Fundamenty projektu
Fundamenty projektu
Unii Europejskiej
Unii Europejskiej
- podstawy, zasady, organizacja
- podstawy, zasady, organizacja
i kierunki polityki regionalnej UE (2)
i kierunki polityki regionalnej UE (2)
Dr hab. Witold Toczyski
Dr hab. Witold Toczyski
Dom Europejski
Dom Europejski
UNIA
EUROPEJSKA
Unia Gospodarcza
i Walutowa
trzy wspólnoty
integracja
gospodarcza:
Jednolity Rynek,
polityki: rolna,
transportowa i
handlowa, zasady
konkurencji, euro,
Polityka
strukturalna!!
!,
Unia Gospodarcza
i Walutowa
trzy wspólnoty
integracja
gospodarcza:
Jednolity Rynek,
polityki: rolna,
transportowa i
handlowa, zasady
konkurencji, euro,
Polityka
strukturalna!!
!,
Wspólna Polityka
Zagraniczna i
Bezpieczeństwa
UZE - ESDI
(European
Strategy &
Defence
Identity)
Wspólna Polityka
Zagraniczna i
Bezpieczeństwa
UZE - ESDI
(European
Strategy &
Defence
Identity)
polityka
sprawiedliwoś
ci
i
spraw
wewnętrznych
polityka
sprawiedliwoś
ci
i
spraw
wewnętrznych
procesy decyzyjne
procesy decyzyjne
I filar
I filar
II filar
II filar
III filar
III filar
Organy UE
Organy UE
Wzajemne relacje organów Wspólnot
Europejskich
Trybunał
Sprawiedliwości
rządy
państw
członkowskich
Rada
Unii
Komisja
Europejsk
a
Parlament
Europejsk
i
Trybunał
Rewidentów
Księgowych
Organy
pomocnicze
Organy
pomocnicze
O b
y
w a
t
e l
e
p
a ń
s
t w
c
z ł
o
n k
o
w s
k
i c
h
Objaśnieni
a:
wybór lub powołanie
kontrola lub apelacja
kontrola
finansowa
współpraca
Organy UE
Organy UE
Rada Europejska
składa się z szefów państw i
rządów państw członkowskich Wspólnot oraz
przewodniczącego Komisji, wspomaganych przez
ministrów spraw zagranicznych i jednego członka
Komisji.
Rada:
1) daje polityczny impuls konstrukcji europejskiej,
2) ustala kwestie istotne dla jej wspierania,
3) wydaje polityczne dyrektywy dla Wspólnot Europejskich i
współpracy politycznej państw członkowskich,
4) obraduje nad różnymi aspektami Unii Europejskiej starając się o
osiągnięcie consensusu,
5) ustanawia nowe obszary wspólnotowej aktywności,
6) wyraża wspólne stanowisko w kwestiach polityki zagranicznej
państw członkowskich.
Organy UE
Organy UE
Parlament Europejski
składa się z ponad 600 deputowanych,
wybieranych na kadencję pięcioletnią. Siedzibą parlamentu jest
Strassburg. Parlamentarzyści są reprezentantami całych narodów nie
zaś określonych grup wyborców, nie są związani wnioskami i
wskazówkami. Deputowani do Parlamentu zorganizowani są we
frakcje, zgodnie z przynależnością partyjną a nie narodową.
Uchwały parlamentu podejmowane są, co do zasady, bezwzględną
większością głosów, w niektórych przypadkach Traktat o WE
przewiduje większość kwalifikowaną,
w sporadycznych przypadkach wystarcza zwykła
większość głosów
.
Parlament Europejski posiada kompetencje w następujących
dziedzinach:
1) prawodawczej -
w przypadku niektórych zagadnień posiada faktyczne prawo weta.
2) uchwałodawczej - uchwały te nie mają charakteru prawnie
wiążącego;
3) ustalania polityki Wspólnoty Europejskiej -
Parlament współdziała w
tworzeniu budżetu Wspólnot, jak również wyraża zgodę na stowarzyszenie państwa
trzeciego lub organizacji międzynarodowej ze Wspólnotami i na wstąpienie państwa
trzeciego do Unii Europejskiej
;
4) decyzyjnej, bądź współdecyzyjnej - o obsadzie personalnej.
5) kontrolnej -
Organy UE
Organy UE
Rada Unii Europejskiej
jest złożona z przedstawicieli
państw członkowskich, przy czym
każdy rząd deleguje do niej
jednego z ministrów
, który działa na podstawie udzielonego mu
mandatu i jest reprezentantem swojego kraju. Skład personalny
rady jest zmienny i zależy od materii będącej przedmiotem jej
obrad. Siedzibą Rady jest Bruksela. Przewodnictwo w Radzie jest
obejmowane na okres 6 miesięcy przez ministra reprezentującego
dane państwo, po czym następuje wymiana na zasadzie rotacji
według ustalonego harmonogramu.
