Wspólna Polityka Rolna

Wspólna Polityka Rolna

Wspólna Polityka Rolna

Wspólna Polityka Rolna



„

„

Twierdza – Europa”

Twierdza – Europa”



„

„

Kukułka w gnieździe

Kukułka w gnieździe

budżetowym”

budżetowym”

Wspólna Polityka Rolna – trudne

Wspólna Polityka Rolna – trudne

początki

początki



Podstawowe cele i zasady Wspólnej

Podstawowe cele i zasady Wspólnej

Polityki Rolnej zostały ustanowione w

Polityki Rolnej zostały ustanowione w

Traktacie o EWG (1957 r.).

Traktacie o EWG (1957 r.).



Państwa założycielskie w chwili

Państwa założycielskie w chwili

tworzenia EWG dążyły do zapewnienia

tworzenia EWG dążyły do zapewnienia

bezpieczeństwa żywnościowego

bezpieczeństwa żywnościowego

obywatelom Wspólnoty oraz

obywatelom Wspólnoty oraz

zwiększenia dochodów rolniczych.

zwiększenia dochodów rolniczych.

Geneza WPR

Geneza WPR



· zasady protekcjonizmu w XIX w. – tanie zboże z USA,

· zasady protekcjonizmu w XIX w. – tanie zboże z USA,

lobby rolnicze np. we Francji

lobby rolnicze np. we Francji



po II wojnie obawa przed zależnością w zakresie

po II wojnie obawa przed zależnością w zakresie

wyżywienia od USA

wyżywienia od USA



· zabiegi Francji (konkurencyjne nadwyżkowe rolnictwo)

· zabiegi Francji (konkurencyjne nadwyżkowe rolnictwo)

o włączenie rolnictwa do Traktatu Rzymskiego w trosce o

o włączenie rolnictwa do Traktatu Rzymskiego w trosce o

dostęp do rynków (USA, Kanada, Am. Pd.) i

dostęp do rynków (USA, Kanada, Am. Pd.) i

równoważenie wzrostu znaczenia gospodarki niemieckiej

równoważenie wzrostu znaczenia gospodarki niemieckiej

Na kształt postanowień o WPR

Na kształt postanowień o WPR

miały wpływ:

miały wpływ:



1. różnice w systemach rolnych w

1. różnice w systemach rolnych w

państwach (potencjał i miejsce rolnictwa w gospodarce

państwach (potencjał i miejsce rolnictwa w gospodarce

narodowej) i sprzeczność interesów z tego wynikająca:

narodowej) i sprzeczność interesów z tego wynikająca:



* Włochy, Irlandia – bardzo wysoki udział rolnictwa (we

* Włochy, Irlandia – bardzo wysoki udział rolnictwa (we

Włoszech przeważa produkcja roślinna)

Włoszech przeważa produkcja roślinna)

* Francja, Holandia, Dania – duże znaczenie rolnictwa,

* Francja, Holandia, Dania – duże znaczenie rolnictwa,

rolnictwo wydajne

rolnictwo wydajne

* RFN, Belgia, GB – rolnictwo sektorem pobocznym

* RFN, Belgia, GB – rolnictwo sektorem pobocznym

(przewaga importu nad eksportem)

(przewaga importu nad eksportem)



2. różnice w zakresie interwencjonizmu

2. różnice w zakresie interwencjonizmu

państwowego

państwowego

(zaraz po wojnie celem było osiągniecie

(zaraz po wojnie celem było osiągniecie

przedwojennego poziomu produkcji, od lat 50-tych celem stała

przedwojennego poziomu produkcji, od lat 50-tych celem stała

się efektywność produkcji – specjalizacja, reorganizacja

się efektywność produkcji – specjalizacja, reorganizacja

instrumentów i struktur):

instrumentów i struktur):



* Niemcy, Francja, Irlandia – system restrykcji importowych dla

* Niemcy, Francja, Irlandia – system restrykcji importowych dla

podtrzymania poziomu cen

podtrzymania poziomu cen

* Belgia, Holandia, Dania – formy podtrzymywania dochodów

* Belgia, Holandia, Dania – formy podtrzymywania dochodów

rolniczych stosowane w stopniu ograniczonym

rolniczych stosowane w stopniu ograniczonym

* GB – ceny kształtowane w bezpośredniej konkurencji z tanim

* GB – ceny kształtowane w bezpośredniej konkurencji z tanim

importem, dochody rolnicze wspomagane dopłatami

importem, dochody rolnicze wspomagane dopłatami

wyrównawczymi do cen rynkowych

wyrównawczymi do cen rynkowych

Wspólna Polityka Rolna – trudne

Wspólna Polityka Rolna – trudne

początki

początki



Z uwagi na specyfikę

Z uwagi na specyfikę

produkcji rolnej, rolnictwo

produkcji rolnej, rolnictwo

uznano za szczególną

uznano za szczególną

dziedzinę gospodarki.

dziedzinę gospodarki.



Regulacje dotyczące rynku

Regulacje dotyczące rynku

rolnego wydzielono ze

rolnego wydzielono ze

wspólnego rynku innych

wspólnego rynku innych

towarów i usług zapewniając

towarów i usług zapewniając

mu system ochrony oparty na

mu system ochrony oparty na

działaniach

działaniach

interwencyjnych

interwencyjnych

i protekcjonistycznych

i protekcjonistycznych

.

.

