Charakter prawny
Unii Europejskiej
i zasady ustrojowe
Unia Europejska po wejściu w
życie Traktatu z Lizbony
• Unia Europejska zastępuje Wspólnotę
Europejską
• Unia Europejska jest organizacją
międzynarodową
• Unia Europejska jest organizacją
międzynarodową o charakterze
integracyjnym
Art. 1 TUE
Niniejszy Traktat wyznacza nowy etap
w procesie tworzenia coraz
ściślejszego związku między narodami
Europy, w którym decyzje podejmowane
są z możliwie najwyższym poszanowaniem
zasady otwartości i jak najbliżej obywateli.
Podstawę Unii stanowi niniejszy Traktat
oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej (zwane dalej „Traktatami”).
Oba te Traktaty mają taką samą moc
prawną. Unia zastępuje Wspólnotę
Europejską i jest jej następcą prawnym.
Orzeczenie w sprawie Van Gend en Loos
„...Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie
międzynarodowym, na rzecz którego państwa
ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich
dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego
normy znajdują zastosowanie nie tylko do państw
członkowskich, ale i pochodzących z nich
jednostek ...”
Opinia 1/91
„...Traktat EWG, chociaż zawarty w formie umowy
międzynarodowej, niemniej stanowi kartę
konstytucyjną Wspólnoty opartą na zasadzie
praworządności”
Podstawowe zasady, na których
opiera się funkcjonowanie UE
• zasada poszanowania tożsamości państw
członkowskich i podstawowych funkcji
państwa
• zasada poszanowania praworządności i praw
człowieka
• zasada demokracji
• zasada kompetencji powierzonych
• zasada subsydiarności
• zasada proporcjonalności
• zasada solidarności/lojalności
zasada poszanowania tożsamości
państw członkowskich i podstawowych
funkcji państwa
Artykuł 4 ust. 2 TUE
2. Unia szanuje równość Państw Członkowskich wobec
Traktatów, jak również ich tożsamość narodową,
nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami
politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do
samorządu regionalnego i lokalnego. Szanuje podstawowe
funkcje państwa, zwłaszcza funkcje mające na celu
zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie
porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa
narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe
pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego
Państwa Członkowskiego.
• równość państw członkowskich wobec
Traktatów (por. zasada suwerennej równości
państw);
• poszanowanie tożsamości narodowej
państw członkowskich (struktury
konstytucyjne i polityczne państw
członkowskich);
• poszanowanie podstawowych funkcji
państwa (zob. w szczególności PWBiS oraz
WPZiB).
C‑208/09 Ilonka Sayn-Wittgenstein
przeciwko Landeshauptmann von
Wien,
92 Należy również przypomnieć, że zgodnie z art. 4 ust. 2 TUE
Unia szanuje tożsamość narodową państw członkowskich,
obejmująca również ustrój republikański państwa.
93 W niniejszym przypadku należy zauważyć, że nie wydaje się
być nieproporcjonalnym, dążenie przez państwo członkowskie do
realizacji celu zachowania zasady równości, w drodze
ustanowienia zakazu nabywania, posiadania lub używania przez
jego obywateli tytułów lub określeń szlacheckich, które mogą
wywołać u innych przekonanie, że dana osoba posiada taką
godność. Zdaje się, że odmawiając uznania elementów
szlacheckich nazwiska takiego jak nazwisko skarżącej w
postępowaniu przed sądem odsyłającym władze austriackie
właściwe w zakresie stanu cywilnego nie wykroczyły poza to co
jest niezbędne dla zapewnienia realizacji podstawowego celu
konstytucyjnego do którego dążą.
zasada poszanowania
praworządności i praw
podstawowych
• Zasada rozwijania w orzecznictwie ETS
• Art. 6 dodany Traktatem z Maastricht
1. Unia opiera się na zasadach wolności, demokracji,
poszanowania praw człowieka i podstawowych
wolności oraz państwa prawnego, które są
wspólne dla Państw Członkowskich.