Rada spełnia następujące funkcje:
1. Prawodawczą - jest ona głównym organem prawodawczym
Wspólnot Europejskich. Rada wydaje rozporządzenia, dyrektywy i
decyzje. Rada w przeważającej części uchwala akty prawne
stanowiące odpowiedniki rozporządzeń wykonawczych, przepisów
administracyjnych bądź norm.
2. Ustalania polityki Wspólnot - uchwala budżet Wspólnot (we
współdziałaniu z Parlamentem)
3. Powoływania członków innych organów Wspólnot - m.in. Trybunału
Obrachunkowego, komitetów doradczych.
4. Koordynacyjną -
wykonuje ją w przypadku gdy państwa członkowskie w danej
dziedzinie zachowały kompetencje a Rada wydaje opinie i zalecenia, z tym że są one
prawnie niewiążące.
5. Regulacyjną - podejmuje środki w celu ujednolicenia przepisów
prawnych,
Organy UE
Organy UE
Komisja Europejska
stoi na straży prawa
wspólnotowego, jest motorem integracji,
spełnia funkcje organu wykonawczego i decyzyjnego
- zarządzającego Wspólnotą,
a także reprezentuje Wspólnotę Europejską w
stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych.
Siedzibą Komisji jest Bruksela.
Komisja składa się z komisarzy mianowanych przez rządy państw
członkowskich przy udziale Parlamentu Europejskiego,
spełniającego funkcje konsultacyjne i zatwierdzające.
Członkowie Komisji mianowani są na okres 5 lat.
Postanowienia traktatów wymagają od komisarzy całkowitej
niezależności w wykonywaniu swoich obowiązków, zakazując
zwracania się do rządów mianujących o jakiekolwiek instrukcje,
wytyczne i polecenia.
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo pierwotne
Prawo wspólnotowe można obrazowo przedstawić jako piramidę.
Szczyt piramidy tworzy prawo pierwotne - konstytuujące
Wspólnoty.
Zaliczyć tu należy:
1 - traktaty założycielskie: 1) ustanawiający Europejską Wspólnotę
Gospodarczą (EWG, obecnie: Wspólnota Europejska, w skrócie -
Traktat o WE), 2) ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii
Atomowej Euratom (EWEA), 3) ustanawiający Europejską Wspólnotę
Węgla i Stali (EWWiS). Trzy Wspólnoty (Wspólnota Europejska,
EWEA, EWWiS) zwane są Wspólnotami Europejskimi;
2 - traktaty zmieniające traktaty założycielskie. Traktat o Unii
Europejskiej (TUE) - podpisany został 7 lutego 1992 roku w
Maastricht (wszedł w życie 1 listopada 1993 roku). TUE wprowadził
zmiany do traktatów założycielskich (EWG, EWWiS, Euratom).
Kolejna - zasadnicza zmiana traktatowa nastąpiła w 1997 roku
przez podpisanie 2 października Traktatu Amsterdamskiego (TA)
zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej,
3 - do prawa pierwotnego zalicza się także traktaty o przystąpieniu
nowych członków.
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wtórne
Drugim elementem wspólnotowego porządku prawnego jest prawo
wtórne (pochodne). Zalicza się do niego: rozporządzenie,
dyrektywę, decyzję.
1 -
rozporządzenie
(art. 189 ust. 2).
Pojęcie rozporządzenie" w prawie
wspólnotowym nie odpowiada znaczeniowo temu pojęciu w prawie polskim.
Rozporządzenie wspólnotowe
jest raczej zbliżone do ustawy,
choć Komisja może też
wydawać rozporządzenia, które mają charakter aktów wykonawczych. Odnoszenie
rozporządzenia" wspólnotowego do ustawy" polskiej może być też mylące w
kontekście procesu legislacyjnego. W Polsce to Parlament jest ciałem ustawodawczym;
Parlament Europejski zaś, mimo iż jego rola w tworzeniu prawa wspólnotowego
systematycznie wzrasta, nie jest głównym organem w tym procesie.
Rozporządzenie zawiera regulacje o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Oznacza to,
iż obowiązuje w całości - we wszystkich jego częściach oraz powszechnie - we
wszystkich państwach członkowskich (ma zasięg „ogólny"). Rozporządzenie stosuje się
bezpośrednio w państwach członkowskich, co oznacza że nie podlega ono transpozycji
do krajowego porządku prawnego ani ogłoszeniu przewidzianemu dla aktów prawa
krajowego - obowiązuje w formie przyjętej przez organy wspólnotowe. Bezpośrednia
skuteczność rozporządzenia oznacza, iż ma ono zastosowanie zarówno w stosunkach
państwo - jednostka, jak i w relacjach pomiędzy poszczególnymi jednostkami. Każde
rozporządzenie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot
staje się częścią
krajowego porządku prawnego każdego z państw członkowskich
. Rozporządzenie
wchodzi w życie w terminie w nim określonym lub dwudziestego dnia od ogłoszenia w
Dzienniku Urzędowym.
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wtórne
2 -
dyrektywa
(art. 189 ust. 3).
