Rachunek dochodu

Rachunek dochodu

narodowego

narodowego

źródło: Begg D., Fischer S., Dornbusch R.,
Makroekonomia, PWN

Gospodarka – podmioty

Gospodarka – podmioty

gospodarcze

gospodarcze



gospodarstwa domowe;

gospodarstwa domowe;



przedsiębiorstwa;

przedsiębiorstwa;



aparat państwa na szczeblu

aparat państwa na szczeblu

centralnym i lokalnym;

centralnym i lokalnym;

Ich decyzje wyznaczają poziom

Ich decyzje wyznaczają poziom

łącznych wydatków i dochodów w

łącznych wydatków i dochodów w

gospodarce jak i ogólny poziom

gospodarce jak i ogólny poziom

produkcji dóbr i usług.

produkcji dóbr i usług.

Ruch okrężny

Ruch okrężny

Gospodars

twa

domowe

Przedsiębior

stwa

-Dysponują czynnikami
produkcji

-Otrzymują dochody od
przedsiębiorstw

-Wydają dochody na dobra i
usługi wytwarzane przez
przedsiębiorstwa

-Wykorzystują czynniki
produkcji

-Płacą gospodarstwom
domowym za wykorzystanie
czynników

-Sprzedają dobra i usługi

Założenia:
Gospodarka zamknięta bez udziału państwa

Ruch okrężny

Ruch okrężny

Gospodarstw

a domowe

Przedsiębior
stwo

Wydatki na dobra i
usługi

Dochody czynników
produkcji

Dobra i usługi

Usługi czynników

produkcji

Produkt Krajowy Brutto

Produkt Krajowy Brutto

(PKB)

(PKB)

jest miarą produkcji wytworzonej

jest miarą produkcji wytworzonej

przez czynniki wytwórcze

przez czynniki wytwórcze

zlokalizowane na terytorium

zlokalizowane na terytorium

danego kraju, niezależnie od tego

danego kraju, niezależnie od tego

kto jest ich właścicielem

kto jest ich właścicielem

Sposoby wyznaczania PKB

Sposoby wyznaczania PKB

Dobro

Sprzedaw

ca

Kupujący

Wartość

transak

cji

Warto

ść

dodan

a

Wydatki

na

dobra

finalne

Dochody

czynnikó

w

produkcji

Stal

Huta
(również
wydobywa
rudę)

Producent
maszyn

10000

10000

-

10000

Stal

Huta
(również
wydobywa
rudę)

Fabryka
samochod
ów

20000

20000

-

20000

Maszyna

Producent
Maszyn

Fabryka
samochod
ów

30000

20000

30000

20000

Samochod
y

Fabryka
samochod
ów

Konsumen
t

50000

30000

50000

30000

Całkowita wartość transakcji:
Produkt krajowy brutto (PKB)

110000

80000

80000

80000

Wartość dodana – jest to przyrost

Wartość dodana – jest to przyrost

wartości dóbr w wyniku określonego

wartości dóbr w wyniku określonego

procesu produkcji.

procesu produkcji.

Wartość dodaną wyznacza się na podstawie

Wartość dodaną wyznacza się na podstawie

różnicy wartości dóbr wyprodukowanych w

różnicy wartości dóbr wyprodukowanych w

przedsiębiorstwie oraz kosztów rzeczowych

przedsiębiorstwie oraz kosztów rzeczowych

nakładów czynników wytwórczych zużytych

nakładów czynników wytwórczych zużytych

do produkcji tych dóbr.

do produkcji tych dóbr.

Dobro finalne – dobro nabywane

Dobro finalne – dobro nabywane

przez ostatecznego użytkownika.

przez ostatecznego użytkownika.

Dobra pośrednie – częściowo

Dobra pośrednie – częściowo

przetworzone, które stanowią

przetworzone, które stanowią

nakład w procesie produkcji w

nakład w procesie produkcji w

innych przedsiębiorstwach, gdzie

innych przedsiębiorstwach, gdzie

są zużywane.

są zużywane.

Inwestycje i oszczędności

Inwestycje i oszczędności

Dobro

Sprzedaw

ca

Kupujący

Wartość

transak

cji

Warto

ść

dodan

a

Wydatki

na

dobra

finalne

Dochody

czynnikó

w

produkcji

Stal

Huta
(również
wydobywa
rudę)

Producent
maszyn

10000

10000

-

10000

Stal

Huta
(również
wydobywa
rudę)

Fabryka
samochod
ów

20000

20000

-

20000

Maszyna

Producent
Maszyn

Fabryka
samochod
ów

30000

20000

30000

20000

Samochod
y

Fabryka
samochod
ów

Konsumen
t

50000

30000

50000

30000

Całkowita wartość transakcji:
Produkt krajowy brutto (PKB)

110000

80000

80000

80000

Inwestycje – zakupy nowych dóbr

Inwestycje – zakupy nowych dóbr

kapitałowych przez przedsiębiorstwa

kapitałowych przez przedsiębiorstwa

Oszczędności – część dochodu, która

Oszczędności – część dochodu, która

nie zostaje wydana na zakup dóbr i

nie zostaje wydana na zakup dóbr i

usług.

usług.

