Uniwersytet humanistyczno-

Uniwersytet humanistyczno-

przyrorodniczy

przyrorodniczy

Im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

Im. Jana Kochanowskiego w Kielcach

Wydziai Zarzadzania i Administracji

Wydziai Zarzadzania i Administracji

Imtytut Ekonomii

Imtytut Ekonomii

Przedmiot:

Przedmiot:

Gospodarka regionalna

Gospodarka regionalna

Przedmiot realizowany na kierunku studiow:

Przedmiot realizowany na kierunku studiow:

regionalna polityka

regionalna polityka

gospodarcza

gospodarcza

Program realizowany jest na I roku studiow stacjonarnych

Program realizowany jest na I roku studiow stacjonarnych

Liczba godzin.

Liczba godzin.

Na studiach stacjonarnych ogolem

Na studiach stacjonarnych ogolem

30

30

godzin,

godzin,

w tym /

w tym /

30

30

godzin wykladow

godzin wykladow

Forma zaliczenia (przewidziana planem studiow): egzamin

Forma zaliczenia (przewidziana planem studiow): egzamin

Prowadzacy: Prof

Prowadzacy: Prof

.

.

,

,

dr hab.

dr hab.

Ljubov Shevchuk

Ljubov Shevchuk

P

P

olityka regionalna

olityka regionalna

Polityka regionalna

Polityka regionalna

- w aktualnym

- w aktualnym

ujęciu rozumiana jest jako całokształt

ujęciu rozumiana jest jako całokształt

działań

działań

władz publicznych

władz publicznych

(zarówno

(zarówno

centralnych

centralnych

jak i

jak i

terytorialnych

terytorialnych

),

),

podmiotów prywatnych

podmiotów prywatnych

, różnych

, różnych

instytucji

instytucji

oraz

oraz

organizacji

organizacji

w regionach

w regionach

mających na celu zwiększenie

mających na celu zwiększenie

konkurencyjności

konkurencyjności

gospodarek regionalnych

gospodarek regionalnych

,

,

zdynamizowanie rozwoju w regionach

zdynamizowanie rozwoju w regionach

oraz redukowanie przestrzennych

oraz redukowanie przestrzennych

dysproporcji rozwoju.

dysproporcji rozwoju.

W tradycyjnym ujęciu

W tradycyjnym ujęciu

polityka

polityka

regionalna

regionalna

rozumiana była jako

rozumiana była jako

działalność państwa mająca

działalność państwa mająca

na celu wspieranie rozwoju -

na celu wspieranie rozwoju -

w tych regionach

w tych regionach

problemowych i

problemowych i

wyrównywanie poziomu

wyrównywanie poziomu

rozwoju w przekroju

rozwoju w przekroju

międzyregionalnym.

międzyregionalnym.

Z tej definicji wynikają dwie

Z tej definicji wynikają dwie

istotne sprawy (cechy polityki

istotne sprawy (cechy polityki

regionalnej):

regionalnej):



Tym podmiotem polityki regionalnej

Tym podmiotem polityki regionalnej

było państwo (władza centralna)

było państwo (władza centralna)



Podstawowym celem wyrównanie

Podstawowym celem wyrównanie

poziomu rozwoju w przekroju

poziomu rozwoju w przekroju

regionalnym.

regionalnym.

W związku ze zwiększeniem się

W związku ze zwiększeniem się

liczby podmiotów polityki

liczby podmiotów polityki

regionalnej dzieli się ją na:

regionalnej dzieli się ją na:



interregionalną - dotyczy wszystkich

interregionalną - dotyczy wszystkich

regionów, będzie ona w skali kraju w gestii

regionów, będzie ona w skali kraju w gestii

rządu

rządu

, a w skali

, a w skali

UE

UE

w gestii

w gestii

Komisji Europejskiej

Komisji Europejskiej

.

.



intraregionalna (wewnętrzna) - będzie ona

intraregionalna (wewnętrzna) - będzie ona

domeną władz terytorialnych i podmiotów

domeną władz terytorialnych i podmiotów

zorganizowanych w danym regionie.

zorganizowanych w danym regionie.

