ZATRZYMANIE BŁON

ZATRZYMANIE BŁON

PŁODOWYCH

PŁODOWYCH

Grzegorz Maliszewski

Grzegorz Maliszewski

Po zakończeniu aktu porodu w

Po zakończeniu aktu porodu w

fizjologicznie następuje

fizjologicznie następuje

wydalenie błon płodowych:

wydalenie błon płodowych:



u

u

klaczy

klaczy

- najpóźniej po

- najpóźniej po

1 godzinie

1 godzinie



u

u

bydła

bydła

- po 5- 10 godz.

- po 5- 10 godz.



u

u

małych przeżuwaczy-

małych przeżuwaczy-

w 1-5 godz.

w 1-5 godz.



u

u

świń i u suk-

świń i u suk-

po

po

wydaleniu każdego

wydaleniu każdego

płodu lub kilku płodów

płodu lub kilku płodów

lub razem po

lub razem po

zakończeniu porodu

zakończeniu porodu

łożysko

płód

Poporodowe oddzielanie się błon

Poporodowe oddzielanie się błon

jest spowodowane:

jest spowodowane:

►

odpływem krwi i zwiotczeniem

odpływem krwi i zwiotczeniem

kosmków kosmówki

kosmków kosmówki

►

skurczami mięśniówki macicy

skurczami mięśniówki macicy

Opóźnianie się odejścia błon płodowych

Opóźnianie się odejścia błon płodowych

lub ich pozostawienie

lub ich pozostawienie

zawsze nasuwa

zawsze nasuwa

podejrzenie działania czynników

podejrzenie działania czynników

chorobotwórczych lub procesów

chorobotwórczych lub procesów

patologicznych

patologicznych

tj.:

tj.:

►

zaburzenie mechanizmów oddzielania

zaburzenie mechanizmów oddzielania

kosmków i krypt (przedwczesne porody,

kosmków i krypt (przedwczesne porody,

obrzęk lub nacieczenie zapalne łożyska)

obrzęk lub nacieczenie zapalne łożyska)

Występowanie

Występowanie

►

najczęściej bydło

najczęściej bydło

, rzadziej małe

, rzadziej małe

przeżuwacze

przeżuwacze

►

u klaczy- rzadko

u klaczy- rzadko

►

u wielopłodowych- wyjątkowo

u wielopłodowych- wyjątkowo

Przyczyny/ etiologia

Przyczyny/ etiologia

1.

1.

Poporodowy bezwład macicy

Poporodowy bezwład macicy

(

(

tj.

tj.

niedostateczne zwijanie się macicy lub

niedostateczne zwijanie się macicy lub

brak, osłabienie bóli poporodowych)

brak, osłabienie bóli poporodowych)

►

niski poziom oksytocyny lub niewrażliwość macicy na

niski poziom oksytocyny lub niewrażliwość macicy na

oksytocynę

oksytocynę

►

niewłaściwe utrzymywanie zwierzęcia ( tuczące żywienie,

niewłaściwe utrzymywanie zwierzęcia ( tuczące żywienie,

niedożywienie, niedobory, przemęczenie, stresy, wyczerpanie

niedożywienie, niedobory, przemęczenie, stresy, wyczerpanie

po chorobach, zabiegach operacyjnych)

po chorobach, zabiegach operacyjnych)

►

nadmierne rozciągnięcie macicy (duże płody, ciąża mnoga)

nadmierne rozciągnięcie macicy (duże płody, ciąża mnoga)

►

pulchlina błon płodowych

pulchlina błon płodowych

►

nieprawidłowe postawy płodu

nieprawidłowe postawy płodu

►

potworkowatość płodów

potworkowatość płodów

►

długotrwałe , ciężkie porody

długotrwałe , ciężkie porody

►

narkoza, sedacja, znieczulenie nadoponowe, przedawkowanie

narkoza, sedacja, znieczulenie nadoponowe, przedawkowanie

oksytocyny

oksytocyny

Przyczyny/ etiologia

Przyczyny/ etiologia

2.