Komentarz:

Komentarz:

W naszym przypadku gospodarstwa konsumują 50000,

W naszym przypadku gospodarstwa konsumują 50000,

natomiast oszczędzają 30000. Producent samochodów

natomiast oszczędzają 30000. Producent samochodów

wydaje 30000 na zakup nowych maszyn (inwestuje).

wydaje 30000 na zakup nowych maszyn (inwestuje).

Inwestycje, oszczędności

Inwestycje, oszczędności

i ruch okrężny

i ruch okrężny

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiors
twa

Wydatki na dobra i usługi

Dochody czynników
produkcji

Dobra i usługi

Usługi czynników

produkcji

Oszczędnoś

ci

Inwesty
cje

Rola państwa

Rola państwa

Gospodarst

wa

domowe

Przedsiębiors

twa

C

T

e

C + I

+ G

C + I + G -

T

e

B - T

d

Y + B -
T

d

G

Państwo

I

Y

Założenia:
C – konsumpcja;
I – inwestycje;
G – wydatki państwa;
Te – podatki pośrednie;
Td – podatki bezpośrednie;
B – wypłaty transferowe;

Rozporządzal

ne

dochody

PKB w cenach

czynników

produkcji

PKB w cenach

rynkowych

S

Rola powiązań z zagranicą

Rola powiązań z zagranicą

Eksportem (X) – nazywamy dobra, które

Eksportem (X) – nazywamy dobra, które

zostały wytworzone w kraju, a

zostały wytworzone w kraju, a

następnie sprzedane za granicą.

następnie sprzedane za granicą.

Importem (Z) – nazywamy dobra, które

Importem (Z) – nazywamy dobra, które

produkowane są za granicą i kupowane

produkowane są za granicą i kupowane

na użytek gospodarki krajowej.

na użytek gospodarki krajowej.

Eksport netto (NX)

Eksport netto (NX)

NX=X - Z

NX=X - Z

Formuła PKB

Formuła PKB

PKB = Y = C + I + G + NX

PKB = Y = C + I + G + NX

(w cenach rynkowych)

(w cenach rynkowych)

PKB = Y = C + I + G + NX – Te

PKB = Y = C + I + G + NX – Te

(w cenach czynników produkcji)

(w cenach czynników produkcji)

Produkt narodowy brutto

Produkt narodowy brutto

PNB – jest miernikiem całkowitych dochodów

PNB – jest miernikiem całkowitych dochodów

osiąganych przez obywateli danego kraju,

osiąganych przez obywateli danego kraju,

niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia

niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia

usług przez czynniki produkcji.

usług przez czynniki produkcji.

PNB jest równy PKB powiększonemu o

PNB jest równy PKB powiększonemu o

dochody netto z tytułu własności za granicą.

dochody netto z tytułu własności za granicą.

Komentarz:

Komentarz:

Jeśli suma napływu dochodów z zagranicy wynosi 2 mln zł, a

Jeśli suma napływu dochodów z zagranicy wynosi 2 mln zł, a

odpływy z własności należnych cudzoziemcom 1 mln zł to:

odpływy z własności należnych cudzoziemcom 1 mln zł to:

PNB = PKB + (2-1)mln zł

PNB = PKB + (2-1)mln zł

Przepływ netto dochodów

Przepływ netto dochodów

z

z

własności do Polski jest to

własności do Polski jest to

nadwyżka napływu dochodów z

nadwyżka napływu dochodów z

własności z tytułu usług czynników

własności z tytułu usług czynników

produkcji świadczonych za granicą

produkcji świadczonych za granicą

nad odpływem dochodów z

nad odpływem dochodów z

własności powstałych w wyniku

własności powstałych w wyniku

świadczenia usług czynników

świadczenia usług czynników

produkcji w kraju.

produkcji w kraju.