2. Unia szanuje prawa podstawowe zagwarantowane w
europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i
podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie 4
listopada 1950 roku, oraz wynikające z tradycji
konstytucyjnych wspólnych dla Państw
Członkowskich, jako zasady ogólne prawa
wspólnotowego.
zasada poszanowania praworządności i
praw podstawowych – aksjologiczna
podstawa porządku prawnego UE
art. 2 TUE
Unia opiera się na wartościach poszanowania
godności osoby ludzkiej, wolności,
demokracji, równości, państwa prawnego,
jak również poszanowania praw człowieka,
w tym praw osób należących do mniejszości.
Wartości te są wspólne Państwom
Członkowskim w społeczeństwie opartym na
pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji,
sprawiedliwości, solidarności oraz na równości
kobiet i mężczyzn.
zasada praworządności
• zasada pewności prawa;
• zasada nieretroakcji;
• zasada ochrony uprawnionego
oczekiwania.
zasada praworządności
• zasada pewności prawa;
– prawo powinno być jasne i przewidywalne;
– decyzje instytucji i organów powinny być należycie
uzasadnione;
– akt musi być należycie opublikowany/notyfikowany;
– konieczność przestrzegania zasad proceduralnych i
gwarancji praw jednostki (nullum crimen sine lege,
prawo dostępu do dokumentów, prawo udziału w
postępowaniu);
– zakaz działania prawa wstecz.
63/83 Kent Kirk
zasada bezwzględnej nieretroakcji
przepisów karnych stanowi „jedną z
zasad wspólnych wszystkim
porządkom prawnym państw
członkowskich oraz jest określona w
art. 7 EKPC; zajmuje ona miejsce
wśród ogólnych zasad prawa, których
ochronę zapewnia ETS”
Warunki dopuszczalnej
retroaktywności
98/78 Racke
•
retroaktywny charakter aktu jasno i
wyraźnie wynika z jego treści lub z celów
ogólnego systemu, którego jest częścią,
•
retroaktywność jest to uzasadniona
istnieniem ważnego interesu
wspólnotowego/Unii,
•
w należyty sposób ochronione
zostało uprawnione oczekiwanie
podmiotów, których dotyczy.
• 80/86 Public Prosecutor przeciwko
Kolpinghuis Nijmegen
– zasada pewności prawa jako
ograniczenie obowiązku zgodnej
interpretacji
Zasada ochrony uprawnionego
oczekiwania
• 120/86 Mulder
Aby powołać się na zasadę, podmiot
powinien wykazać:
• istnienie uprawnionego oczekiwania,
• poniósł stratę lub znalazł się w
niekorzystnej dla siebie sytuacji,
ponieważ na tym oczekiwaniu
polegał.
Nie stanowi naruszenia uprawnionego oczekiwania
zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu:
• przewidywalna np. ze względu na specyfikę danego
sektora (12/77 Toepfer przeciwko Komisja),
• mieszcząca się w granicach zwykłego ryzyka
gospodarczego (C-331/88, Fedesa),
• mająca na celu ukrócenie spekulacji, poprawienie
obowiązującej regulacji (2/75 EVGF przeciwko
Mackprang)
Zasada niedyskryminacji
podobne sytuacje muszą być traktowane
podobnie, chyba że jest to nieuzasadnione
•odmienne sytuacje muszą być odmiennie traktowane,
chyba że jest to nieuzasadnione – zasada jest naruszona
poprzez różnice w traktowaniu podobnych sytuacji
•zakaz zróżnicowanego traktowania podmiotów
znajdujących się w takiej samej (czy podobnej) sytuacji,
jeśli to zróżnicowanie jest arbitralne i nieuzasadnione.
•zasada nie ma zastosowania w przypadkach, gdy różne
(dyskryminujące) traktowanie, jest uzasadnione ze
względu na obiektywne kryteria.