2.

obrzęk tkanek łożyska

obrzęk tkanek łożyska

►

procesy zakaźne wtórne (ropnie, urazowe zapalenie czepca)

procesy zakaźne wtórne (ropnie, urazowe zapalenie czepca)

►

procesy zakaźne pierwotne (zakaźne zapalenie łożyska,

procesy zakaźne pierwotne (zakaźne zapalenie łożyska,

brucelloza-

brucelloza-

Brucella abortus

Brucella abortus

oraz

oraz

Corynebacterium

Corynebacterium

pyogenes, Escherichia coli

pyogenes, Escherichia coli

)

)

►

grzybice

grzybice

►

zarazki zawleczone do dróg rodnych podczas porodu

zarazki zawleczone do dróg rodnych podczas porodu

9bezpośrednio po porodzie w macicy panują korzystne

9bezpośrednio po porodzie w macicy panują korzystne

warunki do szybkiego namnażania się drobnoustrojów i

warunki do szybkiego namnażania się drobnoustrojów i

produkcji toksyn)

produkcji toksyn)

Przyczyny/ etiologia

Przyczyny/ etiologia

3.

3.

przeszkody mechaniczne

przeszkody mechaniczne

(rzadko- nie

(rzadko- nie

dotyczą zaburzeń w odklejaniu się łożyska

dotyczą zaburzeń w odklejaniu się łożyska

lecz przeszkód w jego wydostawaniu się na

lecz przeszkód w jego wydostawaniu się na

zewnątrz)

zewnątrz)

►

łożysko może zawiesić się na beleczce mięsnej macicy,

łożysko może zawiesić się na beleczce mięsnej macicy,

owinąć dookoła brodawki macicznej,

owinąć dookoła brodawki macicznej,

►

zaciśnięcie w rogu kurczącej się macicy lub szyjki macicy)

zaciśnięcie w rogu kurczącej się macicy lub szyjki macicy)

rozpoznawanie-

rozpoznawanie-

bydło

bydło

►

wywiad

wywiad

- brak odejścia łożyska, ale mogło

- brak odejścia łożyska, ale mogło

ono zostać zjedzone przez matkę lub inne

ono zostać zjedzone przez matkę lub inne

zwierzęta

zwierzęta

►

błony płodowe widoczne pomiędzy wargami

błony płodowe widoczne pomiędzy wargami

sromowymi , obecne w pochwie lub na

sromowymi , obecne w pochwie lub na

terenie macicy

terenie macicy

►

gdy doszło do

gdy doszło do

zamknięcia szyjki macicy-

zamknięcia szyjki macicy-

obecne parcia, wypieranie poporodowych

obecne parcia, wypieranie poporodowych

odchodów macicznych (lochii), ew.

odchodów macicznych (lochii), ew.

zaburzenia stanu ogólnego macicy

zaburzenia stanu ogólnego macicy

przebieg-

przebieg-

bydło

bydło

►

po 6-9 godz. po porodzie

po 6-9 godz. po porodzie

rozpoczyna się

rozpoczyna się

rozkład

rozkład

gnilny-

gnilny-

zmiana

zmiana

zabarwienia,

zabarwienia,

nieprzyjemna woń, łatwo

nieprzyjemna woń, łatwo

się rozrywają (wyrażone

się rozrywają (wyrażone

silniej na wystających ze

silniej na wystających ze

szpary sromowej

szpary sromowej

fragmentach)

fragmentach)

►

lochia również wykazują

lochia również wykazują

oznaki rozkładu gnilnego

oznaki rozkładu gnilnego

przebieg-

przebieg-

bydło

bydło

►

pozostawienie łożyska prowadzi do procesu

pozostawienie łożyska prowadzi do procesu

demarkacji

demarkacji

( komórkowy wał obronny)- w

( komórkowy wał obronny)- w

wielu przypadkach dochodzi w ciągu 2-3

wielu przypadkach dochodzi w ciągu 2-3

tygodni do

tygodni do

samowyleczenia

samowyleczenia

narządu bez

narządu bez

objawów ogólnych

objawów ogólnych

►

często ok. 3 dnia po porodzie (uszkodzenia

często ok. 3 dnia po porodzie (uszkodzenia

macicy, zjadliwość zarazków, osłabiona

macicy, zjadliwość zarazków, osłabiona

odporność)

odporność)

zakażenie ogólne

zakażenie ogólne

(endometritis

(endometritis

toxica)-

toxica)-

osłabienie, zaleganie, utrata apetytu,

osłabienie, zaleganie, utrata apetytu,

spadek mleczności, zaburzenia krążenia itd..

spadek mleczności, zaburzenia krążenia itd..

leczenie- zalecenia ogólne

leczenie- zalecenia ogólne

►

Najważniejsze jest aby

Najważniejsze jest aby

nie dopuścić

nie dopuścić

do

do

powstania lub rozprzestrzeniania

powstania lub rozprzestrzeniania

procesu

procesu

toksycznego lub septycznego

toksycznego lub septycznego

w macicy.

w macicy.

