poszczególne, istotne dla życia narządy.

w przepływie krwi przez poszczególne, istotne dla życia narządy.



Diagnostyka

Diagnostyka



- obecność pasożyta w preparacie krwi wykonanym metodą

- obecność pasożyta w preparacie krwi wykonanym metodą

grubej kropli i zabarwiony odczynnikiem Giemsy

grubej kropli i zabarwiony odczynnikiem Giemsy



- testy diagnostyczne ( wykorzystujące technikę

- testy diagnostyczne ( wykorzystujące technikę

immunochromatograficznego oznaczania antygenów

immunochromatograficznego oznaczania antygenów



Leczenie

Leczenie



- antybiotyki

- antybiotyki



- terapia objawowa w przypadku występowania ciężkich,

- terapia objawowa w przypadku występowania ciężkich,

zagrażających życiu powikłań

zagrażających życiu powikłań



- preparaty przeciwzimniczne

- preparaty przeciwzimniczne



Profilaktyka

Profilaktyka



1. kształtowanie świadomości zdrowotnej (szkolenia)

1. kształtowanie świadomości zdrowotnej (szkolenia)



2. eliminacja wektorów (zwalczanie stawonogów do pomieszczeń-

2. eliminacja wektorów (zwalczanie stawonogów do pomieszczeń-

stosowanie siatek okiennych i moskitierów nad łóżkiem)

stosowanie siatek okiennych i moskitierów nad łóżkiem)



3. stosowanie repelentów – odstraszanie komarów (stosowanie

3. stosowanie repelentów – odstraszanie komarów (stosowanie

indywidualnych środków odstraszających na odsłonięte części

indywidualnych środków odstraszających na odsłonięte części

ciała w godzinach aktywności komarów

ciała w godzinach aktywności komarów



4. chemioprofilaktyka – profilaktyczne podawanie leków

4. chemioprofilaktyka – profilaktyczne podawanie leków

zapobiegających wystąpieniu zachorowania

zapobiegających wystąpieniu zachorowania

Dur wysypkowy – Typhus exanthematicus

Dur wysypkowy – Typhus exanthematicus



Choroba zakaźna, przebiegająca ostro, wywołana przez riketsje,

Choroba zakaźna, przebiegająca ostro, wywołana przez riketsje,

wystepuje jak dur epidemiczny, przenoszony przez wszy odzieżowe

wystepuje jak dur epidemiczny, przenoszony przez wszy odzieżowe

oraz pod postacią nawrotów u osób uprzednio zakażonych

oraz pod postacią nawrotów u osób uprzednio zakażonych



Występowanie

Występowanie



- towarzyszy klęskom żywiołowym

- towarzyszy klęskom żywiołowym



- sprzyja zimna pora roku, bieda, stłoczenie ludzi, rzadkie zmiany

- sprzyja zimna pora roku, bieda, stłoczenie ludzi, rzadkie zmiany

bielizny, zaniedbania higieny osobistej

bielizny, zaniedbania higieny osobistej



Aktualnie dur wysypkowy epidemiczny występuje endemicznie w

Aktualnie dur wysypkowy epidemiczny występuje endemicznie w

krajach Afryki, Azji oraz Ameryki Środkowej i Południowej.

krajach Afryki, Azji oraz Ameryki Środkowej i Południowej.



Patogen

Patogen



Rickettsia prowazekii, bakteria bytująca śródkomórkowo.

Rickettsia prowazekii, bakteria bytująca śródkomórkowo.

Rezerwuarem i źródłem inwazji bywa zakażony człowiek oraz

Rezerwuarem i źródłem inwazji bywa zakażony człowiek oraz

południowo- amerykańska latająca wiewiórka.

południowo- amerykańska latająca wiewiórka.



Do zakażenia człowieka dochodzi podczas żerowania w skórze

Do zakażenia człowieka dochodzi podczas żerowania w skórze

człowieka wszy odzieżowej ludzkiej, przez wtarcie kału.

człowieka wszy odzieżowej ludzkiej, przez wtarcie kału.



Możliwe jest także zakażenie przez spojówkę oka.

Możliwe jest także zakażenie przez spojówkę oka.



Patogen nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Patogen nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Prawdopodobne jest zakażenie przez wszy wiewiórek i muchy.

Prawdopodobne jest zakażenie przez wszy wiewiórek i muchy.



Rickettsia prowazekii jest brana pod uwagę jako czynnik

Rickettsia prowazekii jest brana pod uwagę jako czynnik

potencjalnie bioterrorystyczny.

potencjalnie bioterrorystyczny.



Inkubacja

Inkubacja

- około 1 tygodnia

- około 1 tygodnia



Początek choroby

Początek choroby

- nagły

- nagły



Objawy:

Objawy:



- choroba rozpoczyna się gorączką, dreszczami, gwałtownymi

- choroba rozpoczyna się gorączką, dreszczami, gwałtownymi

bólami głowy i mięśni

bólami głowy i mięśni



- około 5 doby pojawia się wysypka w zgięciach łokciowych i

- około 5 doby pojawia się wysypka w zgięciach łokciowych i

górnej części tułowia, szerząca się odśrodkowo

górnej części tułowia, szerząca się odśrodkowo



- po kilku dniach zmiany staja się plamisto-grudkowe, ciemnieją,

- po kilku dniach zmiany staja się plamisto-grudkowe, ciemnieją,

obejmując prawie całe ciało, oprócz twarzy, dłoni i stóp.

obejmując prawie całe ciało, oprócz twarzy, dłoni i stóp.



Rokowanie

Rokowanie



- u dzieci choroba ma przebieg łagodniejszy

- u dzieci choroba ma przebieg łagodniejszy



- u chorych powyżej sześćdziesiątego roku życia śmiertelność

- u chorych powyżej sześćdziesiątego roku życia śmiertelność

może sięgać 40-50%

może sięgać 40-50%



Różnicowanie

Różnicowanie



- posocznica meningokokowa

- posocznica meningokokowa



- ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

- ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych



- kiła

- kiła



Diagnostyka

Diagnostyka



- obraz kliniczny

- obraz kliniczny



- współistniejąca wszawica

- współistniejąca wszawica



- odczyny serologiczne (odczyn wiązania dopełniacza)

- odczyny serologiczne (odczyn wiązania dopełniacza)



- test immunofluorescencji

- test immunofluorescencji



- odczyn Weil- Felixa (odczyn aglutynacji z pałeczką odmieńca

- odczyn Weil- Felixa (odczyn aglutynacji z pałeczką odmieńca

OX19)

OX19)



Leczenie

Leczenie



- antybiotyki

- antybiotyki



Zapobieganie

Zapobieganie



- zwalczanie wszawicy

- zwalczanie wszawicy



- szczepienia ochronne

- szczepienia ochronne