Cele WPR:

Cele WPR:



1. podniesienie wydajności produkcji rolnej i

1. podniesienie wydajności produkcji rolnej i

jej racjonalny rozwój poprzez promocję

jej racjonalny rozwój poprzez promocję

postępu technicznego oraz pełne

postępu technicznego oraz pełne

wykorzystanie środków produkcji i siły

wykorzystanie środków produkcji i siły

roboczej

roboczej



2. zapewnienie odpowiednich dochodów i

2. zapewnienie odpowiednich dochodów i

poziomu życia społeczności wiejskiej

poziomu życia społeczności wiejskiej



3. zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw

3. zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw

żywności oraz ustalenie umiarkowanych cen

żywności oraz ustalenie umiarkowanych cen



4. stabilizacja rynku produktów rolnych.

4. stabilizacja rynku produktów rolnych.



Wspólny rynek rolny

Wspólny rynek rolny

w ramach UE obejmuje

w ramach UE obejmuje

rolnictwo oraz handel produktami rolnymi,

rolnictwo oraz handel produktami rolnymi,

za które uznano: płody rolne i produkty

za które uznano: płody rolne i produkty

wstępnie przetworzone (tzw. pierwszego

wstępnie przetworzone (tzw. pierwszego

przetworzenia) oraz niektóre produkty

przetworzenia) oraz niektóre produkty

przekraczające stopień pierwszego

przekraczające stopień pierwszego

przetworzenia np. mąkę ziemniaczaną.

przetworzenia np. mąkę ziemniaczaną.



Wykaz produktów rolnych, które korzystają

Wykaz produktów rolnych, które korzystają

ze szczególnej ochrony w ramach WPR jest

ze szczególnej ochrony w ramach WPR jest

sporządzony w formie Aneksu I do Traktatu

sporządzony w formie Aneksu I do Traktatu

Rzymskiego. W odniesieniu do towarów nie

Rzymskiego. W odniesieniu do towarów nie

znajdujących się w tym wykazie stosowane

znajdujących się w tym wykazie stosowane

są postanowienia ogólne Traktatu.

są postanowienia ogólne Traktatu.

Zasady WPR:

Zasady WPR:



1)

1)

jednolitości rynku

jednolitości rynku

– utworzenie wspólnego rynku

– utworzenie wspólnego rynku

poszczególnych artykułów, np. mleka czy mięsa, w którym

poszczególnych artykułów, np. mleka czy mięsa, w którym

produkty rolne przepływają między państwami

produkty rolne przepływają między państwami

członkowskimi swobodnie – bez ograniczeń celnych i

członkowskimi swobodnie – bez ograniczeń celnych i

ilościowych, wprowadza się na nie wspólne ceny ustalane

ilościowych, wprowadza się na nie wspólne ceny ustalane

corocznie;

corocznie;



2)

2)

preferencji Wspólnot

preferencji Wspólnot

– artykuły wytworzone na wspólnym

– artykuły wytworzone na wspólnym

rynku mają pierwszeństwo zbytu w krajach Unii;

rynku mają pierwszeństwo zbytu w krajach Unii;



3)

3)

solidarności finansowej

solidarności finansowej

– koszty funkcjonowania WPR

– koszty funkcjonowania WPR

ponoszą wszyscy członkowie Unii.

ponoszą wszyscy członkowie Unii.

Instrumenty WPR:

Instrumenty WPR:

Ceny produktów rolnych w Unii w niewielkim stopniu kształtowane są przez

Ceny produktów rolnych w Unii w niewielkim stopniu kształtowane są przez

rynek.

rynek.

Z reguły ceny te są wyższe od cen światowych, a ich utrzymywaniu służą

Z reguły ceny te są wyższe od cen światowych, a ich utrzymywaniu służą

następujące

następujące

instrumenty:

instrumenty:



opłaty wyrównawcze, zakupy interwencyjne nadwyżek produkcji po

opłaty wyrównawcze, zakupy interwencyjne nadwyżek produkcji po

zagwarantowanych dla producentów cenach, udzielanie bezpośredniej

zagwarantowanych dla producentów cenach, udzielanie bezpośredniej

pomocy, subsydiowanie eksportu, ochrona rynku przed napływem tańszych

pomocy, subsydiowanie eksportu, ochrona rynku przed napływem tańszych

artykułów z zewnątrz.

artykułów z zewnątrz.

W ramach realizacji WPR można

W ramach realizacji WPR można

wyodrębnić:

wyodrębnić:

politykę rynkową

politykę rynkową

oraz

oraz

politykę strukturalną

politykę strukturalną

.

.



W ramach polityki rynkowej wyodrębniono grupy

W ramach polityki rynkowej wyodrębniono grupy

rynków towarowych o charakterze branżowym,

rynków towarowych o charakterze branżowym,

które w sposób zróżnicowany poddano działaniom

które w sposób zróżnicowany poddano działaniom

interwencji rolnej.

interwencji rolnej.





Do grup wyodrębnionych branż towarowych

Do grup wyodrębnionych branż towarowych

należą rynki: wołowiny i cielęciny, wieprzowiny,

należą rynki: wołowiny i cielęciny, wieprzowiny,

baraniny i mięsa koziego, jaj i mięsa drobiowego,

baraniny i mięsa koziego, jaj i mięsa drobiowego,

mleka i przetworów mlecznych, zbóż i przetworów

mleka i przetworów mlecznych, zbóż i przetworów

zbożowych, suchych pasz, ryżu, lnu i konopi,

zbożowych, suchych pasz, ryżu, lnu i konopi,

olejów i tłuszczów, cukru, warzyw i owoców,

olejów i tłuszczów, cukru, warzyw i owoców,

produktów warzywno-owocowych, chmielu,

produktów warzywno-owocowych, chmielu,

nasion, ciętych kwiatów, tytoniu oraz innych.

nasion, ciętych kwiatów, tytoniu oraz innych.