Ten akt prawny nie znajduje
odpowiednika w polskim systemie prawa. Dyrektywa ma
charakter wiążący w stosunku do państwa członkowskiego,
do którego jest skierowana. Dyrektywa, w odróżnieniu od
rozporządzenia, nie wiąże w całości, lecz tylko
co do samego
skutku
, który musi być osiągnięty przez państwo
członkowskie (adresata).
Państwu pozostawia się więc swobodę
wyboru środków i metod zmierzających do takiego przekształcenia
(dostosowania) porządku krajowego, aby cel dyrektywy został
osiągnięty
Prawo wspólnotowe
Prawo wspólnotowe
Prawo wtórne
3
-
decyzja
(art. 189 ust. 4) obowiązuje w całości tych, do których
jest skierowana. Decyzja jest więc aktem o charakterze
indywidualnym - ściśle określa adresata norm w niej zawartych i w
tym znaczeniu jest zbliżona do decyzji administracyjnej na gruncie
prawa wewnętrznego (np. polskiego). Adresatem decyzji mogą być
osoby prawne, osoby fizyczne, państwa członkowskie.
Wśród aktów prawa wtórnego wymienia jeszcze takie instrumenty
działania organów wspólnotowych jak - zalecenia i opinie. Nie
mają one mocy wiążącej.
Proces decyzyjny
Proces decyzyjny
Proces decyzyjny - procedura współdecydowania
(kodecyzji)
(art. 189 B Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty
Europejskiej)
Wzmacnia rolę Parlamentu,
dając mu możliwość odrzucenia propozycji legislacyjnej
zgłoszonej przez Komisję (prawo veta).
Stosuje się w sprawach:
•
swobody przepływu siły roboczej,
•
prawa osiedlania się,
•
usług,
•
rynku wewnętrznego,
•
kształcenia ogólnego i zawodowego,
•
kultury, ochrony zdrowia, ochrony konsumenta,
•
sieci transeuropejskich (
komunikacyjnych, transportowych,
telekomunikacyjnych i energetycznych
),
•
badań i rozwoju technologicznego,
•
środowiska.
Proces decyzyjny - procedura współdecydowania
(kodecyzji)
(art. 189 B Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty
Europejskiej)
Wzmacnia rolę Parlamentu,
dając mu możliwość odrzucenia propozycji legislacyjnej
zgłoszonej przez Komisję (prawo veta).
Stosuje się w sprawach:
•
swobody przepływu siły roboczej,
•
prawa osiedlania się,
•
usług,
•
rynku wewnętrznego,
•
kształcenia ogólnego i zawodowego,
•
kultury, ochrony zdrowia, ochrony konsumenta,
•
sieci transeuropejskich (
komunikacyjnych, transportowych,
telekomunikacyjnych i energetycznych
),
•
badań i rozwoju technologicznego,
•
środowiska.
Proces decyzyjny (1)
Proces decyzyjny (1)
Komisja
Europejska
Parlament
Europejski
Komitet
Regionów
Komitet
Ekonomiczno
-Społeczny
Rada Unii Europejskiej
propozycja aktu
prawnego
pierwsze czytanie
stanowisko
opinia
opinia
Parlament
Europejski
wspólne stanowisko
Proces decyzyjny (2)
Proces decyzyjny (2)
Rada Unii Europejskiej
Komisja
Europejska
Rada Unii Europejskiej
proponuje poprawki
bezwzględną większością głosów
Rada Unii Europejskiej
odrzuca wspólne
stanowisko
bezwzględną większością głosów
akceptuje wspólne
stanowisko
zwykłą większością głosów
odrzucenie aktu
prawnego
opiniuje poprawki pozytywnie lub
negatywnie
rozpatruje opinię Komisji
przyjmuje akt
prawny
akceptuj
e
poprawki
Komitet Mediacji - powołany
przez Radę i Parlament
odrzuca
poprawki
akceptacja wspólnego
tekstu
brak akceptacji wspólnego tekstu
przyjęcie
aktu
prawnego
Rada Unii Europejskiej
potwierdza oryginalne lub zmienione
wspólne stanowisko kwalifikowaną
większością głosów
Parlament Europejski
trzecie czytanie
drugie czytanie
odrzuca wspólne stanowisko
bezwzględną większością głosów
odrzucenie
aktu prawnego
przyjęcie aktu
prawnego
Komitet Regionów
Komitet Regionów
•
Komitet Regionów jest instytucją doradczą
Komitet Regionów jest instytucją doradczą
powołaną do reprezentowania władz
powołaną do reprezentowania władz
regionalnych i lokalnych.
regionalnych i lokalnych.
•
Wydaje opinie w kwestiach polityki regionalnej i
Wydaje opinie w kwestiach polityki regionalnej i
rozwoju regionalnego Unii Europejskiej. Został
rozwoju regionalnego Unii Europejskiej. Został
utworzony na mocy Traktatu z Maastricht z 1992
utworzony na mocy Traktatu z Maastricht z 1992
r.
r.