• dyskryminacja bezpośrednia - gdy
środek wyraźnie odwołuje się do
„zakazanego” kryterium zróżnicowania
• dyskryminacja pośrednia - gdy środek
zawiera kryterium z pozoru neutralne,
faktycznie jednak powoduje
dyskryminację , również jeśli taki skutek
był niezamierzony
• dyskryminacja odwrotna - gdy
państwa czł. przyznają swoim
obywatelom mniej korzystne traktowanie
Traktatowe ujęcie zasady
niedyskrymianacji
• ART. 18 TFUE/ART.12 TWE – ZAKAZ
DYSKRYMINACJI ZE WZGLĘDU NA
PRZYNALEŻNOŚĆ PAŃSTWOWĄ
• art. 19 TFUE/ art.13 TWE – inne podstawy
np. orientacja seksualna, wiek,
niepełnosprawność
• art. 157 TFUE/ art. 141 TWE –
dyskryminacja ze względu na płeć
Niedyskryminacja ze względu
na obywatelstwo
Artykuł 18 TFUE
W zakresie zastosowania Traktatów i bez
uszczerbku dla postanowień szczególnych, które
one przewidują, zakazana jest wszelka
dyskryminacja ze względu na przynależność
państwową.
Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie
ze zwykłą procedurą prawodawczą, mogą przyjąć
wszelkie przepisy w celu zakazania takiej
dyskryminacji.
Przepisy szczegółowe:
np. 45 TFUE/ art. 39 TWE (pracownicy), art. 49 TFUE/ art. 43 TWE
(zakładanie przedsiębiorstw), 56 TFUE/ art. 49 TWE (usługi),
art. 63 TFUE/ art. 56 TWE (kapitał)
115 i 116/81 Adoui i Cornuaille - zakaz wjazdu osób,
chcących pojąć zatrudnienie
293/83 Gravier – zakaz odmiennego traktowania obywateli
innych pń. czł w odniesieniu do dostępu do usług
edukacyjnych
181/84 Cowan – zakaz odmiennego traktowania osób
korzystających ze swobód wspólnego rynku we wszystkich
sytuacjach życia codziennego
C-247/96 Bickel i Franz – obywatelstwo UE jako podstwa
objęcia zakazem dyskryminacji
C-184/99 Grzelczyk – status obywatela UE jako podstawowy
status obywateli państw członkowskich – zróżnicowane
traktowanie, nawet jeśli jest przewidziane w prawie Unii nie
może być stosowane arbitralnie bez uwzględnienia
indywidualnej sytuacji
Obecnie zasada nierozerwalnie związana z
obywatelstwem Unii
•
Artykuł 19
•
(dawny artykuł 13 TWE)
1. Bez uszczerbku dla innych postanowień
Traktatów i w granicach kompetencji, które
Traktaty powierzają Unii, Rada, stanowiąc
jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą
prawodawczą i po uzyskaniu zgody Parlamentu
Europejskiego, może podjąć środki niezbędne w
celu zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze
względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne,
religię lub światopogląd, niepełnosprawność,
wiek lub orientację seksualną.
orientacja seksualna
• C-249/96 Grant v South-West Trains Ltd – prawo do
zniżkowych biletów kolejowych dla partnera
odmiennej płci
• C-125/99 P D przeciwko Rada – prawo do dodatku
rozłąkowego przysługującego małżonkom: “co się
tyczy naruszenia zasady równego traktowania
funkcjonariuszy bez względu na ich orientację
seksualną, jest oczywiste, że to nie płeć partnera
determinuje to czy dodatek rozłąkowy jest
przyznawany, lecz prawna natura więzi między
funkcjonariuszem i jego partnerem”
• C-267/06 Tadeo Maruko
• wiek (C-144/04 Mangold)
zasada poszanowania praw
podstawowych
29/69 Stauder,
11/70 Internationale Handelsgesellschaft,
44/79 Hauer:
• “
Prawa zasadnicze stanowią cześć składową
ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie
zapewnia Trybunał. Gwarantując te prawa, Trybunał
ma obowiązek czerpać inspiracje z tradycji
konstytucyjnej wspólnej wszystkim państwom
członkowskim, a tym samym środki, które są
niezgodne z prawami zasadniczymi uznanymi przez
konstytucje tych państw, nie mogą być
zaakceptowane we Wspólnocie”.
