Komunikacja werbalna i

niewerbalna między

płciami jako komunikacja

międzykulturowa

Komunikacja

międzypłciowa jako

komunikacja

międzykulturowa

• Komunikacja międzykulturowa definiowana jest

jako akt rozumienia i bycia rozumianym przez

audytorium o innej kulturze

• Deborah Tannen uznała, że o komunikacji

międzykulturowej możemy mówić także w

przypadku

komunikacji

pomiędzy

obu

odmiennymi płciami. Mówiąc inaczej, mężczyźni

i kobiety rozmawiają w odmienny sposób

• Różnice lingwistyczne i różnice w komunikacji

niewerbalnej między płciami są przez

niektórych

badaczy

postrzegane

jako

wystarczająco

głębokie,

aby

kształtować

dialekty płci

Język kobiet i język

mężczyzn

Właściwości wokalne i

konstrukcje lingwistyczne

• Właściwości

wokalne

to

aspekty

wytwarzania dźwięku związane u ludzi
z fizjologicznym wydawaniem głosu

• Konstrukcje lingwistyczne to określenie

odnoszące

się

do

wyborów

podejmowanych przez ludzi w trakcie
komunikacji, takich jak używanie pytań
dodanych, wyrażeń asekuracyjnych
oraz wyrażeń zaprzeczających

Wysokość tonu głosu

• Istnieje

ogólne

przekonanie,

że

struktury

fizjologiczne odpowiedzialne za wytwarzanie głosu

są takie, iż kobiety wydają dźwięki o tonach

wyższych a mężczyźni o tonach niższych. Obecne

badania wskazują jednak, że kobiety i mężczyźni

mają takie same możliwości wydawania wysokich

tonów, lecz mężczyźni w wyniku procesu

uspołecznienia nie korzystają z wyższych tonów z

obawy, by nie zabrzmiało to kobieco

• W społeczeństwach patriarchalnych (np. w

amerykańskim)

niższe

głosy

mężczyzn

są

postrzegane

jako

bardziej

wiarygodne

i

przekonujące od głosów kobiet. Stąd mężczyźni

częściej występują w podkładach do telewizyjnych i

radiowych reklam

Oznaki wypowiedzi o

charakterze propozycji

• Robin Lakoff, znana badaczka języków, w latach 70-tych stwierdziła, że

używanie wypowiedzi kończących się wznoszącą intonacją (zazwyczaj

połączoną ze stawianiem pytań dodanych) to styl kobiecy. Np. To

naprawdę piękny dzień, nie sądzisz? Pytań dodanych używa się przede

wszystkim w celu dojścia do zgody lub uzyskania odpowiedzi od

słuchacza oraz – jak twierdzi Lakoff – „wyrażenia ubolewania, że w ogóle

się coś stwierdziło”

• Inne badania nie potwierdziły, że pytania dodane występują częściej w

mowie kobiet niż mężczyzn lub że funkcjonują one jako wskazówki

niepewności czy wypowiedzi o charakterze propozycji. Pytania dodane

mogą oddziaływać jako autentyczne prośby lub środki „uprzedzające

sprzeciw”

• Inną konstrukcją lingwistyczną, którą interpretuje się na ogół jako

wskazówkę wypowiedzi o charakterze propozycji i stereotypowo wiąże z

mową kobiet jest zdawanie się na takie środki, jak:

–

wypowiedzi kwalifikujące (no, no właśnie, no wiesz, coś w rodzaju, tego rodzaju,

naprawdę, być może, możliwie, może być, oczywiście)

–

wyrażenia asekuracyjne (myślę, wierzę, czuję, zgaduję, mam na myśli,

zastanawiam się)

–

wyrażenia zaprzeczające (np. Wiem, że to głupie pytanie, ale…, Mogę się mylić, ale

myślę, że…)

–

wzmocnienia – kobiety bardziej są skłonne do używania hiperbol (np. Lubię go tak

bardzo) jako sposoby wzmocnienia tego, co zostało powiedziane

–

prośby złożone przeciwstawione prośbom prostym (porównaj: Czy nie wyszedłbyś

ze mną dziś wieczór? oraz: Chodź ze mną wieczorem)

Dobór słów

• Język kolorów - Lakoff twierdziła, że kobiety

są o wiele bardziej precyzyjne w nazywaniu

kolorów niż mężczyźni (oni raczej nie

używają takich słów, jak: bezowy, ecru,

lawendowy, kolor „zamglonej śliwki”)

• Przekleństwa i slang związany z seksem –

jest częstszy u mężczyzn (trudności w

rozmowie o seksie, gdyż wybór słownictwa

ogranicza się albo na używaniu terminologii

klinicznej, albo języka „rynsztokowego”

Kobiety i mężczyźni w

rozmowie

• Carole Edelsky opisuje dwa różne typy dyskusji:

– typ 1 – zazwyczaj uporządkowany i charakteryzujący się tym,

że w danym czasie mówi jeden rozmówca; niektórzy

rozmówcy dominują w dyskusji, narzucając jej hierarchiczny

lub oparty na statusie porządek określający kolejność

zabierania głosu. Rozmowa jest wtedy raczej przykładem

rywalizacji niż współpracy;

– typ 2 – bardziej charakterystyczny dla współpracy niż

rywalizacji. Współpraca wyraża się poprzez równoczesne

mówienie lub, jak nazwała to Edelsky, poprzez „wolną

przestrzeń dla wszystkich”, „wspólne budowanie jakiejś

odpowiedzi na jakieś pytanie” oraz ‘”współpracę w rozwijaniu

idei”. Tutaj rozmówcy nadają „na tej samej fali”