•
Tworzą go zgodnie z postanowieniami z Nicei
Tworzą go zgodnie z postanowieniami z Nicei
osoby, które otrzymały mandat wyborczy organu
osoby, które otrzymały mandat wyborczy organu
regionalnego lub lokalnego, bądź odpowiadają
regionalnego lub lokalnego, bądź odpowiadają
politycznie przed wybieralnym zgromadzeniem.
politycznie przed wybieralnym zgromadzeniem.
Komitet Regionów - skład
Komitet Regionów - skład
•
Zgodnie z ustaleniami z Nicei skład komitetu po
Zgodnie z ustaleniami z Nicei skład komitetu po
rozszerzeniu nie może przekroczyć 350 osób
rozszerzeniu nie może przekroczyć 350 osób
( obecnie jest 317). Polsce przyznano 21 miejsc.
( obecnie jest 317). Polsce przyznano 21 miejsc.
•
Członkowie są wyznaczani przez rządy państw
Członkowie są wyznaczani przez rządy państw
Unii Europejskiej spośród polityków z okręgów
Unii Europejskiej spośród polityków z okręgów
miejskich lub regionów, reprezentantów władz
miejskich lub regionów, reprezentantów władz
lokalnych.
lokalnych.
•
Członkowie KR muszą posiadać mandat od
Członkowie KR muszą posiadać mandat od
reprezentowanych przez siebie władz lub być
reprezentowanych przez siebie władz lub być
przed nimi politycznie odpowiedzialni.
przed nimi politycznie odpowiedzialni.
•
Nie są jednak odpowiedzialni przed rządem.
Nie są jednak odpowiedzialni przed rządem.
Rada Unii Europejskiej powołuje ich na cztery
Rada Unii Europejskiej powołuje ich na cztery
lata z możliwością ponownego mianowania.
lata z możliwością ponownego mianowania.
Komitet Regionów - Zadania
Komitet Regionów - Zadania
•
Komitet Regionów jest organem doradczym Rady Unii
Komitet Regionów jest organem doradczym Rady Unii
Europejskiej, Komisji, a także Parlamentu Europejskiego.
Europejskiej, Komisji, a także Parlamentu Europejskiego.
Organy te są zobowiązane do konsultacji w odniesieniu
Organy te są zobowiązane do konsultacji w odniesieniu
do polityki regionalnej, ochrony środowiska, edukacji i
do polityki regionalnej, ochrony środowiska, edukacji i
transportu.
transportu.
•
Władze regionalne i lokalne mają możliwość wywierania
Władze regionalne i lokalne mają możliwość wywierania
wpływu na określanie kierunków polityki Unii
wpływu na określanie kierunków polityki Unii
Europejskiej w interesujących je sferach.
Europejskiej w interesujących je sferach.
•
Komitet Regionów może również wyrażać opinie z
Komitet Regionów może również wyrażać opinie z
własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i
własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie i
Parlamentowi.
Parlamentowi.
•
Może również, jeśli uzna, że wchodzą w grę specyficzne
Może również, jeśli uzna, że wchodzą w grę specyficzne
interesy regionalne, wydać opinię w tym przedmiocie, w
interesy regionalne, wydać opinię w tym przedmiocie, w
sprawie, o którą był konsultowany Komitet Ekonomiczno-
sprawie, o którą był konsultowany Komitet Ekonomiczno-
Społeczny.
Społeczny.
•
Komitet Regionów odbywa pięć sesji plenarnych rocznie.
Komitet Regionów odbywa pięć sesji plenarnych rocznie.
Komitet Regionów - Komisje
Komitet Regionów - Komisje
Opinie Komitetu są opracowywane w
Opinie Komitetu są opracowywane w
sześciu komisjach:
sześciu komisjach:
- ds. Polityki Spójności Terytorialnej
- ds. Polityki Spójności Terytorialnej
(COTER),
(COTER),
- ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej
- ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej
(ECOS),
(ECOS),
- ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE),
- ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE),
- ds. Kultury i Edukacji (EDUC),
- ds. Kultury i Edukacji (EDUC),
- ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie
- ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie
(CONST),
(CONST),
- ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).
- ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).
Kraje UE posiadające strukturę federalną dowodzą,
Kraje UE posiadające strukturę federalną dowodzą,
iż:
iż:
•
•
•
Regiony lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem
Regiony lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem
pewnych kategorii problemów niż rząd centralny,
pewnych kategorii problemów niż rząd centralny,
gdyż są bliżej źródeł ich powstawania.
gdyż są bliżej źródeł ich powstawania.
•
•
•
Regionalizacja umożliwia bardziej
Regionalizacja umożliwia bardziej
zrównoważony rozwój przestrzenny i
zrównoważony rozwój przestrzenny i
gospodarczy, zapobiega upośledzaniu regionów
gospodarczy, zapobiega upośledzaniu regionów
peryferyjnych i pomaga lepiej dbać o kulturową
peryferyjnych i pomaga lepiej dbać o kulturową
różnorodność.
różnorodność.
•
Struktury decyzyjne na szczeblu regionów
Struktury decyzyjne na szczeblu regionów
stwarzają społecznościom okazję bardziej
stwarzają społecznościom okazję bardziej
bezpośredniego udziału w procedurach
bezpośredniego udziału w procedurach
demokratycznych.
demokratycznych.