►

Dążyć do

Dążyć do

wczesnego usunięcia błon

wczesnego usunięcia błon

płodowych aby nie zakłócać procesu

płodowych aby nie zakłócać procesu

inwolucji macicy.

inwolucji macicy.

►

W zależności od

W zależności od

stanu ogólnego matki

stanu ogólnego matki

wybrać rodzaj leczenia- zachowawcze lub

wybrać rodzaj leczenia- zachowawcze lub

operacyjne.

operacyjne.

Leczenie- zalecenia ogólne

Leczenie- zalecenia ogólne

Próby ręcznego odklejania przerwać gdy:

Próby ręcznego odklejania przerwać gdy:

►

trwa ono zbyt długo,

trwa ono zbyt długo,

►

fragmenty błon nie dają się oddzielić,

fragmenty błon nie dają się oddzielić,

►

dochodzi do świeżych krwawień lub

dochodzi do świeżych krwawień lub

odrażeń błony śluzowej macicy.

odrażeń błony śluzowej macicy.

leczenie-

leczenie-

krowy

krowy

►

Zaniechanie leczenia stanowi

Zaniechanie leczenia stanowi

błąd w

błąd w

sztuce!

sztuce!

►

Bezpośrednio po porodzie

Bezpośrednio po porodzie

wprowadza się

wprowadza się

specjalne pałeczki zawierające

specjalne pałeczki zawierające

odpowiednie środki.

odpowiednie środki.

►

Po 12-24 godzinach

Po 12-24 godzinach

po porodzie można

po porodzie można

przeprowadzić próby

przeprowadzić próby

ręcznego

ręcznego

odklejania

odklejania

łożyska, ale najłatwiej jest je

łożyska, ale najłatwiej jest je

odkleić 3 dnia.

odkleić 3 dnia.

leczenie-

leczenie-

krowy

krowy

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Zabieg przeprowadzać z zastosowaniem

Zabieg przeprowadzać z zastosowaniem

wszystkich zasad aseptyki

wszystkich zasad aseptyki

aby ograniczyć

aby ograniczyć

możliwość zakażenia macicy.

możliwość zakażenia macicy.

►

Można zastosować niskie znieczulenie

Można zastosować niskie znieczulenie

nadoponowe.

nadoponowe.

►

Macicę można przepłukać 2-3% roztworem

Macicę można przepłukać 2-3% roztworem

Vagotylu.

Vagotylu.

►

Odciąć zwisające ze szpary sromowej zmienione

Odciąć zwisające ze szpary sromowej zmienione

gnilnie błony płodowe (uwaga aby kikut nie

gnilnie błony płodowe (uwaga aby kikut nie

schował się do środka).

schował się do środka).

►

Obmyć okolicę sromu wodą z mydłem i opłukać

Obmyć okolicę sromu wodą z mydłem i opłukać

środkiem odkażającym.

środkiem odkażającym.

leczenie-

leczenie-

krowy

krowy

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Chwycić kikut łożyska i skręcić go w powróz,

Chwycić kikut łożyska i skręcić go w powróz,

trzymając go w napięciu wprowdzić rękę do dróg

trzymając go w napięciu wprowdzić rękę do dróg

rodnych.

rodnych.

►

Oddzielić najbliżej leżące lub najbardziej napięte

Oddzielić najbliżej leżące lub najbardziej napięte

liścienie oraz dalej skręcać kikut błon płodowych.

liścienie oraz dalej skręcać kikut błon płodowych.

Należy odklejać w sposób systematyczny, najpierw

Należy odklejać w sposób systematyczny, najpierw

z jednego, a potem z drugiego rogu.

z jednego, a potem z drugiego rogu.

►

Często bardzo trudno

Często bardzo trudno

odkleić liścienie z końca

odkleić liścienie z końca

rogu ciężarnego- lepiej je

rogu ciężarnego- lepiej je

pozostawić niż

pozostawić niż

długotrwałymi

długotrwałymi

manipulacjami uszkodzić

manipulacjami uszkodzić

macicę.

macicę.

leczenie-

leczenie-

krowy

krowy

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Zlewarować większe ilości płynów,

Zlewarować większe ilości płynów,

jeżeli znajdują się w macicy.

jeżeli znajdują się w macicy.