• Potwierdzenie orzecznictwa ETS
art. F / art. 6 TUE
Zakres kontroli poszanowania
praw podstawowych
– Trybunał w zakresie kompetencji
przyznanych mu Traktatem
kompetencji interpretuje i
kontroluje :
• akty instytucji
• akty państw członkowskich
– gdy wykonują prawo WE (sytuacja 5/88 Wachauf)
– gdy wprowadzają dozwolone derogacje od
swobód rynku (sytuacja C-260/89 ERT)
Zakres kontroli poszanowania
praw podstawowych
5/88 Wachauf
•„(...) postanowienia wspólnotowe, które po
wygaśnięciu dzierżawy skutkują pozbawieniem
dzierżawcy, bez odszkodowania owoców jego pracy i
inwestycji na dzierżawionej nieruchomości byłyby
niezgodne z wymogami ochrony praw podstawowych
we wspólnotowym porządku prawnym. Wymogi te
wiążą także państwa członkowskie, gdy
wykonują one prawo wspólnotowe, państwa
członkowskie muszą, tak daleko jak jest to
możliwe, stosować te normy w zgodzie z tymi
wymogami.”
Zakres kontroli poszanowania
praw podstawowych
C-260/89 ERT
„Jeżeli państwo członkowskie opiera się na połączonych
postanowieniach art. 56 i 66 TWE w celu
usprawiedliwienia ograniczeń swobody świadczenia
usług z przyczyn związanych z porządkiem publicznym i
zdrowiem publicznym, to uzasadnienie takie, oparte
na prawie wspólnotowym, musi być
interpretowane w świetle ogólnych zasad prawa,
a w szczególności praw podstawowych. Z tego
względu odnośne przepisy wewnętrzne mogą podlegać
wyjątkom określonym w tych przepisach wyłącznie
wtedy, gdy są zgodne z prawami podstawowymi,
których przestrzeganie jest zagwarantowane przez
Trybunał.”
zasada poszanowania praw
podstawowych
Artykuł 6
1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw
podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w brzmieniu
dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką samą
moc prawną jak Traktaty.
Postanowienia Karty w żaden sposób nie rozszerzają kompetencji Unii
określonych w Traktatach.
Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane zgodnie z
postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII Karty regulującymi jej
interpretację i stosowanie oraz z należytym uwzględnieniem wyjaśnień,
o których mowa w Karcie, które określają źródła tych postanowień.
2.
Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie
narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach.
3. Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji
konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część
prawa Unii jako zasady ogólne prawa.
zasada demokracji
• deficyt demokratyczny WE/UE
– wzmocnienie roli PE (udział w
procedurach stanowienia prawa);
– obywatelstwo UE
– wzmacnianie roli parlamentów
narodowych
138/79 SA Roquette Frères przeciwko Radzie
(tzw. sprawa izoglukozy)
• przyznanie Parlamentowi kompetencji
konsultacyjnych „odzwierciedla na
poziomie wspólnotowym, mimo że w
ograniczonym zakresie, podstawową
zasadę demokracji, zgodnie z którą
społeczeństwo uczestniczy w
wykonywaniu władzy za
pośrednictwem zgromadzenia
reprezentantów”
zasada demokracji
Traktat z Lizbony
TYTUŁ II
POSTANOWIENIA O ZASADACH
DEMOKRATYCZNYCH
zasada demokracji
Artykuł 9
We wszystkich swoich działaniach Unia
przestrzega zasady równości swoich
obywateli, którzy są traktowani z jednakową
uwagą przez jej instytucje, organy i
jednostki organizacyjne. Obywatelem Unii
jest każda osoba mająca przynależność
Państwa Członkowskiego. Obywatelstwo Unii
ma charakter dodatkowy w stosunku do
obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go.
• zasada demokratycznej równości
obywateli UE;
• zasada demokracji
przedstawicielskiej;
• zasada demokracji uczestniczącej.
zasada równości
demokratycznej
• „obywatelstwo Unii ma charakter
dodatkowy w stosunku do obywatelstwa
krajowego i nie zastępuje go”
• UE – nie jest państwem
– orzeczenie FSK w sprawie Traktatu z Lizbony –
zasady konstytucyjne nie mogą być stosowane
wprost do UE;
– zapewnienie realizacji konstytucyjnej zasady
demokracji w ramach członkowstwa państwa w UE
należy do prawa krajowego (Polska – ustawa
kooperacyjna);
zasada demokracji
przedstawicielskiej
Artykuł 10
1. Podstawą funkcjonowania Unii jest
demokracja przedstawicielska.