W stosunku do tradycyjnej

W stosunku do tradycyjnej

polityki regionalnej w

polityki regionalnej w

latach 80. XX wieku

latach 80. XX wieku

nastąpiły

nastąpiły

zmiany takie jak:

zmiany takie jak:



doszło do zwiększenia liczby

doszło do zwiększenia liczby

podmiotów

podmiotów

polityki regionalnej:

polityki regionalnej:



państwo przekształciło się z monopolisty do

państwo przekształciło się z monopolisty do

roli koordynatora,

roli koordynatora,



do rangi podmiotów polityki regionalnej

do rangi podmiotów polityki regionalnej

urósł

urósł

sektor prywatny

sektor prywatny

- stało się to w

- stało się to w

wyniku lansowania zasady "

wyniku lansowania zasady "

3P

3P

" -

" -

partnerstwo publiczno-prywatne.

partnerstwo publiczno-prywatne.

Cele polityki regionalnej

Cele polityki regionalnej



zwiększenie

zwiększenie

konkurencyjności

konkurencyjności

regionów

regionów

(gospodarek regionalnych) - jest to

(gospodarek regionalnych) - jest to

naczelny cel polityki regionalnej w

naczelny cel polityki regionalnej w

UE

UE

.

.



zdynamizowanie rozwoju (zaktywizowanie

zdynamizowanie rozwoju (zaktywizowanie

rozwoju gospodarki w regionach)

rozwoju gospodarki w regionach)



redukowanie przestrzennych dysproporcji

redukowanie przestrzennych dysproporcji

rozwoju (zmniejszenie różnic w poziomie

rozwoju (zmniejszenie różnic w poziomie

rozwoju między regionami)

rozwoju między regionami)

Kierunki działania polityki

Kierunki działania polityki

regionalnej

regionalnej

1.

1.

Rozwój i rozbudowa

Rozwój i rozbudowa

infrastruktury lekkiej

infrastruktury lekkiej

(rozwój nowych technik innowacyjno-

(rozwój nowych technik innowacyjno-

komunikacyjnych) rozumiana jako GOW -

komunikacyjnych) rozumiana jako GOW -

gospodarka oparta na wiedzy.

gospodarka oparta na wiedzy.

Na obecnym etapie rozwoju podstawowym

Na obecnym etapie rozwoju podstawowym

czynnikiem wytwórczym staje się

czynnikiem wytwórczym staje się

wiedza

wiedza

,

,

która bezpośrednio łączy się z

która bezpośrednio łączy się z

informacją

informacją

.

.

Ale wiedza to nie to samo, co informacja.

Ale wiedza to nie to samo, co informacja.

Wiedza jest to przetworzona informacja.

Wiedza jest to przetworzona informacja.

Szczególnego znaczenia nabiera

Szczególnego znaczenia nabiera

wszelkiego rodzaju edukacja przez całą

wszelkiego rodzaju edukacja przez całą

długość życia.

długość życia.

2.

2.

Stymulacja innowacyjności i

Stymulacja innowacyjności i

postępu technologicznego

postępu technologicznego

(jedną z

(jedną z

form są

form są

parki technologiczne

parki technologiczne

).

).

3.

3.

Wspieranie działalności

Wspieranie działalności

badawczo-rozwojowej.

badawczo-rozwojowej.

4.

4.

Oddziaływanie na tworzenie

Oddziaływanie na tworzenie

otoczenia sprzyjającego

otoczenia sprzyjającego

powstawaniu i rozwojowi

powstawaniu i rozwojowi

przedsiębiorstw.

przedsiębiorstw.

5.

5.

Tworzenie specyficznych form i

Tworzenie specyficznych form i

wspieranie małych i średnich

wspieranie małych i średnich

przedsiębiorstw, np. business

przedsiębiorstw, np. business

angels, venture capital.

angels, venture capital.

6.

6.

Tworzenie inkubatorów

Tworzenie inkubatorów

przedsiębiorczości - udostępnianie

przedsiębiorczości - udostępnianie

mającym powstać

mającym powstać

przedsiębiorstwom pomieszczeń

przedsiębiorstwom pomieszczeń

po cenach niższych niż rynkowe.

po cenach niższych niż rynkowe.

Obecnie w polityce regionalnej nie

Obecnie w polityce regionalnej nie

oddziałuje się bezpośrednio na

oddziałuje się bezpośrednio na

przedsiębiorstwo

przedsiębiorstwo

, lecz na jego

, lecz na jego

otoczenie.

otoczenie.