Instrumenty

Instrumenty

w zakresie realizacji

w zakresie realizacji

polityki rynkowej

polityki rynkowej

WPR można

WPR można

podzielić na trzy grupy:

podzielić na trzy grupy:



1. Zmierzające do wspomagania polityki cenowej

1. Zmierzające do wspomagania polityki cenowej

.

.

Instrumenty te to m.in.: ceny minimalne, ceny

Instrumenty te to m.in.: ceny minimalne, ceny

interwencyjne, skup interwencyjny, kontyngenty,

interwencyjne, skup interwencyjny, kontyngenty,

płatności kompensacyjne w przypadkach, gdy

płatności kompensacyjne w przypadkach, gdy

wsparcie cenowe zostało zredukowane.

wsparcie cenowe zostało zredukowane.

2. Mające na celu zwiększenie opłacalności

2. Mające na celu zwiększenie opłacalności

eksportu towarów z Unii

eksportu towarów z Unii

. Z uwagi na możliwość

. Z uwagi na możliwość

występowania wyższych cen na rynku wewnętrznym

występowania wyższych cen na rynku wewnętrznym

niż na rynkach światowych, konieczne jest

niż na rynkach światowych, konieczne jest

stosowanie

stosowanie

dopłat eksportowych

dopłat eksportowych

.

.



3. Dążące do ograniczenia napływu

3. Dążące do ograniczenia napływu

konkurencyjnych towarów

konkurencyjnych towarów

spoza krajów

spoza krajów

członkowskich. Są to:

członkowskich. Są to:

cła i kontyngenty importowe.

cła i kontyngenty importowe.

Instrumenty

Instrumenty

interwencji rolnej prowadzone

interwencji rolnej prowadzone

przez Unię Europejską w ramach

przez Unię Europejską w ramach

polityki

polityki

strukturalnej

strukturalnej

to:

to:



- wyłączanie gruntów rolnych z produkcji

- wyłączanie gruntów rolnych z produkcji

(np. odłogowanie, zalesienie),

(np. odłogowanie, zalesienie),

- ekstensyfikacja i konwersja produkcji (tj.

- ekstensyfikacja i konwersja produkcji (tj.

stosowanie metod ekstensywnych w

stosowanie metod ekstensywnych w

produkcji rolniczej np. poprzez

produkcji rolniczej np. poprzez

ograniczanie nawozów sztucznych),

ograniczanie nawozów sztucznych),

- system premii przy przeznaczeniu

- system premii przy przeznaczeniu

produkcji rolnej na cele niespożywcze,

produkcji rolnej na cele niespożywcze,



- system pomocy finansowej dla inwestycji

- system pomocy finansowej dla inwestycji

mających na celu zmianę charakteru

mających na celu zmianę charakteru

produkcji (np. przetwórstwo,

produkcji (np. przetwórstwo,

agroturystyka).

agroturystyka).



Wprowadzenie przez rolnika instrumentów uprawnia go do

Wprowadzenie przez rolnika instrumentów uprawnia go do

otrzymania pomocy finansowej.

otrzymania pomocy finansowej.



WPR zmierza do rozwoju wsi nie tylko poprzez produkcję rolną,

WPR zmierza do rozwoju wsi nie tylko poprzez produkcję rolną,

ale również do

ale również do

poprawy warunków życia i pracy jej mieszkańców,

poprawy warunków życia i pracy jej mieszkańców,

jakości produktów rolnych, zapewnienia ochrony środowiska

jakości produktów rolnych, zapewnienia ochrony środowiska

naturalnego i zachowania równowagi krajobrazowej

naturalnego i zachowania równowagi krajobrazowej



=

=

wielofunkcyjny charakter rolnictwa w Europie

wielofunkcyjny charakter rolnictwa w Europie

Ewolucja Wspólnej Polityki

Ewolucja Wspólnej Polityki

Rolnej

Rolnej



- lata 60-70-te – polityka rynkowa – oparcie rynku na wspólnych zasadach

- lata 60-70-te – polityka rynkowa – oparcie rynku na wspólnych zasadach

(np. jednolite ceny wybranych produktów rolnych dla całego obszaru

(np. jednolite ceny wybranych produktów rolnych dla całego obszaru

Wspólnoty, jednolity rynek produktów rolnych)

Wspólnoty, jednolity rynek produktów rolnych)



- połowa lat 70-tych – uruchomienie polityki regionalnej i socjalnej (jak

- połowa lat 70-tych – uruchomienie polityki regionalnej i socjalnej (jak

uzupełnienie)

uzupełnienie)



- przełom lat 70/80-tych wystąpiły nadwyżki produkcyjne i dysproporcje

- przełom lat 70/80-tych wystąpiły nadwyżki produkcyjne i dysproporcje

systemowe (np. nierównomierne korzyści płynących z WPR pomiędzy

systemowe (np. nierównomierne korzyści płynących z WPR pomiędzy

regionami – większe korzyści na północy Europy)

regionami – większe korzyści na północy Europy)



- lata 80/90 – pierwsze reformy WPR

- lata 80/90 – pierwsze reformy WPR



- 2000r. – wielofunkcyjny model rolnictwa europejskiego

- 2000r. – wielofunkcyjny model rolnictwa europejskiego

Ewolucja Wspólnej Polityki

Ewolucja Wspólnej Polityki

Rolnej

Rolnej



Realizacja WPR w pierwszym jej

Realizacja WPR w pierwszym jej

dziesięcioleciu doprowadziła do

dziesięcioleciu doprowadziła do

zapewnienia WE

zapewnienia WE

samowystarczalności

samowystarczalności

żywnościowej.

