blony plodowe to pęcherzyk żółtkowy, owodnia, kosmówka, omocznia, sznur pępowinowy

błony płodowe to narzady pomocnicze wytworzone z trofoblastu i części tarczki zarodkowej

z epiblastu powstaje owodnia i embrionalny epiblast

z embrionalnego epiblastu powstaja listki zarodkowe
z hypoblastu powstaje pęcherzyk żółtkowy.

funkcje:
pęcherzyk żółtkowy: w nim magazynowany jest pokarm, obrasta kulę żółtkową

u człowieka jest tworem szczątkowym
owodnia: funkcja ochronna

zawiera płyn, który tworzy środowisko dla zarodka

jego obecność chroni zarodek przed obrażeniami mechanicznymi
kosmówka: pełni rolę ochronną

tworzy łożysko
omocznia: magazynuje produkty metabolizmu

pęcherzyk żółtkowy

u ssaków jest narządem szczątkowym, nie zawiera nigdy żółtka

u wielu gatunków kurczy się i zanika

jako narząd pomocniczy może pośredniczyć w pobieraniu substancji od matki wchodząc w skład łożyska
u klaczy łożysko kosmówkowo-żółtkowe

u gryzoni styka się bezpośrednio z błoną śluzową macicy

pierwotny pęcherzyk żółtkowy sklada sie z trofoblastu i hipoblastu
między trofoblast a endodermę wzrasta mezoderma pozazarodkowa
sciana pęcherzyka staje się trójwarstwowa
kolejne stadium w rozwoju pęcherzyka to rozszczepienie mezodermy

mezoderma pozazarodkowa dzieli się na 2 blaszki

przestrzeń między nimi wypełnia płyn

blaszka zewnętrzna - ścienna mezodermy zrasta się z trofoblastem

rezultatem jest kosmowka

blaszka wewnętrzna - trzewna zrasta się z endodermą

rezultatem jest ściana ostateczna pęcherzyka żółtkowego

między nimi powstaje pozazarodkowa jama ciała

wysepki krwiotworcze
gdy powstaje ściana pęcherzyka z endodermy i mezodermy pozazarodkowej rozwijają się pierwsze krwinki i naczynia krwionośne
grupy komórek ulegają rozwarstwieniu przez tworzony płyn
powierzchniowe komórki rozciągają się i tworzą naczynia krwionośne
wewnętrzne komórki wyspy tworzą krwinki

do pęcherzyka żółtkowego krew dopływa 2 tętnicami żółtkowymi

odpływa 1 żyłą żółtkową.

owodnia
funkcja:

ochrona przed urazami i temperatura

miejsce do wzrostu
transport i wymiana substancji odżywczych

bezposrednio okrywa zarodek

sposoby powstania błony, która bezpośrednio okrywa zarodek są zróżnicowane.

u kopytnych i drapieżnych:
powstaje na granicy tarczki zarodkowej i trofoblastu

podnoszą się fałdy proamnionu i nasuwają nad zarodkiem

na te fałdy wrasta mezoderma
ektoderma jest zwrócona do amnionu

mezoderma zwrocona jest ku kosmówce
zewnętrzna część proamnionu tworzy kosmówkę

u człowieka, nietoperzy
owodnia powstaje przez rozstęp komórek w węźle zarodkowym

budowa owodni:
3 luźno związane warstwy
warstwa wewnętrzna to komórki epitelialne połączone z błoną podstawną
warstwa środkowa to tkanka mezenchymalna z fibroblastami
warstwa zewnętrzna to zona spongiosa (strefa gabczasta) przylegająca do kosmówki

owodnia jest nieunaczyniona
komórki złuszczają się do płynu owodniowego
w tkance mezenchymatycznej obok fibroblastów występują liczne włókna kolagenowe

płyn owodniowy jest wytwarzany przez:
nabłonek owodni

nerki płodu (od 12 tyg ciąży)
płuca płodu (w ostatnich tygodniach ciąży)
płyn w owodni jest ciągle odnawiany, wymieniany i oczyszczany

w ciąży donoszonej całkowita wymiana płynu dokonuje się co 2-3 h
resorbowany jest przez:
błony płodowe od matki (bezpośrednio)
drogi oddechowe (pośrednio)
przewód pokarmowy (pośrednio)

peryderme zarodka do momentu rogowacenia

nie zresorbowane składniki owodni gromadzą się w jelicie jako smółka

skład płynu owodniowego:
u człowieka: 99% wody, 1% cukrów, białka i mocznika.
do płynu owodniowego dostają się produkty przemiany materii

w drugiej części ciązy mocz zarodka z nerek
wzrasta wtedy zawartość mocznika i kreatyniny

amniocenteza to badanie płynu polegające na nakłuciu worka owodniowego i pobraniu do badania próbki płynu

kosmówka

w przestrzeni pozazarodkowej

otacza zarodek i z innymi błonami kontaktuje się z błoną śluzową macicy

kosmówka otacza cały zarodek

kosmówka jest oddzielona od innych błon pozazarodkową jamą ciała = jama kosmówki

jama ta może zamykać się przy rozroście błon płodowych

na powierzchni kosmówki powstają fałdy

te faldy to kosmki kosmówki

komórki kosmówki i nabłonka macicy maja inny genotyp

dlatego brak w nich połączeń typu desmosom

kosmówka może zrastać się z:

omocznią→kosmówka omoczniowa

owodnią→komówka owodniowa

u konia na początku łożysko kosmówkowo-żółtkowe.

powstawanie kosmówki:

kopytne i drapieżne

tworzy się z trofoblastu blastocysty równocześnie z owodnią i pęcherzykiem żółtkowym

zbudowana z trofoblastu i mezodermy ściennej pozazarodkowej

u innych gatunków

przez silne rozrastanie trofoblastu w tzw. skorupę trofoblasmatyczną

unaczynienie kosmówki:

naczynia krwionośne w kosmówce wzrastają z:

mezodermy pęcherzyka żółtkowego

lub omoczni

omocznia

tworzy się najpóźniej

powstaje z wypuklenia tylnego odcinka jelita do pozazarodkowej jamy ciała

endodermalny uchyłek ten wysuwa się przez pępek skórny do jamy kosmówki

niewielka – potem zanika

u drapieżnych i przeżuwaczy łączy się z jelitem cienkim przewodem omoczniowym

u człowieka i gryzoni jest szczątkowa

wielkość omoczni zależy od funkcji pranerczy

np. u świni i krowy są stosunkowo duże i aktywnie funkcjonują przez długi czas ciąży

funkcja: wydalanie i gromadzenie produktów przemiany materii

skład płynu omoczniowego:

kreatynina, mocznik

w mezenchymie omoczni powstają wyspy krwiotwórcze

powstaje (jak w pęcherzyku żółtkowym) system naczyń krwionośnych i krwinek.

sieć naczyniowa tworzy krążenia omocznowe:

krew do omoczni dopływa z 2 aort grzbietowych i 2 tętnic pępkowych

odplywa 1 żyła pępkowa

omocznia zrasta się z kosmówką

dostarcza naczynia do kosmówki i łożyska

krążenie omoczniowe staje się krążeniem łożyskowym