W polityce regionalnej promuje się

W polityce regionalnej promuje się

waloryzacje zasobów

waloryzacje zasobów

endogenicznych i mobilizacji

endogenicznych i mobilizacji

potencjału endogenicznego w

potencjału endogenicznego w

regionach, czyli nadawanie

regionach, czyli nadawanie

wartości i wykorzystanie tych

wartości i wykorzystanie tych

zasobów.

zasobów.

Polska jest krajem silnie

Polska jest krajem silnie

regionalnie zróżnicowanym

regionalnie zróżnicowanym

(por. rysunek 1). Skala rozpiętości

(por. rysunek 1). Skala rozpiętości

PKB na jednego mieszkańca wśród

PKB na jednego mieszkańca wśród

44 jednostek terytorialnych

44 jednostek terytorialnych

utworzonych dla celów

utworzonych dla celów

statystycznych (NTS3) przekracza

statystycznych (NTS3) przekracza

1:5. W 2000 r. PKB na 1

1:5. W 2000 r. PKB na 1

mieszkańca w Warszawie wynosił

mieszkańca w Warszawie wynosił

517% analogicznej wartości w

517% analogicznej wartości w

podregionie chełmsko-zamojskim.

podregionie chełmsko-zamojskim.

Znaczne różnice obserwujemy

Znaczne różnice obserwujemy

także wewnątrz poszczególnych

także wewnątrz poszczególnych

regionów, szczególnie

regionów, szczególnie

zawierających wielkie miasta (np.

zawierających wielkie miasta (np.

w województwie mazowieckim

w województwie mazowieckim

rozpiętość między Warszawą a

rozpiętość między Warszawą a

regionem radomskim wynosiła w

regionem radomskim wynosiła w

2000 r. 4.6 do 1, w województwie

2000 r. 4.6 do 1, w województwie

małopolskim relacja skrajnych

małopolskim relacja skrajnych

wielkości PKB na mieszkańca

wielkości PKB na mieszkańca

wynosi 2.9 do 1, a wielkopolskim

wynosi 2.9 do 1, a wielkopolskim

2.8 do 1).

2.8 do 1).

Rys. 1. PKB na 1 mieszkańca w

Rys. 1. PKB na 1 mieszkańca w

polskich NTS3 w 2000 r., Polska =

polskich NTS3 w 2000 r., Polska =

100.

100.

150,1 do 298,0 (5)

100,1 do 150,0 (5)

75,1 do 100,0 (21)

57,0 do 75,0 (13)

Różnice międzyregionalne,

Różnice międzyregionalne,

wbrew pozorom, nie są w

wbrew pozorom, nie są w

Polsce większe, niż w innych

Polsce większe, niż w innych

krajach europejskich

krajach europejskich

Różnice międzyregionalne w Polsce mają

Różnice międzyregionalne w Polsce mają

więc charakter głównie strukturalny. Polska

więc charakter głównie strukturalny. Polska

nie jest tu żadnym wyjątkiem, takie jest

nie jest tu żadnym wyjątkiem, takie jest

bowiem generalne podłoże różnic w

bowiem generalne podłoże różnic w

poziomie rozwoju. W Polsce druga pod

poziomie rozwoju. W Polsce druga pod

względem ważności przyczyna różnic w

względem ważności przyczyna różnic w

zamożności – upadek regionów

zamożności – upadek regionów

przemysłowych - nie występuje jeszcze na

przemysłowych - nie występuje jeszcze na

masową skalę, choć ograniczanie się jedynie

masową skalę, choć ograniczanie się jedynie

do restrukturyzacji przemysłu

do restrukturyzacji przemysłu

górnośląskiego przez upadek, bez tworzenia

górnośląskiego przez upadek, bez tworzenia

na jego miejsce innych form zatrudnienia i

na jego miejsce innych form zatrudnienia i

przebudowy substancji poprzemysłowej

przebudowy substancji poprzemysłowej

spowoduje w niedługim czasie powstanie w

spowoduje w niedługim czasie powstanie w

tej wielkiej konurbacji zagłębia miejskiej

tej wielkiej konurbacji zagłębia miejskiej

biedy i patologii.

biedy i patologii.

