

Koniec zimnej wojny co prawda doprowadził do zmniejszenia groźby wybuchu

wojny światowej. Jednak na arenie międzynarodowej dokonały się zmiany, które

doprowadziły do przeobrażeń w sferze globalnego bezpieczeństwa. Stanęliśmy

przed wyzwaniem zapobiegania takim zagrożeniom jak poszerzanie się stref

głodu i ubóstwa, kurczenie się zasobów naturalnych, czy masowe migracje.



Oznacza to, że zmieniła się nie tylko hierarchia niebezpieczeństw, ale poszerzył

się katalog podmiotów i zjawisk stanowiących źródła zagrożenia stabilności

poszczególnych państw, czy całych regionów.



Te nowe realia prowadzenia polityki bezpieczeństwa w skali międzynarodowej,

szczególnie wzrost zagrożenia ze strony podmiotów pozapaństwowych,

sprawiły, że dla prawidłowego opisania i trafnej oceny współczesnych zagrożeń

sięga się po instrumenty i terminologię charakterystyczne dla wojskowych

studiów strategicznych.



Szczególnie użyteczna dla zrozumienia istoty i powagi współczesnych zagrożeń

sfery globalnego bezpieczeństwa jest koncepcja ZAGROŻEŃ ASYMETRYCZNYCH.



ZAGROŻENIA ASYMETRYCZNE to takie, których celem jest zniewolenia lub
redukcja przewagi przeciwnika poprzez zastosowanie taktyki i dostępności broni
w niekonwencjonalny sposób, pozwalający na wykorzystanie zarówno słabych
punktów przeciwnika, jak i własnej przewagi w jakimś elemencie prowadzonej
operacji.



Amerykanie z kolei rozumieją takie zagrożenia jako nieuczciwe techniki oraz
groźby artykułowane przez adwersarza. Chodzi o używanie elementu
zaskoczenia zarówno w wymiarze operacyjnym, jak i strategicznym, a także
użycie, w sposób nieprzewidywalny, różnych typów uzbrojeń. Uważa się też, że
przeciwnik, zgodnie z regułami asymetryczności, może prowadzić działania
wojenne w taki sposób, aby całkowicie zmienić teren zmagań do własnych
potrzeb – na przykład przeniesienie walki na tereny wyłącznie górzyste.



Istota asymetrii polega głównie na tym, że przy starciu dwóch stron – jedna jest
niewspółmiernie słabsza od drugiej. Jednak ta słabsza chwyta się tak absolutnie
niekonwencjonalnych metod, że osiąga rezultaty znacząco większe od
poniesionych nakładów, czyli maksimum efektów przy minimum środków.



Użycie asymetrii to choćby uderzenie w słabe punkty przeciwnika, osłabianie
jego potencjału obronnego, wywieranie wpływu na całe wspólnoty
międzynarodowe poprzez wzbudzanie społecznego strachu. 



Koncepcja asymetrii znajduje zastosowanie także poza strefą
militarną. Patrząc bowiem na całe spektrum zagrożeń
powodowanych przed podmioty pozapaństwowe dla globalnego
bezpieczeństwa każe kwalifikować do kategorii zagrożeń
asymetrycznych każdy podmiot, który pozostając w konflikcie z
danym państwem, czy grupą państw, stosuje niestandardowe
metody i środki walki, z zastrzeżeniem, że wybór takiego sposobu
działania jest uwarunkowany wyraźną dysproporcją potencjałów
przeciwników.



Takie podejście do zagrożeń asymetrycznych sprawia, że nie
można stworzyć zamkniętego i niespornego ich katalogu.



Terroryzm



Przestępczość zorganizowana



Proliferacja broni masowego rażenia



Międzynarodowemu terroryzmowi sprzyjają procesy globalizacji, których
przejawem są, między innymi :



nieograniczone w skali świata możliwości komunikowania się,



w pełni dostępne sieci powiązań informacyjnych,



istniejąca infrastruktura transportu,



globalne finanse,



możliwość przekraczania granic i swobodnego podróżowania w
demokratycznych państwach.



Czasy, kiedy terroryści skupiali się na uderzeniach w

wybrane jednostki życia publicznego, odeszły w

zamierzchłą przeszłość.