żywnościowej.





Dla ograniczenia nadmiernej

Dla ograniczenia nadmiernej

podaży produktów rolnych podjęto

podaży produktów rolnych podjęto

w 1968r. próbę reformy WPR (Plan

w 1968r. próbę reformy WPR (Plan

Mansholta). Była to jednak

Mansholta). Była to jednak

nieudana próba i nadal

nieudana próba i nadal

intensyfikacja produkcji

intensyfikacja produkcji

prowadziła do olbrzymich

prowadziła do olbrzymich

nadwyżek.

nadwyżek.

Proces reformowanie WPR

Proces reformowanie WPR



Kolejne reformy WPR – program

Kolejne reformy WPR – program

MacSharry'ego (1991r.) –

MacSharry'ego (1991r.) –

przeorientowanie WPR i uwzględnienie

przeorientowanie WPR i uwzględnienie

aspektów społecznych i gospodarczych

aspektów społecznych i gospodarczych

tak, aby umożliwić stały rozwój obszarów

tak, aby umożliwić stały rozwój obszarów

wiejskich oraz ochronę środowiska

wiejskich oraz ochronę środowiska

naturalnego.

naturalnego.



Wsparcie finansowe skierowano na

Wsparcie finansowe skierowano na

rozwój agroturystyki oraz tworzenie

rozwój agroturystyki oraz tworzenie

pozarolniczych miejsc pracy

pozarolniczych miejsc pracy

na obszarach wiejskich.

na obszarach wiejskich.

Program Agenda 2000

Program Agenda 2000

–

–

utrzymanie ogólnych zasad WPR i

utrzymanie ogólnych zasad WPR i

zapewnienie rolnictwu jego

zapewnienie rolnictwu jego

wielofunkcyjnego

wielofunkcyjnego

charakteru

charakteru

oraz rozwoju uwzględniającego:

oraz rozwoju uwzględniającego:



ochronę środowiska naturalnego

ochronę środowiska naturalnego

,

,



zwiększenia

zwiększenia

konkurencyjności

konkurencyjności

,

,



udziału mieszkańców terenów wiejskich w

udziału mieszkańców terenów wiejskich w

rozwiązywaniu ich specyficznych problemów,

rozwiązywaniu ich specyficznych problemów,



respektowanie oczekiwań

respektowanie oczekiwań

konsumentów w

konsumentów w

zakresie bezpieczeństwa i jakości żywności

zakresie bezpieczeństwa i jakości żywności

oraz

oraz

warunków hodowli i uboju zwierząt.

warunków hodowli i uboju zwierząt.

Program Agenda 2000

Program Agenda 2000



1. W zakresie polityki strukturalnej –

1. W zakresie polityki strukturalnej –

obowiązkowe ograniczenie powierzchni

obowiązkowe ograniczenie powierzchni

upraw, a w polityce rynkowej – obniżanie

upraw, a w polityce rynkowej – obniżanie

cen gwarantowanych dla zwiększenia

cen gwarantowanych dla zwiększenia

konkurencyjności produktów na rynkach

konkurencyjności produktów na rynkach

światowych przy jednoczesnym

światowych przy jednoczesnym

zapewnieniu premii bezpośrednich, ze

zapewnieniu premii bezpośrednich, ze

szczególnym uwzględnieniem

szczególnym uwzględnieniem

gospodarstw na obszarach o trudnych

gospodarstw na obszarach o trudnych

warunkach naturalnych.

warunkach naturalnych.



2. Stabilizacja wydatków na rolnictwo –

2. Stabilizacja wydatków na rolnictwo –

zastosowanie instrumentów ograniczających

zastosowanie instrumentów ograniczających

koszty interwencji rolnej na rynku mleka w

koszty interwencji rolnej na rynku mleka w

proszku, zbóż, wołowiny i roślin oleistych.

proszku, zbóż, wołowiny i roślin oleistych.



3. Dla przeciwdziałania spadkowi dochodów

3. Dla przeciwdziałania spadkowi dochodów

rolniczych z tytułu niższych cen i niższego

rolniczych z tytułu niższych cen i niższego

poziomu produkcji przewidziano zwiększenie

poziomu produkcji przewidziano zwiększenie

lub wprowadzenie nowych płatności

lub wprowadzenie nowych płatności

kompensacyjnych bezpośrednio

kompensacyjnych bezpośrednio

wypłacanych rolnikowi.

wypłacanych rolnikowi.



4. W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich – działania

4. W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich – działania

promujące rozwój regionów słabiej rozwiniętych: wsparcie

promujące rozwój regionów słabiej rozwiniętych: wsparcie

finansowe na poprawę struktury gospodarstw rolnych,

finansowe na poprawę struktury gospodarstw rolnych,

przetwórstwa i sprzedaży produktów rolnych, wprowadzenie

przetwórstwa i sprzedaży produktów rolnych, wprowadzenie

nowych technologii i poprawę jakości produktów, zmianę

nowych technologii i poprawę jakości produktów, zmianę

charakteru produkcji, wprowadzenie alternatywnych form

charakteru produkcji, wprowadzenie alternatywnych form

działalności oraz na równomierny rozwój terenów leśnych i

działalności oraz na równomierny rozwój terenów leśnych i

rolnictwa.

rolnictwa.