2. Obywatele są bezpośrednio reprezentowani
na poziomie Unii w
Parlamencie Europejskim
.
Państwa Członkowskie są reprezentowane w
Radzie Europejskiej
przez swoich szefów
państw lub rządów, a w
Radzie
przez swoje
rządy; szefowie państw lub rządów i rządy
odpowiadają demokratycznie przed
parlamentami narodowymi albo przed swoimi
obywatelami
.
zasada demokracji
uczestniczącej
Formy kontroli demokratycznej i
demokracji uczestniczącej
– udział organizacji
przedstawicielskich w życiu UE
(konsultacje społeczne, dialog
społeczny);
– obywatelskie prawo pośredniej
inicjatywy prawodawczej;
– udział parlamentów krajowych
Zasady umożliwiające
realizację zasady
demokracji
Art. 15 TFUE
• zasada otwartości – jawność obrad
Parlamentu Europejskiego i Rady dot.
projektu aktu ustawodawczego
• prawo dostępu do dokumentów
instytucji, organów i jednostek
organizacyjnych Unii (możliwe ograniczenia
z uwagi na interes publiczny lub prywatny)
• publikacja dokumentów
Zasada kompetencji powierzonych
Artykuł 5 TFUE
1.Granice kompetencji Unii wyznacza zasada
przyznania. Wykonywanie tych kompetencji
podlega zasadom pomocniczości i
proporcjonalności.
2.Zgodnie z zasadą przyznania Unia działa
wyłącznie w granicach kompetencji
przyznanych jej przez Państwa
Członkowskie w Traktatach do osiągnięcia
określonych w nich celów. Wszelkie
kompetencje nieprzyznane Unii w Traktatach
należą do Państw Członkowskich.
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA WYŁĄCZNA UE
„jedynie Unia może stanowić prawo
oraz przyjmować akty prawnie
wiążące, natomiast Państwa
Członkowskie mogą to czynić
wyłącznie z upoważnienia Unii lub
w celu wykonania aktów Unii”
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA WYŁĄCZNA UE
• unia celna;
• ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych
do funkcjonowania rynku wewnętrznego;
• polityka pieniężna w odniesieniu do Państw
Członkowskich, których walutą jest euro;
• zachowanie morskich zasobów
biologicznych w ramach wspólnej polityki
rybołówstwa;
• wspólna polityka handlowa.
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA WYŁĄCZNA UE
Unia ma także wyłączną kompetencję do
zawierania umów międzynarodowych,
jeżeli ich zawarcie zostało przewidziane
w akcie prawodawczym Unii lub jest
niezbędne do umożliwienia Unii
wykonywania jej wewnętrznych
kompetencji lub w zakresie, w jakim ich
zawarcie może wpływać na wspólne
zasady lub zmieniać ich zakres.
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA DZIELONA
„Unia i Państwa Członkowskie mogą
stanowić prawo i przyjmować akty
prawnie wiążące w tej dziedzinie.
Państwa Członkowskie wykonują swoją
kompetencję w zakresie, w jakim Unia
nie wykonała swojej kompetencji.
Państwa Członkowskie ponownie
wykonują swoją kompetencję w zakresie,
w jakim Unia postanowiła zaprzestać
wykonywania swojej kompetencji.” .
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA DZIELONA
• a)
rynek wewnętrzny;
• b)
polityka społeczna w odniesieniu do aspektów określonych w
niniejszym Traktacie;
• c)
spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna;
• d)
rolnictwo i rybołówstwo, z wyłączeniem zachowania morskich
zasobów biologicznych;
• e)
środowisko naturalne;
• f)
ochrona konsumentów;
• g)
transport;
• h)
sieci transeuropejskie;
• i)
energia;
• j)
przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości;
• k)
wspólne problemy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia
publicznego w odniesieniu do aspektów określonych w
niniejszym Traktacie.