Dzisiaj głównym celem terrorystów, dążących do

zdobycia rozgłosu dla głoszonych idei, jest wywołanie

wszechogarniającej paniki poprzez manifestowanie

swojej bezwzględności, ukierunkowanej na

spowodowanie jak największej liczby ofiar, przy czym

ich wybór jest najzupełniej przypadkowy – takie były

właśnie zamachy na World Trade Center oraz na

pociągi w Madrycie.



Terroryści nie cofają się przed niczym, czego

przykładem jest atak na szkołę w Biesłanie i śmierć

dzieci, które zawsze, we wszystkich kulturach i wśród

wszystkich narodów podlegały szczególnej ochronie.



Za pośrednictwem radia, telewizji i Internetu wieści o

tych aktach terroru rozprzestrzeniają się

błyskawicznie na całej kuli ziemskiej, szerząc poczucie

zagrożenia wśród zwykłych obywateli. 



Jak mówi Europejska Strategia bezpieczeństwa

„terroryzm zagraża życiu. Pociąga za sobą wielkie koszty.

Dąży do podważenia otwartości i tolerancji w naszych

społecznościach i stanowi narastające zagrożenie

strategiczne dla całej Europy.



Ugrupowania terrorystyczne są coraz lepiej wyposażone,

coraz ściślej powiązane sieciami elektronicznymi i coraz

bardziej skłonne do posługiwania się nieograniczoną

przemocą, aby ich działania przyniosły ofiary na masową

skalę.



Strategia zakłada też walkę z terroryzmem - stosowanie

środków obejmujących przyjęcie europejskiego nakazu

aresztowania, podejmowanie kroków służących

zwalczaniu finansowania terroryzmu oraz umowa z USA

w sprawie wzajemnej pomocy prawnej. UE nadal rozwija

współpracę w tej dziedzinie i ulepsza swoje środki obrony.



Przestępczość zorganizowana to grupy, które

dążą do maksymalizacji zysków ze swej nielegalnej

działalności, jednocześnie starając się wszelkimi

dostępnymi metodami i środkami obniżyć skuteczność

organów państwa w egzekwowaniu prawa, by

uniemożliwić ściganie sprawców przestępstw.



Forma takiej przestępczości jest zjawiskiem bardzo

dynamicznym.



Stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa po pierwsze

dlatego, że już sam fakt prowadzenia takiej nielegalnej

działalności narusza na szeroką skalę dobra chronione

prawem., bo koncentruje się na popełnianiu czynów

zabronionych.



Po drugie potęguje rozmiary zjawisk patologii

społecznych, takich jak narkomania, czy prostytucja.



Grupy przestępcze były kiedyś problemem
bezpieczeństwa wewnętrznego poszczególnych
państw, ale w związku z postępującym procesem
globalizacji i rozwojem integracji stały się one
strukturą sieciową o ogniwach aktywnych na terenie
różnych państw, przekształcając się w zagrożenie
globalne.



Tym trudniej im się przeciwstawiać, im trudniej o
współpracę między poszczególnymi państwami oraz o
jednolitą postawę władz tych państw wobec działań
przestępczych.



Najczęściej spotykanymi formami
międzynarodowej przestępczości
zorganizowanej są:



pranie brudnych pieniędzy,



handel bronią, narkotykami oraz
materiałami rozszczepialnymi,



handel ludźmi,



przemyt nielegalnych migrantów,



korupcja polityków i działaczy
samorządowych.



Jak mówi się w Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa

działalność międzynarodowych grup przestępczych

powoduje podważanie zarówno praworządności, jak i

porządku społecznego. W skrajnych przypadkach grupy

mogą zdominować państwo.



Dochody z narkotyków wykorzystuje się do osłabienia

struktur państwowych.



Dochody z handlu kamieniami szlachetnymi, drewnem i

bronią lekką są źródłem konfliktów w różnych częściach

świata.



Weźmy choćby przykład Afganistanu, gdzie z

tamtejszych upraw maków pochodzi 90% heroiny

sprzedawanej do Europie, a z handlu narkotykami

finansuje się prywatne armie. Większość tego narkotyku

jest rozprowadzana za pośrednictwem bałkańskich sieci

przestępczych, których ofiarą pada również ok. 200 000–

700 000 kobiet wykorzystywanych w handlu usługami

seksualnymi na całym świecie.