Szanse

Szanse

polskich regionów i

polskich regionów i

możliwości ich wzmacniania

możliwości ich wzmacniania

Poza kilkoma dużymi aglomeracjami,

Poza kilkoma dużymi aglomeracjami,

nielicznymi obszarami atrakcyjnymi

nielicznymi obszarami atrakcyjnymi

turystycznie i częściowo zachodnim

turystycznie i częściowo zachodnim

pasem przygranicznym, polskie

pasem przygranicznym, polskie

regiony są zagrożone peryferalizacją

regiony są zagrożone peryferalizacją

w integrującej się przestrzeni

w integrującej się przestrzeni

europejskiej, a niebezpieczeństwo to

europejskiej, a niebezpieczeństwo to

jest szczególnie silne w przypadku

jest szczególnie silne w przypadku

Polski Wschodniej.

Polski Wschodniej.

Nadmierne liczenie na to, że

Nadmierne liczenie na to, że

pomoc Unii Europejskiej

pomoc Unii Europejskiej

niebezpieczeństwo to może

niebezpieczeństwo to może

zlikwidować, niesie kolejne

zlikwidować, niesie kolejne

zagrożenia w postaci

zagrożenia w postaci

upowszechniania się postawy

upowszechniania się postawy

zależności od pomocy zewnętrznej

zależności od pomocy zewnętrznej

i paraliżu własnego wysiłku

i paraliżu własnego wysiłku

(wspomniana strategia

(wspomniana strategia

rent

rent

seeking

seeking

), tym bardziej, że

), tym bardziej, że

umiejętności korzystania z pomocy

umiejętności korzystania z pomocy

Unii Europejskiej są silnie

Unii Europejskiej są silnie

regionalnie zróżnicowane.

regionalnie zróżnicowane.

Już teraz należy więc

Już teraz należy więc

podejmować szereg działań

podejmować szereg działań

na szczeblu kraju i w

na szczeblu kraju i w

poszczególnych regionach,

poszczególnych regionach,

by zagrożenie

by zagrożenie

niebezpieczeństwem

niebezpieczeństwem

marginalizacji zmniejszyć.

marginalizacji zmniejszyć.

Działania te powinny

Działania te powinny

uwzględniać nowe

uwzględniać nowe

mechanizmy rozwoju, w

mechanizmy rozwoju, w

szczególności zaś nowe

szczególności zaś nowe

kryteria lokalizacji oraz

kryteria lokalizacji oraz

znaczenie sieciowych powiązań

znaczenie sieciowych powiązań

między regionami w postaci

między regionami w postaci

inter- i intraregionalnych relacji

inter- i intraregionalnych relacji

między jednostkami

między jednostkami

gospodarczymi znajdującymi

gospodarczymi znajdującymi

się na ich terenie

się na ich terenie

.

.

Najważniejsze kierunki

Najważniejsze kierunki

polityki regionalnej

polityki regionalnej

stosowanej w odniesieniu do

stosowanej w odniesieniu do

polskich regionów (zarówno

polskich regionów (zarówno

przez rząd polski jak i przez

przez rząd polski jak i przez

Komisje Europejską)

Komisje Europejską)

podczas pierwszej fazy

podczas pierwszej fazy

członkostwa w Unii

członkostwa w Unii

Europejskiej powinny być

Europejskiej powinny być

następujące:

następujące:

1.

1.

Szybki rozwój

Szybki rozwój

infrastruktury

infrastruktury

transportowej łączącej

transportowej łączącej

polskie regiony z centrami

polskie regiony z centrami

gospodarczymi Europy.

gospodarczymi Europy.

Polskie zapóźnienia infrastrukturalne są

Polskie zapóźnienia infrastrukturalne są

powszechnie znane. Zapomina się jednak o

powszechnie znane. Zapomina się jednak o

tym, że w najważniejszej obecnie dla Polski

tym, że w najważniejszej obecnie dla Polski

transeuropejskiej relacji Wschód-Zachód

transeuropejskiej relacji Wschód-Zachód

pozycja Polski jest zagrożona przez szybko

pozycja Polski jest zagrożona przez szybko

rozwijające się sieci autostrad słowackich i

rozwijające się sieci autostrad słowackich i

czeskich, mających połączenia z Austrią i

czeskich, mających połączenia z Austrią i

Niemcami, a także przez rosnący transport

Niemcami, a także przez rosnący transport

bałtycki.

bałtycki.