►

Wprowadzić do macicy

Wprowadzić do macicy

środki

środki

odkażające

odkażające

, bakteriostatyczne lub

, bakteriostatyczne lub

antybiotyki

antybiotyki

.

.

►

Jeżeli zaburzone jest obkurczanie

Jeżeli zaburzone jest obkurczanie

macicy podać

macicy podać

preparaty obkurczające

preparaty obkurczające

.

.

leczenie-

leczenie-

krowy

krowy

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Czas trwania zabiegu nie powinien

Czas trwania zabiegu nie powinien

przekraczać 30 min.

przekraczać 30 min.

►

Jeżeli w wyniku zakażenia łożyska

Jeżeli w wyniku zakażenia łożyska

odklejenie błon jest niemożliwe zabieg

odklejenie błon jest niemożliwe zabieg

przerwać. Można go powtórzyć na

przerwać. Można go powtórzyć na

drugi lub trzeci dzień.

drugi lub trzeci dzień.

►

Poprawiać stan ogólny zwierzęcia wg.

Poprawiać stan ogólny zwierzęcia wg.

potrzeb- terapia nawadniająca i

potrzeb- terapia nawadniająca i

wzmacniająca.

wzmacniająca.

przebieg i rozpoznawanie-

przebieg i rozpoznawanie-

klacze

klacze

►

Występuje znacznie rzadziej niż u bydła ze

Występuje znacznie rzadziej niż u bydła ze

względu na słabsze połączenie łożyska z

względu na słabsze połączenie łożyska z

błoną śluzową macicy.

błoną śluzową macicy.

►

Wkrótce po zakończeniu porodu pojawiają się

Wkrótce po zakończeniu porodu pojawiają się

niepokój i parcia, które mogą doprowadzić do

niepokój i parcia, które mogą doprowadzić do

wynicowania lub wypadnięcia macicy-

wynicowania lub wypadnięcia macicy-

początkowy objaw

początkowy objaw

►

Bardzo szybko rozwija się toksemia oraz

Bardzo szybko rozwija się toksemia oraz

zakażenie- brak łaknienia, objawy możyska,

zakażenie- brak łaknienia, objawy możyska,

podwyższenie temperatury, przyśpieczenie

podwyższenie temperatury, przyśpieczenie

tetna i oddechów, często ochwat poporodowy

tetna i oddechów, często ochwat poporodowy

przebieg i rozpoznawanie-

przebieg i rozpoznawanie-

klacze

klacze

►

Często zatrzymanie błon płodowych

Często zatrzymanie błon płodowych

jest następstwem ostrego zapalenia

jest następstwem ostrego zapalenia

łożyska z jego silnym przekrwieniem

łożyska z jego silnym przekrwieniem

►

Najpóźniej po 6 godzinach

Najpóźniej po 6 godzinach

przeprowadza się próbę odjęcia

przeprowadza się próbę odjęcia

łożyska

łożyska

leczenie-

leczenie-

klacze

klacze

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Błony płodowe skręca się i przytrzymuje

Błony płodowe skręca się i przytrzymuje

w lekkim naciągnięciu. Dłoń

w lekkim naciągnięciu. Dłoń

wprowadzoną do kanału rodnego

wprowadzoną do kanału rodnego

przesuwa się powoli do przodu z

przesuwa się powoli do przodu z

delikatnymi ruchami na boki.

delikatnymi ruchami na boki.

►

Oddzielanie powinno odbywać się w

Oddzielanie powinno odbywać się w

płaszczyźnie zespolenia z zachowaniem

płaszczyźnie zespolenia z zachowaniem

ciągłości omocznio-kosmówki.

ciągłości omocznio-kosmówki.

►

Należy unikać pozostawiania

Należy unikać pozostawiania

nieoderwanych fragmentów.

nieoderwanych fragmentów.

leczenie-

leczenie-

klacze

klacze

-

-

ręczne

ręczne

odklejanie

odklejanie

łożyska

łożyska

►

Jeżeli łożysko nie daje się odkleić lub

Jeżeli łożysko nie daje się odkleić lub

występują silne krwawienia przerwać

występują silne krwawienia przerwać

zabieg i powtórzyć go po 6-12

zabieg i powtórzyć go po 6-12

godzinach.

godzinach.