Nowym wymiarem przestępczości zorganizowanej,

któremu należy poświęcić dalszą uwagę, jest wzrost

piractwa morskiego



Kolejnym zagrożeniem jest proliferacja broni masowego

rażenia. Coraz więcej państw zaliczanych do mniej

rozwiniętych a więc i o mniejszej stabilności politycznej weszła

już w posiadanie broni rakietowej o średnim zasięgu. Część z

nich wyprodukowała już głowice nuklearne a pozostałe do

tego dążą.



Należy również pamiętać o broni chemicznej i biologicznej,

która jest dużo łatwiejsza do wyprodukowania i dużo tańsza.



Rozprzestrzenianie broni masowego rażenia należy również

rozumieć w ten sposób, że dostęp do nich mogą mieć lub

wkrótce uzyskać organizacje terrorystyczne, co zdecydowanie

zwiększa skalę zagrożeń asymetrycznych.



Ponadto przez broń masowego rażenia należy rozumieć

również jej półprodukty lub komponenty (np. pluton), które

użyte w sposób planowy mogą doprowadzić do zagrożeń na

wielką skalę.



Do posiadania broni masowego rażenia dążą

dziś nie tylko państwa prowadzące politykę

konfrontacyjną, takie jak Iran czy Korea

Północna, ale także różne ugrupowania

polityczne, przestępcze, nacjonalistyczne czy

religijne.



To właśnie niepaństwowi aktorzy w polityce

międzynarodowej (określani w NATO

terminem non-state actors) zyskują na

znaczeniu i stale zwiększają swoje wpływy.



W tym względzie deklaracje islamskiej Al-

Kaidy, uznającej pozyskanie broni masowego

rażenia za swój religijny obowiązek w walce

ze światem Zachodu, wymagają szczególnej

uwagi ze strony wszystkich podmiotów

odpowiedzialnych za pokój i bezpieczeństwo.



ESB mówi, że broń masowego rażenia jest potencjalnie największym

zagrożeniem dla współczesnego bezpieczeństwa.



Traktaty międzynarodowe i porozumienia o kontroli wywozu

spowolniły rozprzestrzenianie się tej broni i systemów jej

dostarczania.



Strategia mówi też, że „ wkraczamy jednak w niebezpieczny okres,

który otwiera możliwość wyścigu zbrojeń w dziedzinie BMR, zwłaszcza

na Bliskim Wschodzie”.



Postępy w naukach biologicznych mogą zwiększyć siłę oddziaływania

broni biologicznej w nadchodzących latach.



Nie mona też lekceważyć ataków przy pomocy materiałów

chemicznych i promieniotwórczych.



Rozpowszechnienie technologii rakietowej stanowi następny element

niestabilności i może w coraz większym stopniu narażać Europę na

niebezpieczeństwo.



Według twórców Strategii najgorszy scenariusz zakłada, że w ręce

ugrupowań terrorystycznych dostanie się broń masowego rażenia. W

takim przypadku mała grupa mogłaby wyrządzić szkody na skalę

uprzednio dostępną wyłącznie dla państw i armii.



Jak podkreślono w Strategii obecny świat

jest pełen nowych zagrożeń, ale również

nowych możliwości.



Globalizacja i inne przemiany na arenie

międzynarodowej doprowadziły do

wykształcenia się nowych,

niekonwencjonalnych problemów.



Tym samym stajemy przed wyzwaniem

znalezienia nowych środków i podjęciu

nowatorskich, efektywnych działań w celu

przeciwdziałania i eliminowania tych

zagrożeń.



Europejska Strategia Bezpieczeństwa, www.

consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/031

208ESSIIPL.pdf



http://www.stosunkimiedzynarodowe.pl/200

7/09/23/bezpieczenstwo-miedzynarodowe/



http://kriegzone.wordpress.com/2008/07/18

/strategie-asymetryczne-w-zarysie/



Patryk Kuzior, Transgraniczna przestępczość

zorganizowana - asymetryczne zagrożenie,

w: Prawo Europejskie w praktyce,Nr 12 (54)

z grudnia 2008 r.