Ewolucja europejskiego modelu
Ewolucja europejskiego modelu
Cztery priorytety polityki
Cztery priorytety polityki
Unii Europejskiej
Unii Europejskiej
•
•
Zrównoważony rozwój - konkurencyjność,
Zrównoważony rozwój - konkurencyjność,
spójność (w odniesieniu do wzrostu i
spójność (w odniesieniu do wzrostu i
zatrudnienia)
zatrudnienia)
•
•
Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi
Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi
•
•
Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i
Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i
sprawiedliwość
sprawiedliwość
•
•
UE jako światowy partner
UE jako światowy partner
RÓWNE
SZANSE
TRWAŁY
ROZWÓJ
WSPIERANIE
MŚP
SPOŁECZEŃSTW
O INFORMACYJNE
BADANIA
I ROZWÓJ
TECHNOLOGICZNY
KLUCZOWE KIERUNKI POLITYKI WSPÓLNOTY
KLUCZOWE KIERUNKI POLITYKI WSPÓLNOTY
.
.
Polityka spójności
Polityka spójności
Wydatki stanowią 34% budżetu UE (336 miliardów euro na
Wydatki stanowią 34% budżetu UE (336 miliardów euro na
okres 2007-2013, według cen z 2004 r.)
okres 2007-2013, według cen z 2004 r.)
Wydatki stanowią około 0,41% PKB
Wydatki stanowią około 0,41% PKB
Unii
Unii
(uwzględniając
(uwzględniając
rozwój
rozwój
obszarów wiejskich i rybołówstwo: 0,46%)
obszarów wiejskich i rybołówstwo: 0,46%)
Podział środków finansowych po połowie między obecne a
Podział środków finansowych po połowie między obecne a
nowe Państwa Członkowskie
nowe Państwa Członkowskie
Ponad ¾ budżetu dla regionów i Państw Członkowskich
Ponad ¾ budżetu dla regionów i Państw Członkowskich
opóźnionych w rozwoju
opóźnionych w rozwoju
Budżet UE na lata 2000-2006 – rocznie 108,5 miliardów euro
Budżet UE na lata 2000-2006 – rocznie 108,5 miliardów euro
dla UE-25
dla UE-25
Perspektywy finansowe na lata 2007-2013 - 146,4 miliardów
Perspektywy finansowe na lata 2007-2013 - 146,4 miliardów
euro dla UE-27
euro dla UE-27
Zasady europejskiej polityki
Zasady europejskiej polityki
strukturalnej
strukturalnej
koordynacji
koncentracji
programowania wieloletniego
partnerstwa
dodatkowości
zgodności
SUBSYDIARNOŚ
Ć
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasada subsydiarności
Zasada subsydiarności
•
problemy rozwoju regionalnego nie stanowią wyłącznej
problemy rozwoju regionalnego nie stanowią wyłącznej
kompetencji Wspólnot, więc jej interwencja odbywa się
kompetencji Wspólnot, więc jej interwencja odbywa się
jedynie pomocniczo.
jedynie pomocniczo.
•
Wspólnota podejmuje interwencję
Wspólnota podejmuje interwencję
wtedy i tylko wtedy
wtedy i tylko wtedy
gdy
gdy
cele zamierzonego działania nie mogą zostać zrealizowane w
cele zamierzonego działania nie mogą zostać zrealizowane w
sposób wystarczający przez państwa członkowskie, a mogą
sposób wystarczający przez państwa członkowskie, a mogą
zaś (z racji zakresu lub skutków zamierzonego działania)
zaś (z racji zakresu lub skutków zamierzonego działania)
zostać lepiej zrealizowane na szczeblu Wspólnoty.
zostać lepiej zrealizowane na szczeblu Wspólnoty.
•
zasada ta nie jest stosowana w przypadku funduszy
zasada ta nie jest stosowana w przypadku funduszy
strukturalnych.
strukturalnych.
Zasada koordynacji
Zasada koordynacji
:
:
•
wszystkie działanie podejmowane w ramach funduszy
wszystkie działanie podejmowane w ramach funduszy
strukturalnych powinny być skoordynowane z innymi
strukturalnych powinny być skoordynowane z innymi
działaniami podejmowanymi przez Wspólnotę oraz z
działaniami podejmowanymi przez Wspólnotę oraz z
działaniami krajowymi, które dążą do realizacji podobnych
działaniami krajowymi, które dążą do realizacji podobnych
celów.
celów.
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasada koncentracji:
środki finansowe pochodzące z funduszy strukturalnych są
przeznaczone dla obszarów znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji
(cel 1)
środki finansowe są skoncentrowane na realizację ograniczonej liczby
celów, które mają podstawowe (priorytetowe) znaczenie dla spójności
społeczno-ekonomicznej UE.