W Agendzie 2000 zapewniono

W Agendzie 2000 zapewniono

finansową pomoc w zakresie:

finansową pomoc w zakresie:



- inwestycji w gospodarstwach rolnych w wysokości do 40% ich

- inwestycji w gospodarstwach rolnych w wysokości do 40% ich

wartości lub 50% na obszarach położonych na terenach o

wartości lub 50% na obszarach położonych na terenach o

trudnych warunkach naturalnych

trudnych warunkach naturalnych



- umożliwienia startu młodym rolnikom (poniżej 40 r. ż.),

- umożliwienia startu młodym rolnikom (poniżej 40 r. ż.),

posiadających odpowiednią wiedzę i umiejętności zawodowe,

posiadających odpowiednią wiedzę i umiejętności zawodowe,

(premie i dopłaty do kredytu)

(premie i dopłaty do kredytu)

- szkoleń zawodowych rolników,

- szkoleń zawodowych rolników,

- systemu wcześniejszego przechodzenia na emeryturę

- systemu wcześniejszego przechodzenia na emeryturę

rolników i robotników rolnych,

rolników i robotników rolnych,



- wprowadzenia metod produkcji rolniczej mających na celu

- wprowadzenia metod produkcji rolniczej mających na celu

ochronę środowiska, utrzymanie terenów wiejskich (tzw. agro-

ochronę środowiska, utrzymanie terenów wiejskich (tzw. agro-

środowisko), poprawy jakości krajobrazu, zasobów

środowisko), poprawy jakości krajobrazu, zasobów

naturalnych, gleby i różnorodności genetycznej,

naturalnych, gleby i różnorodności genetycznej,

- reorientacji produkcji zgodnie z trendami rynkowymi, rozwoju

- reorientacji produkcji zgodnie z trendami rynkowymi, rozwoju

nowych rynków zbytu na produkty rolne, poprawy i

nowych rynków zbytu na produkty rolne, poprawy i

monitorowania jakości produktów i ich walorów zdrowotnych.

monitorowania jakości produktów i ich walorów zdrowotnych.



Wsparcie dla

Wsparcie dla

powyższych działań ma

powyższych działań ma

służyć wzrostowi

służyć wzrostowi

dochodów z rolnictwa,

dochodów z rolnictwa,

poprawie warunków

poprawie warunków

życia, pracy i produkcji

życia, pracy i produkcji

z jednoczesnym

z jednoczesnym

prowadzeniem

prowadzeniem

gospodarki rolnej w

gospodarki rolnej w

sposób przyjazny dla

sposób przyjazny dla

środowiska

środowiska

naturalnego.

naturalnego.

Reforma WPR w 2003r.

Reforma WPR w 2003r.



Od 2003 wdrażana jest reforma, której celem jest likwidacja

Od 2003 wdrażana jest reforma, której celem jest likwidacja

zależności między wielkością produkcji a poziomem dopłat

zależności między wielkością produkcji a poziomem dopłat

oraz wprowadzenie systemu pomocy bezpośredniej:

oraz wprowadzenie systemu pomocy bezpośredniej:

uniezależnienie dopłat bezpośrednich od produkcji,

uniezależnienie dopłat bezpośrednich od produkcji,

stopniowe obniżki ich i przesuwanie pieniędzy na rozwój

stopniowe obniżki ich i przesuwanie pieniędzy na rozwój

obszarów wiejskich; obniżanie (o15%) cen interwencyjnych

obszarów wiejskich; obniżanie (o15%) cen interwencyjnych

na produkty mleczarskie. Reforma przewiduje zaostrzenie

na produkty mleczarskie. Reforma przewiduje zaostrzenie

warunków jakości, standardów sanitarnych, ekologicznych i

warunków jakości, standardów sanitarnych, ekologicznych i

dotyczących dobrostanu zwierząt.

dotyczących dobrostanu zwierząt.

Podstawowe elementy

Podstawowe elementy

zreformowanej WPR:

zreformowanej WPR:



- jednolita płatność na gospodarstwo (JPG)

- jednolita płatność na gospodarstwo (JPG)

niezależna od produkcji,

niezależna od produkcji,



- uzależnienie otrzymywania JPG od

- uzależnienie otrzymywania JPG od

spełniania określonych standardów przez

spełniania określonych standardów przez

gospodarstwo (zasada współzależności),

gospodarstwo (zasada współzależności),



- redukcja płatności bezpośrednich w

- redukcja płatności bezpośrednich w

większych gospodarstwach,

większych gospodarstwach,



- zmiany na rynkach: mleka, bydła, zboża,

- zmiany na rynkach: mleka, bydła, zboża,

odnawialnych źródeł energii, etc.

odnawialnych źródeł energii, etc.



- zwiększenie roli rozwoju obszarów

- zwiększenie roli rozwoju obszarów

wiejskich.

wiejskich.



Zmiany te mają się

Zmiany te mają się

przyczynić do

przyczynić do

ograniczenia

ograniczenia

produkcji, oddzielenie

produkcji, oddzielenie

płatności od decyzji

płatności od decyzji

produkcyjnych,

produkcyjnych,

obniżenie poziomu

obniżenie poziomu

produkcji przy

produkcji przy

utrzymaniu lub

utrzymaniu lub

podwyższeniu

podwyższeniu

dochodów rolników.

dochodów rolników.