Także w niektórych przypadkach polska

Także w niektórych przypadkach polska

część ciągów dróg o znaczeniu

część ciągów dróg o znaczeniu

tranzytowym jest znacznie niższej

tranzytowym jest znacznie niższej

jakości, niż część ukraińska czy

jakości, niż część ukraińska czy

białoruska. Trzeba też pamiętać, że

białoruska. Trzeba też pamiętać, że

peryferalizacja Polski Wschodniej ma

peryferalizacja Polski Wschodniej ma

swoje źródła w niskiej jakości ciągów

swoje źródła w niskiej jakości ciągów

transportowych przechodzących przez

transportowych przechodzących przez

Polskę (o szansach polskiej regionów

Polskę (o szansach polskiej regionów

wschodnich decyduje m.in. liczba mostów

wschodnich decyduje m.in. liczba mostów

na Wiśle!).

na Wiśle!).

2.

2.

Poprawa kapitału ludzkiego

Poprawa kapitału ludzkiego

(edukacja i szkolenia) oraz

(edukacja i szkolenia) oraz

społecznego (umiejętności

społecznego (umiejętności

współdziałania, zaufanie,

współdziałania, zaufanie,

społeczeństwo obywatelskie),

społeczeństwo obywatelskie),

szczególnie w regionach

szczególnie w regionach

zapóźnionych.

zapóźnionych.

Jednym z rezultatów tego procesu powinno być np.

Jednym z rezultatów tego procesu powinno być np.

podjęcie współpracy samorządów Polski Wschodniej

podjęcie współpracy samorządów Polski Wschodniej

nad wspólną strategią tego regionu w obliczu

nad wspólną strategią tego regionu w obliczu

zagrożenia peryferalizacją w poszerzonej Unii. Jest to

zagrożenia peryferalizacją w poszerzonej Unii. Jest to

proces trudny, ponieważ wola współdziałania jest w

proces trudny, ponieważ wola współdziałania jest w

tej części kraju relatywnie słaba, słabsza – jak to

tej części kraju relatywnie słaba, słabsza – jak to

wynika z badań – niż w części zachodniej (por. np.

wynika z badań – niż w części zachodniej (por. np.

Gorzelak, Jałowiecki, 1998).

Gorzelak, Jałowiecki, 1998).

3.

3.

Wzmacnianie powiązań

Wzmacnianie powiązań

miedzy polskimi ośrodkami

miedzy polskimi ośrodkami

metropolitalnymi a ich

metropolitalnymi a ich

odpowiednikami w globalnej

odpowiednikami w globalnej

sieci metropolii z jednej strony,

sieci metropolii z jednej strony,

oraz z ich bezpośrednim

oraz z ich bezpośrednim

zapleczem regionalnym z

zapleczem regionalnym z

drugiej.

drugiej.

Badania wskazują (np. Olechnicka, 2002), że w

Badania wskazują (np. Olechnicka, 2002), że w

peryferyjnych regionach wschodnich brak jest

peryferyjnych regionach wschodnich brak jest

wystarczająco silnego i atrakcyjnego zaplecza

wystarczająco silnego i atrakcyjnego zaplecza

badawczo-naukowego, które byłoby zdolne

badawczo-naukowego, które byłoby zdolne

wspierać innowacyjne jednostki gospodarcze tam

wspierać innowacyjne jednostki gospodarcze tam

zlokalizowane.

zlokalizowane.

Szybki rozwój tego zaplecza – w

Szybki rozwój tego zaplecza – w

powiązaniu z wiodącymi krajowymi i

powiązaniu z wiodącymi krajowymi i

zagranicznymi placówkami naukowymi –

zagranicznymi placówkami naukowymi –

może pozwolić na dynamizację rozwoju

może pozwolić na dynamizację rozwoju

całej polskiej gospodarki i na zwiększenie

całej polskiej gospodarki i na zwiększenie

efektu rozprzestrzeniania rozwoju z

efektu rozprzestrzeniania rozwoju z

obszarów najwyżej rozwiniętych do ich

obszarów najwyżej rozwiniętych do ich

otoczenia.

otoczenia.

4.

4.

Tworzenie ogólnopolskich

Tworzenie ogólnopolskich

i regionalnych sieci

i regionalnych sieci

transferu innowacji i

transferu innowacji i

technologii.

technologii.