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA DZIELONA
Postanowienia szczególne dot.
badań, rozwoju technologicznego
i przestrzeni kosmicznej oraz
współpracy na rzecz rozwoju i
pomocy humanitarnej
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA KOORDYNACYJNA, WSPIERAJĄCA I
UZUPEŁNIAJĄCA
W niektórych dziedzinach i na warunkach przewidzianych w
Traktatach, Unia ma kompetencję w zakresie
prowadzenia działań w celu wspierania,
koordynowania lub uzupełniania działań Państw
Członkowskich, nie zastępując jednak ich kompetencji w
tych dziedzinach.
Prawnie wiążące akty Unii przyjęte na podstawie
postanowień Traktatów odnoszących się do tych dziedzin
nie mogą prowadzić do harmonizacji przepisów
ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich.
Zasada kompetencji powierzonych
KOMPETENCJA KOORDYNACYJNA,
WSPIERAJĄCA I UZUPEŁNIAJĄCA
a) ochrona i poprawa zdrowia ludzkiego;
b)przemysł;
c) kultura;
d)turystyka;
e) edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport;
f) ochrona ludności;
g)współpraca administracyjna.
Zasady pomocniczości i
proporcjonalności
Artykuł 5
3. Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach,
które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia
podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim
zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie
mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający
przez Państwa Członkowskie, zarówno na poziomie
centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli
ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego
działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na
poziomie Unii.
4. Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma
działania Unii nie wykraczają poza to, co jest
konieczne do osiągnięcia celów Traktatów.
Kompetencje dodatkowe
Artykuł 352 TFUE
(dawny artykuł 308 TWE)
1. Jeżeli działanie Unii okaże się niezbędne do osiągnięcia, w ramach polityk
określonych w Traktatach, jednego z celów, o których mowa w Traktatach, a
Traktaty nie przewidziały uprawnień do działania wymaganego w tym celu, Rada,
stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu
Europejskiego, przyjmuje stosowne przepisy. Jeżeli przepisy te są przyjmowane przez
Radę zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, stanowi ona również
jednomyślnie na wniosek Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.
2. W ramach procedury kontroli stosowania zasady pomocniczości określonej w
artykule 5 ustęp 3 Traktatu o Unii Europejskiej Komisja zwraca uwagę parlamentów
narodowych na wnioski, których podstawą jest niniejszy artykuł.
3. Środki, których podstawą jest niniejszy artykuł, nie mogą prowadzić do
harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich,
jeżeli Traktaty wykluczają taką harmonizację.
4. Niniejszy artykuł nie może służyć jako podstawa do osiągania celów
związanych ze wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa, a wszelkie akty
przyjęte zgodnie z niniejszym artykułem przestrzegają granic określonych w artykule
40 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej.
Zasada lojalnej współpracy
Art. 4 TUE
3. Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa
Członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie
wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających
z Traktatów.
Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne
lub szczególne właściwe dla zapewnienia wykonania
zobowiązań wynikających z Traktatów lub aktów instytucji
Unii.
Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej
zadań i powstrzymują się od podejmowania wszelkich
środków, które mogłyby zagrażać urzeczywistnieniu celów
Unii.
Zasada lojalnej współpracy
Zakres zastosowania - wchodzące w
zakres prawa Unii relacje:
• państwo członkowskie – państwo członkowskie (m.in.
wyłączenie możliwości powoływania się na zarzut braku
wzajemności 52/75 Komisja v. Włochy)
• państwo członkowskie - Unia/instytucje Unii (w
szczególności obowiązek zapewnienia pełnej skuteczności prawu
Unii – effet utile; obowiązek współpracy dla realizacji celów
traktatowych)
• instytucja Unii- instytucja Unii (C-65/93 PE przeciwko Rada;
zob. też art. 13 ust 2 TUE)
UWAGA !!! Zasada lojalnej współpracy nie może być powoływana
przez jednostki (nie jest bezpośrednio skuteczna)