Kontrowersyjne elementy WPR:

Kontrowersyjne elementy WPR:



Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych:

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych:

sekcja

sekcja

Gwarancji

Gwarancji

(np. podtrzymywanie cen, dotacje bezpośrednie)

(np. podtrzymywanie cen, dotacje bezpośrednie)

pochłania 90% środków na WPR, a

pochłania 90% środków na WPR, a

sekcja Orientacji

sekcja Orientacji

(modernizacja i postęp) – 10%

(modernizacja i postęp) – 10%



Gwarantowany system cen – każdego roku ministrowie

Gwarantowany system cen – każdego roku ministrowie

rolnictwa ustalają ceny, ale pod presją organizacji

rolnictwa ustalają ceny, ale pod presją organizacji

rolniczych (np.COPA/COGECA) ustalają je na możliwie

rolniczych (np.COPA/COGECA) ustalają je na możliwie

najwyższym poziomie. Rezultatem jest stałe pobudzanie

najwyższym poziomie. Rezultatem jest stałe pobudzanie

produkcji i doprowadzenie do nadwyżek (słynne „góry

produkcji i doprowadzenie do nadwyżek (słynne „góry

masła”).

masła”).



dotacje eksportowe (tj.ok.40% wszystkich wydatków

dotacje eksportowe (tj.ok.40% wszystkich wydatków

FEOGA), które wywołały ostre protesty innych państw i

FEOGA), które wywołały ostre protesty innych państw i

WTO.

WTO.

Kontrowersyjne elementy

Kontrowersyjne elementy

WPR:

WPR:



naciski budżetowe – wydatki na WPR przez

naciski budżetowe – wydatki na WPR przez

wiele lat rosły szybciej niż dochody budżetu

wiele lat rosły szybciej niż dochody budżetu

WE, toteż KE wprowadziła kilka mechanizmów

WE, toteż KE wprowadziła kilka mechanizmów

ograniczających np. kary za nadwyżki

ograniczających np. kary za nadwyżki

produkcji.

produkcji.



zbyt powolne zmiany WPR i nadal zbyt duże

zbyt powolne zmiany WPR i nadal zbyt duże

wydatki na WPR (43% całego budżetu UE)

wydatki na WPR (43% całego budżetu UE)



Kolejne próby zreformowania WPR wpływały

Kolejne próby zreformowania WPR wpływały

na poprawę kontroli produkcji rolnej i

na poprawę kontroli produkcji rolnej i

wydatków budżetowych na jej realizację.

wydatków budżetowych na jej realizację.



Nadal jednak jest to polityka redystrybucyjna.

Nadal jednak jest to polityka redystrybucyjna.

WPR – polityka europejska czy

WPR – polityka europejska czy

polityka francuska?

polityka francuska?



Francja jest głównym beneficjantem WPR. W 2004 r.

Francja jest głównym beneficjantem WPR. W 2004 r.

otrzymała 9,5 mld euro, czyli prawie 1/4 całych

otrzymała 9,5 mld euro, czyli prawie 1/4 całych

wydatków europejskich na rolnictwo.

wydatków europejskich na rolnictwo.

Różnice zdań między Francją a KE pojawiły się już na

Różnice zdań między Francją a KE pojawiły się już na

początku lat sześćdziesiątych, kiedy Prezydent de

początku lat sześćdziesiątych, kiedy Prezydent de

Gaulle dwukrotnie odmówił przystąpienia Wielkiej

Gaulle dwukrotnie odmówił przystąpienia Wielkiej

Brytanii do WE obawiając się osłabienia interesów

Brytanii do WE obawiając się osłabienia interesów

rolniczych Francji.

rolniczych Francji.

Francja blokowała wszystkie próby reform ze względu

Francja blokowała wszystkie próby reform ze względu

na ochronę własnych rolników.

na ochronę własnych rolników.



W 1945r. 45% Francuzów mieszkało w gminach

W 1945r. 45% Francuzów mieszkało w gminach

wiejskich, w 2001 roku rolnictwo stanowi tylko 4%

wiejskich, w 2001 roku rolnictwo stanowi tylko 4%

francuskiego rynku pracy, 60% przyznanych funduszy

francuskiego rynku pracy, 60% przyznanych funduszy

trafia do najbogatszych rolników. Eksport produktów

trafia do najbogatszych rolników. Eksport produktów

żywnościowych Francji zajmuje drugie miejsce na

żywnościowych Francji zajmuje drugie miejsce na

świecie. Grupy interesów, np. FNSEA mają silne

świecie. Grupy interesów, np. FNSEA mają silne

wpływy w rządzie i parlamencie Francji.

wpływy w rządzie i parlamencie Francji.

Poziom dopłat

Poziom dopłat

bezpośrednich w WPR

bezpośrednich w WPR

Polska wieś i rolnictwo

Polska wieś i rolnictwo

- krótka diagnoza sytuacji

- krótka diagnoza sytuacji



niski poziom dochodów większości polskich rolników,

niski poziom dochodów większości polskich rolników,



jawne oraz „ukryte” w gospodarstwach rolnych

jawne oraz „ukryte” w gospodarstwach rolnych

bezrobocie na wsi;

bezrobocie na wsi;



ubóstwo polskiej wsi i związany z nim gorszy, niż w

ubóstwo polskiej wsi i związany z nim gorszy, niż w

mieście poziom wykształcenia jej mieszkańców;

mieście poziom wykształcenia jej mieszkańców;



brak pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich.

brak pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich.