Jest to obecnie jedno z najsłabszych

Jest to obecnie jedno z najsłabszych

ogniw w polskich sieciach

ogniw w polskich sieciach

instytucjonalnych, niezwykle istotne

instytucjonalnych, niezwykle istotne

w gospodarce opartej na wiedzy.

w gospodarce opartej na wiedzy.

Sieci takie istnieją we wszystkich krajach

Sieci takie istnieją we wszystkich krajach

wysoko rozwiniętych, przyjmując

wysoko rozwiniętych, przyjmując

różnorodne formy organizacyjne: od

różnorodne formy organizacyjne: od

instytucji wyłącznie publicznych przez

instytucji wyłącznie publicznych przez

partnerstwa publiczno-prywatne do sieci

partnerstwa publiczno-prywatne do sieci

placówek wyłącznie prywatnych. Sieci

placówek wyłącznie prywatnych. Sieci

takie są prowadzone w skali

takie są prowadzone w skali

ogólnokrajowe, a także w obrębie

ogólnokrajowe, a także w obrębie

poszczególnych regionów. W Polsce w tej

poszczególnych regionów. W Polsce w tej

mierze istnieje prawie całkowita pustka

mierze istnieje prawie całkowita pustka

instytucjonalna, a nieliczne przykłady

instytucjonalna, a nieliczne przykłady

działań jednostkowych jedynie silniej

działań jednostkowych jedynie silniej

uzewnętrzniają potrzebę systemowego

uzewnętrzniają potrzebę systemowego

podjęcia tego wysiłku w skali

podjęcia tego wysiłku w skali

ogólnokrajowej i regionalnej.

ogólnokrajowej i regionalnej.

5.

5.

Wspieranie procesów

Wspieranie procesów

restrukturyzacji w

restrukturyzacji w

regionach

regionach

poprzemysłowych, w tym

poprzemysłowych, w tym

odbudowa tkanki miejskiej i

odbudowa tkanki miejskiej i

rekultywacja

rekultywacja

zdewastowanego

zdewastowanego

środowiska w obszarach

środowiska w obszarach

centralnych miast i

centralnych miast i

regionów upadającego

regionów upadającego

przemysłu.

przemysłu.

6.

6.

Tworzenie

Tworzenie

międzyregionalnych sieci

międzyregionalnych sieci

transferu doświadczeń i

transferu doświadczeń i

umiejętności, szczególnie w

umiejętności, szczególnie w

zakresie korzystania ze

zakresie korzystania ze

środków Unii Europejskiej.

środków Unii Europejskiej.

Wiedza o Unii, jej programach,

Wiedza o Unii, jej programach,

dostępnych z Unii środkach,

dostępnych z Unii środkach,

obowiązujących procedurach, jest

obowiązujących procedurach, jest

silnie regionalnie zróżnicowana.

silnie regionalnie zróżnicowana.

W pasie zachodnim każda gmina

W pasie zachodnim każda gmina

miała z programami tymi kontakt i

miała z programami tymi kontakt i

korzystała z funduszy

korzystała z funduszy

pochodzących z Brukseli – w Polsce

pochodzących z Brukseli – w Polsce

Wschodniej doświadczenia te są

Wschodniej doświadczenia te są

znacznie mniejsze. Na samorządach

znacznie mniejsze. Na samorządach

Polski Zachodniej ciąży obowiązek

Polski Zachodniej ciąży obowiązek

przekazania doświadczeń

przekazania doświadczeń

pochodzących ze współpracy

pochodzących ze współpracy

międzygminnej i międzynarodowej

międzygminnej i międzynarodowej

oraz z prowadzenia programów Unii

oraz z prowadzenia programów Unii

Europejskiej do regionów Polski

Europejskiej do regionów Polski

Wschodniej, gdzie umiejętności te

Wschodniej, gdzie umiejętności te

są znacznie mniejsze.

są znacznie mniejsze.

7.

7.

Wspomaganie procesu

Wspomaganie procesu

decentralizacji, w tym

decentralizacji, w tym

obecnie decentralizacji

obecnie decentralizacji

finansów, co może stanowić

finansów, co może stanowić

dopełnienie reformy

dopełnienie reformy

terytorialnej organizacji

terytorialnej organizacji

kraju.

kraju.