►

Stosować środki obkurczające macicę,

Stosować środki obkurczające macicę,

1-2% roztw. Vagotylu, antybiotyki.

1-2% roztw. Vagotylu, antybiotyki.

►

Szanse na powtórne zapłodnienie

Szanse na powtórne zapłodnienie

samicy maleją

samicy maleją

, pomimo leczenia!

, pomimo leczenia!

leczenie-

leczenie-

owce, kozy

owce, kozy

►

Zazwyczaj leczenie przeprowadzane

Zazwyczaj leczenie przeprowadzane

zbyt późno

zbyt późno

►

Ręczna ingerencja utrudniona ze

Ręczna ingerencja utrudniona ze

względu na wąskość dróg rodnych.

względu na wąskość dróg rodnych.

►

Parenteralne podanie środków

Parenteralne podanie środków

obkurczających macicę i antybiotyków

obkurczających macicę i antybiotyków

dopochwowo

dopochwowo

►

Jako powikłanie obrzęk gazowy,

Jako powikłanie obrzęk gazowy,

nekrobacyloza, tężec

nekrobacyloza, tężec

leczenie-

leczenie-

lochy

lochy

►

Rozpoznanie trudne, przebieg łagodny.

Rozpoznanie trudne, przebieg łagodny.

►

Leki kurczące macicę i zapobiegające

Leki kurczące macicę i zapobiegające

rozwojowi zakażenia

rozwojowi zakażenia

►

Laparotomia wyjątkowo- jeżeli

Laparotomia wyjątkowo- jeżeli

podejrzewamy pozostawienia płodów

podejrzewamy pozostawienia płodów

w jamie brzusznej

w jamie brzusznej

leczenie-

leczenie-

mięsożerne

mięsożerne

►

Rozpoznanie trudne- zaburzenia stanu

Rozpoznanie trudne- zaburzenia stanu

ogólnego, objawy procesu septycznego,

ogólnego, objawy procesu septycznego,

omacywanie, RTG, USG

omacywanie, RTG, USG

►

Laparotomia z otwarciem macicy lub jej

Laparotomia z otwarciem macicy lub jej

usunięciem nie zawsze prowadzi do

usunięciem nie zawsze prowadzi do

pomyślnego zejścia choroby.

pomyślnego zejścia choroby.

►

Antybiotyki oraz poprawa stanu ogólnego.

Antybiotyki oraz poprawa stanu ogólnego.

►

Masaże powłok brzusznych

Masaże powłok brzusznych

rokowanie

rokowanie

►

bydło

bydło

- 20% zaburzenia stanu ogólnego (brak

- 20% zaburzenia stanu ogólnego (brak

apetytu i spadek mleczności),

apetytu i spadek mleczności),

20-25% ciężkie

20-25% ciężkie

zaburzenia poporodowe i zapalenie macicy

zaburzenia poporodowe i zapalenie macicy

,

,

niebezpieczeństwo przejściowej lub trwałej

niebezpieczeństwo przejściowej lub trwałej

niepłodności

niepłodności

►

owce, kozy-

owce, kozy-

rokowanie mniej pomyślne niż u bydła

rokowanie mniej pomyślne niż u bydła

►

klacze

klacze

- w każdym przypadku jest to poważna

- w każdym przypadku jest to poważna

sytuacja, zagraża

sytuacja, zagraża

ochwatem i ogólnym

ochwatem i ogólnym

zakażeniem, maleją szanse na powtórne

zakażeniem, maleją szanse na powtórne

zapłodninie

zapłodninie

►

lochy- rzadko

lochy- rzadko

poważne zaburzenia stanu ogólnego

poważne zaburzenia stanu ogólnego

►

mięsożerne

mięsożerne

- ostrożne

- ostrożne

bibliografia

bibliografia

►

Położnictwo weterynaryjne- W. Baier, F.

Położnictwo weterynaryjne- W. Baier, F.

Schaetz

Schaetz

►

Położnictwo i unasienianie zwierząt- V.

Położnictwo i unasienianie zwierząt- V.

Kovar, J. Charvat, L. Sarudy

Kovar, J. Charvat, L. Sarudy

dziękuję za uwagę

dziękuję za uwagę