Polska wieś i rolnictwo

Polska wieś i rolnictwo



- obszary wiejskie w Polsce to ponad 90%

- obszary wiejskie w Polsce to ponad 90%

terytorium kraju, a ich mieszkańcy

terytorium kraju, a ich mieszkańcy

stanowią 38% obywateli

stanowią 38% obywateli



- w rolnictwie zatrudnionych jest 18%

- w rolnictwie zatrudnionych jest 18%

Polaków w wieku produkcyjnym

Polaków w wieku produkcyjnym



- w Polsce jest 1,8 mln. indywidualnych

- w Polsce jest 1,8 mln. indywidualnych

gospodarstw rolnych o powierzchni

gospodarstw rolnych o powierzchni

powyżej 1 ha. Dla połowy z ich

powyżej 1 ha. Dla połowy z ich

właścicieli rolnictwo jest dodatkowym, a

właścicieli rolnictwo jest dodatkowym, a

nie głównym źródłem utrzymania.

nie głównym źródłem utrzymania.

Polska wieś i rolnictwo

Polska wieś i rolnictwo



- niski poziom towarowości

- niski poziom towarowości

polskiego rolnictwa – 50%

polskiego rolnictwa – 50%

gospodarstw wytwarza

gospodarstw wytwarza

produkty rolne przede

produkty rolne przede

wszystkim na własne

wszystkim na własne

potrzeby.

potrzeby.



Kryteria towarowości (5

Kryteria towarowości (5

tysięcy zł rocznie) spełnia

tysięcy zł rocznie) spełnia

33% gospodarstw, a tylko

33% gospodarstw, a tylko

12,2% tj. 260 tys.

12,2% tj. 260 tys.

gospodarstw sprzedaje w

gospodarstw sprzedaje w

ciągu roku produkty o

ciągu roku produkty o

wartości ponad 15 tys. zł.

wartości ponad 15 tys. zł.

Polska wieś i rolnictwo

Polska wieś i rolnictwo



- poziom dochodów polskich rolników jest niski – 50%

- poziom dochodów polskich rolników jest niski – 50%

wszystkich gospodarstw rolnych produkuje na rynek

wszystkich gospodarstw rolnych produkuje na rynek

żywność o wartości większej niż 2,5 tysiąca zł. rocznie.

żywność o wartości większej niż 2,5 tysiąca zł. rocznie.



- W ostatnich latach doszło do wzrostu rozpiętości

- W ostatnich latach doszło do wzrostu rozpiętości

między rolniczą biedą a rolniczą zamożnością. Tylko

między rolniczą biedą a rolniczą zamożnością. Tylko

15% gospodarstw odniosło korzyści z transformacji

15% gospodarstw odniosło korzyści z transformacji

gospodarki.

gospodarki.



- ubóstwo jej mieszkańców – PKB per capita dla

- ubóstwo jej mieszkańców – PKB per capita dla

obszarów wiejskich wynosi 6116 USD, dla miast - 8892

obszarów wiejskich wynosi 6116 USD, dla miast - 8892

USD. 63% ludzi na wsi żyje poniżej minimum socjalnego

USD. 63% ludzi na wsi żyje poniżej minimum socjalnego

, a 9% poniżej minimum egzystencji

, a 9% poniżej minimum egzystencji



- słaba pozycja mieszkańców wsi na pozarolniczym

- słaba pozycja mieszkańców wsi na pozarolniczym

rynku pracy – 54% mieszkańców wsi to osoby z

rynku pracy – 54% mieszkańców wsi to osoby z

wykształceniem podstawowym, 28% - z zawodowym, a

wykształceniem podstawowym, 28% - z zawodowym, a

tylko 15% - ze średnim i wyższym

tylko 15% - ze średnim i wyższym

Polska wieś i rolnictwo

Polska wieś i rolnictwo



- jawne i ukryte bezrobocie – obecnie na obszarach

- jawne i ukryte bezrobocie – obecnie na obszarach

wiejskich mieszka ok. 2mln bezrobotnych (1 mln to

wiejskich mieszka ok. 2mln bezrobotnych (1 mln to

członkowie rodzin nierolniczych, 1 mln to bezrobotni

członkowie rodzin nierolniczych, 1 mln to bezrobotni

rejestrowani, jak i

rejestrowani, jak i

ludzie zbędni

ludzie zbędni

dla gospodarstw

dla gospodarstw

rolnych). Poprawa konkurencyjności polskiego rolnictwa

rolnych). Poprawa konkurencyjności polskiego rolnictwa

może zwiększyć liczbę bezrobotnych o 1,2 miliona ludzi.

może zwiększyć liczbę bezrobotnych o 1,2 miliona ludzi.

Gdy przyspieszony zostanie proces poprawy struktury

Gdy przyspieszony zostanie proces poprawy struktury

agrarnej, efektywności produkcji rolnej, czy odchodzenia

agrarnej, efektywności produkcji rolnej, czy odchodzenia

od rolnictwa, bezrobocie na wsi wzrośnie do 3 mln.

od rolnictwa, bezrobocie na wsi wzrośnie do 3 mln.