Polskie województwa, podmioty polityki

Polskie województwa, podmioty polityki

rozwoju regionalnego, są w dominującym

rozwoju regionalnego, są w dominującym

stopniu zależne od niestabilnych i

stopniu zależne od niestabilnych i

niewystarczających transferów

niewystarczających transferów

pochodzących z budżetu centralnego.

pochodzących z budżetu centralnego.

Dlatego też interesująca instytucja

Dlatego też interesująca instytucja

kontraktu regionalnego, będąca osią

kontraktu regionalnego, będąca osią

współczesnej polityki regionalnej Polski,

współczesnej polityki regionalnej Polski,

musi obejmować wiele zadań, które

musi obejmować wiele zadań, które

powinny być podejmowane wyłącznie

powinny być podejmowane wyłącznie

przez władze wojewódzkie. W tej sytuacji

przez władze wojewódzkie. W tej sytuacji

kontrakt nie może być tym, czym być

kontrakt nie może być tym, czym być

powinien – a więc umową między

powinien – a więc umową między

regionem (regionami) a rządem na

regionem (regionami) a rządem na

współfinansowanie przedsięwzięć, które

współfinansowanie przedsięwzięć, które

są ważnie dla rozwoju danego regionu

są ważnie dla rozwoju danego regionu

(regionów), a jednocześnie są istotne z

(regionów), a jednocześnie są istotne z

punktu widzenia rozwoju całego kraju.

punktu widzenia rozwoju całego kraju.

Decentralizacja finansów publicznych

Decentralizacja finansów publicznych

powinna stanowić „trzeci etap” polskiej

powinna stanowić „trzeci etap” polskiej

reformy samorządowej, niewątpliwie

reformy samorządowej, niewątpliwie

najpełniej przeprowadzonej reformy

najpełniej przeprowadzonej reformy

organizacji terytorialnej kraju wśród

organizacji terytorialnej kraju wśród

wszystkich krajów postsocjalistycznych.

wszystkich krajów postsocjalistycznych.

8.

8.

Wspomaganie procesów

Wspomaganie procesów

rozwoju regionalnego

rozwoju regionalnego

regionów Litwy, Białorusi i

regionów Litwy, Białorusi i

Ukrainy, a także Obwodu

Ukrainy, a także Obwodu

Kaliningradzkiego, co może

Kaliningradzkiego, co może

stać się jedną z

stać się jedną z

najważniejszych szans

najważniejszych szans

rozwoju Polski Wschodniej.

rozwoju Polski Wschodniej.

Stabilny i szybki rozwój regionów i

Stabilny i szybki rozwój regionów i

krajów graniczących z Polską od

krajów graniczących z Polską od

wschodu jest jednym z warunków dla

wschodu jest jednym z warunków dla

minimalizacji niekorzyści wynikających z

minimalizacji niekorzyści wynikających z

ustanowienia zewnętrznej granicy Unii

ustanowienia zewnętrznej granicy Unii

wzdłuż polskiej granicy wschodniej. Jest

wzdłuż polskiej granicy wschodniej. Jest

to także największa szansą rozwojową

to także największa szansą rozwojową

dla wschodnich regionów Polski. Ich

dla wschodnich regionów Polski. Ich

peryferalizacja w przestrzeni

peryferalizacja w przestrzeni

europejskiej może zmniejszyć się

europejskiej może zmniejszyć się

jedynie wtedy, gdy staną się one

jedynie wtedy, gdy staną się one

regionami zintegrowanej Europy, które

regionami zintegrowanej Europy, które

są położone najbliżej rosnących rynków,

są położone najbliżej rosnących rynków,

i które jednocześnie stwarzają korzystne

i które jednocześnie stwarzają korzystne

warunki dla podejmowania inwestycji

warunki dla podejmowania inwestycji

zorientowanych na te rynki.

zorientowanych na te rynki.

W realizacji tych nowych

W realizacji tych nowych

kierunków rozwoju polskiej

kierunków rozwoju polskiej

polityki regionalnej powinny

polityki regionalnej powinny

brać udział wszystkie

brać udział wszystkie

ośrodki władzy w Polsce –

ośrodki władzy w Polsce –

parlament, rząd i prezydent,

parlament, rząd i prezydent,

a także samorząd

a także samorząd

terytorialny.

terytorialny.