Dochód narodowy

Dochód narodowy

PNN=PNB

PNN=PNB

(w cenach czynników produkcji)

(w cenach czynników produkcji)

–

–

amortyzacja

amortyzacja

amortyzacja – jest miarą szybkości

amortyzacja – jest miarą szybkości

zmniejszania się wartości istniejącego zasobu

zmniejszania się wartości istniejącego zasobu

kapitału w danym okresie, będącego wynikiem

kapitału w danym okresie, będącego wynikiem

jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Komentarz:

Komentarz:

Część powstałej w gospodarce produkcji brutto musi zostać

Część powstałej w gospodarce produkcji brutto musi zostać

przeznaczona na odtworzenie zużytego kapitału i ta część

przeznaczona na odtworzenie zużytego kapitału i ta część

produkcji brutto nie może zostać kierowana do konsumpcji, na

produkcji brutto nie może zostać kierowana do konsumpcji, na

nowe inwestycje, ani na wydatki państwa oraz eksport.

nowe inwestycje, ani na wydatki państwa oraz eksport.

Dochód narodowy

Dochód narodowy

to ilość pieniędzy jaką dysponuje

to ilość pieniędzy jaką dysponuje

gospodarka na wydatki na dobra i

gospodarka na wydatki na dobra i

usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości

usługi, po odłożeniu odpowiedniej ilości

pieniądza wystarczającej na

pieniądza wystarczającej na

sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie

sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie

istniejącego zasobu kapitału na

istniejącego zasobu kapitału na

dotychczasowym poziomie.

dotychczasowym poziomie.

Nominalny i realny PNB

Nominalny i realny PNB

Realny PNB (w cenach stałych)

Realny PNB (w cenach stałych)

koryguje nominalny PNB o skutki

koryguje nominalny PNB o skutki

inflacji i wyraża go w cenach

inflacji i wyraża go w cenach

istniejących w pewnym okresie (roku

istniejących w pewnym okresie (roku

bazowym)

bazowym)

(np. Ile wynosiła wartość produkcji w 1999 r ale

(np. Ile wynosiła wartość produkcji w 1999 r ale

wyrażona w cenach jakie były w 1980 r.)

wyrażona w cenach jakie były w 1980 r.)

Nominalny i realny PNB

Nominalny i realny PNB

Deflator – wskaźnik odzwierciedlający

Deflator – wskaźnik odzwierciedlający

zmiany cen wszystkich dóbr i usług.

zmiany cen wszystkich dóbr i usług.

Jest to stosunek nominalnego PNB (w

Jest to stosunek nominalnego PNB (w

cenach bieżących) do PNB w ujęciu

cenach bieżących) do PNB w ujęciu

realnym (w cenach stałych).

realnym (w cenach stałych).

PNB nominalny (w cenach bieżących)

PNB nominalny (w cenach bieżących)

Deflator =

Deflator =

* 100

* 100

PNB realny (w cenach stałych z roku bazowego)

PNB realny (w cenach stałych z roku bazowego)

Nominalny i realny PNB

Nominalny i realny PNB

1990

1990

2000

2000

Nominalny PNB 96,50 199,00

Nominalny PNB 96,50 199,00

(w cenach bieżących)

(w cenach bieżących)

Deflator 50,2% 100%

Deflator 50,2% 100%

Realny PNB 186,10 199,00

Realny PNB 186,10 199,00

(w cenach stałych z 2000 r.)

(w cenach stałych z 2000 r.)

Komentarz:

Komentarz:

93 % - zmiana cen

93 % - zmiana cen

7% - zmiana fizycznych rozmiarów produkcji

7% - zmiana fizycznych rozmiarów produkcji

Realny PNB per capita

Realny PNB per capita

jest to realny PNB podzielony

jest to realny PNB podzielony

przez liczbę mieszkańców kraju.

przez liczbę mieszkańców kraju.

PNB – miernik dobrobytu?

PNB – miernik dobrobytu?

-

nie uwzględnia wytworów działalności takich, jak:

nie uwzględnia wytworów działalności takich, jak:

hałas, zanieczyszczenie, korki drogowe, zatłoczenie,

hałas, zanieczyszczenie, korki drogowe, zatłoczenie,

itp.

itp.

-

nie uwzględnia niektórych kategorii działalności jak:

nie uwzględnia niektórych kategorii działalności jak:

porządki domowe, majsterkowanie, „pracę na

porządki domowe, majsterkowanie, „pracę na

czarno”, itp.

czarno”, itp.

-

nie uwzględnia czasu wolnego, który jest obiektem

nie uwzględnia czasu wolnego, który jest obiektem

zadowolenia społecznego podobnie jak dobra i usługi.

zadowolenia społecznego podobnie jak dobra i usługi.

-

nie uwzględnia tzw. szarej strefy

nie uwzględnia tzw. szarej strefy