• Edelsky tłumaczy, że oba typy dyskusji mogą istnieć w

ramach tej samej rozmowy, lecz główną cechą je

różnicującą jest to, że dyskusję pierwszego typu rozwija się

w pojedynkę, a drugiego wspólnie (nie zauważa jednak, że

dyskusje pierwszego typu są bardziej skuteczne w

doprowadzeniu do wykonania zadań, a dyskusje drugiego

typu pozwalają rozmówcom na bardziej pozytywne

odnoszenie się do siebie)

Asymetrie

komunikacyjne

• Deborah Tannen udowadnia, że mężczyźni i kobiety rozmawiając często

nie rozumieją się nawzajem

• Asymetria jest czymś, co pojawia się jako konsekwencja odmiennych

celów i oczekiwań wiązanych z rozmową przez mężczyzn i kobiety,

zwłaszcza gdy rozmawia się o kłopotach. Kobiety oczekują „rozmowy

porozumienia”, a mężczyźni „rozmowy informacji”

• Wiele kobiet omawiających swoje problemy oczekuje daru zrozumienia,

a wiele mężczyzn w podobnej sytuacji oczekuje daru rady (wielu

mężczyzn doświadcza przyjemnego poczucia władzy, gdy mogą się

okazać dysponentami lepszej ekspertyzy, wiele kobiet zaś czuje, że ich

władza rośnie, gdy mogą wyświadczyć jakąś pomoc. Tannen

podsumowuje, że „różnica między […] rozmową-informacją a rozmową

porozumieniem może być rozumiana w kategoriach statusu i rodzaju

związku”

• Bernie Zilbergeld twierdzi, że w większości zachodnich kultur chłopcy

przyswajają sobie silne komunikaty dotyczące wartości rywalizacji i to

właśnie one będą dominowały w stylach komunikacji, jakie podejmą w

przyszłości. Jeśli ktoś przyzna się do słabości otrzyma dyskredytującą

opinię „baby”: Bycie mężczyzną jest podobne do życia w zbroi, w

gotowości do walki, by potwierdzić samego siebie. Zbroja może

zapewniać ochronę (choć nie jest jasne przeciwko czemu), lecz jest

także czymś strasznie ograniczającym i niezbyt zabawnym

Komunikacja niewerbalna

Przestrzeń

• Kobiety , chcąc zaznaczyć zasięg swej strefy osobistej, najczęściej

odgradzają się torebkami, torbami, swetrami, mężczyźni natomiast

stasują w tym celu płaszcze, telefony komórkowe, gazety czy paczki

papierosów. Granice przestrzenne kobiet uważane są za luźniejsze,

stąd ich naruszanie zdarza się częściej

• Mężczyźni z reguły zajmują więcej przestrzeni, czy to siedząc (częściej

wyciągają przed siebie nogi), stojąc (chętnie gestykulują, a nogi są w

pewnej odległości od siebie), czy idąc (bardziej zamaszyste kroki)

• Strefa buforowa naszych ciał - najmniejsza przestrzeń osobista

występuje w interakcjach kobieta-kobieta, największa w odniesieniu

do dwóch mężczyzn. Mężczyźni podczas konwersacji odmiennie

ustawiają swoje ciała – rozmowę wolą odbywać w pozycji „z boku”,

sytuując się obok partnera, co ma jakoby ułatwiać uniknięcie

konfrontacji. Kobiety częściej wybierają pozycję „twarzą w twarz”,

która umożliwia pełen kontakt wzrokowy i dokładną obserwację

mimiki

• Segregacja przestrzeni np. w synagogach żydowskich kobiety zajmują

inną przestrzeń niż kobiety , meczety są dla kobiet niedostępne;

kuchnia jako przestrzeń dla kobiet

Dotyk, gesty, ruchy ciała

• Ludzie o wyższym statusie społecznym inicjują dotyk znacznie

częściej niż ci o niższym statusie

• Dla kobiet dotyk tworzy i podtrzymuje relacje społeczne, więzi,

świadczy o bliskości, mężczyźnie zaś przez dotyk głównie wyznaczają

swój status społeczny (np. uściski dłoni są bardziej popularne między

mężczyznami niż kobietami – gesty dominacji)

• Kiwanie głową – ponoć kobiety czynią to częściej gest ten ma dla

nich inne znaczenie. Oznacza skupienie i przywiązywanie wagi do

słów rozmówcy, czy przełamywanie barier w komunikacji. Mężczyźni

zaś ten gest interpretują jako „przytakiwanie”

• Kobiety częściej niż mężczyźni dają „odpowiedzi minimalne” typu

„mhm”, potwierdzające, iż z uwagą słuchają rozmówcy

• Typowe gesty kobiet kojarzone są zwykle ze ścisłym przyleganiem

łokci do talii, kładzeniem jednej lub obu rąk na biodrach, stukaniem

palcami po stole lub biodrach, a także z gestami otwartości –np.

kierowaniem rąk i otwartych ramion w stronę rozmówcy. Z

zachowaniami mężczyzn kojarzona jest „wzniesiona wieża” – gest

który ma świadczyć o kontroli, sile i statusie osoby go używającej

• Kobiety – syndrom uśmiechniętej twarzy

• Rumienienie się „nie przystoi” chłopcom

Zapach

• Zainteresowanie zapachem należy tłumaczyć

substancjami

wydzielanymi

przez

skórę

zwanymi feromonami. Np. kobiety w środku

cyklu są 100 razy bardziej czułe na zapach niż

w pozostałym czasie; strach zmienia skład potu

• Zakrywanie całych ciał w niektórych kulturach

może świadczyć o nieświadomych wysiłkach

powstrzymania efektów feromonalnych. We

współczesnych państwach zachodnich kobiety

zamiast zakrywać ciało golą włosy pod

pachami, co zapobiega rozprzestrzenianiu się

potencjalnych feromonów