Zasada programowania wieloletniego:
konieczne jest wypracowanie wieloletnich, podzielonych na etapy,
programów rozwoju planujących kierunki wykorzystania funduszy
strukturalnych.
programy te są wdrażane pod kierunkiem poszczególnych państw,
zgodnie z postanowieniami rozporządzeń wspólnotowych odnoszących
się do funduszy strukturalnych
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasada partnerstwa:
ustalenia dotyczące wykorzystania funduszy strukturalnych muszą
być uzgadniane na wszystkich etapach programowania z
zainteresowanymi partnerami.
partnerami powinni być przedstawiciele władz publicznych, środowisk
społeczno-gospodarczych, inwestorów, instytucji bankowych, organizacji
zawodowych, wyższych uczelni.
Zasada dodatkowości:
pomoc wspólnotowa musi być uzupełnieniem środków wydatkowanych
przez państwa członkowskie.
pomoc wspólnotowa nie może zastępować finansowania krajowego
( w tym regionalnego i lokalnego).
państwa członkowskie powinny utrzymywać swoje wydatki publiczne
(w przypadku każdego celu) realizowane w dziedzinie interwencji
funduszy strukturalnych, przynajmniej na tym samym poziomie co w
czasie okresu poprzedzającego pomoc wspólnotową
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasady europejskiej polityki strukturalnej
Zasada zgodności:
wszystkie działania finansowane z funduszy strukturalnych muszą być
zgodne z innymi politykami Wspólnot (np. transportową, konkurencji)
oraz prawodawstwem unijnym.
wszystkie działania podejmowane w ramach funduszy strukturalnych
muszą być realizowane w oparciu o unijne przepisy, a przez to zgodne z
innymi politykami Wspólnot
ustalenia dotyczące wykorzystania funduszy strukturalnych muszą być
uzgadniane na wszystkich etapach programowania z zainteresowanymi
partnerami.
Znaczenie polityki spójności
Znaczenie polityki spójności
ekonomiczno – społecznej w Unii Europejskiej
ekonomiczno – społecznej w Unii Europejskiej
€
Podstawowa polityka Wspólnot Europejskich –
Podstawowa polityka Wspólnot Europejskich –
potwierdzona w projekcie Konstytucji Europejskiej
potwierdzona w projekcie Konstytucji Europejskiej
–oparta na solidaryzmie
–oparta na solidaryzmie
€
działania na rzecz spójności gospodarczej,
działania na rzecz spójności gospodarczej,
społecznej i przestrzennej są jedną podstawowych
społecznej i przestrzennej są jedną podstawowych
sfer interwencji
sfer interwencji
€
Argumentem na rzecz tej polityki są także
Argumentem na rzecz tej polityki są także
znacznie większe, po rozszerzeniu Unii do 25
znacznie większe, po rozszerzeniu Unii do 25
państw, zróżnicowania regionalne
państw, zróżnicowania regionalne
CZTERY PODSTAWOWE DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
CZTERY PODSTAWOWE DZIAŁANIA WSPIERAJĄCE
ROZWOJ ZRÓWNOWAŻONY
ROZWOJ ZRÓWNOWAŻONY
1. Zapewnienie odpowiedniego finansowania
2. Wzmacnianie procesu podejmowania decyzji na
poziomie UE
3. Tworzenie partnerstw
Obejmuje to tworzenie postępowych partnerstw pomiędzy
administracją, środowiskiem akademickim, podmiotami
zajmującymi się ochroną środowiska, właścicielami i
użytkownikami gruntów, sektorem prywatnym, sektorem
finansów, sektorem oświaty oraz środkami przekazu, które
wspólnie sformułują rozwiązania.
4. Kształtowanie świadomościi edukacji społecznej i
zachęcanie społeczeństwa do aktywnego udziału
Obejmuje to opracowanie i realizację strategii informowania
wspierającej plan działań, ścisłą współpracę z inicjatywą
„Countdown 2010” oraz wdrażanie Konwencji z Ǻrhus i
związanych z nią dyrektyw
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
Program Unii Europejskiej
Program Unii Europejskiej
przyjęty w Lizbonie w 2000
przyjęty w Lizbonie w 2000
roku, którego celem było
roku, którego celem było
uczynienie z Unii do 2010 r.
uczynienie z Unii do 2010 r.
najbardziej konkurencyjnej,
najbardziej konkurencyjnej,
dynamicznej, opartej na
dynamicznej, opartej na
wiedzy gospodarki świata i
wiedzy gospodarki świata i
doścignięcie USA.
doścignięcie USA.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
Program wynikł z uświadomionych
Program wynikł z uświadomionych
zagrożeń wynikających z wolniejsze
zagrożeń wynikających z wolniejsze
tempo rozwoju i mniejszej zdolności do
tempo rozwoju i mniejszej zdolności do
tworzenia nowych technologii niż USA,
tworzenia nowych technologii niż USA,
gorszego radzenie sobie z globalizacją i
gorszego radzenie sobie z globalizacją i
przechodzeniem na gospodarkę opartą na
przechodzeniem na gospodarkę opartą na
wiedzy, starzenia się społeczeństw oraz
wiedzy, starzenia się społeczeństw oraz
konieczności reformy systemu społeczno-
konieczności reformy systemu społeczno-
gospodarczego Europy.