Pomoc finansowa z UE dla

Pomoc finansowa z UE dla

rolników w Polsce

rolników w Polsce



1. Dopłaty bezpośrednie:

1. Dopłaty bezpośrednie:



- dopłaty obszarowe: 2005 – 30%, 2006 – 35%, 2007 –

- dopłaty obszarowe: 2005 – 30%, 2006 – 35%, 2007 –

40% (w 2013r. – 100%);

40% (w 2013r. – 100%);



- dopłaty na wspieranie produkcji zwierzęcej (na łąki

- dopłaty na wspieranie produkcji zwierzęcej (na łąki

pastwiska): 2005 – 433zł, 2006 – 513zł

pastwiska): 2005 – 433zł, 2006 – 513zł



- dopłaty do upraw zbóż, kukurydzy, roślin oleistych,

- dopłaty do upraw zbóż, kukurydzy, roślin oleistych,

wysokobiałkowych, strączkowych, tytoniu, lnu itp. –

wysokobiałkowych, strączkowych, tytoniu, lnu itp. –

ok.313 zł, (chmielu – 962zł)

ok.313 zł, (chmielu – 962zł)



Średnio polski rolnik otrzymuje obecnie ok. 500-600 zł

Średnio polski rolnik otrzymuje obecnie ok. 500-600 zł

dopłat do 1ha rocznie.

dopłat do 1ha rocznie.

Pomoc finansowa z UE dla

Pomoc finansowa z UE dla

rolników w Polsce

rolników w Polsce



2. Inne fundusze przeznaczone na

2. Inne fundusze przeznaczone na

rozwój obszarów

rozwój obszarów

wiejskich np.: na

wiejskich np.: na

inwestycje (do 300 tys. zł), na start

inwestycje (do 300 tys. zł), na start

dla młodych rolników (bezzwrotna

dla młodych rolników (bezzwrotna

premia 50 tys. zł), na tzw.

premia 50 tys. zł), na tzw.

różnicowanie działalności rolniczej

różnicowanie działalności rolniczej

(do 100 tys. zł) oraz inwestycje w

(do 100 tys. zł) oraz inwestycje w

infrastrukturę związaną z rolnictwem

infrastrukturę związaną z rolnictwem

(do 200 tys. zł).

(do 200 tys. zł).

Pomoc finansowa z UE dla

Pomoc finansowa z UE dla

rolników w Polsce

rolników w Polsce



Komu należą się dopłaty?

Komu należą się dopłaty?

Każdemu, kto jest właścicielem gospodarstwa o

Każdemu, kto jest właścicielem gospodarstwa o

powierzchni od 1 hektara lub wydzierżawił ziemię

powierzchni od 1 hektara lub wydzierżawił ziemię



Nie trzeba być rolnikiem, by dostać dopłaty, należy

Nie trzeba być rolnikiem, by dostać dopłaty, należy

natomiast raz w roku przynajmniej zaorać ją – co

natomiast raz w roku przynajmniej zaorać ją – co

będzie dowodem, że ziemia jest w dobrej kulturze,

będzie dowodem, że ziemia jest w dobrej kulturze,

gotowa do rozpoczęcia produkcji. W wypadku łąk i

gotowa do rozpoczęcia produkcji. W wypadku łąk i

pastwisk trzeba je przynajmniej raz w roku skosić.

pastwisk trzeba je przynajmniej raz w roku skosić.

W 2007r. o dopłaty bezpośrednie ubiega się 1,5

W 2007r. o dopłaty bezpośrednie ubiega się 1,5

mln rolników, do których trafi ponad 7,8 mld zł.

mln rolników, do których trafi ponad 7,8 mld zł.

Dopłaty bezpośrednie w Polsce

Dopłaty bezpośrednie w Polsce

– top lista:

– top lista:

1. H.Stokłosa – 6,2tys. ha = 3,7mln zł

1. H.Stokłosa – 6,2tys. ha = 3,7mln zł

2. Głubczyce (spółka z kapitałem angielsko-irlandzkim) –

2. Głubczyce (spółka z kapitałem angielsko-irlandzkim) –

11,1 tys. ha = 7,7 mln zł

11,1 tys. ha = 7,7 mln zł

3. Spółdzielnia produkcyjna w Witkowie (od 40 lat ten sam

3. Spółdzielnia produkcyjna w Witkowie (od 40 lat ten sam

prezes) – 11,6 tys. ha = 7,6 mln zł.

prezes) – 11,6 tys. ha = 7,6 mln zł.

4. Wielkopolska (związana z Top Farms Głubczyce) – 19tys.

4. Wielkopolska (związana z Top Farms Głubczyce) – 19tys.

ha = 7,4 mln zł rocznie.

ha = 7,4 mln zł rocznie.

5. Duńskie gospodarstwo (trzoda chlewna) w Przechlewie

5. Duńskie gospodarstwo (trzoda chlewna) w Przechlewie

na Pomorzu – 12,4 tys ha = 7,3 mln zł

na Pomorzu – 12,4 tys ha = 7,3 mln zł

6. Kombinat Rolny Kietrz na Opolszczyźnie (spółka skarbu

6. Kombinat Rolny Kietrz na Opolszczyźnie (spółka skarbu

państwa) – 8tys. ha = 7 mln zł

państwa) – 8tys. ha = 7 mln zł

7. Spółka pracowników dawnego PGR Kobylniki w

7. Spółka pracowników dawnego PGR Kobylniki w

kujawsko-pomorskim – 5,5 tys. ha = 4 mln zł

kujawsko-pomorskim – 5,5 tys. ha = 4 mln zł

Jednak 94% rolników w Polsce otrzymuje dopłaty w

Jednak 94% rolników w Polsce otrzymuje dopłaty w

wysokości ok. 1400 euro rocznie

wysokości ok. 1400 euro rocznie