Polska powinna uzyskać zgodę

Polska powinna uzyskać zgodę

Komisji Europejskiej na nowe

Komisji Europejskiej na nowe

podejście do polityki

podejście do polityki

regionalnej, wykraczające poza

regionalnej, wykraczające poza

tradycyjne jej rozumienie, w

tradycyjne jej rozumienie, w

wyniku którego koncentruje się

wyniku którego koncentruje się

ona na regionach zacofanych,

ona na regionach zacofanych,

słabo rozwiniętych i

słabo rozwiniętych i

peryferyjnych oraz na

peryferyjnych oraz na

regionach tracących bazę

regionach tracących bazę

ekonomiczną.

ekonomiczną.

Wspomaganie układów sieciowych i

Wspomaganie układów sieciowych i

współpracy międzyregionalnej każe wyjść

współpracy międzyregionalnej każe wyjść

poza to wąskie, „pomocowe” ujęcie polityki

poza to wąskie, „pomocowe” ujęcie polityki

regionalnej, której najważniejszym obecnie

regionalnej, której najważniejszym obecnie

ogniwem powinno stać się wspieranie

ogniwem powinno stać się wspieranie

najbardziej obiecujących i najbardziej

najbardziej obiecujących i najbardziej

konkurencyjnych - a więc najbardziej

konkurencyjnych - a więc najbardziej

innowacyjnych - sieci powiązań regionów

innowacyjnych - sieci powiązań regionów

słabych i mocnych, instytucji i

słabych i mocnych, instytucji i

przedsiębiorstw w nich zlokalizowanych,

przedsiębiorstw w nich zlokalizowanych,

sieci przekraczających terytorium Polski i

sieci przekraczających terytorium Polski i

obejmujących także regiony i jednostki

obejmujących także regiony i jednostki

gospodarcze z zagranicy, w tym – co jest

gospodarcze z zagranicy, w tym – co jest

szczególnie ważne – także znajdujące się u

szczególnie ważne – także znajdujące się u

naszych wschodnich sąsiadów.

naszych wschodnich sąsiadów.

Polska powinna także

Polska powinna także

wspierać ich wysiłki

wspierać ich wysiłki

zmierzające do tego, by

zmierzające do tego, by

Komisja Europejska poczęła

Komisja Europejska poczęła

finansować przedsięwzięcia

finansować przedsięwzięcia

infrastrukturalne poza

infrastrukturalne poza

swoimi granicami – tak, jak

swoimi granicami – tak, jak

miało to miejsce w

miało to miejsce w

przypadku programu

przypadku programu

PHARE.

PHARE.

W nowy model rozwoju

W nowy model rozwoju

powinny umieć wpisać się

powinny umieć wpisać się

także poszczególne polskie

także poszczególne polskie

regiony. Najważniejszą i

regiony. Najważniejszą i

najogólniejszą przesłanką,

najogólniejszą przesłanką,

wokół której powinny być

wokół której powinny być

tworzone programy ich rozwoju

tworzone programy ich rozwoju

to zdolność do dostrzegania

to zdolność do dostrzegania

przyszłych szans i

przyszłych szans i

„antycypacyjne”

„antycypacyjne”

przygotowywanie się do nich.

przygotowywanie się do nich.

Konkurencję międzyregionalną

Konkurencję międzyregionalną

wygrywają jedynie ci, którzy są w

wygrywają jedynie ci, którzy są w

stanie przygotować się wcześniej, niż

stanie przygotować się wcześniej, niż

inni, do pojawiających się możliwości

inni, do pojawiających się możliwości

rozwoju. Jeżeli np. obudzi się rynek

rozwoju. Jeżeli np. obudzi się rynek

wschodni (w republikach powstałych

wschodni (w republikach powstałych

po rozpadzie b. ZSRR), to o

po rozpadzie b. ZSRR), to o

ewentualne inwestycje ubiegać się

ewentualne inwestycje ubiegać się

będą regiony Polski Wschodniej, ale i

będą regiony Polski Wschodniej, ale i

Słowacja i Republiki Bałtyckie. Wynik

Słowacja i Republiki Bałtyckie. Wynik

tego wyścigu zależy od decyzji

tego wyścigu zależy od decyzji

podejmowanych już dzisiaj, także na

podejmowanych już dzisiaj, także na

szczeblu regionalnym.

szczeblu regionalnym.