gospodarczego Europy.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W strategii wyodrębniono następujące
W strategii wyodrębniono następujące
segmenty:
segmenty:
•
gospodarka oparta na wiedzy
gospodarka oparta na wiedzy
•
liberalizacja i integracja rynków przemysłów
liberalizacja i integracja rynków przemysłów
sieciowych
sieciowych
•
trwały rozwój
trwały rozwój
•
liberalizacja i integracja rynku usług
liberalizacja i integracja rynku usług
finansowych
finansowych
•
przedsiębiorczość
przedsiębiorczość
•
nowy model społeczny.
nowy model społeczny.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W telekomunikacji:
W telekomunikacji:
•
oddzielenie regulatora od dotychczasowego
oddzielenie regulatora od dotychczasowego
operatora,
operatora,
•
obiektywne, nie dyskryminacyjne i przejrzyste
obiektywne, nie dyskryminacyjne i przejrzyste
warunki działalności,
warunki działalności,
•
zasadę otwartej sieci,
zasadę otwartej sieci,
•
nałożenie obowiązków na operatorów o
nałożenie obowiązków na operatorów o
znaczącej sile rynkowej,
znaczącej sile rynkowej,
•
zróżnicowanie pomiędzy operatorami telefonii
zróżnicowanie pomiędzy operatorami telefonii
stacjonarnej i ruchomej.
stacjonarnej i ruchomej.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W energetyce:
W energetyce:
•
otwieranie na konkurencję podsektorów
otwieranie na konkurencję podsektorów
elektroenergetycznego i gazowniczego
elektroenergetycznego i gazowniczego
w poszczególnych krajach, najpierw dla
w poszczególnych krajach, najpierw dla
klientów przemysłowych, a potem dla
klientów przemysłowych, a potem dla
gospodarstw domowych, oraz
gospodarstw domowych, oraz
•
zwiększanie możliwości
zwiększanie możliwości
międzynarodowego handlu wewnątrz
międzynarodowego handlu wewnątrz
unijnego integrującego rynek.
unijnego integrującego rynek.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W transporcie:
W transporcie:
•
dążenie do przyspieszenia otwarcia rynków transportowych,
dążenie do przyspieszenia otwarcia rynków transportowych,
głównie kolejowego,
głównie kolejowego,
•
uruchomienie Wspólnego Europejskiego Obszaru Lotniczego,
uruchomienie Wspólnego Europejskiego Obszaru Lotniczego,
•
ułatwienie dostępu do rynków usług portowych,
ułatwienie dostępu do rynków usług portowych,
•
poprawa standardów bezpieczeństwa morskiego,
poprawa standardów bezpieczeństwa morskiego,
•
usprawnienie funkcjonowania zbiorowego transportu
usprawnienie funkcjonowania zbiorowego transportu
publicznego,
publicznego,
•
wprowadzenie efektywnych instrumentów regulacji rynków
wprowadzenie efektywnych instrumentów regulacji rynków
transportowych - głownie cen za użytkowanie infrastruktury
transportowych - głownie cen za użytkowanie infrastruktury
oraz skutecznych, proekologicznych instrumentów podatkowych,
oraz skutecznych, proekologicznych instrumentów podatkowych,
•
budowa i modernizacja transeuropejskich sieci transportowych
budowa i modernizacja transeuropejskich sieci transportowych
(TEN-T) zapewniających integralność ekonomiczną i spójność
(TEN-T) zapewniających integralność ekonomiczną i spójność
przestrzenną poszerzonej Wspólnoty
przestrzenną poszerzonej Wspólnoty
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W liberalizacji i integracji rynku usług finansowych:
W liberalizacji i integracji rynku usług finansowych:
•
stworzenie jednolitego rynku przepływów
stworzenie jednolitego rynku przepływów
kapitałowych
kapitałowych
•
utworzenie otwartego i bezpiecznego rynku
utworzenie otwartego i bezpiecznego rynku
detalicznego
detalicznego
•
ustanowienie nowoczesnych regulacji
ustanowienie nowoczesnych regulacji
ostrożnościowych i systemu nadzoru rynków
ostrożnościowych i systemu nadzoru rynków
finansowych.
finansowych.
•
zmniejszenie różnic w systemach
zmniejszenie różnic w systemach
podatkowych i
podatkowych i
corporate governance
corporate governance
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
We wspieraniu konkurenci i przedsiębiorczości:
We wspieraniu konkurenci i przedsiębiorczości:
•
decentralizacja, polegająca na włączeniu w
decentralizacja, polegająca na włączeniu w
egzekwowanie traktatowych zasad konkurencji nie tylko
egzekwowanie traktatowych zasad konkurencji nie tylko
sądów krajowych (przepisy te obowiązują
sądów krajowych (przepisy te obowiązują
bezpośrednio), ale i krajowych organów
bezpośrednio), ale i krajowych organów
antymonopolowych;
antymonopolowych;
•
stosowanie przez krajowe urzędy antymonopolowe
stosowanie przez krajowe urzędy antymonopolowe
prawa wspólnotowego tam, gdzie mamy do czynienia z
prawa wspólnotowego tam, gdzie mamy do czynienia z
oddziaływaniem na handel między państwami
oddziaływaniem na handel między państwami
członkowskimi;
członkowskimi;
•
stosowanie bezpośrednie systemu zasad konkurencji -
stosowanie bezpośrednie systemu zasad konkurencji -
co oznacza, że porozumienia między przedsiębiorstwami
co oznacza, że porozumienia między przedsiębiorstwami
nie będą już wymagały uprzedniej notyfikacji do Komisji.
nie będą już wymagały uprzedniej notyfikacji do Komisji.
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W ograniczeniu pomocy publicznej
W ograniczeniu pomocy publicznej
:
:
•
obniżenia najbardziej szkodliwych i najmniej
obniżenia najbardziej szkodliwych i najmniej
produktywnych rodzajów pomocy
produktywnych rodzajów pomocy
•
koncentracji pozostałych środków na celach
koncentracji pozostałych środków na celach
horyzontalnych, w tym na spójności
horyzontalnych, w tym na spójności
(cohesion),
(cohesion),
•
przesunięcia środków (choć nie wszystkich!) -
przesunięcia środków (choć nie wszystkich!) -
zaoszczędzonych dzięki obniżeniu poziomu
zaoszczędzonych dzięki obniżeniu poziomu
najbardziej szkodliwej pomocy - na rzecz
najbardziej szkodliwej pomocy - na rzecz
środków lepiej służących rozwijaniu
środków lepiej służących rozwijaniu
konkurencyjnego otoczenia
konkurencyjnego otoczenia
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
W ograniczeniu pomocy publicznej
W ograniczeniu pomocy publicznej
:
:
•
obniżenia najbardziej szkodliwych i najmniej
obniżenia najbardziej szkodliwych i najmniej
produktywnych rodzajów pomocy
produktywnych rodzajów pomocy
•
koncentracji pozostałych środków na celach
koncentracji pozostałych środków na celach
horyzontalnych, w tym na spójności
horyzontalnych, w tym na spójności
(cohesion),
(cohesion),
•
przesunięcia środków (choć nie wszystkich!) -
przesunięcia środków (choć nie wszystkich!) -
zaoszczędzonych dzięki obniżeniu poziomu
zaoszczędzonych dzięki obniżeniu poziomu
najbardziej szkodliwej pomocy - na rzecz
najbardziej szkodliwej pomocy - na rzecz
środków lepiej służących rozwijaniu
środków lepiej służących rozwijaniu
konkurencyjnego otoczenia
konkurencyjnego otoczenia
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
Nowy model społeczny:
Nowy model społeczny:
•
więcej i lepszych jakościowo miejsc
więcej i lepszych jakościowo miejsc
pracy: rozwój aktywnej polityki
pracy: rozwój aktywnej polityki
zatrudnienia;
zatrudnienia;
•
dostosowanie edukacji i kształcenia do
dostosowanie edukacji i kształcenia do
życia i pracy w społeczeństwie opartym
życia i pracy w społeczeństwie opartym
na wiedzy;
na wiedzy;
•
wspieranie integracji społecznej;
wspieranie integracji społecznej;
•
modernizacja systemu zabezpieczenia
modernizacja systemu zabezpieczenia
społecznego
społecznego
STRATEGIA LIZBOŃSKA
STRATEGIA LIZBOŃSKA
Na szczycie w Góteborgu dodano do Strategii
Na szczycie w Góteborgu dodano do Strategii
Lizbońskiej filar ekologiczny, który obejmuje:
Lizbońskiej filar ekologiczny, który obejmuje:
•
zmiany klimatyczne, a zwłaszcza zwolnienie
zmiany klimatyczne, a zwłaszcza zwolnienie
zużycia paliw kopalnych w celu opóźnienia
zużycia paliw kopalnych w celu opóźnienia
lub wręcz odwrócenia tzw. efektu
lub wręcz odwrócenia tzw. efektu
cieplarnianego,
cieplarnianego,
•
opanowanie presji na środowisko ze strony
opanowanie presji na środowisko ze strony
transportu,
transportu,
•
poprawa zdrowia publicznego,
poprawa zdrowia publicznego,
•
zachowanie zasobów naturalnych.
zachowanie zasobów naturalnych.
Realizacja celów strategii lizbońskiej wg regionów
W oparciu o 5 zagregowanych
wskaźników:
- Produktywność (PKB/ osoba
zatrudniona; 2002)
- Wskaźnik zatrudnienia (osoby
zatrudnione/ osoby w wieku 16-
64 lat; 2003)
- Wydatki na badania i rozwój (%
PKB, 2001)
- Sektor przedsiębiorstw
zajmujących się badaniami r
rozwojem (personel tych
przedsiębiorstw/ 1000
aktywnych osób; 2001)
- Osoby z wyższym
wykształceniem (% całkowitej
liczby ludności; 2002)